1. Ngu tihi ti hi tsanisekako ka tona?

 KOTA vathu va Jehovha, ha tiziva to ene wa hi randa ni ku a lava ti to hi tidila ngu wutomi wa wunene nga ha hi nga tikotako ngu kona. (Var. 8:35-39) Ni ku ha tsaniseka to ngako hi txi thumisa matshina a Bhiblia mbimo yotshe hi na va ni wuyelo ya yinene. (Isaya 48:17, 18) Se hi nga maha txani ngako hi txi wonisana ni sikarato so mbi si rinzela?

2. Ngu sihi sikarato si hi nga wonisanako naso, ni ku ti nga maha hi tiwotisa txani?

² Otshe malanda a Jehovha ma wonisana ni sikarato. Ngu txikombiso, txiro txa mwaya txi nga thuka txi womba mwendo kumaha to kari ati ti nga hi henyisako. Hi nga thuka hi wonisana ni malwati a hombe aya ma nga hi tsivelako kumaha to tala ka mthumo wa Jehovha. Mbimo yimwani hi nga thuka hi wonisana ni tiphango ta mtumbuluko mwendo kuxaniswa ngu mhaka ya likholo lathu. Ngako hi txi wonisana ni sikarato so fana ni siya mbimo yimwani hi nga thuka hi ti wotisa tiya: ‘Ngu kutxani tiya ti txi maheka kwangu? Ina ni to maha to biha? Ina ti lava kuwomba to Jehovha kha ni katekisi?’ Ina u khala kutipfa ngu nzila yoneyo? Ngako xamulo i di ina, u nga godholi. Ku ni malanda o tala o thembeka a Jehovha aya ma nga ti pfa ngu nzila yi yi fanako.—Mas. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.

3. Ngu tihi timhaka timbidi ta lisima a ti hi ti gondako ka Masalmo 34:19?

³ Lera Masalmo 34:19. Ka dibhuku diya da Masalmo hi mana timhaka timbidi ta lisima: 1) Vathu vo lulama va wonisana ni sikarato. 2) Jehovha wa hi hulukisa ka sikarato sathu. A  ti mahisa kutxani toneto? Nzila yimwani ngu hi vhuna hi va ni mawonelo a manene ngu wutomi ka mafu awa. Jehovha a hi gela ti to ngako hi txi mthumela hi na va ni litsako, kambe kha hi thembisa ti to hi na mbi va ni sikarato ka mafu awa. (Isaya 66:14) Ene a hi kuzeta kuveka mapimo ka timhaka ta mbimo yi yi tako aha hi no ta ti dila ngu wutomi wa wunene ngu ha ku si gumiko. (2 Vak. 4:16-18) Ene wa hi vhuna ti to hi simama hi mthumela.—Sid. 3:22-24.

4. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

⁴ Konku he bhule ngu ti hi nga ti gondako ka sikombiso sa malanda o thembeka a Jehovha a timbimo ta kale ni ya ngweno. Nga ha hi no ti wona ngu kona mbimo yimwani hi na wonisana ni sikarato si hi nga mbi si rinzela. Kambe ngako hi txi themba Jehovha ene a na hi khatalela mbimo yotshe. (Mas. 55:22) Mbimo hi xolisisako sikombiso siya ti wotise tiya: ‘Ni ndina angulisa kutxani ngako ni di ka txiemo txo fana ni txiya? Sikombiso siya si tsanisisa kutxani likholo langu ka Jehovha? Ngu tihi tigondo ti ni nga ti thumisako ka wutomi wangu?’

5. Ngu sihi sikarato si Jakobe a nga wonisana naso ngu mhaka Labhani? (Wona mfota.)

⁵ Ka timbimo ta kale, malanda a Jehovha ma wonisanile ni sikarato asi ma nga sa si rinzela. Wona txikombiso txa Jakobe. Tate wakwe a mu gete ti to eya teka mwanana wa Labhani, awu i nga ti dixaka da hafuhi ni ku a mu tsanisekisile ti to Jehovha adi na m’katekisa ngutu. (Gen. 28:1-4) Se Jakobe a mahile toneto. A khukhile ngu Kanana e teka dipfhumba do ya ka mwaya wa Labhani a wu a nga ti ni mahorana mambidi i ku Leya ni Rakeli. Jakobe a to randa ngutu Rakeli se e tumela kuthumela Labhani sete wa malembe a si se kutxhadha nayo. (Gen. 29:18) Kambe timhaka kha ta tsimbila ngu nzila yi Jakobe a nga ti ti emete ngu yona. A kanganyisilwe ngu Labhani ngu ku mninga Leya mkoma wa kona. Msana ka divhiki, Labhani a tumete to Jakobe e txhadha ni Rakeli ngako a txi m’thumela kambe sete wa malembe. (Gen. 29:25-27) Labhani a tshumete e kombisa kwa mbi thembeka ka nzila yi a nga ti holela ngu yona Jakobe. Ene a kombisile kwa mbi thembeka koneko kudingana 20 wa malembe!—Gen. 31:41, 42.

6. Ngu sihi sikarato simwani asi Jakobe a nga si timisela?

⁶ Jakobe a tshumete e timisela simwani sikarato. Ene a ti ni mwaya wa hombe ni ku vanana vakwe va vafana va si pfani. Vona va xavisile Josefa mnanda wawe kota khumbi. Se Simiyoni ni Levhi vanana va Jakobe va tisile dikhombo ka mwaya wawe ni txiruko ka ditina da Jehovha. Kuengetela keto, Rakeli, msikati wo randeka wa Jakobe a fite a txi veleka mwanana wa wumbidi. Hambiku Jakobe a nga di kumbile ti lavile e rura eya Egipta ngu mhaka ya nzala ya hombe ayi yi nga ti ho ka mbimo yile.—Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Jehovha a ti kombisile ngu nzila yihi to a ti mu seketela Jakobe?

⁷ Ka totshe tiya, Jakobe kha luza likholo lakwe ka Jehovha ni ngu sithembiso Sakwe. Kambe mbimo yotshe Jehovha a kombisile to ati mu seketela Jakobe. Ngu txikombiso, hambiku Labhani a nga txi kanganyisela Jakobe, Jehovha a mu katekisile ngu didhawa da nyama. Pimisa nzila yi Jakobe a nga bonga ngu yona Jehovha mbimo yi a nga tshumela e manana ni mwanana wakwe Josefa awu a nga heta mbimo yo tala a txi pimisa to a fite! Wungana wo tsana wu Jakobe a nga ti nawo ni Jehovha wu mu vhuni ti to e humelela mbimo yi a nga ti wonisana ni sikarato. (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Nathu hi nga humelela hi txi  wonisana ni sikarato so mbi si rinzela ngako hi di ni wungana wo tsana ni Jehovha.

8. Ngu tihi ti Dhavhidha a nga ti tiemete kumaha?

⁸ Mkoma Dhavhidha kha sikota kumaha totshe ati a nga ti ti navela ka mthumo wa Jehovha. Ngu txikombiso ene ati ti navela kuakela Jehovha dithepele. A bhulete mprofeti Nathani kunavela kwakwe. Se Nathani a xamute atxi: “Maha totshe ti u ku nato mbiluni kwako, nguko Txizimu txi ni nawe.” (1 Mak. 17:1, 2) Hi nga alakanya nzila yi mapswi oneyo ma nga tsanisa Dhavhidha ngu yona. Ti nga maha ngu txikuluveta a di khatile kumaha maplano mayelano ni mthumo wule wa hombe.

9. Dhavhidha a angulisile kutxani mbimo yi a nga amukela didungula dile do mbi tsakisa?

⁹ Msana ka dibhulo dile, mprofeti wa Jehovha a tshumete ka Dhavhidha ni didungula do mbi tsakisa: “Mangwanani ka kona ni wusiku,” Jehovha a gete Nathani ti to Dhavhidha hi nga ene adi no akela dithepele Jehovha, kambe di ndi na akwa ngu mmweyo wa vanana vakwe. (1 Mak. 17:3, 4, 11, 12) Dhavhidha a angulisile kutxani mbimo yi a nga amukela didungula donedo? Ene a mahile kutxitxa ko kari ka makungo akwe. Ene a khatile kusengeleta male ni silo simwani asi Solomoni a ndi no si lava kasi kuaka dithepele.—1 Mak. 29:1-5.

10. Jehovha a katekisile Dhavhidha ngu nzila yihi?

¹⁰ Msana kova Jehovha adi gete Dhavhidha ti to hi nga ene a ndi no aka dithepele, a mahile txitumelelano nayo. Jehovha a thembisile Dhavhidha ti to mmweyo wa liveleko lakwe a ndina fuma kala kupinduka. (2 Sam. 7:16) Alakanya ti Dhavhidha a no ta tsakisa tona ka mafu ya maphya ka Mfumo wa Jesu wa 1000 wa malembe, mbimo yi a no ta ziva to Jesu i mmweyo wa liveleko lakwe. Atiya ti hi vhuna kuwona to hambi hi si ti koti kumahela Jehovha totshe ti hi nga txi ti navela ene a nga hi ninga makatekwa mamwani aya hi nga sa ma rinzela.

11. Makristu o khata ma katekisilwe ngu nzila yihi hambiku ma nga si yi zivi mbimo yi Mfumo wa Txizimu wu di no ta ngu yona? (Mithumo 6:7)

¹¹ Makristu o khata ma wonisanile ni sikarato si ma nga sa si emela. Ngu txikombiso vona va ti emela kuta ka Mfumo wa Txizimu kambe va si ti zivi ti to ti na maheka mbimo muni. (Mith. 1:6, 7) Se va mahile txani? Va simamile ve ñoleka ka mthumo wo txhumayela. Mbimo yi va nga ti simama ve txhumayela ka makhalo o hambana-hambana va woni nzila yi Jehovha a nga ti va vhuna ngu yona ka mthumo wule.—Lera Mithumo 6:7.

12. Ngu tihi ti Makristu o khata ma nga ti maha mbimo yi ku nga va ni nzala ya hombe?

¹² Ku ni mbimo ayi ku nga va ni “nzala ka dotshe ditiko.” (Mith. 11:28) Phela nzala yoneyo yi pekile vo tala kupata ni Makristu yale. Ina wa alakanya ati va nga xanisekisa tona ngu nzala yile? Ditshuri ti to misungo ya timwaya yi karatekile ngu ti to yi di na si mana hani sakudya kasi kuxayisa timwaya tawe. Se ku wombwa txani ngu majovhem ya ma nga ti ti mahete makungo o engetela mthumo wawe wo txhumayela? Ina va thindekisile makungo awe ve emela kuguma ka nzala? Vona va ti pfananisile ni siemo. Va simamile ve txhumayela nga ha va nga txi tikota ngu kona ni ku va txi abana asi va nga ti naso ni Makristu kulowe a khe Judheya.—Mith. 11:29, 30.

13. Ngu yahi makatekwa ya Makristu ma nga ma mana mbimo yi ku nga va ni nzala ya hombe?

¹³ Ngu yahi makatekwa ya Makristu ma nga ma mana mbimo yi ku nga va ni nzala ya hombe? Ava va nga amukela txivhuno va woni Jehovha a txi va khatalela ngu kukongoma. (Mat. 6:31-33) Ti nga maha va di tsanisile wungana  wa hombe ni Makristu ale ma nga ta va vhuna. Ava va nga humisa miningelo ngu ku tidhunda mwendo kuvhuneta ngu tinzila timwani va mani litsako la hombe ali li tiswako ngu kuha. (Mith. 20:35) Jehovha a katekisile votshe ava va nga tsimbitisana ni kutxitxa ka siemo.

14. Ngu tihi ti ti nga humelela Paulo ni Bharnabhasi ni ku kuve ni wuyelo yihi? (Mithumo 14:21, 22)

¹⁴ Makristu o khata mbimo yimwani ma ti xaniswa ma sa ti rinzela. Wona ti ti nga humelela Bharnabhasi ni mpostoli Paulo mbimo yi va nga txi txhumayela ka wukhalo wo kari khe Listra. Makhatoni vathu va va amukete kwati ve tshumela ve engisela didungula. Kambe ngu msana, vakaneti va “kujetete mabutho a vathu,” ti to ve balisela Paulo ngu marigwi ve mleka va txi alakanya to a fite. (Mith. 14:19) Kambe Paulo ni Bharnabhasi va simamile veya txhumayela wukhalo wumwani. Kuve ni wuyelo yihi? Vona “va mahile mtengo wa hombe wa vagondiswa” ni kutsanisa Makristu kulowe ngu mapswi awe ni txikombiso txawe. (Lera Mithumo 14:21, 22.) Vo tala va wuyetwe nguko Paulo ni Bharnabhasi va nga mbi godhola mbimo si va nga xaniswa na va sa ti rinzela. Ngako hi txi simama hi si godholi ka mthumo wa Jehovha hi na mana makatekwa o tala.

15. U gonda txani ka txikombiso txa mwanathu A. H. Macmillan?

¹⁵ Ku si se hoka 1914, vathu va Jehovha va ti emete tximahakalo txo kari. Wona txikombiso txa mwanathu A. H. Macmillan. Kufana ni vathu vo tala mwanathu Macmillan a txi pimisa ti to i singa kale a ndina amukela hakelo yakwe nzumani. Ka mwombawombo wu a nga wu ningela ngu Setembro wa 1914 ene a wombile tiya: “Ti nga maha ni txo gwita kuveka mwombawombo wa ha kubasani ngu wuwa.” Kambe awule i singa mwombawombo wo gwita. Msana keto mwanathu Macmillan a bhate ti: “Ti nga maha vamwani kwathu va di kuluvetete kupimisa to hi na tekela kutsula nzumani.” Ene a engetile a txi: “Ati hi fanelako kumaha ngu simama hi ñoleka ka mthumo wa Mkoma.” Ene a simamile e maha toneto. A ti hiseka ka mthumo wo txhumayela. Ene a ve ni lungelo yo tsanisa vanathu va va nga ti ñotwe veya betwa jele ngu mhaka yo mbi pateka ka politika. Ene a xalete mitshangano ya dibanza kala ka masiku o gwita a wutomi wakwe. Ngu yihi wuyelo yi mwanathu Macmillan a nga yi mana ngu kusimama e ñoleka ka mthumo wa Jehovha a txi ngadi e rinzela hakhelo yakwe? Ngu 1966 adi hafuhi ni kufa ene a bhate ti: “Likholo langu li khali ku nga tsana ngutu kufana ni ti li ku ngu tona nyamsi.” Atxiya njikombiso txa txinene atxi hotshethu hi nga txi etetelako ngutu-ngutu ngako hi txi wonisana ni sikarato ngu mbimo yo lapha yo pinda yi hi nga ti yi emete!—Vaheb. 13:7.

16. Ngu txihi txikarato txi mwanathu Herbert Jennings ni msikati wakwe va nga manana natxo va sa ti emela? (Jakobe 4:14)

¹⁶ Malanda o tala a Jehovha ma wonisana ni sikarato sa malwati asi va nga mbi si emela. Ka matimu ya mwanathu Herbert Jennings b a womba-womba ngu litsako ali ene ni msikati wakwe va nga ti dila ngu lona ka txiavelo txawe kota varumiwa khe Ghana. Ngu kutsimbila ka mbimo ku ti ya tumbulwa to a ni malwati a txitrese. Mwanathu Herbert a wombile mapswi ma ku ka Jakobe 4:14, mayelano ni tximahakalo txile a ti khene: “Kha mi tizivi ti ti no maheka mangwana.” (Lera.) A bhate a txi: “Ngu mhaka ya txikarato txile ti lavile hi khukha Ghana hi siya vangana vathu va hombe hi tshumela hi ya Canadá  kasi ku ni ya mana tratamentu.” Jehovha a vhuni mwanathu Herbert Jennings ni msikati wakwe ti to ve simama ve m’thumela ngu kuthembeka ti singa ni mhaka ni sikarato si va nga txi wonisana naso.

17. Txikombiso txa mwanathu Jennings txi va wuyelisile ngu nzila yihi vamwani?

¹⁷ Matimu a mwanathu  Jennings ngu ditshuri ma gwesile vathu vo tala. Mwanathu mmwani wa txisikati a bhate ti: “Mbimo yi ni nga gonda matimu a mwanathu ni gwesekile ngutu ha ko ni si khali kutipfa ngu nzila yoneyo. . . . Kugonda nzila yi mwanathu Jennings ti nga lava e leka txiavelo txakwe kasi kuya khatalela dihanyo dakwe ti ni vhuni kuziva kudinganisela ka txiemo txi ni ngadi ka txona.” Mwanathu mmwani a bhate ti ti fanako: “Msana ko thuma 10 wa malembe kota didhota ti lavile ni ema txiavelo txangu nguko ni ti beletwe ngu malwati a mialakanyo. Kutipfa ni singa wa txilo ti txi ni maha ti ni karatela ngutu kugonda ngu matimu a vanathu. Kambe kugonda nzila yi mwanathu Jennings a nga timisela ngu yona ti ni tsanisile ngutu.” Eto ti hi khumbutisa ti to nathu hi nga tsanisa vamwani ngako hi txi timiselela sikarato so mbi si rinzela. Hambi ku txo humelela timhaka a ti ti mahako wutomi wathu wu si tsimbili nga ha hi nga ti tiemete ngu kona, hi nga simama hi va ni likholo ni kutimisela.—1 Pedro 5:9.

18. Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka mfota, u gondile txani ka txikombiso txa noni ya Nigéria?

¹⁸ Vathu va Jehovha va wonisanile ni sikarato so fana ni mtungu wa COVID-19. Ngu txikombiso noni yimwani ya khe Nigéria yi txi pwatela. Ditshiku dimwani ni mixo mwanana wakwe wa txihoranana a mu wotisile to aku hi ngo hetisa txikopitana txiya txa mpunga hi na dya txani wu txi guma wuwa. Mwanathu wule a gete mwanana wakwe to va si nga ni mali nem sakudya simwani si nga ti sate, kambe va di fanete kuetetela txikombiso txa noni ya Sarepita ngu kudya sona sile si va nga ti naso timwani ve ti lekela manzani ka Jehovha.  (1 Vafu. 17:8-16) Va si se pimisa ngu ti to va di na lalela txani minova yile vona va amukete sakudya si txi ta ngu ka vanathu. Phela sakudya sile va ndina dya hambi kupinda mavhiki mambidi. Mwanathu a womba to asi ti pimisi to Jehovha wa engisela atile a nga txi gela mwanana wakwe. Sikarato sa wutomi so mbi si rinzela si nga hi tshuketisa ka Jehovha ngako hi txi m’themba.—1 Pedro 5:6, 7.

19. Ngu kuhi kuxaniswa ku mwanathu Aleksey Yershov a nga ku timisela?

¹⁹ Ka malembe a ngweno vanathu vo tala va timisete kuxaniswa aku va nga sa kuemela. Wona txikombiso txa mwanathu Aleksey Yershov awu a zumbako Russia. Mbimo yi mwanathu Yershov a nga bhabhatiswa ngu dilembe da 1994 vathu va Jehovha ka wukhalo wule va ti ni mkhululeko, aniko msana ka malembenyana txiemo txi txitxile khe Russia. Ngu 2020 mwanathu Yershov atiya dhumelwa mtini kwakwe ve setxha ni ku mtekela silo so tala. Ku di pindile mitximanyana wukoma wu mlumbetile ngu timhaka to tala. Kambe timhaka ti ti ta karata ngutu ngu mhaka ya vhidhiyo ayi yi nga mahwa ngu m’thu wu a nga txi kombisa nga wa tsakela ditshuri kudingana dilembe. Ewo i ti wukanganyisi wa hombe!

20. Mwanathu Yershov a tsanisile wuxaka wakwe ni Jehovha ngu nzila yihi?

²⁰ Ina kuxaniswa ka mwanathu Yershov ku ve ni wuyelo ya yinene? Ina. Phela wuxaka wakwe ni Jehovha wu txi ya wu tsana ngutu. Ene a womba tiya: “Makhambi o tala ni ti maha mkombelo ni msikati wangu.” A engetile kambe atxi: “Ni tumbute to ni si na kusikota kuwonisana ni txiemo txileya i si nga kuvhunwa ngu Jehovha. Gondo yangu nipune ya Bhiblia yi ni vhuni kuwonisana ni dikhodho. Ni alakanyisisile ngu sikombiso sa malanda a Jehovha o thembeka a mbimo ya kale. Phela ka Bhiblia ku ni matimu o tala aya ma junyatisako lisima lo simama hi va vo thutha ni kukombisa kuthemba Jehovha.”

21. Hi gondile txani ka gondo yiya?

²¹ Hi gondile txani ka gondo yiya? Txiemo txa wutomi ka mafu yawa txi nga txitxa hi sa txi emela. Hambi keto mbimo yotshe Jehovha wa vhuna malanda akwe mbimo yi ma thembelako kwakwe. Nga ha hi nga ti wona ngu kona ka m’bhalo wu nga nõla msungo mhaka wuwa, “vathu vo lulama va dukwa ngu sixaniso so tala, aniko Mkoma wa va hulukisa ka sotshe.” (Mas. 34:19) He simameni hi veka mapimo ka mtamo wa Jehovha wo hi khatalela, i singa ka sikarato sathu. Kufana ni Paulo hi nga womba hi txi: “Totshe na ti kota ngu kutsaniswa ngu wule a ni ningako mtamo.”—Vaf. 4:13.