1. Ngu kuya ngu Vaefesu 6:10-13 ngu yihi yimwani ya tinzila a ti Jehovha a kombisako ngu tona kukhatala ngu ngathu? Txhamusela.

YIMWANI ya tinzila to tsakisa ati Jehovha a kombisako ngu tona kukhatala ngu malanda akwe ngu hi vhuna ku hi si xulwi ngu valala vathu, madhimoni. Valala vathu ngene Sathani ni madhimoni akwe. Jehovha wa hi txhamusela mayelano ni valala vonevo e tshumela e hi ninga si hi lavako kasi kuwonisana navo. (Lera Vaefesu 6:10-13.) Ngako hi txi tumela txivhuno txa Jehovha ni ku mthemba hi na sikota kuxula Dhiyabhulosi. Nathu hi nga themba Jehovha kufana ni Paulo awu a nga khene: “Ngako Txizimu txi di kumweko ni nathu, i mani a no hi wukela kani?”—Var. 8:31.

2. Hi na gonda txani ka msungo wuwa?

² Kota Makristu a ditshuri kha hi renderiswi ngu Sathani ni madhimoni akwe. Mapimo athu hi ma veka ka kugonda ngu Jehovha ni ku mu thumela. (Mas. 25:5) Hambiketo, ti lava hi ziva marindi a Sathani. Ngu kutxani? Eto ti na hi vhuna ku a si hi tsopetisi. (2 Vak. 2:11) Ka msungo wuwa hi na bhula ngu nzila yimwani ya hombe ayi Sathani ni madhimoni akwe va yi thumisako kasi kupengisa vathu. Hi na tshumela hi wona tinzila ati ti nga hi vhunako ku va xula.

3-4. a) Nji txani wuñanga? b) Ina wuñanga wu hangalakile ngutu?

³ Nzila yo khata ayi Sathani ni madhimoni akwe va yi thumisako ti to ve pengisa vathu, wuñanga. Ava va thumisanako ni wuñanga va ti gela kukhona va maha ati vathu va va ku si nga ni tawe va si sikotiko kumaha. Ngu txikombiso,  vamwani va khona va nga ziva ta mangwana ngu kuhuta ni kuxaxuva tixolo. Vamwani va sikota kumaha ti woneka nga vo womba-womba ni wu a nga fa. Vamwani va thumisa wuñanga ni matiloti kasi kuloya vamwani. *

⁴ Ina wuñanga wu hangalakile ngutu? Ka wuxolisisi wumwani wu nga mahwa ka 18 wa matiko a América Latina ni matiko a Caribe kumanwi ti to vamwani vathu va kholwa ka masonika, wuloyi ni ku wungi wawe va kholwa ti to va nga womba-womba ni mimoya. Se ka 18 wa matiko a Afrika, kumanwi ti to kutala ka vathu va kholwa ka wuñanga. Phela hani ni hani hi ku kona, hi fanete hi tiwonela ka wuñanga. Txikongomelo txa Sathani, ngu xenga “dotshe ditiko.”—Mtu. 12:9.

5. Jehovha a ti pfisa kutxani ngu wuñanga?

⁵ Jehovha i “Txizimu txo thembeka.” (Mas. 31:5) Ene a ti pfisa kutxani ngu wuñanga? A wu nyenya ngutu! Jehovha a ti gete Vaisrayeli tiya: “Ku nga maneke hagari kwanu ni wammweyo wo hisa mwanana wakwe wa mfana mwendo wa dihorana ha mndiloni; hambi wa kuthumisa wuñanga, ni kuxaxuva, ni kuhuta, mwendo matiloti, hambi wo thumisa wuloyi, ni wu a fembako, mwendo kuxaxuva, ni kuwotisa ka va kufa, ni wihi wule koko a mahetelako totshe tiya, njinyenyeko ka MKOMA.” (Dhewut. 18:10-12) Makristu kha ma swi ma txi fumwa ngu Mlayo wa Mosi. Hambi keto, ha tiziva ti to ati Jehovha a wu nyenyisako tona wuñanga kha ta txitxa.—Mal. 3:6.

6. a) Sathani a wu thumisisa kutxani wuñanga ti to e xenga vathu? b) Ngu kuya ngu Ekleziyaste 9:5, ngu dihi ditshuri mayelano ni vafi?

⁶ Jehovha a hi bhasopisa ka wuñanga nguko wa tiziva ti to Sathani a xasela vathu ngu wona. Sathani a thumisa wuñanga ti to e hangalasa makuhu, kupata ni ya o khene moya wa m’thu kha wu fi. (Lera Ekleziyaste 9:5) Sathani a thumisa wuñanga ti to e dhukisela vathu ni kuva hambanisa ni Jehovha. Ene a lava ti to ava va mahako wuñanga ve themba mimoya yo biha i si nga Jehovha.

7. Jehovha a hi gela txani?

⁷ Nga ha hi nga ti wona ngu kona msana, Jehovha a hi gela ati hi fanelako kutiziva ti to hi vayilela kukanganyiswa ngu Sathani ni madhimoni. He bhuleni ngu ti hi nga ti mahako ti to hi lwa ni Sathani ni madhimoni.

8. a) Ngu yihi nzila ya lisima ayi yi nga hi vhunako kulamba makuhu a mimoya yo biha? b) Dibhuku da Masalmo 146:4 di vekisa kutxani ha kubasani makuhu a Sathani?

⁸ Lera Bhiblia ni kualakanyisisa. Ayiya ngu yona nzila ya hombe yo lamba makuhu a madhimoni. Dipswi da Txizimu di fana ni ditxhari adi di nga wilako makuhu a Sathani. (Vaef. 6:17) Ngu txikombiso, Bhiblia yi ma veka ha kubasani makuhu o khene hi nga sikota kuwomba-womba ni vafi. (Lera Masalmo 146:4.) Yi tshumela yi womba ti to i Jehovha dwe awu a zivako ta mbimo yi yi tako. (Isaya 45:21; 46:10) Ngako hi txi lera ni kulakanyisisa ngu Dipswi da Txizimu mbimo yotshe, hi na va hi di emekile kulamba ni kunyenya makuhu aya madhimoni ma lavako hi ma kholwa.

9. Ngu tihi ti hi fanelako ku ti vayilela ati ti tsimbitisanako ni wuñanga?

 ⁹ Vayilela totshe ati ti tsimbitisanako ni wuñanga. Kota ku hi ku makristu a ditshuri, kha hi thumisani ni madhimoni. Ngu txikombiso, kha hi tsuli tiñangani mwendo kuzama kuwomba-womba ni vafi ngu tinzila timwani. Nga ha hi nga ti wona ka msungo wu wu nga pinda, kha hi sengemeli ka sihena sa ma tshotshelo asi si seketelwako ka tigondo ta ku moya kha wufi. Ni ku kha hi xaxuvi tixolo kasi kuziva ta mangwana. (Isaya 8:19) Athu ha ti ziva ti to eto ti ni phango ya hombe ngutu ni ku ti nga hi maha hi thumisana ni Sathani ni madhimoni akwe.

10-11. a) Ka dilembe dizana do khata, nji txani txi vamwani va nga maha mbimo yi va nga gonda ditshuri? b) Ngu ku ya ngu 1 Vakorinto 10:21 ngu kutxani hi di fanete kutekelela txikombiso txawe? Hi nga mahisa kutxani?

¹⁰ Tshotsha sotshe si si yelanako ni masonika. Vathu vamwani va va nga ti hanya Efesu ka dilembe dizana do khata va ti thumisana ni wuñanga. Mbimo yi va nga gonda ditshuri “vavangi ka vale va nga txi ti ningetela ka masalamuso va to teketela mabhuku awe, va txi ta ma hisa masoni ka votshe vathu.” (Mith. 19:19) Vona va mahile ti va nga tikota ti to ve tshuralela mimoya yo biha. Mabhuku onewo a masalamuso ma ti dhula ngutu. Kambe kha va za ve pimisa ngu ku ma ningela mwendo kuxavisela vamwani, vona va to mahisa. Ati i nga ti ta lisima kwawe i ti kulwela kutsakisa Jehovha i si nga kumana male.

¹¹ Hi nga ma etetelisa kutxani Makristu ale a dilembe dizana do khata? Ngu kuhambana ni sotshe si hi nga vako naso asi si tsimbitisanako ni masalamuso. So fana ni sidhungulo ni sitsope ni simwani si vathu va nga vako naso ti to ve ti vhikela ka sipoka.—Lera 1 Vakorinto 10:21

12. Na hi si se xalela msakano wo kari, hi fanete hi ti wotisa txani?

¹² Sawula kwati misakano yako. Tiwotise  tiya: ‘Ina na lera mabhuku, mwendo so kari ka internet si si tsimbitisanako ni masalamuso? Ina wutxenje wu ni wu engiselako, mafilmi, milongoloko ya TV mwendo magemi ya ni thako ma tsimbitisana ni wuñanga? Ina kukombiswa sipoka, mavhampiru mwendo simwani so puruma-puruma? Ina kukombiswa masonika, wuloyi kota msakano wa wunene?’ Ditshuri ti to hi nga yotshe misakano ya sitoriya yi tsimbitisanako ni wuñanga. Mbimo yi u sawulako misakano yako, zama kusawula misakano yi yi no kumaha u vayilela a ti Jehovha ati vengako. Mbimo yotshe hi lava kuva va va ‘tsimbilako ngu nzila yo lulama masoni ka Txizimu.’—Mith. 24:16. *

13. Ngu tihi ti hi fanelako ku ti vayilela?

¹³ Vayilela sitoriya so womba-womba ngu madhimoni. Hi lava kuetetela txikombiso a txi Jesu a nga hi siyela. (1 Pedro 2:21) Na a si se ta ha mafuni Jesu a hanyile nzumani, ni ku a txi mu ziva kutshukwala Sathani ni madhimoni akwe. Ene kha heta mkama a txi womba-womba ngu ti mimoya yo biha yi nga maha. Jesu i si nga muhuweleli wa Sathani kambe i ti fakazi ya Jehovha. Nathu hi nga etetela Jesu ngu kwa mbi hangalasa sitoriya sa madhimoni. Hahanze keto hi lava ku mapswi athu me kombisa ti to ‘mbilu yathu yi tate ngu mapswi o tshura ngutu,’ mapswi oneyo i ku ditshuri da Bhiblia.—Mas. 45:1.

14-15. a) Ngu kutxani ti si lavi hi thava madhimoni? b) Nji txani txi hi kholwisako ti to Jehovha wa vhikela vathu vakwe nyamsi?

¹⁴ U nga dhukiselwe ngu mimoya yo biha. Ka mafu awa o biha hi nga humelelwa ngu  to biha. Hi manana ni tiphango, malwati hambi lifo hi sa ti emela. Kha ti lavi hi lumbeta mimoya yo biha. Bhiblia yi txhamusela ti to “mbimo ni mhaka yi yi nga mbi rinzelwa” ta hi humelela hotshethu. (Ekl. 9:11, NM) Jehovha a ti vekile ha kubasani ti to madhimoni mi pweka ngutu kwakwe. Ngu txikombiso, Txizimu kha txa tumelela ku Sathani e daya Jobe. (Jobe 2:6) Ka mbimo ya Mosi Jehovha a kombisile ti to a ni mtamo kupinda titxhari ta wuloyi ta Egipta. (Eks. 8:18; 9:11) Jesu a ningilwe mtamo ngu Jehovha kasi ku e xula Sathani ni madhimoni akwe mbimo yi a nga va tutumisa nzumani. Mbimo yi yi tako, vona va na ta rinzwa diphalani ko hokoma amu va no mbi sikota kuxupha vamwani.—Mtu. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Hi nga ti wona ti to Jehovha wa vhikela vathu vakwe nyamsi. Alakanya ngu tiya: Ha txhumayela ni kugondisa ditshuri ha mafuni kotshe. (Mat. 28:19, 20) Ngu kumaha toneto, hi kombisa wufenze wa mithumo ya Sathani. I ti ku Sathani o va ni wusikoti a ndi na emisa mthumo wo txhumayela, kambe kha sikoti. Ngu toneto, hi nga dhudhumeleni ngu mhaka ya madhimoni. Athu ha ti ziva ti to “maso a MKOMA ma wona totshe ha mafuni, kasi kutsanisa avale mbilu yawe i ku yo thembeka ta tinene kwakwe.” (2 Mak. 16:9) Ngako hi txi thembeka ka Jehovha, madhimoni kha ma na mbi hi dayisa da magwito.

16-17. Womba txikombiso txa m’thu wu a nga va ni txibindi txo mbi thava kudhukiselwa ngu madhimoni.

¹⁶ Ti lava txibindi kasi ku hi vhikelwa ka mimoya yo biha, ngutu-ngutu maxaka athu mwendo vangana ava va si emiko ni nathu. Kambe Jehovha wa katekisa votshe va va kombisako txibindi. Wona txikombiso txa Erica wa Gana. Mbimo yi a nga khata kugonda Bhiblia ati ni 21 wa malembe. Kota ku tate wakwe i nga ti mfundisi wo pata ni wuñanga, se va ti rinzete ti to Erica nene e pateka ka sihena sa wuñanga so fana ni kudya  nyama yi yi ningelwako vafi. Mbimo yi Erica a nga lamba va ti woni nga kha xoniphi vafi. Maxaka akwe ma ti kholwa ti to a ndi na xaniswa ngu vafi ve m’xangisa ni ku m’lwatisa.

¹⁷ Maxaka a Erica ma mu sinzisile kulondisela sihena soneso, kambe ene kha tumela hambiku ma nga ti womba ku va ndi na mu hinga. Vanathu va mu amukete, ve zumba nayo. Se Jehovha a mu katekisile Erica ngu ku mninga mwaya wa wuphya i ku Makristu kulowe ava va nga va vakoma ni vananda vakwe. (Marku 10:29, 30) Hambiku maxaka a Erica ma nga mu hinga me tshumela me hisa simaha sakwe, ene a simamile e thembeka ka Jehovha e bhabhatiswa, konkuwa a thuma kota nyaphandule wa mbimo yotshe. Ene kha dhukiselwi ngu madhimoni. A khene: “Mbimo yotshe ni kombelela ku Jehovha e katekisa maxaka angu kasi ku me mziva ni kumana mkhululeko wu wu manwako ngu kuthumela Txizimu txa lirando.”

18. Ngu yahi makatekwa hi no ma mana ngako hi txi themba Jehovha?

¹⁸ Hi nga hotshethu hi mananako ni siduko soneso. Kambe, hi fanete hi vayilela mimoya yo biha hi themba Jehovha. Ngako hi txi maha toneto, hi na mana makatekwa hi tshumela hi si kanganyiswi ngu makuhu a Sathani. Hi na mbi leka kuthumela Jehovha ngu kudhikiselwa ngu madhimoni. Txa lisima ngutu hi na tsanisa wungana wathu ni Jehovha. Mpostoli Jakobe a ti khene: “Ti vekeni hahatshi masoni ka Txizimu, kambe lambani ku ti ningela ka Sathani, se ene a na mi thava. Tshuketani hafuhi ka Txizimu, kasi ni txona txi na tshuketela hafuhi kwanu.”—Jak. 4:7, 8.