1. Ngu yihi minavelo yi hotshethu hi ku nayo?

ALAKANYA u txi zivana ni m’thu wo kari wa txiemo txo guleka. Kambe ditshiku dimwani e divala ditina dako, mwendo e kudivala. U nga ti pfisa kutxani? U nge tsaki. Ngu kutxani? Nguko hotshethu hi velekilwe hi di ni minavelo yo lava kuamukelwa ngu vamwani. Kambe atxi hi txi tsakelako ngutu, hi nga ku ve ziva matina athu dwe. Hi lava ve ziva ti to hi vathu vo zumbisa kutxani ni ti hi khalako kumaha.​—Mitengo 11:16; Jobe 31:6.

2, 3. Ku nga maheka txani ngu minavelo yathu yo lava kuwonwa ngu vamwani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

² Kambe ngako hi si tiwoneli, minavelo yo lava kuwonwa ngu vamwani yi nga txitxa yi va yo biha. Sathani a nga maha ti to hi lava kuva va lisima ngutu ni kuva ni nduma. Hi txi maha toneto, kha hi ningeli ka Tate wathu wa mzumani, Jehovha Txizimu fanelo yakwe yo m’ziva ni ku mkhozela.​—Mtuletelo 4:11.

 ³ Mbimo yi Jesu a nga ti ha mafuni, vathangeli vamwani va wukhongeli va ti ni mawonelo o biha ngu kulava kuziwa. Jesu a gete vagondiswa vakwe a txi khene: “Ti woneleni ka vabhali, ava va randako kutsimbila va di ambate tinguwo to lapha, ni kuloswa mitendelani, ni sikhalo sa masoni masinagogani, ni sikhalo so thanga mibusoni.” A tshumete a txi khene: “Vonavo va nata lamulwa ngu kulamulwa ku kupindisako.” (Luka 20:46, 47) Kuhambana ni toneto, Jesu a dhumisile noni yi i nga ti txisiwana ayi yi nga ningela ngu simaleana simbidi, kambe ti nga maha vamwani va si khatali ngu ti yi nga maha. (Luka 21:1-4) Ti ha kubasani ti to Jesu a ti ni mawonelo o hambana ni vamwani ngu kulava kuziwa. Ka msungo wuwa hi na gonda nzila yo xayisa mawonelo a manene ngu kulava kuziwa, aya ma tsakelwako ngu Jehovha.

4. Ngu kuhi kuziwa ka kunene ngutu?

⁴ Ngu kuhi kuziwa ka kunene ngutu? Kha hi lavi kuwonwa ko fana ni ku vathu vo tala va kulavako, va lava kuziwa nguko va gondile ngutu, va ganyile ni ku va ni nduma ka misakano. Paulo a txhamusete toneto mbimo yi a nga khene: “Konkuwa, ngako mi txi zivako Txizimu, mwendo, ngu mawombelo a txhuko, ngako mi ziwako ngu Txizimu, ti mahisa kutxani kutshumela kambe mi ya ka sa ku ambi na mtamo ni sa wusiwana, mi lava ku ti maha sithumi sa sona kani?” (Vagalatiya 4:9) I lungelo yo tsakisa ‘kuziwa ngu Txizimu,’ i ku Mkoma wo Guleka wa ditiko! Jehovha wa ti ziva ti to ngathu vamani, wa hi randa, ni ku a lava hi tshuketa kwakwe. Jehovha a hi mahete ti to hi va vangana vakwe.​—Ekleziyaste 12:13, 14.

5. Hi fanete hi maha txani ti to hi ziwa ngu Jehovha?

⁵ Ha tiziva ti to Mosi i ti mngana wa Jehovha. Mbimo yi a nga kombela ka Jehovha a txi khene: “Ni kombise tinzila tako,” Jehovha a ti khene: “Ni na maha ati u ni kombelako, nguko u mani dithomo masoni kwangu, ni kambe na kuziva ngu ditina dako.” (Eksodha 33:12-17) Nanathu Jehovha wa hi ziva ngu matina. Kambe hi nga maha txani ti to hi va vangana va Jehovha? Hi fanete hi m’randa ni kuningetela wutomi wathu kwakwe.​—Lera 1 Vakorinto 8:3.

6, 7. Nji txani txi nga hi luzisako wungana wathu ni Jehovha?

⁶ Hambi keto, ti lava hi xayisa wungana wathu wa lisima ni Tate wathu wa nzumani. Kufana ni Vagalatiya, hi fanete hi leka kuthumela “sa ku ambi na mtamo ni sa wusiwana” sa mafu awa, kupata ni tithomba ni nduma ya mafu. (Vagalatiya 4:9) Makristu awa a Galatiya, se ma ti txi ziva Txizimu, ni ku Txizimu txi ti va ziva. Kambe Paulo a ti khene vanathu vamwani se va ti ‘tshumela kambe’ ve ya ka silo sa walo. Ti fana ni ku nga a ti ko va wotisa a txi khene: ‘Ngu kutxani mi txi tshumelela msana kambe mi khata kuthumela silo simwani sa walo?’

⁷ Ina nathu ti nga hi humelela? Ina. Ti nga maheka mbimo yi hi nga gonda ditshuri hi di lekile nduma ni tithomba ta mafu awa a Sathani kufana ni Paulo. (Lera Vafilipiya 3:7, 8.) Ti nga maha hi di lekile ma bolsa de estudo, mthumo wa male, mwendo  mikhanjo yo mana timale. Mwendo ti nga maha aku se hi di ni nduma ni male ngu wusikoti wathu wo embelela mwendo ka misakano. Kambe hi si lekile sotsheleleso. (Vahebheru 11:24-27) Phela hi to maha txisungo txo si leka, se hi nga wutxhari hi txi txi divala, ni kualakanya ti to i ti tshuko itiku hi to si londisela! Mawonelo o nga toneto ma nga hi tshumeta hi ya ka silo sa mafu awa, i ku silo asi se hi nga si teka i di ‘sa ku ambi na mtamo ni sa wusiwana.’ *​—Wona txhamuselo ya hahatshi.

8. Nji txani txi no tsanisa minavelo yathu yo lava kuziwa ngu Jehovha?

⁸ Hi nga yi kulisisa kutxani minavelo yathu yo lava kuziwa ngu Jehovha ti to hi si lavi kuziwa ngu ditiko? Hi fanete hi veka mapimo athu ka silo simbidi. Txo khata, mbimo yotshe Jehovha wa va ziva ava va mthumelako ngu kuthembeka. (Lera Vahebheru 6:10; 11:6) Jehovha a wona otshe malanda akwe o thembeka i di a lisima, se a wona i di “tshofu” kwa mbi na mhaka ni mmweyo wa ona. Mbimo yotshe Jehovha wa va ziva, “ava va m’lumbako.” (2 Timoti 2:19) Ene wa “yi ziva nzila ya valulami” ni ku wa ti ziva ti to a na va ponisa ngu nzila yihi.​—Masalmo 1:6; 2 Pedro 2:9.

9. Womba txikombiso txa nzila yi Jehovha a nga kombisa ngu yona ti to wa va amukela vathu vakwe.

⁹ Mbimo yimwani Jehovha a kombisa ngu nzila yo sawuleka ngutu ti to wa va tsakela vathu vakwe. (2 Makronika 20:20, 29) Ngu txikombiso, alakanya ngu ti Jehovha a nga va ponisisa tona vathu vakwe ka Linene lo Bhilivila mbimo yi dibutho da Faro di nga ti va lava ngu do bhilivila. (Eksodha 14:21-30; Masalmo 106:9-11) Yoneyo i ti mhaka yo xamalisa ha koza kuguma 40 wa malembe vathu ha mafuni va txi ngadi va txi bhula ngu yona. (Joxuwa 2:9-11) Ngu ditshuri ta hi tsanisa kuziva nzila yi Jehovha a nga va dhunda ngu yona vathu vakwe mbimo ya kale ni kuthumisa mtamo wakwe ti to e va hulukisa, nguko i si nga kale Goge wa Magoge a na hi xasela. (Ezekhiyele 38:8-12) Ngu mbimo yoneyo, hi na ta tsaka ngutu aku hi nga lava kuamukelwa ngu Jehovha i si nga ngu ditiko.

10. Ngu yihi mhaka yimwani ayi hi fanelako kuveka mapimo athu ka yona?

¹⁰ Mhaka ya wumbidi ayi hi fanelako kuveka mapimo athu ka yona ngu ti to Jehovha a nga hi komba ti to wa hi ziva ngu tinzila to nem hi sa ti emela. Ngako vathu va txi maha ta tinene ngu kulava kudhumiswa ngu vamwani, Jehovha a na mbi va hakhela. Ngu kutxani? Ngu mhaka ya ti Jesu a nga womba, a ti khene mbimo yi vamwani va va dhumisako, hakhelo yawe ngu yoneyo. (Lera Matewu 6:1-5.) Futshi kambe, Jehovha a ‘wona kusisalani’ ava va si dhumiswiko ngu vamwani ngu ti va nga maha ta tinene. Wa ti wona ati  va nga maha, se wa va hakhela, mwendo ku va katekisa. Ni ku mbimo yimwani Jehovha wa hakhela malanda akwe ngu nzila yo nem ma sa yi emela. He woni sikombiso simwani.

11. Jehovha a kombisile ngu nzila yihi to wa m’ziva Mariya?

¹¹ Jehovha a sawute Mariya, dihorana do ti veka hahatshi ti to e va mame wa Mwanana wakwe, Jesu. Mariya a ti zumba ka txidhoropana txa Nazareta, kule ni Jerusalema ni dithepele da kona do tshura. (Lera Luka 1:26-33.) Ngu kutxani Jehovha a di sawute Mariya? Ngelozi Gabriyeli yi gete Mariya ti to ene a “mani dithomo masoni ka Txizimu.” Mariya i ti mngana wa Jehovha, toneto hi nga ti wona ka ti a nga gwita e gela dixaka dakwe Izabheli. (Luka 1:46-55) Jehovha a ti zumbela kuwonetela Mariya, ni ku a mu katekisile ngu nzila yo nem a sa yi pimisa nguko a nga ti thembekile.

12, 13. Jesu a kombisilwe kutxani txixonipho mbimo yi a nga velekwa ni mbimo yi a nga ya dithepeleni msana ka 40 wa masiku a di velekilwe?

¹² Mbimo yi Jesu a nga velekwa, mba mani ava Jehovha a nga va gela ngu ta kuvelekwa kwakwe? Nem mkoma ni wamweyo wa Jerusalema ni Bhetlehema. Kambe a rumete tingelozi takwe ka vadyisi vo ti veka hahatshi ava va nga ti dyisa tinvuta tawe bhuwani hahanze ka Bhetlehema. (Luka 2:8-14) Msana keto, va yite ve ya pfuxela mwanana. (Luka 2:15-17) Ti nga maha Mariya ni Josefa va di xamalisilwe ngu kuwona nzila yi Jesu a dhumiswako ngu yona. Ati Jehovha a mahisako tona to maha, ta hambana ni ti Sathani a mahisako tona. Mbimo yi Sathani a nga rumela titxhari ti to ti ya ka Jesu ni vaveleki vakwe, Jerusalema kotshe, va tizivile se ku ve ni kudhuka ka hombe. (Matewu 2:3) Toneto ti mahile ti to vanana vo tala vo mbi na mnando ve dawela.​—Matewu 2:16.

¹³ Mlayo wa Jehovha ka Vaisrayeli wu ti womba ti to ku txi pinda 40 wa masiku mwanana wa mfana a di velekilwe, mame  wa kona a ti fanete kuningela timhamba ka Jehovha. Se Mariya ni Josefa va tsimbite 9 wa makilometro ve ya dithepheleni ka Jerusalema. (Luka 2:22-24) Ti nga maha mbimo yi va ku ha nzila, Mariya a di ti wotisile mwendo mphaxeli a ndi na ya maha to kari to sawuleka ngu Jesu. Jesu a wonwi, ngu nzila yo Mariya a sa yi emela. Jehovha a sawute Simiyoni, wamwamna “wa kululama ni ku ti ningetela,” ni mprofeti Ana ti to ve zivisa ti to Jesu ngene awu a no va Mesiya mwendo Kristu.​—Luka 2:25-38.

14. Jehovha a mu hakhelisile kutxani Mariya?

¹⁴ Ina Jehovha a simamile e m’ziva Mariya nguko a nga kulisa Jesu ngu kuthembeka? Ina. Txizimu txi mahile ti to timwani ati Mariya a nga womba, ti bhalwa mu ka Bhiblia. Ti woneka nga kha ta mu hehukela Mariya kutsimbila ni Jesu mbimo yi a nga ti txhumayela. Ti nga maha aku i nga ti noni, a ti fanete e zumba Nazareta. Se simwani simahakalo so tsakisa asi vamwani va nga si wona, ene kha si wona. Kambe a tiho mbimo yi Jesu a nga fa. (Johani 19:26) Msana keto, mbimo yi vagondiswa va Jesu va nga amukela moya wo sawuleka ka Pentekoste, Mariya a tiho. (Mithumo 1:13, 14) Ti woneka nga nene a sawutwe kumweko ni vagondiswa vamwani. I di ditshuri, ti womba ti to a mani lungelo yo ya va ni Jesu nzumani kala kupinduka. Eyo i hakhelo yo tshura ngu mthumo wakwe wo thembeka!

15. Jehovha a ti kombisile ngu nzila yihi ti to wa mtsakela Jesu mbimo yi a nga ti ha mafuni?

¹⁵ Jesu a si lavi kudhumiswa ngu vathangeli va wukhongeli mwendo va politika. Kambe Jehovha a womba-wombile makhambi mararu a di nzumani, e gela Mwanana wakwe ti to wa m’dhunda. Eto ti fanete ti di mu tsanisile ngutu Jesu! Dikhambi do khata ngu mbimo yi Jesu a nga bhabhatiswa ka Mnambo wa Jordhani, Jehovha a ti khene: “Awuwa i Mwanana wangu wo randeka, awu ni tsakiswako ngutu ngu ngene.” (Matewu 3:17) Ti woneka nga ova Johani dwe a wu a nga pfa mapswi onewo. Msana keto, ku txi nga txi kelela dilembe ti to Jesu e fa, vapostoli vararu va mpfite Jehovha a txi khene: “Awuwa i Mwanana  wangu wo randeka ngutu, awu ni tsakiswako ngutu ngu ngene. Mu engiseni!” (Matewu 17:5) Ngu magwito, ku txi nga txi kelela masikunyana ti to Jesu e fa, Jehovha a womba-wombile ni Mwanana wakwe a di nzumani.​—Johani 12:28.

16, 17. Jehovha a mu guletisile kutxani Jesu ngu nzila yo nem a ti sa yi pimisa?

¹⁶ Jesu a ti ti ziva ti to vathu va ndi na womba ti to ene m’ruki ni ti to a ndi na fa ngu nzila yo panda. Hambi keto, ene a khongete e kombela ti to ku mahwa kuranda ka Txizimu i si nga kwakwe. (Matewu 26:39, 42) Ene ‘a langile mixaniso ya kurwala txihambano, a si khatali ngu kurukwa,’ nguko ene a ti lava kuziwa ngu Tate wakwe, i si nga ditiko. (Vahebheru 12:2) Jehovha a ti kombisisile kutxani ti to wa m’ziva?

¹⁷ Mbimo yi Jesu a nga ti ha mafuni, a kombete ti to ti e mana wudhumo wule a nga ti nawo, mbimo yi a nga ti nzumani ni Tate wakwe. (Johani 17:5) Bhiblia kha yi wombi ti to Jesu a ti lava to tala to pinda toneto. Ene a si emeli kumana hakhelo yo sawuleka ngu kumaha kudhunda ka Jehovha ha mafuni. Kambe Jehovha a mahile txani? Ene a guletile Jesu ngu nzila yo nem a ti sa yi pimisa. Mbimo yi Jesu a nga wuka ka vakufa, ene a “mu guletile ngutu” nzumani. A tshumete e mninga ni moya wo mbi fa, e va wo khata ku ningwa moya wonewo! * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) (Vafilipiya 2:9; 1 Timoti 6:16) Hi nga wona nzila yo xamalisa ayi Jehovha a nga hakhela ngu yona Jesu ngu mthumo wakwe wo thembeka!

18. Nji txani txi no hi vhuna kulava kuamukelwa ngu Jehovha i si nga ngu ditiko?

¹⁸ Nji txani txi no hi vhuna kulava kuamukelwa ngu Jehovha i si nga ngu ditiko? Hi fanete hi veka mapimo athu ka ti to mbimo yotshe Jehovha wa ma ziva malanda akwe o thembeka, ni ku mbimo yo tala a ma hakhela ngu tinzila to mbi ti sa emelwa. Athu hi ngo duketa kupimisa ti to Jehovha a na hi katekisa ngu nzila yihi mbimo yi yi tako! Kambe konkuwa, hi txi ngadi hi txi tsanisela sikarato sa mafu awa o biha, hi nga divaleni ti to mafu awa ma pinda. Se kuziwa ngu ona, ku na pinda nawo. (1 Johani 2:17) Kambe, Tate wathu wa lirando Jehovha, a na mbi thuka e divala mthumo wathu ni lirando li hi nga li kombisa ngu ditina dakwe, nguko ene ‘kha nga ni tshofu.’ (Vahebheru 6:10) Ngu ditshuri a na hi komba ti to wa hi amukela, kutilava ngu nzila yo nem hi si yi emeli!