1. Ngu wuhi mxowo wa lirando li i ku la lisima ngutu, ni ku hi nga li wonisa ku txani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

JEHOVHA njisima txa lirando. (1 Johani 4:7) Bhiblia yi wombawomba ngu mxowo wa lirando li i ku la lisima ngutu. Lona li dhanwa ku i a·gaʹpe. Lirando liya li nga pata ku ti pfa u txi dhunda m’thu wo kari, kambe li tshumela li pata to pinda matipfelo onewo. Lona li woneka ngu simaho. Li hi susumetela kumahela ta tinene vamwane. Lirando lonelo li hi tisela litsako ni wutomi wu wu ku ni txikongomelo.

2, 3. Jehovha a li kombisisile ku txani lirando lakwe ka vathu?

² A si se tumbuluxa Adhamu ni Evha, Jehovha se a ti kombisile lirando ka vathu. Hahanze ko maha mafu basi, a mahile ni silo so tala kasiku vathu ve tidila ngu wutomi. Hi nga ti to Jehovha o vhuneka ngu silo soneso, kambe a mahete athu. I si ngeto dwe, a tshumete e ninga vathu themba yo hanya ngu ha ku si gumiko ka mafu ya i ku paradhise.

³ Ngu kutsimbila ka mbimo Jehovha a kombisile lirando lakwe ngu nzila yo sawuleka. Msana ka kuva Adhamu ni Evha  va di gohile, Jehovha a tizivile ti to vamwane vatukulu vawe va ndina mu engisa se ve wuyelwa ngu lulamiselo ya digandelo da mwanana wakwe di a ndino humisa. (Genesisi 3:15; 1 Johani 4:10) Ngu kuva Jehovha a di thembisile mterulo, ti fana ni loko se txithembiso txonetxo txi di hetisekile. Se ku di pindile 4.000 wa malembe, Jehovha a ningete ngu mwanana wakwe wammweyo ekha kasiku e va mterulo. (Johani 3:16) Ngu ditshuri ha li bonga lirando la Jehovha!

4. Hi tizivisa kutxani ti to vathu va kwa mbi hetiseka va nga kombisa lirando?

⁴ Aku hi nga mbi hetiseka, ina nathu hi nga sikota kukombisa lirando? Inna, hi nga sikota! Jehovha a hi mahile ngu txifaniso txakwe, eto ti womba ti to hi nga sikota ku mu tekelela. Hambiku mbimo yimwane ti nga hi karatelako ku kombisa lirando, kambe ta koteka. Abheli a kombisile lirando ngu Txizimu mbimo yi a nga ningela ngu silo sakwe sa lisima kota digandelo. (Genesisi 4:3, 4) Nowa a kombisile lirando lakwe mbimo yi a nga simama e txhumayela didungula da Txizimu ku dingana malembe o tala hambiku vathu va nga ti si muengisi. (2 Pedro 2:5) Abrahamu nene a kombisile ti to lirando lakwe ngu Txizimu i ti la lisima kupinda minavelo yakwe ngu kutiemisela kuningela Isaake mwanana wakwe wammweyo kota digandelo. (Jakobe 2:21) Kufana ni vavamna vava vo thembeka nathu tilava hi kombisa lirando hambi ti si hehuki.

5. Hi nga li kombisisa ku txani lirando la ditshuri?

⁵ Bhiblia yi hi gela ti to hi kombisa lirando ‘i singa ngu txisofu ni lidimi, kambe ngu mithumo ni ditshuri.’ (1 Johani 3:18) Ina ti lava kuwomba ti to kha ha fanela hi gela m’thu ngu txisofu ti to ha mu dhunda? Ahim-him. (1 Vatesalonika 4:18) Kambe ti lava kuwomba ti to kha ta enela ku gwitela ku gela m’thu ti to “na kudhunda” ngu txisofu basi, ti lava hi tikombisa ngu mithumo. Ngu txikombiso, ngako mwanathu a di ni wusakato, a txi pwata ni sakudya sa ditshiku ni ditshiku, kha ta enela ku mu gela tiya: Ti na pinda mwanathu! (Jakobe 2:15, 16) Ngu ha kufanako, ngako hi randako Jehovha ni vaakelane, kha ha fanela ku gwitela kukhongelela ku engetelwa vathumi basi, kambe tilava hi hisekela kutxhumayela.—Matewu 9:38.

6, 7. a) Nji txani “lirando la wukanganyisi”? b) Ngu sihi sikombiso simwane sa lirando lonelo?

⁶ Mpostoli Johane a ti khene “he randaneni ngu mithumo ni ditshuri.” Kambe lirando lathu li nga ve ni kuxengetela, mwendo ‘lo kanganyisa.’ (Varoma 12:9; 2 Vakorinto 6:6) Mbimo yimwane m’thu a nga xenga a txi nga a ni lirando na i singa la ditshuri. Elo lirando la wukanganyisi. Lirando lonelo kha li vhuni txilo.

⁷ He woni sikombiso simwane sa lirando la wukanganyisi. Mbimo yi Sathane a nga wombawomba ni Evha jaradhi ka Edheni, a ti mahile nga o lava ku m’vhuna. Kambe ngu magwito ti ti kombile ti to a to mkanganyisa. (Genesisi 3:4, 5) Mbimo yi Dhavhidha  i nga ti mkoma, a ti ni mngana wu a nga ti dhanwa ku i Ahitofeli. Kambe ngu ku lava kuwuyelwa, Ahitofeli a xengile Dhavhidha. Simaho sakwe si ti kombile ti to i ti singa mngana wa ditshuri. (2 Samuele 15:31) Nyamsi vakanganyisi ni vamwane va thumisa “mapswi o tshamba ni kukanganyisa” ti to ve vanga mibhando dibanzani. (Varoma 16:17, 18) Vona va nga lava kuthembwa ngu vamwane kambe vona mba kanganyisi.

8. Ngu txihi txiwotiso txi hi fanelako ku ti wotisa txona?

⁸ Lirando la wukanganyisi ndo zama kuxenga m’thu. Hambiku mkanganyisi a nga sikotako ku xenga vathu, kambe a nge sikoti kuxenga Jehovha. Jesu a ti khene a wu i ku mkanganyisi a na ta tsayiswa “ngutu.” (Matewu 24:51) Kambe malanda a Jehovha, kha ma lavi kuva vakanganyisi. Ngu toneto ti lava hi tiwotisa txiwotiso txiya: ‘Ina lirando langu nda ditshuri mwendo no lava kuwuyelwa?’ He woni 9 wa tinzila to kombisa lirando “lo mbi kanganyisa.”

9. Lirando la ditshuri li na hi susumetela kumaha txani?

⁹ Tsakela kumaha ta tinene hambi u si wonwi ngu m’thu. Ngu lirando hi fanete ku mahela vamwane simaho sasinene hambi i di ti to ti na mbi ziwa ngu m’thu. (Lera Matewu 6:1-4.) Kambe Ananiya ni Safira kha va tikota kumhaha toneto. Mbimo yi va nga ningela mningelo, vona va lavile tiziwa ngu votshe, ni kulava ku kombisa ti to va ningete ngu male yo tala. Vona va to hemba va txi khona va ningela yotshe male, se va to mana txitsayiso ngu wukanganyisi wawe. (Mithumo 5:1-10) Kambe ngako hi txi randa vanathu ti txi khukhela mbiluni, hi na tsakela ku vamahela ta tinene ti si ziwi ngu m’thu. Hi nga gonda to tala ka vanathu va va vhunetako Mmidi wu wu Fumako ka kulungiselela sakudya sa moya. Kha va tiguleti ngu toneto, nem kha va geleteli m’thu ngu malungelelo oneyo.

10. Hi nga txikombisisa ku txani txithavo ka vamwane?

¹⁰ Kombisa txithavo ka vamwane. (Lera Varoma 12:10.) Jesu a kombisile txithavo ka vapostoli vakwe mbimo yi a nga va sambisa minenge. (Johani 13:3-5, 12-15) Ku fana ni Jesu, hi fanete kumahela vamwane mithumo yi yi tekelwako hahatshi. Kambe vapostoli va si ti pfisisi toneto kala ve amukela moya wo sawuleka. (Johani 13:7) Hi nga kombisa txithavo ka vamwane ngu kwa mbi pimisa ti to hi sawulekile ku vapinda ngu kuva hi di gondile ngutu, hi di ganyile mwendo hi di ni malungelo ku vapinda. (Varoma 12:3) Hahanze ko bavela mwanathu mbimo yi a ndunduzelwako ngu kona ha ka mthumo wo kari wu a nga wu maha kwati, hi fanete kutsaka nayo hambi hi txi wona ti to nathu hi ni fanelo yo ndunduzelwa.

11. Ngu ku txani ti txi lava hi ndunduzela vamwane ti txi huma mbiluni?

¹¹ Ndunduzela vamwane ti txi huma  mbiluni. Lavetela mikhanju yo ndunduzela vamwane. Hotshethu ha tiziva ti to kundunduzela ‘ndinene ni ku ta aka’ vamwane. (Vaefesu 4:29) Kambe hi lava ku kombisa ti to ati hi ti wombako ti huma mbiluni, i si nga ku ti wombela kutsakisa vamwane basi. Kha hi lavi kundunduzela vamwane ngu kulava kuvayilela wutixamuleli wo va vhuna ku ve tshukwatisa. (Mavingo 29:5) Hi nava hi di vakanganyisi ngako hi txi ndunduzela vamwane se ngu msana hi ngura-ngura. Mpostoli Paulo a ti ni lirando la ditshuri. Mbimo yi a nga bhalela Makristu a Korinto, a va ndunduzete ngu ti va nga ti ti mahile kwati. (1 Vakorinto 11:2) Kambe ngu nzila ya yinene a va vagete ati va nga ti fanete ve tshukwatisa.—1 Vakorinto 11:20-22.

12. Hi nga wu kombisisa ku txani wuha ni kuamukelako vapfhumba ti txi khukhela mbiluni?

¹² Vana ni wuha. Jehovha a hi ruma ku hi va ni wuha ka vanathu votshe. (Lera 1 Johani 3:17.) Kambe hi fanete hi ningana ngu txikongomelo txa txinene. Hi nga tiwotisa tiya: ‘Ina m’tini kwangu ni dhunda kuramba vangana vangu basi mmwendo ava ni va tekako i di va lisima dibanzani? Ina ni ramba va ni pimisako ti to ni vona va na ni ramba mangwana? Mwendo ni amukela votshe vanathu ava hi si vaziviko kwati ku pata ni vale hi tizivako ti to ti nga maha va si ta ni mahela txilo mangwana?’ (Luka 14:12-14) Alakanya ngu tiya: U nga maha txani ngako mwanathu a txo va ka txikarato ngu mhaka ya sisungo sakwe so mbi na wutxhari? Mwendo a wu ni nga mmahela ta tinene a si ni bongi? Jehovha a hi gela tiya: “Zivani kuamukelana mbimo yi mi endelanako, na mi si ngungurukeli.” (1 Pedro 4:9) Hi na tsaka ngako hi txi ningela ngu txikongomelo txa txinene.—Mithumo 20:35.

13. a) Ngu ku txani mbimo yimwane ti si hehuki kuvhuna ava va ku ni dikhodho? b) Hi nga maha txani ti to hi vhuna ava va ku ni dikhodho?

¹³ Vhuna ava va ku ni dikhodho. Bhiblia yi hi gela tiya: “Vhunani ava va ku ni dikhodho, mi va ni kuhonisela ka votshe” hi txi maha toneto lirando lathu nda ditshuri. (1 Vatesalonika 5:14) Ti nga maha mwanathu wu a nga ti ni dikhodho e gwita e va ni likholo lo tsana. Kambe ka vamwane ti nga teka mbimo yo lapha, ngu toneto kha ti hehuki kuvhuna mwanathu wu a ku ni dikhodho. Se hi nga vavhunisa ku txani? Hi nga thumisa Bhiblia ti to hi va tsanisa, hi nga varamba ku ya navo kutxumayelani ni ku ti ninga mkama wo va engisela kwati va txi tiphofula. Kambe kha ha fanela kulamula ti to mwanathu awuwa a “tsani”  kasi wule “a ni dikhodho.” Ditshuri ngu ti to hotshethu hi ni ha hi nga tsana kona ni ha hi tandekako. Hambi mpostoli Paulo a wombile ti to ku ni ha a nga ti tandeka. (2 Vakorinto 12:9, 10) Hotshethu ti lava hi vhunana ni kutsaniselana.

14. Hi nga maha txani ti to hi hanya ngu kurula ni vanathu?

¹⁴ Lwela ku va ni kurula. Nda lisima ngutu ku va ni kurula ni vanathu. Hambi i di ti to hi wona nga ho ñolwa ngu nzila yo biha, hi fanete kumaha totshe ti hi nga ti kotako ti to hi va ni kurula ni vanathu. (Lera Varoma 12:17, 18.) Ngako hi di henyisani ni mwanathu hi fanete kukombela divalelo, kambe ti txi khukhela mbiluni. Ngu txikombiso hahanze ko gwitela ku khawe, “ni divalele kuva ni di kupfisile kupanda”, i nga va ta tinene kuveka hakubasani phazamo yako ngu ku khawe, “ni divalele kuva ni di kupfisile kupanda, ni ti sa fanela kumaha toneto.” Kuhanya ngu kurula ndinene ngutu ka va va nga tekana. Ti bihile ngutu ku mwamna ni msikati va txi nga vo randana va di ka vathu, kambe va di vokha ni kubhula va si bhuli, ve tshumela ve ruketelana ni kupekana.

15. Hi nga tikombisisa ku txani ti to hi divalela ti txi huma mbiluni?

¹⁵ Divalela ti txi huma mbiluni. Kudivalela ti txi huma mbiluni ti womba kudivala ngu ti m’thu a nga vako a di hi mahete. Hi nga maha toneto hambi i di ti to m’thu wa kona kha ti zivi ti to a hi henyisile. Ngako hi txi ‘tsetselelana ngu lirando, hi txi ti karata ngu kuveketa mpatano wa Moya, ngu kupfana ko dikha’ hi nava hi txi divalelana ti txi huma mbiluni. (Vaefesu 4:2, 3) Mbimo yi hi divalelako kha ha fanela kubalela makhambi ya m’thu a nga hi henyisa, nguko lirando “kha li na txiviti.” (1 Vakorinto 13:4, 5) Ngako hi txi veketela txiviti kha hi nambi moxa wungana wathu ni wu a nga hi henyisa dwe kambe ni Jehovha. (Matewu  6:14, 15) Hi kombisa ti to hi divalete ti txi huma mbiluni ngako hi txi khongelela awule a nga hi henyisa.—Luka 6:27, 28.

16. Hi fanete hi tipfisa ku txani ngu malungelo o sawuleka ya hi ma manako ka mthumo wa Jehovha?

¹⁶ Ti karatele kuvhuna vamwane. Mbimo yi hi amukelako malungelo ka mthumo wa Jehovha, hi nga kombisa ti to lirando lathu nda ditshuri ngu kwambi ‘lava asi si vhunako athu, kambe hi lava asi si vhunako vamwane.’ (1 Vakorinto 10:24) Ngu txikombiso ka mitshangano yathu ya txigava ni ya m’ganga, hahanze ko vaxungameti ve thangisa silaveko sawe ni sa timwaya tawe nguku xongolela ve ya tivekela makhalo a manene, va leka vamwane ve zumba ka makhalo oneyo, se ve ya khalahatsha ka makhalo aya ti no va hehukela kuhetisisa txiavelo txawe. Ngu kumaha toneto va kombisa lirando la ditshuri. Se awe u nga txi etetelisa ku txani txikombiso txawe txa txinene?

17. Ngako Mkristu a di mahile txiwonho txa hombe, lirando la ditshuri li nga m’susumetela kumaha txani?

¹⁷ U nga sise siwonho sa hombe. Makristu mamwane aya ma nga nga maha siwonho sa hombe ma duketile ku si sisa. Kutilava va mahile toneto ngu kona ha ka tingana mwendo kuthava kudhanisa vamwane. (Mavingo 28:13) Kambe ngako m’thu a txi sisa txiwonho ndikhombo kwakwe kumweko ni ka vamwane, nguko Jehovha a nga ema kuninga dibanza moya wakwe wo sawuleka, se ku si vi ni kurula dibanzani. (Vaefesu 4:30) Lirando la ditshuri li nga susumetela Mkristu wu a nga maha txowonho txa hombe ti to e ya wombawomba ni madhota se e mana txivhuno atxi txi lavekako.—Jakobe 5:14, 15.

18. Ngu kutxani i di ta lisima ku kombisa lirando la ditshuri?

¹⁸ Lirando ngu lona i ku la hombe ka tifanelo totshe. (1 Vakorinto 13:13) Lona li vhuna m’thu e kota kuwona ti to ngu vahi i ku valondeteli va ditshuri va Jesu, ni ku kuwona ti to mbamani ava va etetelako Jehovha Txizimu txa lirando. (Vaefesu 5:1, 2) Mpostoli Paulo a ti khene ngako a singa ni lirando, hi nga wa txilo. (1 Vakorinto 13:2) Ngu toneto, he simameni hi kombisa lirando “ngu mithumo ni ditshuri.”