Ni sise kuwomba ati ti nga gwita ti maheka, ni na txhamusela ati ni nga belisa tona ka mthumo wa mbimo yotshe.

Ni velekilwe ngu 1942 ka txitondolo txo tshura txi dhanwako ku i Curaçao. Tate wangu a velekilwe Suriname, kambe a rurile eya Curaçao ngu mthumo. Mbimo yi ni nga velekwa tate wangu i ti mmweyo wa Tifakazi ta Jehovha ti nga ti ho Curaçao. a Mbimo yotshe a txi hi gondisa Bhiblia hambi ku mkama wumwani athu hi nga si ti lavi. Mbimo yi ni nga ti ni 14 wa malembe, mwaya wathu wu rurile wuya Suriname kasi kuya khatalela kokwani wangu a nga ti kumbile.

Mbimo yi hi nga ti Suriname ni khatile kuva ni wungana ni vaphya va ha dibanzani va nga txi thumela Jehovha ngu kuhiseka. Vamwani kwawe i ti va hombe nyana kwangu ni ku va txi thuma kota vanyaphandule va mbimo yotshe. Va txi tsaka nguto mbimo yi va nga txi txhamusela a ti va nga txi manana nato ka mthumo wo txhumayela. Msana ka mitshangano, ani ni vangana vangu hi txi bhula ngu ta mu ka Bhiblia hi ti khalahatshile hahanze hi txi wona tinyeleti nzumani. Vangana vava va ni kuzetile kumaha ati ni nga txi ti lava ka wutomi wangu. Ni txi lava kuthumela Jehovha. Ni bhabhatisilwe ni ti ni 16 wa malembe. Se mbimo yi ni nga ti ni 18 wa malembe ni khatile kuthuma kota nyaphandule wa mbimo yotshe.

Ni mani tigondo to tala mbimo yi ni nga txi thuma kota nyaphandule. Tigondo toneto ti ni vhuni ka malembe otshe aya ni nga heta ka mthumo wa mbimo yotshe. Ngu txikombiso, gondo yo khata ni nga yi mana ngu wona lisima lo trenara vamwani. Mbimo yi ni nga khata kuthuma kota nyaphandule, m’rumiwa mwani a dhanwako Willem van Seijl a ni trenarile. b Ene a  ni gondisile to ni nga mahisa kutxani kasi kuhetisisa wutixamuleli wangu dibanzani. Ka mbimo yoneyo ni sa tiemela to ti ndi na lava ni gondiswa to tala. Ka dilembe di di nga londisela ni avilwe kuthuma kota nyaphandule wo sawuleka. Se ni khatile kukhatalela mitxawa yi nga ti ni txilaveko khe Suriname. Na bonga nguto kuva vanathu vava va di ni trenarile. Ni zama kuetetela txikombiso txawe ngu kutiha mbimo yo gondisa vamwani.

Gondo ya wumbidi ni nga yi mana ngu wona lisima lo hanya wutomi wo hehuka ni kuziva kuthumisa kwati mbimo. Otshe makhato a mtxima, ani ni mwanathu wu ni nga txi thuma nayo kota nyaphandule wo sawuleka hi txi lulamisela sakudya sa mavhiki aya ma londiselako. Ti ndi na lava ku mmweyo wathu e tsula didhoropani kuya xava asi si nga txi laveka. Ti txi lava hi thumisa kwati simaleana sathu kasi kukhatalela silaveko sathu ni kupimela sakudya kasi ku hi eneta mtxima wotshe. Ku singa ni wo hi vhuna ngako ku txi pwateka txo kari hi di txitingani. Kuva ni di gondile ni di ngadi mphya kuhanya wutomi wo hehuka ni kuziva kuthumisa kwati mbimo ti ni vhuni kuthangetisa Jehovha ka wutomi wangu.

Gondo ya wuraru yi ni nga yi mana ngu wona lisima lo gondisa vathu ngu lidimi lawe. Ni kute ni txi womba-womba Txiholanda, Txingiza, Papiamento, ni Sranantongo, li ziwa kambe kota Sranan i ku tidimi ati ti womba-wombwako Suriname. Kambe ni woni to ka makhalo mamwani a sitinga sa Suriname vathu va txi amukela kwati mahungu a manene ngako hi txi va txhumayela ngu lidimi lawe. Ti txi ni karatela kuwomba-womba tidimi timwani to fana ni Saramaccan. Kambe mizamo yi ni nga yi maha yi ve ni wuyelo ya yinene. Kudingana malembe ni txi gondisa vathu nguku ni txi va txhumayela ngu lidimi lawe.

Kambe ni humeletwe ngu to kari to mbi tsakisa. Ngu txikombiso dikhambi dimwani ni txi lava kuwotisa txigondiana txo kari txi nga txi womba-womba Saramaccan to txi ti tipfisa kutxani aku txi nga txi lwala ngu mndani. Kambe aku ni nga si li zivi kwati lidimi ni txi wotisile to txo va ni txirumbo kani. Se eto kha ta mtsakisa, hambiku ni nga txi maha tiphazamo to nga tiya ni txi ti karatela kuwomba-womba lidimi la mu ni nga txi txhumayela kona.

Ngu 1970 ni avetwe kota muwoneleli wa txigava. Ka dilembe donedo ni tsimbitisile mxaxamelo awu wu nga txi kombisa ati hi ndi no ti mana ngako hi txi endela mzinda wa hamafuni kotshe ka mitxawa yo tala ya khe ka txitinga. Kasi kuhokela makhalo oneyo, ani ni vanathu ti lavile hi enda ngu minambo ya sitinga sile hi txi thumisa ngalava yo songa. Ngalava yathu yi ti rwate motori wa magezi, dithange da gazolina, malambu ni mitxhini yo kombisa mavhidhio. Mbimo yi hi nga txi hoka amu hi nga txi ya kona hi ti rwalela sotsheso hi si yisa amu hi nga txi ya kombisa kona mavhidhio. Kha ni yi divali nzila yi vathu va va nga txi zumba ka sitinga soneso va nga txi tsakela ngu yona mixaxamelo yile. Ni tsakile nguto ngu kuvhuna vathu kuziva Jehovha ni sengeletano yakwe ya ha mafuni. Makatekwa a moya aya ni nga ma mana nga hombe nguto kupinda mizamo yi ni nga yi maha.

Hambiku ni nga txi wona to kuva digwenda i ti tinene ka mthumo wangu ni lavile kutxhadha. Ni khatile kumaha mikombelo yo kongoma kasi kumana wamsikati wu a ndi no mana litsako ka siemo so karata si ni nga txi thuma ka sona ni kutimisela ka txiavelo txangu txa mbimo yotshe txitingani. Ku di pindile dilembe ni khatile kunamorara ni Ethel, nyaphandule wo sawuleka a nga ti ni moya wa kutiningetela ka mthumo wa Jehovha. Kukhukhela wananani wakwe a txi tsakiswa ngu txikombiso txa mpostoli Paulo ni ku a txi lava kutiningetela ka mthumo wo txhumayela kufana ni nene. Hi txhadhile ngu Setembro wa 1971, se ni khatile kuthuma kota muwoneleli wa txigava ni msikati wangu.

Ethel a kulete ka mwaya awu wu nga sina so tala ngu didhawa da timale, se ti mu hehukete kumaha mthumo wathu khe sitingani. Ngu txikombiso, hi txi ti lungisela kuya pfuxela mabanza txitingani hi txi teka malambu. Hi txi kuwula siambalo ni kusamba ka milonga. Hi gwitile hi tolovela kudya tximwani ni tximwani txi ava va nga txi hi amukela va nga txi si xota mwendo kudota. Ngako ku txi pwateka maparato hi txi dya ka mazokoro a mtxenje ni ku ngako ku txi pwateka siponi hi txidya ngu manza. Ani ni Ethel hi pfite to kumaha mizamo hi di hotshe ti hi mahile hi tsanisa dijoke do petwa kuraru. (Ekl. 4:12) Maexperiyensia ya hi nga ma mana kha ma fananiswi ni txilo.

Experiyensia yi ni nga womba-womba ngu yona makhatoni yi humelete mbimo yi hi nga txi wuya ngu ka liendo khe sitingani. Mbimo yi dibhoti di nga bela aha ka msinga di to bhwabhwamela se ngu txikuluveta di deluka. Txo tsakisa ngu ti to hi ti ambate ma salva vida ni ku ha kutuka, kambe dibhoti di tate ngu mati.

Se hi kutute mndiwo awu hi nga ti nawo mlongani kasi kuthumisa siya sile kuhumisela mati ya ma nga ti ka dibhoti. Aku se hi nga si na sakudya hi khatile kudota kona mlongani mule, kambe  hi si mani txilo. Hi mahile mkombelo ka Jehovha ti to e hi ninga sakudya sa ditshiku dile. Msana ka mkombelo mwanathu mmweyo a dotile txihaka txa hombe atxi txi nga hi eneta hotshethu va 5 ka wusiku wule.

Msana ka 5 wa malembe hi txi endela mabanza hi di hotshe ani ni Ethel hi hi tumbute to a ti ni mimba, eyo i ti kateko yo hi sa yi emela. Hambiku hi nga si ti zivi ati wumangwana wu nga ti hi ñolete tona ni ti tsakile ngu didungula diya. Ani ni Ethel hi txi tsakela kusimama ka mthumo wa mbimo yotshe. Mwanana wathu Ethniël a velekilwe ngu 1976, msana ka malembe mambidi hi hafu a velekilwe mwanana wathu wa wumbidi Giovanni.

Aku ku nga tini txilaveko txa hombe khe Suriname, Bhetele yi mahile malulamiselo yo hi simama hi endela mabanza hambiku hi nga ti ni vanana. Mbimo yi vanana vathu i nga ti vadotho hi si endeli mabanza a mangi. Eto ti ni tumelete ku ka mtxima ni thuma mavhiki nyana kota muwoneleli, se mamwani ni thuma kota nyaphandule ka dibanza adi hi nga di ka dona. Ngako ni txi pfuxela mabanza ya ma nga ti hafuhi ni mtini, ni txi tsula ni ngamu yangu. Kambe ngako ni txi endela mabanza a kule mwendo ka mtshangano wa txigava ni txi tsula nokha.

Ti lavile ku ni pulanisela kwati kasi ku ni sikota kuhetisisa wotshe wutixamuleli wangu. Ni txi maha totshe ti to hi va ni wukhozeli wa mwaya otshe mavhiki. Ngako ni txi teka liendo lo ya ka mabanza a kule, Ethel ngene a nga txi tsimbitisa gondo ya mwaya. Ni ku mbimo yotshe ngako ti txi koteka hi txi thuma hotshethu kota mwaya. Ani ni Ethel hi txi ti ninga mbimo yo sakana ni vanana vathu. Makhambi o tala ni txi pila ni txi lulamisela siavelo sangu. Aku Ethel a fanako ni wamsikati wa mnene awu a wombwako ka Mavingu 31:15, a txi phindula e lungisela kasi ku hi kota kugonda mbhalo wa ditshiku, hi gwita hi susula kumweko ni vanana va sise kuya txikolwani. Na tsaka nguto ngu kuva ni wamsikati wa kutiningetela awu a ni vhunako kuhetisisa wutixamuleli awu Jehovha a nga ni ninga.

Kota vaveleki hi thumile nguto kasi kuvhuna vanana vathu ve randa Jehovha ni mthumo wa thembwe. Hi txi lava to vanana vathu ve belela ka mthumo wa mbimo yotshe i singa ngu ku va sinzisa, kambe ngu ku ve ti sawulela vapune. Mbimo yotshe hi txi va bhulela ngu litsako li va nga li manako ngako va txi belela  mthumo wa mbimo yotshe. Hi txi va gela ngu nzila yi Jehovha a nga vhuna ni kukatekisa ngu yona mwaya wathu, kambe hi si va siseli sikarato si hi nga txi manana naso. Ni ku hi txi tsaniseka to vanana vathu va txi aka wungana ni vathu ava va nga ti thangetisa Jehovha ka wutomi.

Jehovha a khatalete silaveko sathu mbimo yi hi nga txi kulisa vanana vathu. Mbimo yotshe ti lavile ni tsanisa mwaya wangu. Ati ni nga ti hanya ni di ngadi digwenda ka txitinga txile kota nyaphandule ti ni gondisile kululamisela silaveko sa mwaya wangu. Kambe mbimo yimwani hambi hi txi maha yotshe mizamo hi si tikoti kuenelisa sotshe silaveko sa mwaya wangu. Se na tsaniseka to ka timbimo toneto i Jehovha a nga txi hi vhuna. Ngu txikombiso, ngu magwito ka 1980 ni makhato ka va 1990, ku ve ni txitereka Suriname. Ka malembe oneyo ti txi karata kumana so ti hanyisa ngu sona. Hambi keto Jehovha a hi khatalete.—Mat. 6:32.

Ka wutomi wathu wotshe Jehovha a hi khatalete ni ku a hi ningile litsako ni kueneliseka. Kuva ni vanana vathu i ve kateko ya hombe ni ku, ku va vhuna to ve thumela Jehovha i ve lungelo ya hombe. Ha tsaka nguto aku va nga maha txisungo txo thangetisa mthumo wa mbimo yotshe ka wutomi wawe. Ethniël ni Giovanni va gondile ka sikolwa sa Mfumo ni konku va thuma Bhetele ka Suriname kumweko ni vasikati vawe.

Ani ni Ethel se hi kute ngu tanga, kambe hi nga di ñolekile ka mthumo wa Jehovha kota vanyaphandule vo sawuleka. Kuwomba ditshuri hi ñolekile nguto ha koza kha ni si kumana mbimo yo gondela kusambela. Kambe kha ni tisoli, ni txi wona msana, ni wona to kuva ni di mahile txisungo txo belela mthumo wa mbimo yotshe ni di ngadi mphya ku ve tximwetxo txa sisungo sa lisima asi ni nga maha ka wutomi wangu.