1. Ngu yihi yimweyo ya tinzila ayi Jobe a nga yi thumisa kasi kuziva kwati Jehovha?

 KA OTSHE mabhulo aya Jobe a nga va nawo ni vathu a ya ma nga m’tsakisa ngu ya a nga va nawo ni Jehovha. Jehovha a sawute silo so kari ka mtumbuluko wakwe kasi kutsanisa themba ya Jobe ka wusikoti ni wutxhari awu Jehovha aku nawo wo khatalela malanda akwe. Jehovha a khumbutisile Jobe ti to ene wa khatalela sihari se a ndina mkhatalela nene Jobe. (Jobe 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Ngu kuxolisisa sikombiso sa mtumbuluko, Jobe a gondile to tala mayelano ni tifanelo ta Txizimu.

2. Ngu kutxani mbimo yimwani ti nga hi karatelako kugonda ngu mtumbuluko wa Jehovha?

² Nathu hi nga gonda to tala mayelano ni Txizimu ngu kuxolisisa mithumo yakwe ya mtumbuluko. Hambiketo, mbimo yimwani ti nga hi karatela kumaha toneto. I di ti to hi hanya didhorapani mbimo yimwani ti nga hi karatela kuwona silo si Jehovha a nga si vanga. Hambi i di ti to amu hi zumbako kona ha wona silo so tala sa mtumbuluko ti nga maha hi pwata mbimo yo gonda ngu sona. Konku ahi bhule ngu ti to ngu kutxani i di ta lisima ku ti ninga mbimo ni kumaha mizamo yo wona mtumbuluko. Hi na tshumela hi xolisisa to i ngu nzila yihi Jehovha ni Jesu va nga thumisa mtumbuluko kasi ku hi gondisa, ni ku hi nga maha txani kasi hi ya masoni hi gonda ngu mtumbuluko tigondo ta lisima ati hi nga ti manako ka mtumbuluko.

3. Nji txani txi kombisako to Jehovha a txi lava to Adhamu e ti dila ngu mtumbuluko?

 ³ Jehovha a txi lava to Adhamu e ti dila ngu mtumbuluko. Mbimo yi Jehovha a nga maha Adhamu a mningile paradhise yo tshura kasi ku e tidila ngu yona e yi khatalela ni ku yi andisa. (Gen. 2:8, 9, 15) Alakanya u txi wona Adhamu a txi tsaka a txi wona tinyingi ti txi mila ni sifilori so tshura. Hi nga wona lungelo yi a nga di nayo yo khatalela jaradhi ya Edheni! Jehovha a tshumete e kombela Adhamu ti to e raya matina sihari so hambana-hambana. (Gen. 2:19, 20) Phela Jehovha a ti rayile matina apune, kambe a ningile mthumo wuwa Adhamu. Kha ti kanakanisi ti to a si se raya ditina, Adhamu txi khata ngu kuxolisisa txihari txonetxo kasi kuwona mahanyelo ya txona. Phela ti nga maha a di wu tsakete ngutu mthumo wonewo. Eto ti mningile mkhanjo wo bonga wuzivi wa Jehovha ni silo so tshura asi a nga si vanga.

4. a) Ngu txihi txivangelo txi txi hi mahako hi lava kuwonisisa mtumbuluko? b)  Ngu tihi ti u ti tsakelako ngutu ka mtumbuluko?

⁴ Txivangelo tximwani txi hi mahako hi lava kuwonisisa mtumbuluko, ngu ti to Jehovha a lava ku hi maha toneto. Ene wa hi ramba atxi: “Gulani maso mi wona txitimwi.” A tshumela e hi wotisa tiya: “I mani a nga ti vangela so talisa tiya?” Xamulo yi ha kubasani. (Isaya 40:26) Jehovha a mahile silo so xamatisa nzumani ni hamafuni ni linene kasi ku hi gonda to tala ngu ngene. (Mas. 104:24, 25) Ene a hi mahile hi di ni minavelo yo hi tsakela kuwona mtumbuluko ni kutshura ka wona. A mahile ti to ti koteka ku hi tidila ngu silo so hambana-hambana asi a nga si vanga ngu ku si wona, ku sidya, ku sipfa, ku si gwesa ni kupfa mbhumulo wa sona.

5. Ngu kuya ngu dibhuku da Varoma 1:20, hi wuyelwa ngu txani ngu kugonda ngu mtumbuluko wa Jehovha?

⁵ Bhiblia yihi gela txivangelo tximwani txi txi hi mahako hi wonisisa mtumbuluko. Wona wu hi gondisa ngu tifanelo ta Jehovha. (Lera Varoma 1:20.) Ngu txikombiso wona silo si Jehovha a nga si maha ni kuwona ti to ene asi mahile ngu nzila yo xamatisa. Ina sona kha si kombisi wutxhari wa Txizimu? Alakanya ngu sakudya so hambana-hambana asi hi nga ti dilako ngu sona. Eto ti kombisa lirando lakwe ngu vathu. Mbimo yi hi yako hi wona tifanelo ta Jehovha ka si a nga si maha, hi ya hi mziva kwati ni ku ta hi kuzeta kutshuketa hafuhi kwakwe. He wone nzila yi Jehovha a nga thumisa ngu yona ka mtumbuluko wakwe kasi kugondisa vathu tigondo ta lisima.

6. Hi nga gonda txani ngu kurura ka sinyana?

 ⁶ Jehovha a vekile mbimo ka totshe. Dilembe ni dilembe Vaisrayeli va ndi na wona vanyawukolwe va txi puruma veya wuphemba ngu magwito ka mtxima wa Fevereiro ni hagari ka mtxima wa Maio. Txizimu txi gete Vaisrayeli txi txi: “Hambi nyawukolwe wa ndengalengani wa ziva timbimo takwe.” (Jer. 8:7) Kufana ni ku Jehovha a nga veka timbimo ka sinyana sile, ene a vekile mbimo ayi a no tisa ngu yona wulamuli wakwe. Nyamsi ngako hi txi wona sinyana si txi rura siya ka wukhalo wumwani, ti hi khumbulisa ku Jehovha a “vekile mbimo ya kona” yo tisa magwito a mafu awa o biha.—Hab. 2:3.

7. Hi gonda txani hi txi wona txinyana txi txi puruma txi si kupeteli mabhapi? (Isaya 40:31)

⁷ Jehovha wa ninga mtamo malanda akwe. Ngu kuthumisa mprofeti Isaya Jehovha a thembisile to ene a ndina tsanisa vathu vakwe ti to “ve puruma kufana ni ngungwa, ngako va di ni dikhodho mwendo va si na mtamo. (Lera Isaya 40:31.) Vaisrayeli va di tolovete kuwona tingungwa ti txi puruma ti si kupeteli mabhapi ti txi ti nzee. Atiya ti hi khumbutisa to Jehovha a nga hi ninga mtamo nga ha a mahako ngu kona ka sinyana sile. Mbimo yi hi wonako sinyana si txi puruma si ya txitimwi ngutu si si ti karati ngu ku kupetela mabhapi, eto ti hi khumbutisa to Jehovha a nga ku ninga mtamo wo u wuka u tsana u txi wonisana ni sikarato.

8. Ngu tihi ti Jobe a nga ti gonda ka mtumbuluko wa Jehovha, ni ku athu hi nga gonda txani?

⁸ Ta fanela ku hi mthemba Jehovha. Jehovha a vhuni Jobe ti to e kulisa themba yakwe ngu ngene. (Jobe 32:2; 40:6-8) Ka dibhulo di a ngava nado ni Jobe, Jehovha a thumisile silo so tala ka mtumbuluko si patako tinyeleti, marefu ni ku keluka ka nzuma. A tshumete e womba-womba ngu sihari so fana ni nyari ni dikavhalo. (Jobe 38:32-35; 39:9, 19, 20) Totshe tiya ti hi gondisa ti to Jehovha hi nga Txizimu txa mtamo dwe, kambe txa lirando ni wutxhari wa hombe. Kasi kukombisa to a bongile dibhulo dile, Jobe a simamile a themba ngutu Jehovha kupinda makhatoni. (Jobe 42:1-6) Ngu ha kufanako mbimo yi hi gondako ngu mtumbuluko, hi khumbutiswa to Jehovha ani wuzivi wo mbi na magwito ni mtamo wa hombe ku hi pinda. Ene a na gumisa sotshe sikarato si hi wonisanako naso. Atiya ti nga tsanisa themba yathu ngu ngene.

9-10. Nzuma ni ditambo si hi gondisa txani ngu Jehovha?

⁹ Jesu a txi wu ziva kwati mtumbuluko. Kota “m’gondiswa”, mwendo mthumi wa Txizimu wu a ku ni wusikoti, ene a vile ni lungelo yo thuma kumweko ni Tate wakwe ko vanga sotshe. (Mav. 8:30) Se mbimo yi a ngati ha mafuni ene a thumisile mtumbuluko kasi kugondisa valondeteli vakwe ngu Tate wakwe. He wone tidotho ti a nga va gondisa.

¹⁰ Jehovha wa kombisa lirando lakwe ka votshe. Ka gondo yakwe ya mmangoni, Jesu a vhuni valondeteli vakwe ve veka mapimo ka timhaka timbidi ta mtumbuluko ati vo tala va ti tekelako hahatshi: I ku ditambo ni kuwa ka mati. Phela timhaka tiya ta timbidi nda lisima ngutu ka wutomi. Jehovha kha turisi ditambo dakwe ni kuwisa mati ka va va mu thumelako dwe, kambe ka votshe. (Mat. 5:43-45) Phela Jesu a thumisile gondo yiya kasi kugondisa valondeteli vakwe to Jehovha a lava to hi kombisa lirando ka votshe. Mbimo yi hi wonako kutshura ka kuswa ka ditambo ni marefu ma txi wisa mati ti nga hi maha hi  alakanya ngu lirando li Jehovha aku nalo ngu votshe vathu. Txikombiso txakwe txi nga hi kuzeta ku hi kombisa lirando li li fanako ngu kutxhumayela votshe.

11. Ngu txihi txitsaniso hi txi manako ngu kuwonisisa sinyana sa nzumani?

¹¹ Jehovha wa khatalela silaveko sathu ngu didhawa da nyama. Ka gondo yoneyo ya mmangoni Jesu a tshumete e womba tiya: “Wonani sinyana sa nzumani kha si phayi, kha si elule, kha si sengeleteli txilo txisangalani aniko Tate wanu wa nzumani wa si dyisa.” Ti nga maha vaengiseli wakwe va txi si wona sinyana si txi puruma mbimo yi a ngava wotisa tiya: “Ina anu kha mi nga ni lisima kupinda sona kani?” (Mat. 6:26) Ngu nzila yiya, Jesu a txi hi tsanisekisa ti to Jehovha wa khatalela silaveko sathu sa nyama ngu nzila ya lirando! (Mat. 6:31, 32) Kugonda ngu mtumbuluko ta simama ti kuzeta malanda o thembeka a Jehovha. Mwanathu wa txisikati wu i ku nyaphandule wa khe Espanha a di godhote nguko a nga txi pwata wukhalo wo zumba ka wona. Se mbimo yi a nga wona sinyana si txidya mihando eto ti mningile mtamo, ene a womba tiya, “sinyana siya si ni khumbutisa ti to Jehovha wa khatala ngu sona ni ku a na ni khatalela nani.” Msana keto kha swela kumana nyumba yo zumba ka yona.

12. Ngu kuya ngu Matewu 10:29-31, sindili si hi gela txani ngu Jehovha?

¹² Jehovha wa ninga lisima mmweyo ni mmweyo wathu. A si se va ruma to veya txhumayela Jesu a vhuni vagondiswa vakwe ti to ve xula dizowa do kanetwa. (Lera Matewu 10:29-31.) Ene a mahile toneto nguku womba-womba ngu tximwetxo txa sinyana asi si ngadi tolovelekile Israyeli: I ku txindili. Phela sinyana siya si si na lisima ngutu ka mbimo ya Jesu. Kambe a gete vagondiswa vakwe a txi: “Ni txa tximwetxo ka sona kha txi sikoti kuwa hahatshi, i si nga ngu kuranda ka Tate wanu.” A engetile a txi: “Anu ma si pinda sindili.” Jesu a tsanisekisile vagondiswa vakwe to Jehovha wa ninga lisima mmweyo ni mmweyo wawe, ngu toneto va sa fanela kuthava kuxaniswa. Ti nga maha vagondiswa va Jesu va di khumbute mapswi akwe mbimo yi va nga txi wona sinyana va txi txhumayela didhoropani ni ka sidhoropana. Hayi ni hayi u wonako sinyana sa sidotho khumbula ti to Jehovha wa kuninga lisima nguko nawe “u wa lisima ku si pinda.” Ngu kuvhunwa ngu ngene, u nga wonisana ni kuxaniswa ngu txibindi.—Mas. 118:6.

13. Nji txani txi nga hi vhunako ku hi thavisa tigondo ka mtumbuluko?

¹³ Mtumbuluko wu nga hi gondisa to tala mayelano ni Jehovha. Ngu nzila yihi? Txo khata hi fanete ku ti ninga mbimo yo wonisisa mtumbuluko, timwani ti lava hi pimisa ngu ti eto ti hi gondisako tona ngu Jehovha. Mbimo yimwani ti nga maha ti si hi hehukeli kuteka mazambo oneyo. Mwanathu Géraldine,  wa Camarões a khene, “ni kulete didhoropani.” Ngu toneto ti txi lava ni maha mizamo ti to ni wonisisa mtumbuluko.” Didhota dimwani di dhanwako ku i Alfonso di womba tiya: “Ni gondile to ti txi lava ni ti vekela mbimo yo va nokha kasi ku ni wonisisa asi Jehovha a nga si vanga ni kualakanyisisa ngu ti sona si ni gondisako ngu ngene.”

14. Ngu tihi ti Dhavhidha a nga tigonda mbimo yi a nga alakanyisisa ngu mtumbuluko wa Jehovha?

¹⁴ Dhavhidha a alakanyisisile ngutu ngu mtumbuluko wa Jehovha. Ene a wombile tiya ngu Jehovha: “Ngako u txi wonisisa nzuma, mthumo wa manza ako ni mtxima ni tinyeleti asi u nga si maha ni pimisa ni txi khani: “Nji txani m’thu kasi ku u txi mu alakanya kani?” (Mas. 8:3, 4) Mbimo yi Dhavhidha a nga txi gula maso a txi wona nzumani ni wusiku ene asi ngo wona tinyeleti dwe, kambe a tshumete e alakanyisisa ngu tinyeleti toneto ti nga txi m’gondisa ngu Jehovha. A gondile ngu wuhombe wakwe. Mbimo yimwani Dhavhidha a alakanyisisile ngu nzila yi mmidi wakwe u nga txi kula ngu yona aka mrumbu wa mwamwakwe. Mbimo yi a nga alakanyisisa ngu totshe timhaka tiya to xamatisa, ene a yite masoni e bonga Jehovha.—Mas. 139:14-17.

15. Ningela sikombiso sa nzila yi awe u wonako ngu yona tifanelo ta Jehovha ka mtumbuluko. (Masalmo 148:7-10)

¹⁵ Kufana ni Dhavhidha, ti nga hi hehukela kumana to kari ati hi nga alakanyisisako ngu tona ka mtumbuluko. U txi wonetela madhawani u nga wona tifanelo ta tingi ta Jehovha. Ngu txikombiso pfisisa mtamo wa Jehovha mbimo yi u pfako kufutumela ka masane. (Jer. 31:35) Alakanyisisa ngu wutxhari wa Jehovha mbimo yi u wonako txinyana txi txi aka txisaka. Pfisisa matipfelo a Jehovha mbimo yi u wonako txiyimbwana txi txi zama kuluma mkila wa txona. Bonga Jehovha ngu lirando lakwe u txi wona mame a txi sakana ni mwanana. Hi ni mikhanjo yo tala yo gonda ngu Jehovha nguku wotshe mtumbuluko wakwe, sotshe si a nga si vanga, sa hombe mwendo sa sidotho sa m’dhumisa.—Lera Masalmo 148:7-10.

16. Ngu tihi ti hi nga tiemisela ku ti maha?

¹⁶ Jehovha a ni wuzivi, a ni mtamo ni ku, wa khatala ngutu ngu ngathu. Tifanelo tiya ni timwani ta woneka ka sotshe si a nga si vanga, to lava hi ti xola dwe. Mbimo yotshe hi fanete ku tiha mbimo yo wonisisa mtumbuluko ni kualakanyisisa ngu ti u hi gondisako tona ngu Jehovha. Hi txi maha eto hi na tshuketa hafuhi ni Jehovha mvangi wathu. (Jak. 4:8) Ka gondo yi yi londiselako hi na ta wona nzila yi vaveleki va nga thumisako ngu yona mtumbuluko kasi kuvhuna vanana vawe ve tshuketa hafuhi ka Jehovha.