1. Ngu yahi magondelo aya mwanathu Russel ni vangana vakwe va nga ti ma thumisa? Ngu kutxani i nga ti a manene?

NGU ma 1800, mwanathu Charles T. Russel ni vangana vakwe, va tsangani kota vagondi va Dipswi da Txizimu, ve khata kugonda Bhiblia. Vona va ti lava kuwona ti to ina ku ni ti va nga ti gondako mayelano ni Jehovha Txizimu, Jesu Kristu, txiemo txa vafi ni mtirulo. Va ti thumisa magondelo o hehuka. Mmweyo a txo maha txiwotiso, se mtxawa wotshe wu xolisisa mibhalo ayi yi yelanako ni mhaka yoneyo. Va txi gwita, va ti bhala ati va nga txi ti mana. Jehovha a katekisile Makristu onewo o thembeka, se ma mani timhaka to tala ta ditshuri da Bhiblia adi ni nyamsi i ku ngadi da lisima kwathu.

2. Nji txani txi nga mahako hi va ni mapfisiselo aya i si ngako ona mayelano ni wuprofeti wo kari?

² Kambe, hambiku vagondi vonevo va Bhiblia va nga txi tumbula tigondo to tala ta Bhiblia, va ti woni to ta karata kupfisisa wuprofeti. Ngu kutxani ti txi karata? Txo khata, wuprofeti wa mu ka Bhiblia wu pfisiswa kwati mbimo yi wu hetisekako, mwendo se wu di hetisekile. Txa wumbidi, ti to wuprofeti wu pfisiswa kwati, ti lava hi wonisisa timwani ti yelanako ni wuprofeti wonewo. Ngako ku txo wonwa mhaka yimweyo dwe ya wupfofeti wo kari kulekwa timwani, hi nga thuka hi pfisisa ati i si ngako tona. Phela, ti woneka nga mhaka yiya yi humelete ku txi txhamuselwa wuprofeti wa dibhuku da Joyeli. Konkuwa he wuseti wuprofeti wonewo, se hi wona to ngu kutxani ku txi laveka hi txitxa mapfisiselo athu.

3-4. Kala konkuwa ngu tihi ti hi ti pfisisako mayelano ni wuprofeti awu wu ka dibhuku da Joyeli 2:7-9?

 ³ Lera Joyeli 2:7-9. Joyeli a profetile ti to mtungo wa humbi mwendo bhandala wu na xasela ditiko da Israyeli. Sitoto soneso sa nzala, si na xasela sotshe ngu makwasa ni titshaya ta sona to nga ta tingonyamo! (Joy. 1:4, 6) Se kupinda malembe o tala hi txi yelanisa wuprofeti wonewo ni mthumo wo txhumayela awu malanda a Jehovha ma wu mahako, me mahisa ku nga m’guvi mwendo mtxawa wa humbi awu wu si emiswiko. Hi pfisisile ti to mthumo wuwa wu xasela “ditiko” mwendo vathu ava va kongomiswako ngu vathangeli va wukhongeli. *

⁴ Ngako hi txo gwitela ko lera Joyeli 2:7-9, hi nga yi wona txhamuselo yoneyo i di yona. Kambe, ngako hi txi wona timwani ti yelanako ni wuprofeti wuwa, hi nga wona to ti lava hi txitxa mapfisiselo athu. Konkuwa he wone mune wa sivangelo sa ti to ngu kutxani hi txi maha toneto.

5-6. Ngu txihi txiwotiso txi gulekako hi txi xolisisa mabhuku awa: a) Joyeli 2:20? b) Joyeli 2:25?

⁵ Txo khata, wona txithembiso txa Jehovha ngu mtungo wa humbi: “Se awule i ku wa Wuphemba [i ku humbi], ni na m’yisa kule ni nanu.” (Joy. 2:20) Se, i di ti to humbi yi emela Tifakazi ta Jehovha ti mahisa kutxani to Jehovha a txi khene a na yi yisa kule, kuve Tifakazi ti engisa txirumo txa Jesu txo txhumayela? (Eze. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Jehovha kha yisi kule malanda akwe o thembeka, kambe a yisa kule txo kari mwendo m’thu wu a xanisako vathu vakwe.

⁶ Txivangelo txa wumbidi, alakanya ngu ti ti nga bhalwa ka Joyeli 2:25. Ka m’bhalo wuwa Jehovha a womba tiya: “Ni na mi tshumetela malembe ale mi nga xaselwa ngu humbi, ni sitoto, ni mipungu, i ku dibutho dangu da hombe ni nga di rumela kwanu.” Wona to Jehovha a thembisa ‘kutshumetela’ kuxaselwa akule va nga mahelwa ngu tibhandala. I di ti to tibhandala toneto ti emela vatxhumayeli va Mfumo, eto ti ndi na womba to mahungu ya va ma huwelelako ma tisa dikhombo. Kambe kuhambana ni eto, mahungu ya Mfumo ma maha ku vabihi ve txitxa wutomi. (Eze. 33:8, 19) Se vathu va kona va ndi na mana makatekwa.

7. Ka dibhuku da Joyeli 2:28, 29, dipswi di di ku “msana keto” di hi vhuna kupfisisa txani?

⁷ Lera Joyeli 2:28, 29. Txivangelo txa wuraru, txi yelana ni nzila yi wuprofeti wu nga hetiseka ngu yona. Wona to Jehovha a ti khene: “Se [ngu msana keto, NM] ku na maheka taku ni na tshakunuta Moya wangu”, i ku ti to ngu msana ka kuva tibhandala ti di mahile mthumo wa tona. Iti ku tibhandala tiya o va vatxhumayeli va Mfumo wa Txizimu, ngu kutxani Jehovha a ndi no tshakunuta moya wakwe txitimwi kwawe msana ka kuhetisa mthumo wo txhumayela. Ditshuri ngu diya, aku va vhunwako ngu Moya wo saweleka va simama ve txhumayela ngu malembe hambiku va mananako ni kukanetwa hambi kutsimbiswa.

8. Tibhandala ti ti wombwako ka Mtuletelo 9:1-11 ti emela txani? (Wona mfota wa kapa.)

⁸ Lera Mtuletelo 9:1-11. Konkuwa he wone txivangelo tximwani. Hi ta hi txi pfisisa ti to mtungo wuwa wa tibhandala wa  yelana ni mthumo wathu wo txhumayela nguko ka dibhuku da Mtuletelo ku na ni wuprofeti wo fana ni wuwa. Ka wuprofeti wuwa kuwombwa-wombwa ngu m’guvi wa tibhandala ati ti ku ni kohe ya m’thu ni ku ti “ni so fana ni mibhoti yo nga ya nzalama” ka tikhohe ta tona. (Mtu. 9:7) Tona ti xanisa “vathu [i ku valala va Txiximu] va va nga mbi vekwa txixambanyo txa Txizimu timbanzani kwawe.” (Mtu. 9:4, 5) Tibhandala tiya kuwombwa vasawuleki va Jehovha. Vona va huwelela wulamuli wa Txizimu ka mafu yawa a Sathani, se ngu toneto, vathu va ditiko diya va sinya ngunyupesu.

9. Ngu kuhi kuhambana ka tibhandala ati Joyeli a nga ti wona ni ti Johani a nga ti wona?

⁹ Kona kuyelananyana ka wuprofeti wa dibhuku da Mtuletelo ni wa Joyeli kuho. Kambe, wona wu emela timhaka to hambana. Wona taku ka wuprofeti wa Joyeli, tibhandala tiya tidya mwasi. (Joy. 1:4, 6, 7) Ka muwoniso wa Johani humbi yiya yi “gelwa ti to yi si dyi mwasi wa ha mafuni.” (Mtu. 9:4) Tibhandala ti Joyeli a nga ti wona ti humela wuphemba. (Joy. 2:20) Ati ti nga wonwa ngu Johani ti txi khukhela diphalani ko hokoma. (Mtu. 9:2, 3) Tibhandala ati ti wombwako ka Joyeli ta yiswa kule. Ka dibhuku  da Mtuletelo, tibhandala kha ti yiswi kule, kambe ta tumelelwa kuhetisa mthumo wa tona. Bhiblia kha yi wombi ti to Jehovha kha tsakiswi ngu mthumo wa tona.—Wona dibhokiso di di ku: “ Wuprofeti mayelano ni humbi—Kuyelana ni kuhambana.”

10. Womba sikombiso sa mu ka Bhiblia si kombisako ti to tibhandala ta Joyeli ni ta Johani ti nga emela timhaka to hambana.

¹⁰ Kuhambana ku kuho ka wuprofeti wa Joyeli ni wa Johani ku hi maha hi kholwa to kha wu yelani. Ina eto ti lava kuwomba to humbi ayi yi nga wonwa ngu Joyeli ya hambana ni humbi yi ya dibhuku da Mtuletelo? Ina. Bhiblia ya thumisa sifaniso sa simweso kuveti si ni titxhamuselo to hambana. Ngu txikombiso, ka Mtuletelo 5:5 Jesu a dhanwa ku i “ngonyamo ya lihunzu la Judha,” kambe ka 1 Pedro 5:8, Sathani a dhanwa ku i “ngonyamo yi yi bhongako.” Se ngu kona ha ka sivangelo sile hi nga bhula ngu sona ti lava hi va ni txhamuselo yimwani. Ngu yihi?

11. Dibhuku da Joyeli 1:6; 2:1, 8, 11 di hi vhuna kupfisisa to humbi yi emela txani?

¹¹ Hi txi xolisisa tindimana timwani ka wuprofeti wa Joyeli, hi nga pfisisa ti to wuprofeti wonewo wu womba-womba ngu kuxasela ka yimbi. (Joy. 1:6; 2:1, 8, 11) Jehovha a wombile ti to a ndi na thumisa “dibutho” dakwe (i ku masotxhwa a Bhabhilona) ti to e tsayisa Vaisayeli va vo mbi engisa. (Joy. 2:25) Dibutho donedo di dhanwa ku ‘ngu awule i ku wa Wuphemba’ nguko Vabhabhilona va ndi na dhumela ditiko da Israyeli va txi ta ngu wuphemba. (Joy. 2:20) Dibutho donedo di fote kwati nga m’guvi wa humbi. Dibhuku da Joyeli 2:8, 9 di womba tiya ngu wona: “Mmweyo ni mmweyo [masotxhwa] a tsimbila ngu nzila yakwe. . . . Va na lwisa didhoropa, ve ndaka maguma, va na kwela ngu mafastela tinyumbani, ve wulela nga makhamba.” Zama kuwona ati ti mahekako. Ka makhalo otshe ku ni masotxhwa. Kha ku na wukhalo wo barama. Kha ku na ni mmweyo a nga hulukako ka masotxhwa a Bhabhilona.

12. Wuprofeti wa Joyeli mayelano ni humbi wu hetisekile ngu nzila yihi?

¹² Kufana ni humbi, Vabhabhilona (i ku Vakaldheya) va dhumete didhoropa da Jerusalema ngu dilembe da 607 na Jesu a si se ta. Bhiblia yi womba tiya: “Mfumeli wa Vakaldheya, awule a nga daya majaha awe ngu ditxhari, . . .  kha pfela wusiwana majaha, hambi mahorana, ni sikosana, votshe a to va ningela manzani kwakwe. Se va to hisa Nyumba ya Txizimu, ve khundumusela maguma a Jerusalema, ve hisa tinyumba takwe totshe ta wukoma, va txi fayetela siya sakwe sotshe sa lisima.” (2 Mak. 36:17, 19) Mbimo yi Vabhabhilona se va nga gwita kuxasela ditiko, vathu va ndi na womba tiya: “Njiwula kha ku na m’ti hambi txihari ka dona, di ningetwe manzani ka Vakaldheya.”—Jer. 32:43.

13. Txhamusela ati Jeremiya 16:16, 18 yi wombako tona.

¹³ Ku di gumile kona mu ka 200 wa malembe Joyeli a di profetile, Jehovha a thumisile Jeremiya ti to e profeta timwani ngu kudhumelwa kuwa. Ene a wombile ti to masotxhwa ma ndi na xota Vaisrayeli votshe va va nga ti maha to biha. “‘Ni na dhana vakukuti vavangi, kuwomba MKOMA: Va na va ndinda; ni na va xota mimangoni kotshe, ni ka simangwana, ni ka totshe tiphako ta marigwi. . . . Ni na va tshumetela kumbidi wubihi wawe ni sionho sawe.’” Sindaka milayo sile sa Vaisrayeli si si na ku sikota kumana  wukhalo wo ya barama kasiku si si manwi ngu Vabhabhilona.—Jer. 16:16, 18.

14. Joyeli 2:28, 29 yi hetisekile mbimo muni?

¹⁴ Joyeli konkuwa a ningela thenga yo tsakisa ka Vaisrayeli yo wuseta wukhongeli. Ditiko di ndi na tshumela di pfuna. (Joy. 2:23-26) Ni ku mbimo yo kari yi yi tako ku ndi na ta maneka sakudya so tala sa moya. Wuprofeti wu womba tiya: “Se ku na maheka taku ni na tshakunuta Moya wangu txitimwi ka nyama yotshe, se vanana vanu va majaha ni vamahorana va na profeta, . . . Hambi txitimwi ka sithumi sa txiwamna ni sa txisikati, ka ona masiku ale, ni na tshakunuta Moya wangu.” (Joy. 2:28, 29) Kutshakunutwa koneko ka moya wo sawuleka kha ka tekela kumaheka neti Vaisrayeli va nga wuya ngu Bhabhilona. Hahanze keto, ku mahekile ku di pindile malembe o tala ka Pentekoste ya 33 ngu mbimo ya Kristu. Hi ti zivisa kutxani?

15. Ngu kuya ngu Mithumo 2:16, 17, ngu kuhi kutxitxa aku mpostoli Pedro a nga kumaha ka wuprofeti wa Joyeli? Ti txi kombisa txani?

¹⁵ Ngu kususumetwa ngu moya wo sawuleka, mpostoli Pedro a yelanisile Joyeli 2:28, 29 ni tximahakalo txo xamalisa txi nga maheka ka ditshiku da Pentekoste. Ngu ma 9 wora, kuve ni kutshakunutwa ka moya wo sawuleka aku ku nga maha ti to ava va nga wu mana ve khata kuwomba-womba ngu “sixamaliso sa Txizimu.” (Mith. 2:11) Ngu kuthumiswa ngu moya wo sawuleka, Pedro a txitxilenyana mapswi mbimo yi a nga gwesa wuprofeti wa Joyeli. Ina u ti woni to a txitxile txani? (Lera Mithumo 2:16, 17.) Hahanze ko khata ngu mapswi o khene “msana keto,” Pedro a khatisile tiya: “Ngu masiku a magwito.” Ahawa Pedro a womba-womba  ngu masiku o gwita ku di hafuhi ni kuloviswa ka Jerusalema ni dithepela da kona, moya wa Txizimu wu ndi na thelwa “txitimwi ka votshe vathu.” Atiya ti kombisa ti to ku ndi na pinda mbimo yo kari na wuprofeti wa Joyeli wu si se hetiseka.

16. Moya wo sawuleka wu vhunisile kutxani ka mthumo wo txhumayela ka timbimo ta vapostoli? Nyamsi wu vhunisa kutxani?

¹⁶ Msana ka kuva Txizimu txi di tshakunutile moya wa txona ka mbimo ya vapostoli, vona va khatile kutxhumayela ha mafuni kotshe. Ka mbimo yi mpostoli Paulo a nga bhalela Vakolosa ngu kona mu ka dilembe da 61 ka mbimo ya Jesu, a wombile to mahungu a manene ma ti txhumayelwa “ka sotshe sivangwa si si ku hahatshi ka nzuma.” (Vakl. 123) Ka timbimo ta Paulo, “sotshe sivangwa” ku ti wombwa otshe makhalo ya ma nga ti ziwa. Ngu kuvhunwa ngu moya wo sawuleka wa Jehovha, mthumo wo txhumayela wu hangalakile ngutu “kala magwito ka mafu”!—Mith. 13:47; wona dibhokiso di di ku: “ Ni na tshakunuta Moya wangu.”

17. Ngu tihi ti konkuwa hi ti pfisisako ngu wuprofeti wa Joyeli mayelano ni humbi?

¹⁷ Nji txani txi nga txitxa? Konkuwa ha wu pfisisa kwati wuprofeti awu wu ku ka Joyeli 2:7-9. Ngu mapswi o hehuka, wuprofeti wuwa wu womba-womba ngu mbimo yi Bhabhilona a nga dhumela Jerusalema ngu dilembe da 607 na Jesu a si se ta, i si nga ngu mthumo wathu wo txhumayela.

18. Ngu tihi ti nga mbi txitxa mayelano ni vathu va Jehovha?

¹⁸ Ngu tihi ti nga mbi txitxa? Vathu va Jehovha va simama ve txhumayela mahungu a manene ha mafuni kotshe ngu totshe tinzila. (Mat. 24:14) Kha ti ngaho ati wukoma wu nga ti mahako kasi kuemisa mthumo wathu. Ngu kuvhunwa ngu Jehovha, ha hiseka ngutu konkowa hi txhumayela mahungu a manene a Mfumo ngu txibindi! Ngu kutinamisa hi kombela txivhuno txa Jehovha ti to hi pfisisa wuprofeti wa mu ka Bhiblia, hi txi tsaniseka ti to ngu mbimo yakwe ene a na hi vhuna kupfisisa “dotshe ditshuri”!—Joh. 16:13.