1, 2. Sathani a thumisile txani ti to e xenga vathu?

SILO simwani si si khandwako konkuwa so fana ni matelefone, magezi, mimovha, majelera, si tshukwatisa wutomi. Kambe simwani so fana ni sibhamu, ma mina, masigari, mabhomba simaha phango ka wutomi. Kambe ku ni tximwani atxi i ku txa kale, etxo txi ni nguzi ngutu ka vathu. Intxani? Makuhu! Kuhemba makuhu ngu womba to maha ati hi ti zivako to hi nga ditshuri, ti to hi jikisa mwendo kuxenga mmwani. I mani wo khata kuhemba? I Sathani! Jesu Kristu a ti khene Sathani i “tate wa makuhu.” (Lera Johani 8:44.) A khatete hani kuhemba?

² Sathani a khatete Jaradhi ka Edheni kale ngutu ta tinene. Adhamu ni Evha va txi tibusa ngu wutomi ka Paradhise yo tshura ayi Jehovha a nga ti va mahete. Txizimu txi ti va gete ti to ngako va txo dya “mndonga wo ziva ta tinene ni to biha” va ndi na fa. Sathani a txi ti ziva toneto, kambe a thumisile mnyoka ti to e gela Evha ku khene: “Lambi! Kufa kha mi nambi fa!” Eho ndo khata a txi womba makuhu. Sathani a  tshumete a txi khene: “Txizimu txa ti ziva tito, ka ditshiku di mi no dya, mi na tuleka maso, mi fana ni Txizimu, mi ziva ta tinene ni to biha.”​—Genesisi 2:15-17; 3:1-5.

3. Ngu kutxani makuhu a Sathani ma di ni phango? Kumahekile txani aku a nga hemba?

³ Makuhu a Sathani ma ti ni phango nguko ene a txi ti ziva to ngako Evha a txo tumela kudya m’hando, a ndi na fa. Phela ngu toneto ti nga maheka. Aku Evha ni Adhamu va nga mbi engisa mlayo wa Jehovha vona va fite. (Genesisi 3:6; 5:5) I singeto basi, ngu mhaka ya txionho txa Adhamu, “lifo li wulelete votshe vathu.” Ngu toneto “lifo li fumile . . . , hambi vona vale va nga ti sa maha txionho txo fana ni txa Adhamu.” (Varoma 5:12, 14) Ngu toneto ti mahako hi tandeka kumaha ta tinene nem hi si hanyi kala kupinduka nga ha Jehovha a nga ti vekisile tona. Hahanze keto, ho hanya ‘70 wa malembe; avale va ku ni mtamo va hoka ka 80 wa malembe,’ ni ku wutomi wathu wu tate ‘ngu sikarato ni kupandiseka.’ (Masalmo 90:10) Totsheleleto ti maheka nguko Sathani a nga hemba makuhu!

4. a) Ngu sihi siwotiso asi hi no si xolisisa konkuwa? b) Ngu kuya ngu Masalmo 15:1, 2, mba mani ava va nga vako vangana va Jehovha?

⁴ Jesu a wombile tiya ngu Sathani: “Kha zumba ditshurini, ngukusa kwakwe ku walo ditshuri.” Sathani kha txitxa. Ene a ngadi e ‘xengetela dotshe ditiko’ ngu makuhu akwe. (Mtuletelo 12:9) Kambe athu kha hi lavi kuxengwa ngu ngene. Ngu toneto, konkuwa hi na xolisisa tixamulo ta siwotiso siraru, i ku siya: Sathani a va xengisa kutxani vathu? Ngu kutxani vathu va txi hemba? Hi nga mahisa kutxani ti to hi si hembelani, kasi ku hi si luzi wungana wathu ni Jehovha, kufana ni Adhamu ni Evha?​—Lera Masalmo 15:1, 2.

5. Sathani a thumisa txani ti to e xenga vathu?

⁵ Phela hi nga sikota kuvayilela kujikiswa ngu Sathani. Mpostoli Paulo a ti khene: ‘Athu kha hi kanganyiswi ngu marindi akwe.’ (2 Vakorinto 2:11) Ha ti ziva ti to Sathani ngene a lawulako mafu otshe, kupata ni wukhongeli wa makuhu, mifumo yi yi ku ni wukanganyisi, ni vanyamabhindo va va ku ni mabewu. (1 Johani 5:19) Ngu toneto kha hi xamali hi txi wona Sathani ni madhimoni akwe va txi kuzetela vathu ti to ‘ve womba makuhu.’ (1 Timoti 4:1, 2) Ngu txikombiso, vanyamabhindo vamwani va xengetela vathu ti to ve xava silo si i si ngako sa lisima kasi ku ve va tekela male yawe.

6, 7. a) Ngu kutxani ti di bihile ngutu ngako vathangeli va wukhongeli va txi hemba makuhu? b) Va talisa kuhemba va txi khona txani?

⁶ Makuhu ma bihile, ngutu-ngutu ngako i di vathangeli va wukhongeli va hembako. Ngu kutxani? Nguko ngako m’thu a txo kholwa makuhu awe se e maha ati Txizimu txi ti nyenyako, a nga luza lungelo yo hanya ka Paradhise. (Hoseya 4:9) Jesu a txi tiziva ti to vathangeli va wukhongeli va mbimo yile va ti xenga vathu. Kha va sisela, a va gete ku khene: “Mi na ni dikhombo, anu vabhali ni vafarisi, vaxengeteli! Mi dhawulako linene mafuni kasi kumana mlondeteli mmweyo; se mbimo yi mi nga mu mana, mi txi mu ñola ta tinene, mi mu maha wu a ku ni fanelo ya kuyiswa gehena,” i ku kuloviswani. (Matewu 23:15) Jesu a ti khene vathangeli vonevo va wukhongeli va fana  ni tate wawe Sathani, awu i ku “m’dayi.”​—Johani 8:44.

⁷ Ni nyamsi, ku ni vathangeli va wukhongeli. Ti nga maha va txi dhanwa ku mbafundisi, vatate, vaphaxeli, mwendo simwani sithopo. Kufana ni Vafarisi, ni vona kha va gondisi ditshuri da Bhiblia kambe “va phindula ditshuri da Txizimu ve di maha makuhu.” (Varoma 1:18, 25) Va talisa kuhemba va txi khona ku ni kuhya nzumani, moya wa m’thu kha wufi, Txizimu txa tumela ti to vavamna ve hanya nga vavasikati, vavasikati ni vona ve hanya nga vavamna hambi ni mitxhadhu yo mahisa toneto.

8. Ngu yahi makuhu aya vathangeli va politika va no hemba i si nga kale? Ina athu hi fanete hi kholwa ti va no ti womba?

⁸ Vathangeli va politika ni vona va thumisa makuhu ti to ve xenga vathu. Na i si nga kale, vona va na hemba va txi khona va tisile “kudikha ni kukhaliseka” ha mafuni. Kambe ngu yoneyo “mbimo ku no humelela dikhombo ngu txidhukisa hagari kwawe.” Ngu toneto, hi nga kholweni makuhu onewo a vathangeli va politika ava va wombako ti to timhaka ta lunga. Ditshuri ngu di do athu ha “ti ziva ta tinene taku ditshiku da Mkoma di na tisa ku nga dikhamba ahawa ka wusiku.”​—1 Vatesalonika 5:1-4.

9, 10. a) Ngu kutxani vathu va txi hemba? Ngu yihi wuyelo ya kona? b) Ina vathu va nga mu hembela Jehovha?

⁹ Nyamsi, hi nga ti to ava va hembako o va vathangeli dwe. Dibhuku dimwani di womba ti to “vathu votshe va ni wusikoti wo hembelana.” Ngu mapswi mamwani hi nga womba ti to vathu va pimisa to kuhemba nda mtumbuluko ni ku kha ta biha. Vathu va hemba ti to ve tivhikela, ve sisa sihoxo sawe mwendo wugevenga awu va nga wu maha. Va hemba ti to ve mana male mwendo ve mana nzila yo londola m’thu wo kari. Dibhuku dile di tshumete di womba ti to vathu vamwani kha va thavi kuhembela “vathu vo ta ngu ka matiko mamwani, vathumi kulowe, vangana mwendo vakatawe.”

¹⁰ Ngu yihi wuyelo ya makuhu onewo? Vathu kha va ngadi va txi thembana, wuxaka wa dawa. Alakanya dikhodho adi mwamna a nga vako nado a txo ziva ti to msikati wakwe a wombile mhaka yo kombisa txidhelelo se e gwita e hemba ti to e sisa ati a nga maha. Mwendo kualakanya phango yi yi kuho ngako wamwamna a txi xanisa msikati ni vanana, kambe a txi wona vathu e ti maha nga wa va dhunda. Vathu vo ngeto va nga xenga vamwani, kambe hi nga divaleni ti to ka Jehovha vo sakana. Bhiblia yi khene: “Sotshe si tulekile si txi maneka si di ha kubasani masoni” kwakwe.​—Vahebheru 4:13.

11. Mhaka ya Ananiya ni Safira yi hi gondisa txani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

¹¹ Bhiblia yi womba to ku ni mpatwa  wumwani wu wu nga kuzetelwa ngu Sathani to wu hembela Txizimu. Ananiya ni Safira va duketile kuxenga vapostoli. Va xavisile thembwe yawe se ve pumba male ve ningela ka vapostoli. Phela vona va txi lava kuwonwa ngu dibanza, se va gete vapostoli ti to va ningete yotshe mali yi va nga yi mana. Kambe Jehovha a ti woni ti to vo hemba, se a va tsayisile.​—Mithumo 5:1-10.

12. Ava va ku ni makuhu va na humelelwa ngu txani? Ngu kutxani?

¹² Jehovha a ti pfisa kutxani ngu va va ku ni makuhu? Votshe vathu va va hembako ve gwita va si ti layi, va na ya “txizivani ka mndilo,” kufana ni Sathani. Ti wombako ti to va na loviswa. (Mtuletelo 20:10; 21:8; Masalmo 5:6) Ngu kutxani? Nguko Jehovha a wona makuhu onewo ngu nzila yo fana ni votshe “va va hanyako ngu makuhu,” mwendo va va mahako ta walo masoni ka Txizimu.​—Mtuletelo 22:15.

13. Ngu tihi ati hi ti zivako ngu Jehovha? Se toneto ti hi susumetela kumaha txani?

¹³ Ha tiziva ti to Txizimu “kha txi na makuhu nga m’thu” ni ku “kha ti koteki ti to Txizimu txi txi hi kanganyisa.” (Mitengo 23:19; Vahebheru 6:18) ‘MKOMA wa venga . . . lidimi la makuhu.’ (Mavingu 6:16, 17) Ngako hi txi lava kutsakisa Jehovha, hi fanete hi womba-womba ditshuri. Ngu toneto, athu ‘kha hi hembelani.’​—Vakolosa 3:9.

14. a) Makristu a ditshuri ma hambana ngu nzila yihi ni va wukhongeli wa makuhu? b) Txhamusela ditshina di di manekako ka Luka 6:45.

¹⁴ Makristu a ditshuri ma hambana ngu nzila yihi ni va wukhongeli wa makuhu? Athu ‘hi womba-womba ditshuri.’ (Lera Zakariya 8:16, 17.) Paulo a ti khene: “Hi dhunda kukombisa ti to hi sithumi sa Txizimu, . . . ngu dipswi da ditshuri.” (2 Vakorinto 6:4, 7) Jesu a ti khene vathu va  womba-womba “tile ti nga tala mbiluni.” (Luka 6:45) Ati ti wombako ti to m’thu wo thembeka a na womba ditshuri. Ene a womba ditshuri ka vathu vo ta ngu ka matiko mamwani, vathumi kulowe, vangana mwendo mkatakwe. Konkuwa he bhuleni ngu sikombiso simwani sa nzila yi hi nga kombisako ti to hi duketa kuthembeka ka totshe.

15. a) Ngu kutxani ti di bihile kuhanya wutomi wa tinzila timbidi? b) Vaphya va nga vhunwa ngu txani va txi kuzetelwa ngu titanga tawe? (Wona txhamuselo ya hahatshi.)

¹⁵ Ngako u di mphya, ti nga maha u txi lava kutsakelwa ngu titanga tako. Se ngu mhaka ya toneto, vaphya vamwani va hanya wutomi wa tinzila timbidi. Va lava ku va ni mahanyelo a manene va di m’tini ni dibanzani. Kambe va di ka internet mwendo va di ni vathu ava i si ngako Tifakazi va maneka va di hambanile ngutu. Va nga womba-womba nzambwa, ve ambala siambalo sa walo, ve engisela wutxenje wa nzambwa, ve sela ve leva, ve dhaha, ve randana ni vathu ti si ziwi mwendo ve maha timwani to biha. Vona va hembela vaveleki vawe, vanawe ni Jehovha. (Masalmo 26:4, 5) Kambe Jehovha wa tiziva ngako hi txo womba dwe to ha m’dhumisa kambe hi maha ati a ti vengako. (Marku 7:6) Ti ni lisima ngutu kuengisa divingu diya: “Mbilu yako yi nga bavele vaonhi; kukhata ninga txithavo ka MKOMA, otshe masiku.”​—Mavingu 23:17. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.)

16. Hi na txani ka siwotiso sile sa petisawu ya mthumo wa mbimo yotshe?

¹⁶ U txi lava ku va nyaphandule wa mbimo yotshe mwendo u txi lava kubela ka mthumo wo sawuleka, ngu txikombiso Bhetele, ti lava u tatisela petisawu. Ti ni lisima ku u womba ditshuri mayelano ni dihanyo, misakano, ni mahanyelo ako ka siwotiso si u no xamula hale ka petisawu. (Vahebheru 13:18) Kambe ngako u di mahile to kari ati Jehovha a ti nyenyako mwendo to kari ati ti karatako livhalo lako, u nga sisela madhota, u na maha txani? Kombela txivhuno ka ona ti to u kota kuthumela Jehovha na u si pekwi ngu livhalo.​—Varoma 9:1; Vagalatiya 6:1.

17. Hi na maha txani ngako ava va hi xanisako va txi hi wotisela mayelano ni vanathu?

¹⁷ Yimwani mbimo wukoma wu nga tsimbisa mthumo wathu wo txhumayela. Se u na maha txani ngako u txi ñolwa se ve kuwotisela mayelano ni vanathu? Ina u na womba totshe ti u ti zivako? Yimwani mbimo ti nga lava u khumbula ati Jesu a nga maha mbimo yi a nga thethiselwa ngu mkoma wa Muroma. Ene a thumisile ditshina  da mu ka Bhiblia do “ku ni mbimo ya kumalala, ni mbimo ya kuwomba-womba,” ni ku ku ni mbimo yi a nga mbi womba txilo! (Ekleziyaste 3:1, 7; Matewu 27:11-14) Ngako hi di ka txiemo txo fana ni txonetxo, ti lava hi ma tula ni kutiwonela ti to hi si dayisi vanathu.​—Mavingu 10:19; 11:12.

18. Ngu wuhi wutixamuleli wu hi ku nawo ngako madhota ma txi hi wotisa to kari ngu mwanathu?

¹⁸ Mbimo yimwani ti nga maha hi ziva to mwanathu wo kari a mahile txionho txa hombe. Aku madhota ma ku ni wutixamuleli wo xayisa dibanza di va ni mahanyelo o basa, ti nga maha me kuwotisa ngu mhaka yoneyo. U na maha txani, ngutu-ngutu ngako m’thu wa kona i di mngana mwendo dixaka? Bhiblia yi khene: “Awule a wombako ditshuri a kombisa wululamo.” (Mavingu 12:17; 21:28) Ngu toneto, u nga sise txilo, u ni wutixamuleli wo womba ditshuri dotshe ka madhota. Madhota ma ni fanelo yo ziva totshe ti to me kota kuvhuna kha kwati m’thu wa kona kuwuseta wuxaka wakwe ni Jehovha.​—Jakobe 5:14, 15.

19. Hi na ta bhula ngu txani ka msungo wu wu londiselako?

¹⁹ Dhavhidha a gete Jehovha a txi khene: “Awe u dhunda ditshuri mbiluni.” (Masalmo 51:6) Dhavhidha a txi tiziva ti to atxi i ku txa lisima kwathu i mbilu. Ngu toneto, mbimo yotshe Makristu a ditshuri ma “womba-womba ditshuri ka mkwawe.” Nzila yimwani yo kombisa ti to ha hambana ni va wukhongeli wa makuhu ngu gondisa ditshuri da Bhiblia. Ka msungo wu wu londiselako hi na ta bhula ngu ti to hi nga ti mahisa kutxani toneto ka mthumo wathu wo txhumayela.