1-3. a) Ngu txihi txiemo atxi vaphya votshe va ku ka txona? Hi nga txi fananisa ni txani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.) b) Nji txani txi no va vhuna?

ALAKANYA u txi lava kuya ka tximahakalo txo sawuleka ka didhoropa da kule. Ti to u hoka, ti lava u bela txibhomba. U txi hoka txititxhini, wa khata kujujeka msungo nguko u wonako vathu vo tala ni sibhomba so tala. Njombo ya kona ngu ti to wa kuziva mu u yako, ni txibhomba txa kona. U nge beli txibhomba tximwani nguko wa tiziva ti to txi nga kumwalata.

² Wutomi wu fana ni liendo, se anu vaphya mi fana ni vathu va va ku txititxhini. Yimwani mbimo mi nga jujeka msungo nguko, ku ni to tala ati mi nga ti sawulako ka wutomi. Kambe ngako u txi kuziva mu u yako kona, ti na kuhehukela kusawula nzila ya yinene. U na kongoma hani?

³ Msungo wuwa wu na xamula txiwotiso txonetxo wu tshumela wu mi vhuna kuveka mapimo anu ka kutsakisa Jehovha. Eto ti womba kulondisela silayo sa Jehovha ka sotshe sisungo si u si mahako ka wutomi. So fana ni txikolwa, mthumo, kutxhadha ni ku va ni vanana. Ti tshumela ti lava u lwela  kuhokela makungo aku, i ku makungo aya ma no kutshuketisa hafuhi ni Jehovha. Se, ngako u txi veka mapimo ako ka kuthumela Jehovha, u nga tsaniseka ti to ene a na kukatekisa ni ku kuvhuna ti to u humelela.​—Lera Mavingu 16:3.

4. Hi na xolisisa txani ka msungo wuwa?

⁴ Ndinene kutivekela makungo a moya. Ngu kutxani? Hi na xolisisa sivangelo siraru. Txo khata ni txa wumbidi si na kuvhuna kuwona ti to kulwela kuhokela makungo a moya ti tshukwatisa wungana wako ni Jehovha. Txa wuraru txi na kukomba ti to ngu kutxani ti di ni lisima kutivekela makungo u di ngadi mphya.

5. Ngu txihi txivangelo txa lisima ngutu txo tivekela makungo a moya?

⁵ Txivangelo txo khata txa lisima ngutu txo tivekela makungo, ngu bonga Jehovha ngu lirando lakwe ni ti a nga hi mahela. M’bhali wa Masalmo a ti khene: “Ti ni fanelo ku kubonga, awe MKOMA, . . . Mithumo yako ya hombe, MKOMA, ya hi tsakisa! Mithumo yako ya hi ninga kuembelela ngu yotshe mbilu.” (Masalmo 92:1, 4) Alakanya ngu sotshe si Jehovha a nga kuninga: wutomi, likholo, Bhiblia, dibanza ni themba yo hanya Paradhise ngu ha ku si gwitiko. Ngako u txi tivekela makungo a moya, u komba Jehovha ti to wa m’bonga ngu sotshe si a nga si maha ni ku ti kulisa wuxaka wako ni nene.

6. a) Makungo ako ma wu gwesisa kutxani wuxaka wako ni Jehovha? b) U di mphya, ngu yahi makungo aya u nga tivekelako ona?

⁶ Txivangelo txa wumbidi txo tivekela makungo a moya ngu lwela ku mahokela, u txi maha toneto u maha ta tinene ka Jehovha. Eto ti na kutshuketisa hafuhi nayo. Mpostoli Paulo a ningete themba: “Txizimu kha txi nga ni tshofu. Kha txi na kudivala mthumo wanu, ni lirando li mi nga li kombisa ka ditina da txona.” (Vahebheru 6:10) Kutivekela makungo kha ti nga ni wuwanana. Ngu txikombiso, Christine a ti ni 10 wa malembe mbimo yi a nga tivekela makungo o mbimo yotshe e lera matimu a Tifakazi to thembeka. Toby a ti ni 12 mbimo yi a nga tivekela makungo o lera Bhiblia yotshe na a si se bhabhatiswa. Maxim a ti ni 11 se ndiyakwe Noemi a ti ni 10 wa malembe mbimo yi va nga bhabhatiswa. Votshe va tivekete makungo o thumela Bhetele. Ti to ve veka mapimo ka makungo awe, va to namareta petisawu ya mthumo wa Bhetele ka diseta da nyumba yawe. Awe ko? Ina u nawo makungo aya u nga tivekelako ni kukhata kuzama ku ma hokela?​—Lera Vafilipiya 1:10, 11.

7, 8. a) Kutivekela makungo ti nga kuvhunisa kutxani u txi maha sisungo? b) Ngu kutxani Damaris a di lambile kuya Universidade?

⁷ Ngu txihi txivangelo txa wuraru txo tivekela makungo u di ngadi mphya? Aku u ku mphya, u fanete u maha sisungo so tala. U fanete u wona ti to u na gwitela hani ni txikolwa, ngu wuhi mthumo u no wu sawula ni simwani so tala. Sisungo soneso sa wutomi si fana ni nzila yi u fanelako u yi teka u txi enda. Ngako u txi ziva mu u yako kona, kha ti karati kuwona ti to u na tsimbila ngu nzila yihi. Ngu nzila yi yi fanako, ngako u txi ma ziva makungo ako, kha ti karati kumaha sisungo sa wutxhari.  Mavingu 21:5 yi womba tiya: “Mapimo ya wule a mahako ta tinene ma humelelisa.” U txi kuluveta kutivekela makungo a manene, u na humelela ngu txikuluveta. Eto ngu ti ti nga humelela Damaris mbimo yi a nga ti lava kumaha txisungo txa lisima kota mphya.

⁸ Damaris sa txikolwa a txo si peketela, se mbimo yi a nga pasa sekundariya a mani lungelo yo dhanwa e ya gonda Universidade mahala. Kambe ene, a sawute ku ya thuma bhanku. Ngu kutxani? Nguko, mbimo yi i nga ti ngadi mwanana a sawute ti to a ndina va nyaphandule. A khene: “Ti ti lava ni thuma masiku o kari, mamwani ni si thumi. I ti ku ni to ya Universidade, ni ndina mana male ya yingi, kambe kha ni kholwi ti to ni ndina wu mana mthumo wo ni thuma masiku o kari, mamwani ni sithumi.” Damaris se a ni 20 wa malembe i di nyaphandule. Ina makungo ni txisungo txi a nga txi maha i di ngadi mphya a si wona i di sa sinene? Ina. Aku a thumako bhanku, a manana ni va advogado vo tala ava va thumako ati ene a ndino va a txi thuma i ti ku a to ya Universidade. A khene kutala kwawe kha va tsaki ngu mithumo yawe. Damaris a khene malembe otshe ya a nga maheta i di nyaphandule, ma mu tisete litsako la hombe ni ku, ti mu vhikete kuzumba a sa tsaka kufana navo.

9. Nji txani atxi hi txi tsakelako ka vaphya?

⁹ Magumi a mazana a vaphya ha mafuni kotshe, va maha ta tinene se va fanelwa ngu kundunduzelwa. Txa lisima ngutu ka wutomi wawe mbungana wawe niJehovha ni makungo awe a moya. Vaphya vonevo va mana litsako ni kugonda kulondisela mkongomiso wa Jehovha ka totshelele. Eto ti pata txikolwa, mthumo ni wutomi wa mwaya. Solomoni a ti khene: “Themba ka MKOMA ngu yotshe mbilu yako.” A tshumete a txi khene: “Alakanya ene ka totshe tinzila tako, se ene a na lulamisa tinzila tako.” (Mavingu 3:5, 6) Anu vaphya, Jehovha wa mi dhunda ngutu! Anu mi va lisima kwakwe, ene a na mi vhikela, e mi kongomisa ni ku mi katekisa.

10. a) Ngu kutxani kutxhumayela ku di fanete ku va ka lisima ngutu kwathu? b) U nga vhunwa ngu txani ti to u txhamusela kwati ati u ti kholwako?

¹⁰ Ngako u txi veka mapimo aku ka kutsakisa Jehovha ka wutomi wako, u na lava kugela vamwani ngu ngene. Jesu Kristu a ti khene “ti fanete ti to Evhangeli yi txhumayelwa kuthanga.” (Marku 13:10) Ngu toneto, mthumo wo txhumayela mbwa txikuluveta ni ku wu fanete wu va wona wa lisima ngutu ka sotshe. Ina u nga tivekela makungo o engetela mthumo wako wo txhumayela? Ina u nga va nyaphandule? Se i di ti to khu mani litsako ka mthumo wo txhumayela? U nga tshukwatisa kutxani nzila yi u txhamuselako ngu yona ati u kholwako ka tona? U nga vhunwa ngu silo  simbidi: Kululamisela kwati, ni kwa mbi karala kugela vamwani ati u ti zivako ngu Jehovha. Phela u nga xamala se u txi tsaka ngu kutxhumayela.

11, 12. a) U nga maha txani ti to u ti lulamisela kugela vamwani ngu Jehovha? b) Luca a mahile txani mbimo yi a nga va ni mkhanjo wo womba-womba ngu Jehovha txikolwani?

¹¹ U nga maha txani? Khata ngu kululamisela xamulo ya siwotiso simwani asi vagondi kuloni va nga ku wotisako. Ngu txikombiso, “Ngu kutxani u txi kholwa ka Txizimu?” Site ya jw.org yi nga kuvhuna kuxamula txiwotiso txonetxo. U txi bela ka ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES, u na ya mana dikwadro di di ku “Por que eu acredito em Deus?” Di tatisele kwati ti to u lulamisela xamulo yako. U na mana tindimana tiraru ta Bhiblia ati u nga ti thumisako: Vahebheru 3:4, Varoma 1:20, ni Masalmo 139:14. Ku tshumela ku va ni dimwani adi u nga di thumisako ti to u tilulamisela kuxamula siwotiso simwani so tala.​—Lera 1 Pedro 3:15.

¹² Gela vagondi kuloni ti to va nga tiwonela timwani ka jw.org. Eto ngu ti Luca a nga maha. Turma yawe yi ti womba-womba ngu wukhongeli wo hambana-hambana. Luca a woni ti to timwani ati ti nga ti gondwa ti txi womba-womba ngu Tifakazi ta Jehovha i ti ta makuhu. Hambiku Luca a nga ti thava, a kombete ka m’gondisi ti to e txhamusela to ngu kutxani i di makuhu. M’gondisi a tumete, se ene a kombisile site yathu ka diturma dotshe. M’gondisi a tshumete e ruma votshe ti to ve ya xalela vidhiyo yi yi ku Como Enfrentar o Bullying sem Partir para a Briga kota T.P.C. Ina wa li wona litsako la Luca ngu kuva a di womba-wombile ngu Jehovha a di txikolwani?

13. Ngu kutxani hi sa fanela ku va ni dikhodho hi txi manana ni sikarato?

 ¹³ Ngako u txi tshangana ni sikarato, u nga karali, kambe simama u lwela kuhokela makungo ako. (2 Timoti 4:2) Ngu ti Katharina a nga maha. Mbimo yi a nga ti ni 17 wa malembe, a mahile makungo o txhumayela vathumi kulowe. Mmweyo wawe a ti zumbela ku m’ruketela. Kambe Katharina kha divala makungo akwe. Mahanyelo akwe ma xamalisile Hans, mmweyo wa vathumi kulowe. A khatile kulera mabhuku athu, e gonda Bhiblia ni kubhabhatiswa. Eto Katharina a si ti zivi, nguko se a ti rurile e ya ka wukhalo wumwani. Ku gumile 13 wa malembe. Se, ditshiku dimwani ene ni mwaya wakwe va di mitshanganoni, awu a nga ti veka m’wombawombo wa ha kubasani i Hans. Eto ti mxamalisile ngutu! A ti tsakile nguko a nga ti sa leka makungo akwe o txhumayela vathumi kulowe.

14, 15. a) U fanete u khumbula txani ngako vamwani va txi kusinzisa kumaha ati vona va mahako? b) U nga maha txani ti to u si mahi ati vamwani va kusinzisako kumaha?

¹⁴ Msungo mhaka wuwa, se wu kukuzetile kuvekisa mapimo aku ti to u tsakisa Jehovha ni kutivekela makungo a moya. Kambe vaphya vo tala va titanga tanu, vo lava kuva ni mbimo ya yinene dwe. Se ti nga maha ve mi gela ku mi maha ati vona va mahako. Hambi ti txo swela, ti na lava u komba vamwani ti to kuhokelela makungo aku ti ni lisima ngutu. U nga tumeli kudivala makungo ako ngu mhaka yawe. I ti ku wo va txititxhini txile txi nga wombwa makhatoni, ina u ndina bela txibhomba txi u txi manako nguko vathu vale va ku mule va ni mbimo ya yinene? Lambi, u nge beli!

¹⁵ U nga maha txani ngako vamwani va txi kusinzisa kumaha ati va ti mahako? Vayilela siemo asi ti nga kukaratelako kulamba. (Mavingu 22:3) Alakanya ngu wuyelo yo panda yo maha to biha. (Vagalatiya 6:7) Ngu kutiveka hahatshi tumela ti to u fanete u mana txialakanyiso txa txinene. Engisa ati vaveleki, vanathu vo vitwa dibanzani va kugelako tona.​—Lera 1 Pedro 5:5, 6.

16. Ati ti nga humelela Christoph ti ti kombisisa kutxani ti to ndinene kutiveka hahatshi?

¹⁶ Christoph a vhunwi ngu kutiveka hahatshi ti to e amukela txialakanyiso txa txinene. Msana kova a di bhabhatisilwe, a khatile kuya ka wukhalo awu ku nga ti jimwa ka wona. Vaphya vamwani va mu gete ti to e bela ka msakano wo kari. Mhaka yiya a ti ya gela didhota, se dona di m’gete ti to e alakanyisisa ngu tiphango ti ti nga va ku ho, to fana ni kulwela kuphikizana. Christoph a woni i di tshuku kubela ka misakano yile. Kambe a gwitile e wona ti to msakano wu a nga ti ka wona wu ti thisa ni ku wu ti ni phango. A tshumete e ya bhula ni madhota, se ona ma m’ningile txialakanyiso txa mu ka Bhiblia. Christoph a khene, “Jehovha a ni rumelete vathu vo ni alakanyisa, hambiku ti nga teka mbimo, kambe ni Mu engisile.” Ina awe wa tiveka hahatshi kasiku u tumela txialakanyiso?

17, 18. a) Jehovha a navela txani ngu ngawe kota mphya? b) Ti to u si tisoli u txi kula, ti lava u maha txani? Womba txikombiso.

¹⁷ Bhiblia yi womba tiya: “Awe wamphya, tsakela wuphya wako, kambe mbilu yako yi  na tsake ka masiku a wuphya wako.” (Ekleziyaste 11:9) Jehovha a kulava u tsaka u di ngadi mphya. U gondile txani ka msungo wuwa? U gondile ti to nzila yimwani yo mana litsako, ngu zumba u di vekisile mapimo ako ka makungo ako a moya, ni kulondisela txialakanyiso txa Jehovha ka otshe makungo ni sisungo sako. U txi kuluveta kumaha toneto ka wutomi wako, u na kuluveta u mana mkongomiso wa Jehovha, kuvhikelwa ngu ngene ni makatekwa akwe. Alakanya ngu silayo sa sinene sa mu ka Bhiblia asi a ku ningako, u thumisa txialakanyiso txiya: “Alakanya M’vangi wako, ka masiku a wuphya wako.”​—Ekleziyaste 12:1.

¹⁸ Vaphya kha va sweli kukula ve maha va hombe. Dikhombo da kona ngu ti to vamwani va ti laya loko se va di kute nguko va nga tivekela makungo o mbi i singa a manene mwendo va nga mbi tivekela makungo i di ngadi vaphya. Kambe u txi vekisa mapimo ako ka makungo aku a moya, u na tsaka ngu sisungo sako mbimo yi u no kula. Mirjana a ti pfisile toneto. I di ngadi mphya a ti humelela ka misakano. Ene a dhanwi ti to e ya maneka ka Misakano ya Hombe ya Matiko. Kambe kha tumela, a sawute kuthumela Jehovha ka mthumo wa mbimo yotshe. Ene ni mwamna wakwe se va ni malembe o pinda 30 va di ka mthumo wa mbimo yotshe. Ene a khene vathu va va lavako nduma, wudhumo, wukoma, ni tithomba, ngu ditshuri kha va nga ni litsako. A tshumete a txi khene makungo a manene ngu thumela Txizimu, ni kuvhuna vathu ti to ve txi ziva.

19. Ngu kutxani ti di ni lisima kuveka mapimo ako ka makungo a moya u di ngadi mphya?

¹⁹ Anu vaphya, mi fanelwa ngu kundunduzelwa nguko, hambiku mi mananako ni sikarato, mi veka mapimo anu ka mthumo wa Jehovha. Mi tivekela makungo a moya, mi tshumela mi wona mthumo wo txhumayela kota wona wa lisima ngutu ka wutomi wanu. Kha mi tumeli ti to ditiko di mi maha mi divala makungo anu. Tsanisekani ti to mthumo wanu, mbwa lisima. Vanathu va txisikati ni va txiwamna va mi dhunda ni ku mi seketela. Se, “veka themba ya simaho sako ka MKOMA, se mipimiso yako yi na maheka.”