1. Ti womba txani kuzumba hi di tsani? (2 Timoti 4:5)

 NGAKO hi txi wonisana ni sikarato wuthembeki wathu ka Jehovha ni sengeletano yakwe ku nga dukwa. Hi nga si xulisa kutxani sikarato soneso? Hi fanete kuwonelela, hi zumba hi di “tsani amu ka likholo.” (Lera 2 Timoti 4:5.) Hi zumba hi di tsani ngu ku simama hi di thuthile, hi alakanyisisa kha kwati ni kutikaratela kumaha a ti Jehovha a ti lavako. Ngako hi txi maha toneto mapimo athu kha ma nambi kongomiswa ngu matipfelo athu.

2. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

² Ka gondo ayi yi nga pinda hi woni sikarato asi si nga tako ngu hahanze ka dibanza. Ka gondo yiya, hi na wona sikarato siraru asi si nga dukako kuthembeka kwathu ka Jehovha asi hi nga si manako dibanzani. I ku siya: 1)  ngako hi txi tipfa hi di henyisilwe ngu vanathu dibanzani, 2) ngako hi txi kawukwa ni 3) ngako sengeletano yi txi maha kutxitxa ko kari. Hi nga zumbisa kutxani hi di tsani ni kusimama hi di thembekile ka Jehovha ni sengeletano yakwe ngako hi txi wonisana ni sikarato soneso?

3. Hi nga angulisa kutxani ngako mwanathu wo kari dibanzani a txi hi henyisa?

³ U khala kutipfa u di henyisilwe ngu Mkristu kuloni, kutilava ngu mwanathu wo kari a ku ni wutixamuleli dibanzani? Ti nga maha mwanathu eneyo a sa maha khakwenye. (Var. 3:23; Jak. 3:2) Hambi keto ati a nga maha ti ku henyisile. Ti nga maha u si wu mani wukohe ngu mhaka yoneyo. Ni ku ti nga  maha u txi ti wotisa tiya: ‘Aku mwanathu a mahako tiya,ina yona yiya i sengeletano ya Txizimu?’ Ngu toneto Sathani a lavako ti to hi ti pimisa. (2 Vak. 2:11) Mialakanyo yoneyo yo biha yi nga hi hambanisa ni Jehovha ni sengeletano yakwe. Ngako hi di henyisilwe ngu mwanathu wo kari dibanzani hi nga maha txani kasi kuzumba hi di tsani ni kuvayilela mialakanyo yo biha?

4. Josefa a mahile txani kasi kuzumba a di tsani mbimo yi a nga txi xaniswa, ni ku hi nga gonda txani ka txikombiso txakwe? (Genesisi 50:19-21)

⁴ U nga veke txiviti. Mbimo yi Josefa i nga di m’dotho vakoma vakwe va txi m’xupha. Va txi mnyenya ni ku vamwani kwawe va txi lava ku m’daya. (Gen. 37:4, 18-22) Va gwitisile ku m’xavisa kota khumbi. Ngu toneto Josefa a wonisanile ni sikarato ku dingana 13 wa malembe. Eto ti ndina maha Josefa e kana-kana lirando la Jehovha ngu ngene. Ni ku a ndina tiwotisa to mwendo Jehovha a to ko mtsukula ka mbimo ya sikarato. Kambe Josefa kha veka txiviti. Kuhambana ni to, ene a zumbile a di tsani e simama a di thuthile. Mbimo yi a nga mana mkhanjo wo phota ka vakoma vakwe, ene kha maha toneto. A va kombisile lirando ni ku a va divalete. (Gen. 45:4, 5) Josefa a angulisile tiya nguko a alakanyisisile kha kwati. Hahanze ko veka mapimo ka sikarato soneso ene a vekile mapimo ka txikongomelo txa Jehovha. (Lera Genesisi 50:19-21.) Hi gonda txani? Ngako u txi xaniswa u nga henyele Jehovha mwendo kupimisa to a ku tsukute. Kuhambana ni to alakanyisisa ngu nzila yi a ku vhunako ngu yona. Kuengetela koneho, ngako vamwani va txi hi henyisa hi fanete kuzama kufenengeta tiphazamo tawe ngu lirando.—1 Pedro 4:8.

5. Miqueas a mahile txani kasi kuzumba a di tsani mbimo yi a nga tipfa a txi xaniswa?

⁵ Wona txikombiso txa masiku a ngweno txa didhota dimwani da América do Sul di dhanwako ku i Miqueas. b A txi khumbula mbimo yi a nga tipfa a di henyisilwe ngu vanathu vamwani va ku ni malungelo dibanzani a womba tiya:“Ni si khali kuva ni txitrese txo fana ni txileya. Ni karatekile ni pwata ni wukohe ni ku ni txi dila ngu kupwata wangu.” Hambi keto Miqueas a simamile a di tsani ni ku a vayilete matipfelo o biha. A txi maha mikombelo kasi ku Jehovha e mninga moya wo sawuleka ni mtamo wo tsanisela. Ni ku a txi maha wuxolisisi ka mabhuku athu kasi kumana txivhuno ka txikarato txi a nga txi manana natxo. Hi gonda txani ka tiya? Ngako u txi tipfa u di henyisilwe ngu mwanathu simama u di wo thutha, u zama kuvayilela matipfelo o biha aya u nga vako nawo. Ti nga maha u si ti zivi to ngu kutxani a di wombile mwendo kumaha to kari ngu nzila yile. Ngu toneto, womba-womba ni Jehovha ngu mkombelo u m’kombela ku e ku vhuna kuwona timhaka ngu nzila yi ene a ti wonako ngu yona. Ngako u txi maha toneto ti na kuvhuna kuwona to mwanathu wule kha maha mwendo kuwomba tile ngu txikongomelo txo ku henyisa, se ti na ku hehukela ku m’divalela. (Mav. 19:11) Khumbula to Jehovha wa ti pfisisa kha kwati ati u mananako nato ni ku a na ku ninga mtamo kasi kutsanisela.—2 Mak. 16:9; Ekl. 5:8.

6. Ngu kutxani i di ta lisima kupfisisa to Jehovha a hi kawuka ngu ku a hi randako? (Vahebheru 12:5, 6, 11)

⁶ Ngako Jehovha a txi hi kawuka hi nga khuveka. Kambe kha ha fanela kuveka mapimo athu ka kupanda koneko nguko hi nga khata kukanyisa kulaya koneko ni ku hi nga pimisa to kha ha laywa ngu kululama nguko hi si faneli kukawukwa ngu nzila yile. Ngu toneto hi nga luza kuwona kukawukwa i di  nzila ayi Jehovha a hi kombako ngu yona lirando. (Lera Vahebheru 12:5, 6, 11.) Ngako hi txi veka mapimo ka kupanda kule hi kupfako ngu mhaka ya kukawukwa hi ninga Sathani mkhanjo wo hi xasela. Ene a lava ti to hi lamba kukawukwa ni ku a lava ku hi hambanisa ni Jehovha ni sengeletano yakwe. Ngako u di kawukilwe, u nga zumba u di tsani ngu nzila muni?

7. a) Nga ha ti nga kombiswa ka mfota, ngu yihi wuyelo ayi Pedro a nga yi mana msana ko tumela kukawukwa? b) U gonda txani ka txikombiso txa Pedro?

⁷ Tumela kukawukwa u tshumela u maha kutxitxa aku ku lavekako. Makhambi o tala Jesu a kawukile Pedro masoni ka vamwani vapostoli. (Marku 8:33; Luka 22:31-34) Ti nga maha eto ti di m’thete tingana Pedro. Hambi keto a simamile a di thembekile ka Jesu. A tumete kukawukwa ni ku a gondile ka tiphazamo takwe. Kota wuyelo, Jehovha a hakete kuthembeka ka Pedro ngu ku mninga wutixamuleli wa hombe ka dibanza. (Joh. 21:15-17; Mith. 10:24-33; 1 Pedro 1:1) Hi nga gonda txani ka txikombiso txa Pedro? Hotshethu ha wuyelwa ngako hi si veki mapimo ka tingana ati hi nga tipfako kambe hi tumela kukawukwa ni kumaha kutxitxa aku ku lavekako. Ngako hi txi maha tiya hi nava va lisima ka Jehovha ni ka vanathu.

8-9. Msana ko kawukwa Bernardo a ti pfisile kutxani ni ku nji txani txi nga m’vhuna kululamisa mapimiselo akwe?

⁸ Wona ati ti nga humelela ka mwanathu Bernardo wa kona muwa Moçambique. Ene a emisilwe kuthuma kota didhota. Bernardo a ti pfisile kutxani makhatoni? A khene: “Ni tini txiviti nguku kha ta ni tsakisa kuva ni di kawukilwe.” A txi karateka ngu ti to vamwani dibanzani va na m’wonisa kutxani. A womba tiya: “Ni hetile mitxima nyana kasi ku ni tshumela ni va ni mawonelo a manene ni kuthemba Jehovha ni sengeletano yakwe.” Nji txani txi nga vhuna Bernardo kuva ni mawonelo a manene?

⁹ Bernardo a lulamisile mapimiselo akwe. Ene a womba tiya: “Mbimo yi ni nga txi thuma kota didhota, ni ti thumisa Vahebheru 12:7 kasi kuvhuna vamwani ti to veva ni mawonelo a manene ngu kukawukwa ngu Jehovha. Se ni ti wotisile tiya: ‘Mbhalo wuwa wu thuma ka mani?’ Ka otshe malanda a Jehovha, kupata ni nani.” Msana keto Bernardo a tekile mamwani mazambo kasi kutshumela e themba Jehovha ni sengeletano yakwe. A tshimisile txiemiso txakwe txa moya txo gonda Bhiblia  ni kualakanyisisa ngu yona. Hambiku a nga si tsaniseki ngu nzila ayi vanathu va nga txi m’wona ngu yona, a txi thuma navo ko txhumayela ni ku a txi pateka ka mitshangano. Ngu kutsimbila ka mbimo Bernardo a wuyisetwe kota didhota. Ngako nawe u di kawukilwe kufana ni Bernardo, zama kuleka tingana ,tumela kukawukwa ni kumaha kutxitxa aku ku lavekako. c (Mav. 8:33; 22:4) U txi maha eto tsaniseka to Jehovha a na kuhakela ngu kusimama u di thembekile kwakwe ni ka sengeletano yakwe.

10. Ngu kuhi kutxitxa aku ti nga mahako i di kona ku nga duka kuthembeka ka vavamna vo kari va Israyeli?

¹⁰ Kutxitxa aku sengeletano yi nga kumahako ku nga duka kuthembeka kwathu. Ngako hi si tiwoneli kutxitxa koneko ku nga hi hambanisa ni Jehovha. Ngu txikombiso, wona nzila yi kutxitxa ku nga vako ku di gwesile Vaisrayeli vamwani. Na ku sise kusimekwa mlayo, misungo ya timwaya yi txi maha mithumo wa mphaxeli yo fana ni kuaka siluvelo ni kuhisa magandelo ka Jehovha. (Gen. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Jobe 1:5) Kambe mbimo yi ku nga vekwa mlayo misungo ya timwaya yi emisilwe kumaha toneto. Jehovha a vekile vaphaxeli va lihunzu la Aroni kasi kumaha miningelo yo hiswa. Msana ka kutxitxa koneko ngako msungo wa mwaya awu i si nga wa lihunzu la Aroni wu txi maha mthumo wa wuphaxeli wu ti fanete kudawa. d (Levhi. 17:3-6, 8, 9) Ina kutxitxa kuwa ngu kona ku nga maha Kora, Dhatani ni Abhiramu kumweko ni 250 wa vavamna ve wukela Mosi ni Aroni? (Mit. 16:1-3) Kha hi tizivi. Kambe atxi hi txi zivako ngu ti to Kora ni vavamna vale va nga ti nayo kha va simama va di thembekile ka Jehovha. Ngako kutxitxa aku sengeletano yi ku mahako ku txi duka kuthembeka wako u nga maha txani?

11. Hi nga gonda txani ka Valevhi va mwaya wa Kohate?

¹¹ Seketela kutxitxa kumwani ni kumwani aku sengeletano yi ku mahako. Mbimo yi va nga ti txiwulani mimwaya ya ka Kohate yi tini mthumo wo sawuleka. Otshe makhambi ya Vaisrayeli va nga txi khukha wugoveloni, va ka Kohate va txi rwala dibhokiso da txitumelelano txa Mkoma. (Mit. 3:29, 31; 10:33; Jox. 3:2-4) Ayiya i ti lungelo ya hombe. Kambe ti txitxile mbimo yi Vaisrayeli va nga bela ka ditiko da txithembiso. Ti siswi ti laveka kururisa dibhokiso da txitumelelano. Se mbimo yi Solomoni a nga khata kuthuma kota mkoma, vamwani kwawe va avetwe kuthuma kota vaembeleli, vathangeli va sike ni vathangeli va vaxayisi va tithomba. (1 Mak. 6:31-33; 26:1, 24) Kha ku ngaho aha ku nga bhalwa to va ka Kohate va khate, mwendo kulonza txiavelo atxi va nga ti natxo. Hi nga gonda txani? Seketela ngu mbilu yotshe kutxitxa aku sengeletano ya Jehovha yi ku mahako hambi ku txi gwesa txiavelo txako. Eneliseka ngu txiavelo tximwani ni tximwani u ningwako. Khumbula to hi nga txiavelo txi ku mahako u va wa lisima ka Jehovha. Atxi i ku txa lisima kwakwe ngu thembeka kwakwo i singa txiavelo atxi u nga vako natxo.—1 Sam. 15:22.

12. Zaina a ti pfisile kutxani mbimo yi txiavelo txakwe Bhetele txi nga guma?

¹² Wona txikombiso txa mwanathu wo kari wa Oriente Medio a dhanwako ku i Zaina a  nga amukela kutxitxa ka txiavelo se e luza malungelo. Ku di pindile 23 wa malembe a txi thuma Bhetele ti lavile e tshumela mtini. A womba tiya: “Kutxitxa ka txiavelo txangu ku ni godholisile ngutu. Ni ti pfite ni singa wa txilo ni ku ni ti wotisile to ‘Nji txani atxi ni nga onha?’” Txo biha ngu ti to vanathu vamwani dibanzani va engetete kupanda kwakwe ngu ku mgela tiya: “I di ku o to ko tikarata ngutu ka mthumo u thuma kwati u sa huma Bhetele.” Zaina a godhote kudingana mbimo aha koza atxi dila ditshiku ni ditshiku. Kambe a womba tiya: “Kha na tumelela kupanda aku ni nga txi kupfa ngu mhaka ya kugodhola ku ni kanakanisa lirando ali Jehovha ni sengeletano yakwe va ku nalo ngu ngani.” Zaina a ti kotisile kutxani kuzumba a di tsani?

13. Nji txani atxi Zaina a nga maha kasi kuxula matipfelo o biha?

¹³ Zaina a ti kotisile kutxani kuxula matipfelo o biha? Atxi gonda mabhuku athu ma womba-wombako ngu txikarato atxi a nga txi wonisana natxo. Gondo ayi yi ku “Você pode vencer o desânimo!” yi ku ka A Sentinela, 1 de Fevereiro de 2001 yi m’vhuni ngutu. Gondo yiya yi txhamusela nzila ayi m’bhali wa dibhuku da Marku a nga xula ngu yona matipfelo o biha mbimo yi a nga txitxelwa txiavelo. Zaina a khene: “Txikombiso txa Marku txi ni vhuni ngutu kuxula txikarato txi ni nga ti natxo txo guma mtamo.” Zaina a txi zumba hafuhi ni vangana vakwe. Ene kha ti hambanisa kwawe mwendo kutipfa i di ene matxheke wa kona. A tsanisekile to Jehovha a thumisa moya wakwe wo sawuleka kasi kukongomisa sengeletano yakwe ni ku vanathu ava va thangelako va khatala ngutu ngu ngene. Kambe a tshumete e pfisisa to sengeletano ya Jehovha yi fanete kumaha totshe ati ti lavekako kasi kuwuyelisa mthumo wakwe.

14. Nji txani txi nga vhuna Vlado kutumelelana ni kutxitxa aku a nga manana nako?

¹⁴ Vlado i ku didhota di ku ni 73 wa malembe khe Eslovenia di ti woni ti txi karata mbimo yi Nyumba ya Mfumo yi va nga txi yi thumisa yi nga vhalwa, se dibanza adi a nga di ka dona di patana ni dimwani dibanza. A womba tiya: “Ni si ti pfisisi to ngu kutxani Nyumba ya Mfumo yo tshura ku nga tile yi nga ti fanete kuvhalwa. Ti ni henyisile nguko i ti ngadi kona hi nga ti yi wusetile. Aku ni ku mkhwayi wa mapulango, ni patekile ko maha simwani si nga txi thumiswa ka yona. Kota ku ku nga ti patanile  mabanza mambidi ku ve ni kutxitxa ka kungi, se kutxitxa koneko kha ka hi hehukela athu hi nga kula ngu tanga.” Nji txani txi nga vhuna Vlado kuseketela mkongomiso? A txhamusela tiya: “Kutumelelana ni kutxitxa aku ku mahwako ka sengeletano ya Jehovha ta tisa makatekwa mbimo yotshe. Siemo soneso si hi lulamisela ka kutxitxa ka hombe aku ku tako.” Ina u wonisana ni txikarato txi tiswako ngu kupatana ka mabanza mwendo kutxitxa ka txiavelo? Tsaniseka ti to Jehovha wa ma pfisisa kha kwati matipfelo ako. Ngako u txi seketela kutxitxa koneko ni kusimama u di thembekile ka Jehovha ni sengeletano ayi a yi thumisako, u na mana makatekwa o tala.—Mas. 18:25.

15. Hi nga maha txani kasi kuzumba hi di tsani mbimo yi hi wonisanako ni sikarato dibanzani?

¹⁵ Mbimo yi hi hokako magwito ka matsimbitiselo yawa, hi na wonisana ni sikarato mndani ka dibanza. Sikarato soneso si nga duka kuthembeka kwathu ka Jehovha. Ngu toneto hi fanete kuzumba hi di tsani. Ngako u txi tipfa u txi xaniswa ngu mwanathu, u nga zumbe ni txiviti. Ngako u txi kawukwa u nga veke mapimo ka tingana ati u nga ti pfako, kambe tumela txivhuno u maha kutxitxa aku ku lavekako. Ngako sengeletano ya Jehovha yi txi maha kutxitxa aku ku ku gwesako, ku amukele ngu mbilu yotshe u tshumela u londisa mkongomiso.

16. U nga zumbisa kutxani u di thembekile ka Jehovha ni sengeletano yakwe?

¹⁶ U nga sikota kusimama u di thembekile ka Jehovha ni sengeletano yakwe mbimo yi kuthembeka kwako ku dukwako. Kasi ku toneto ti koteka u fanete kuzumba u di tsani. Ti wombako kusimama u di thuthile, u alakanyisisa khakwati ni kuwona timhaka ngu nzila ayi Jehovha a ti wonako ngu yona. Tiemisele kugonda ngu sikombiso sa amu ka Bhiblia si nga wonisana ni sikarato so fana ni sako, u tshumela u gonda txo kari kwawe. Maha mkombelo ka Jehovha kasi ku e ku ninga txivhuno. U nga ti hambanise ni dibanza. Se hambi ku txo dhinda ni kukeluka, Sathani kha nambi sikota ku ku hambanisa ni Jehovha ni sengeletano yakwe.—Jak. 4:7.