Ni velekilwe ngu 1927, ka txidhoropana txa txidotho hafuhi ni Chicago, Illinois, khe Estados Unidos. Vaveleki vangu va ve ni 5 wa vanana i ku Jetha, Don, ani, Karl ni Joy. Hotshethu hi di tiemisete kumaha ati hi nga tikotako ka mthumo wa Jehovha. Jetha a kursarile turma ya wumbidi ya Txikolwa txa Giliyadhi ngu 1943. Se ava vamwani va vararu va tsute Bhetele ka Brooklyn khe Nova York. Don a tsute ngu 1944, Karl ngu 1947, se Joy a tsute ngu 1951. Txikombiso txawe ni txa vaveleki vangu si ni kuzetile ngutu.

Vaveleki vathu va txi lera Bhiblia ni ku va ti ni lirando ngu Txizimu, se nathu va hi gondisile kuva ni lirando lonelo. Kambe, msana ka kuva tate wangu a di lwite ka Yimbi yo Khata ya Mafu khe Europa, a lekile kuva ni txixonipho ngu titxhetxhe. Kambe aku mame wangu a nga tsaka ngu kuva tate a di hulukile e tshumela e wuya mtini, ene a m’gete tiya: “Karl, ahi tshumele hi tsula txhetxheni.” Se tate wangu a xamute atxi: “Ani ni na kuheleketa, kambe na mbi ya bela.” Se mame a m’wotisile tiya: “Ngu kutxani?” Tate a xamute atxi: “Ngu mbimo ya yimbi vathangeli va wukhongeli wu wu fanako kambe i nga ti va matiko o hambana va txi katekisa masotxhwa a ditiko dawe! Se, ina Txizimu txi ti ko seketela otshe madhawa?”

Ditshiku dimwani, mame wangu a di txhetxheni kutile Tifakazi timbidi ti ta gogota ditimba. Tona ti ningile tate wangu ma vholume mambidi a dibhuku adi ngu txingiza di dhanwako ku i Light, di wombawombako ngu dibhuku da Mtuletelo. Tate wangu adi tsakete ni ku a tumete kuteka. Se koneho, mbimo yi mame a nga wona mabhuku yale a khatile kulera. Se ditshiku dimwani, ene a woni txiziviso ka dijornali va txi ramba vathu ku ve gonda Bhiblia ngu kuthumisa dibhuku adi di ku Light. Se ene a sungile kutsula. Mbimo yi a nga hoka a ti ya tenderwa ngu wamsikati. Se mame a m’kombile dimwedo da mabhuku e m’wotisa tiya: “Anu ma gonda dibhuku diya hawa?” Awule wamsikati a xamute a txi: “Ina ha gonda, podhi u bela.” Ka divhiki adi di nga londisela mame ahi tekile hotshethu vanana vakwe hi tsula nayo, ni ku msana ka toneto hi txi tsula otshe mavhiki.

Ka yimwewo ya mitshangano, mthangeli wa mtshangano a ni kombete ku ni lera Masalmo 144:15, yi wombako to ava va khozelako Jehovha va tsaka. Ni yi tsakete ngutu ndimana yiya. Ni tshumete ni tsakela dibhuku da 1 Timoti 1:11, di wombako to Jehovha  ‘Txizimu txa makatekwa,’ ni Vaefesu 5:1 yi wombako ti to hi fanete hi va ‘va eteteli va Txizimu.’ Ni pfisisile ti to ni di fanete kuva m’thu wo tsaka ni txi thumela M’vangi wangu ni ku ni ti fanete ku m’bonga ngu lungelo yoneyo. Ni duketa kumaha toneto ka wotshe wutomi wangu.

Dibanza da hafuhi ni mtini di txi maneka khe Chicago, i ku mpfhuka wo dingana 32 wa makilometru. Hambiketo, athu hi txi tsula kona khe hi ya xalela mitshangano, se wuzivi wangu ngu Bhiblia wu yite masoni wu engeteleka. Ni khumbula ditshiku dimwani mthangeli wa mtshangano a nga ningeta Jetha kasiku e xamula. Mbimo yi a nga txi xamula ni pimisile tiya: ‘Ani ni txi yi ziva xamulo. Ni di ko wa ti zivile ni di guletile diwoko ni xamula nani.’ Se koneho, ni khatile kululamisela kasiku ni ya ningela tixamulo. Txa lisima ngutu ngu ti to athu hi txi tsanisa wuxaka wathu ni Jehovha. Ni bhabhatisilwe ngu 1941.

Ani na yi khumbula kwati kongresu ya 1942 khe Cleveland, Ohio. Konamu ko pinda 50 wa makhalo mamwani a Estados Unidos ma txi engisela programa ngu kuthumisa telefone. Mwaya wathu ni vanathu vamwani hi txi otela ka wukhalo wa hafuhi ni ha yi nga txi mahelwa kona kongresu. Ka mbimo yoneyo, ku ti ni yimbi ya wumbidi ya mafu ni ku kuwukelwa ka Tifakazi ta Jehovha ku txi ya masoni ku engeteleka. Ni wusiku, vanathu va txi veka mimovha yi tshuralela aha hi nga ti otete kona. Va ti langanile ku kuzumba mwanathu mmweyo ka mmovha wumwani ni wumwani. Ngako ku txi humelela txikarato, vanathu va ndi na txhaya bhozina ya mmovha ni ku layitha magezi kasi kuxokara ava va nga txi hi tela. Se koneho, ti ndi na koteka ti to vamwani ve tsula veya vhuneta. Mbimo yi ni nga wona eto, ani ni pimisile tiya: ‘Vathu va Jehovha ngu ditshuri va zumba va di lungekile ka totshe!’ Ngu toneto, ni otete ha kurulani ni ku kha ha nga va ni txikarato.

Ku di pindile malembenyana, mbimo yi ni nga ema ni alakanyisisa ngu kongresu yile, ani ni tumbute ti to mame kha nga thuka a di kombisile kambe kuvilela mwendo kuthava. Ene a txi themba Jehovha ni sengeletano yakwe, se ani nambi thuka ni divala txikombiso txakwe.

Hi si se xalela kongresu mame se i ti nyaphandule. Se ene a riyite kwati nzeve ka madhixkursu aya ma nga txi womba-womba ngu mthumo wa mbimo yotshe. Mbimo yi hi nga txi tshumela hi ya mtini ene a wombile tiya: “Ani ni txi tsakela kusimama ni va nyaphandule kambe na mbi tikota kumaha toneto ni kusimama ni khatalela mti wathu ni di nokha.” Se ahi wotisile ti to ina hi ndi na ti tsakela ku m’vhuna mithumo ya ha mtini. Hi tumete ku m’vhuna. Se, ahi avete ku mmweyo ni mmweyo e limpa dikwartu dimwedo mwendo mambidi hi si si kusela txaya. Mbimo yi hi nga txi tsula txikolwani, ene a txi sala e wonisisa ti to totshe ti di zumbisekile, se ngu kona a nga txi tsula ka mthumo wo txhumayela. Atxi zumba adi ñolekile kambe mbimo yotshe a txi hi khatalela. Mbimo yi hi nga txi wuya ngu txikolwani hi txi ta mmana adi hi emete kasiku hi ta susula, ni ku masiku mamwani hi di wile ngu txikolwani hi txi tsula nayo ka mthumo wo txhumayela, eto ti hi vhuni kupfisisa ati wu nga ti zumbisile tona wutomi wa wu nyaphandule.

Ani ni khatile kuthuma kota nyaphandule ni di ni 16 wa malembe, ni ku hambiku tate i nga singa  Fakazi ya Jehovha, ene a txi lava kuziva ti wu nga ti tsimbilisa tona mthumo wangu. Ka wusiku wo kari ani ni mgete to hambiku ni nga txi maha mizamo ni si se tikota kumana txigondiana txa Bhiblia. Se koneho ni mu wotisile tiya: “Wa ti tsakela kugonda ni nani?” Ene a emilenyana e pimisa e gwita a txi: “Kha ni nga ni txivangelo txo lamba kumaha toneto.” Se ni ve ni lungelo yo tate eva txigondo txangu txo khata txa Bhiblia!

Athu hi txi gonda ngu dibhuku di di ku “A Verdade Vos Tornará Livres.” Ngu kutsimbila ka mbimo ani ni tumbute ti to tate a txi ni vhuna ku ni va mgondisi wamnene ni kugonda ngutu Bhiblia. Ngu txikombiso ka gondo yimwani, msana kova hi di lerile maparagrafu, ene a wombile tiya: “Ani ni ti pfisisile a ti dibhuku diya di ti wombako. Kambe awe u ti zivisa kutxani to dibhuku diya di womba ditshuri?” Ani ni sa lungeka kuxamula txiwotiso txile. Se ni mxamute ni txi: “Ani kha ni sikoti kutxhamusela tiya konku kambe ka gondo yi yi londiselako na ti tumbula.” Ni ti tumbute ngu ditshuri. Ni mani tindimana a ti ti nga txi womba-womba ngu ti hi nga txi tigonda. Kukhukhela ka ditshiku dileya ani ni gondile kumaha wuxolisisi ni kululamisela kwati gondo yathu. Eto ti hi vhuni ku ani ni tate hi kula ngu didhawa da moya. Ene a khatile kuthumisa a ti a nga txi tigonda ni ku a bhabhatisiwe ngu 1952.

Ani ni khukhile mtini ni di ni 17 wa malembe. Jetha a a vite murumiwa, se Don a tiya thuma Bhetele. Ngu wumbidi wawe va txi si dhunda siavelo sawe, se eto ti ni kuzetile ngutu. Se ni prenxerile petisawu yo ya thuma Bhetele ni ya Giliyadhi ni leka Jehovha ti to e sawula amu ni ndino ya thuma. Koneho ni rambilwe ku ni ya thuma Bhetele ngu 1946.

Ka 75 wa malembe ya ni nga maheta ni txi thuma Bhetele ni ve ni siavelo so hambana-hambana ni ku ni gondile to tala. Ngu txikombiso, ni thumile ko maha mabhuku, ka tikonta, ko xava simaha si si nga ti laveka Bhetele ni so rumela ka ma Bhetele mamwani. Kambe txa lisima ngutu ngu ti to Bhetele yi txi ni vhuna ku ni kula ngu didhawa da moya. Ngu txikombiso hi maha wukhozeli wa ni mixo ni madhixkursu para mwaya wa Bhetele.

Ani ni tshumete ni gonda ngutu ka mnanda wangu Karl, awu a nga ta Bhetele ngu 1947. Ene a ti gonda kwati Bhiblia ni kugondisa vamwani. Dikhambi dimwani ni mkombete ti to e ni vhuna ka dhixkursu yi ni nga fanete ku yi veka. Ni mtxhamusete ti to ni mahile wuxolisisi wa wungi kambe kha ni ti zivi to na ti thumisisa kutxani ati ni nga ti ti mani. Koneho ene a to ni wotisa tiya: “Joel, ngu wuhi msungo mhaka wa dhixkursu yako?” Koneho ni pfisisile to ni di fanete  kuthumisa timhaka ati ti ndi no txhamusela kwati msungo mhaka wangu ni leka timwani didhawa. Kha na yi divala gondo yoneyo.

Kasi ku hi va ni litsako ka mthumo wa Bhetele ti lava hi maha totshe ti hi nga ti kotako ka mthumo wo txhumayela, eto ti na hi ninga maexperiensia o tsanisa. Ni khumbula ditshiku dimwani ani ni mwanathu mmwani hi nga tsula hi ya maha diendo do wuyela ni minova khe Bronx, Nova York, ka wamsikati wu a nga ti amukete direvhista da Muwoneleli ni Khenjemuka! Athu hi khatile mabhulo ngu kuwomba tiya: “Minova yiya hi vhuna vathu ti to ve gonda ngu ditshuri da mu ka Bhiblia.” Se ene a ti khene: “I di mayelano ni Bhiblia, podhi mi bela. Athu hi lerile ni kubhula ngu tindimana ta tingi ati ti wombawombako ngu Mfumo wa Txizimu ni mafu a maphya. Ene a tsakile ngutu aha ko ka divhiki di di nga londisela, a rambile vangana vakwe ti to ve ta pateka ka gondo. Ku di pindile mbimo, ene ni mwamna wakwe va ve malanda o thembeka a Jehovha.

Se ku ti pinda konamu ka 10 wa malembe ni txi lavetela m’thu wo txhadha nayo ni si se zivana ni msikati wangu! Wa tiziva ti ti nga ni vhuna ku ni mana msikati wamnene? Ani ni khongete, ni kupimisa tiya: ‘Ngu tihi ti ni lavako kumaha msana kova ni di txhadhile?’

Msana ka kongresu ngu 1953, khe Yankee, ni zivile mwanathu mmweyo wa txisikati wu a dhanwako ku i Mary Aniol. Ene a ti kursarile txikolwa txa Giliyadhi ni Jetha, ni ku va ti thuma votshe kota varumiwa. Mary a ni txhamusete a di tsakile mayelano ni txiavelo txakwe kota murumiwa khe Karibhe ni sigondo si a nga si tsimbitisa ngu kutsimbila ka malembe. Mbimo yi txiya yi tsimbila ni ku lirando lathu ni lona li txi ya li kula. Se hi txhadhile ngu Abril wa 1955. Makhambi a mangi ni woni to Mary i ti ningo ya lisima ya Jehovha ni ku a txi ni gondisa timhaka ta lisima. Ene a txi tsaka ngu sotshe siavelo si a nga txi si mana, a txi maha mizamo, a txi khatala ngu vamwani ni ku a txi thangetisa timhaka ta Mfumo ka wutomi wakwe. (Mat. 6:33) Ni thumile kota muwoneleli wa txigava kudingana 3 wa malembe, kambe ngu 1958, hi rambilwe ti to hi ya thuma Bhetele.

Ni gondile to tala kwakwe. Ngu txikombiso, mbimo yi hi nga txhadha hi sungile kugonda Bhiblia hotshe. Athu hi ti gonda 15 wa mavhersikulo ngu dikhambi dimwedo. Msana ko lera txiphemu tximwetxo, athu hi txi ema hi bhula ngu ti hi nga tigonda ni ngu nzila yi hi nga ti thumisako ngu yona ka wutomi wathu. Makhambi o tala Mary a txi ni gela ngu ti a nga tigonda Giliyadhi ni ka mthumo wakwe kota murumiwa. Ati ni nga tigonda kwakwe, ti ni vhuni ku ni tshukwatisa ngutu ka madhixkursu angu ni kuziva kutsanisa vanathu vatxisikati.— Mav. 25:11.

Msikati wangu Mary a fite ngu 2013. Ani na ti tsakela ngutu kutshumela ni mwona ka mafu a maphya! Kambe yi si se hoka mbimo yoneyo ni tiemisete kusimama ni gonda ngu Jehovha ni ku mthemba ngu yotshe mbilu. (Mav. 3:5, 6) Kupimisa ngu ti vathu va Jehovha va no ta timaha ka mafu a maphya ta ni thavelela ni ku ni ninga litsako. Ngu ditshuri, akheya hi na ya gonda timhaka to tala ngu Mgondisi wathu wa Hombe! Kha ni nga ni mapswi o bonga Jehovha ngu totshe ti a nga ni gondisa kala hawa ni ngu wuxinji wu a nga ni komba wona.