1, 2. a) Ngu kutxani i di ta tinene kuzumba hafuhi ni Jehovha? b) Hi na bhula ngu txani?

KHA ngaho m’thu wu a ku ni mtamo, wutxhari mwendo lirando lo fana ni la Jehovha! Ngu toneto, ndinene kuzumba hafuhi nayo. Ngu ditshuri, mbimo yotshe hi lava kuthembeka ni kuva didhawani kwakwe. (Masalmo 96:4-6) Kambe ku ni vamwani ava va nga tandeka kumaha toneto.

² Ka msungo wuwa hi na bhula ngu vamwani ava va nga ti womba ti to va ema ni Jehovha, kasi va ti maha to biha. Sikombiso sawe, si nga hi ninga tigondo ta lisima ati ti nga hi vhunako kuthembeka ka Jehovha.

3. Nji txani atxi Jehovha a nga txi wona ka mbilu ya Kayini? A mu gete txani?

³ He bhule ngu Kayini. Ene a si khozeli sizimu sa walo, kambe Jehovha kha amukela magandelo akwe. Ngu kutxani? Jehovha a ti woni ti to mbiluni ka Kayini ku ti ni to biha. (1 Johani 3:12) Jehovha a gete Kayini a txi khene: “Ina  ngako u txi maha ta tinene, khu na mbi amukelwa kani? Se ngako u txi maha to biha, txionho txi na kubaramela ha txikeni, txi txi lava ku ku pfinya, aniko awe wa sikota ku txi xula.” (Genesisi 4:6, 7) Jehovha a ti ti veka ha kubasani ti to ngako Kayini a txi tilaya, e sawula kuema ni Jehovha, Ene a ndi na mu amukela.

4. Ina Kayini a tumete kuema ni Jehovha?

⁴ Idiku Kayini a to txitxa mialakanyo yakwe, Jehovha a di amukete magandelo akwe. Kambe ene a to lamba, se mialakanyo ni minavelo yakwe yo biha si mu yisile ka simaho so biha. (Jakobe 1:14, 15) Mbimo yi Kayini i nga ti mwanana, ti nga maha a sa thuka e pimisa ti to a nga thuka e tshuralela Jehovha. Kambe a gwitile a si engisi Txizimu, e txi tshuralela, e daya ni mnanda wakwe!

5. Ngu tihi ati ti nga mahako ti to hi si tsakelwi ngu Jehovha?

⁵ Kufana ni Kayini, nyamsi wa ditshiku ti nga maha Mkristu a txi ti gela ti to a khozela Jehovha, kambe a txi maha to biha didhawani. (Judha 11) Ti nga maha e hiseka thembweni ni mitshanganoni. Kambe ti nga maha a txi tumelela timhaka ta nzambwa, mabewu ni tshofu si tata mialakanyo yakwe. (1 Johani 2:15-17; 3:15) Mialakanyo yoneyo yi nga tisa txionho. Ti nga maha vathu vamwani va si tizivi ati hi ti alakanyako mwendo ati hi ti mahako, kambe Jehovha wa ti wona. Ene wa tiziva loko ngu ditshuri hi txi ema nayo mwendo hi txi mu kanganyisela.​—Lera Jeremiya 17:9, 10.

6. Jehovha a hi vhunisa kutxani ti to hi xula minavelo yo biha?

⁶ Kambe ina Jehovha o tekela ku hi tsukula ngako hi txi phazama? Ahim-him. Hi txi thuka hi phazama nzila, Jehovha a khene: “Tshumelelani kwangu, se nani ni na tshumelela kwanu.” (Malakiya 3:7) Jehovha wa tiziva ti to hi lwa ni minavelo yo biha. Kambe a lava ti to hi ema hi tsana hi lamba to biha. (Isaya 55:7) Hi txi maha toneto, ene a thembisa ti to a na hi ninga mtamo wo xula minavelo yo biha.​—Genesisi 4:7

7. Ti mahisile kutxani ti to Solomoni e luza wungana ni Jehovha?

⁷ Mbimo yi Solomoni i nga ti mfana, a ti ni wuxaka wa wunene ni Jehovha. Txizimu txi ningile Solomoni wutxhari wa hombe ni mthumo wa lisima ngutu wo aka dithepele do tshura da Jerusalema. Kambe Solomoni a luzile wuxaka wakwe ni Jehovha. (1 Vafumeli 3:1, 2) Mlayo wa Txizimu wu ti womba ti to mkoma “a si teki vasikati votala, kasi ku mbilu yakwe yi si timetwi.” (Dhewuteronome 17:17) Solomoni a ndakile mlayo wonewo. Ene, a tekile 700 wa vasikati ni 300 wa sigango! (1 Vafumeli 11:3) Wungi wawe i ti vamatiko ni ku va ti khozela sizimu sa walo. Solomoni a tshumete e ndaka mlayo wa Txizimu wo tsimbisa kutekana ni vamatiko.​—Dhewuteronome 7:3, 4.

8. Solomoni a mahile txani atxi txi nga henyisa Jehovha?

⁸ Solomoni a luzile lirando lakwe ka milayo ya Jehovha kudotho-kudotho. Ngu  ditshuri, ene a mahile to biha. Ene a akile siluvelo sa Axitaroti ni Kemosi, sizimu sa walo e gwita e si khozela kumweko ni vasikati vakwe. Phela Solomoni a tshumete e aka siluvelo soneso mmangoni masoni ka Jerusalema, aha a nga ti akile dithepele da Jehovha! (1 Vafumeli 11:5-8; 2 Vafumeli 23:13) Ti nga maha Solomoni a di ti xengile a txi khene Jehovha a na mbi mmaha txilo hambi a txi maha to biha nguko a ti ningela magandelo dithepeleni.

9. Aku Solomoni a nga mbi engisa Txizimu ku mahekile txani?

⁹ Kambe Jehovha wa ti nyenya ngutu to biha. Bhiblia yi womba tiya: “MKOMA a to henyela Solomoni, nguko a nga ti jikisile mbilu yakwe ka MKOMA.” Txizimu txi duketile kuvhuna Solomoni. Jehovha “awu a nga ti wonekisa kumbidi kwakwe. Madingano ni mhaka yiya, a ti mlayile kuva asi londeteli simwani sizimu; aniko kha vekisa tile a nga laywa ngu tona ngu MKOMA.” Toneto ti mahile ti to a si tsakelwi ni kuseketelwa ngu Txizimu. Jehovha kha tumelela ku liveleko la Solomoni li fuma ditiko dotshe da Israyeli ni ku va ti ni sikarato so tala kudingana mazana a malembe.​—1 Vafumeli 11:9-13.

10. Wuxaka wathu ni Txizimu wu nga dawa ngu txani?

¹⁰ Hi txi maha wungana ni vathu va va si hanyiko ngu milayo ya Txizimu, vona va nga hi pengisa ni kudayisa wuxaka wathu  ni Jehovha. Hambi va va ku mndani ka dibanza, ngako va si nga ni wuxaka wo tsana ni Jehovha, ku laveka ku ti wonela kwawe. Ti nga maha i di maxaka, vaakelani, vathumi kulothi, mwendo vagondi kulothi ava va si khozeliko Jehovha. Ngako hi txi heta mbimo yo tala hi di ni va va si dhundiko milayo ya Jehovha, va nga hi luzisa wuxaka wathu ni Txizimu.

11. Hi nga va zivisa kutxani vangana va vanene?

¹¹ Lera 1 Vakorinto 15:33. Vathu vo tala va ni tifanelo ta tinene. Ni ku ava va si thumeliko Jehovha ti nga maha i si nga ti to vo zumbela kumaha to biha. Vamwani ti nga maha u txi va ziva. Ina eto ti womba ti to mbangana va vanene? Ina va kuseketela ka wukhozeli wa Jehovha? Ina va kuvhuna ti to u tshuketa ka Txizimu? Ngu tihi ati i ku ta lisima kwawe? Ngu yahi mabhulo awe? Ina va tolovela kubhula ngu tifexeni, male, mitxhini, misakano, ni simwani so nga soneso? Ina va dhunda kudhungela vamwani? Ina va dhunda mabhulo o ruketela? Jesu a ti khene: “Txisofu txi womba-womba ti ti nga tala mbiluni.” (Matewu 12:34) Maha to kari u txi wona ti to vathu va u hetako mbimo yo tala u di navo va daya wuxaka wako ni Jehovha! U nga heti mbimo yo tala u di navo, ti txi laveka, gumisa wungana.​—Mavingu 13:20.

12. a) Jehovha a va gete txani Vaisrayeli va di Mmangoni ka Sinayi? b) Vaisrayeli va wombile txani?

¹² Hi nga tshumela hi mana gondo ya lisima ka ti ti nga humelela msana ko Vaisrayeli ve khululwa Egipta ngu Jehovha. Vathu va sengeletanile Mmangoni ka Sinayi, se Jehovha e ti kombisa kwawe ngu nzila yo xamalisa! Va wonile direfu da mtima, kuphatima, wutshi, ni kupfa singwalangwanda ni diguwa do nga mpundu. (Eksodha 19:16-19) Va pfite Jehovha a txi womba ti to ene i “Txizimu txa txiluse.” Ene a thembisile ti to a na thembeka ka va va m’dhundako ni kuengisa sirumo sakwe. (Lera Eksodha 20:1-6.) Jehovha a ti gela Vaisrayeli ti to ngako va txi ema nayo nene a na ema navo. Itiku nawe u ti ho kona hale, u di xamute to txani u txi pfa mapswi a Jehovha? Ti nga maha u di xamute nga Vaisrayeli vonevo, va nga kha vona: “Otshe mapswi ale MKOMA a nga ma womba, hi na ma maha.” (Eksodha 24:3) Kambe kha ta swela, wuthembeki wa Vaisrayeli wu dukilwe. Ku humelete txani?

13. Nji txani txi nga duka wuthembeki wa Vaisrayeli?

¹³ Vaisrayeli va dhukisilwe nguko Txizimu txi nga kombisa mtamo wa txona, se Mosi ngene a nga tsula e ya womba-womba ni Jehovha. (Eksodha 20:18-21) Kambe, mbimo yi txo tsula, Mosi a si wuyi wugoveloni. Ti woneka nga vathu va ti thava txiwulani ngu kwa mbi na mthangeli wawe. Va ndi na maha txani? Ti nga maha Vaisrayeli va ti themba ngutu Mosi, awu a nga ti va thangela. Vona se va si lungi, va gete Aroni va txi khona: “Hi mahele sizimu si si no thangela masoni kwathu; nguko ene Mosi wuwa, i ku wamwamna wu a nga hi humisa ditikoni ka Egipta, kha hi txi zivi atxi txi nga m’humelela.”​—Eksodha 32:1, 2.

14. Ngu tihi ati Vaisrayeli va nga tixenga ngu tona? Jehovha a mahile txani?

 ¹⁴ Phela Vaisrayeli va ti tiziva ti to ti bihile kukhozela siwumbwa. (Eksodha 20:3-5) Kambe ngu kukuluveta va khatile kukhozela dirole da nzalama! Hambiku va nga ti ndakile txirumo txa Jehovha, va ti xengile ve alakanya ti to va ti ngadi va txi ema ni Jehovha. Aroni a vekile ni ku womba ti to kukhozela dirole i ti “m’buso wo dhumisa MKOMA”! Se Jehovha a mahile txani? Ene a gete Mosi ti to vathu vale va “onhile” ni ku va lekile nzila yi Ene a nga “va leletela.” Jehovha a ti henyile ngutu ha koza e pimisa kulovisa ditiko dotshe.​—Eksodha 32:5-10.

15, 16. Mosi ni Aroni va ti kombisisile kutxani ti to va ema ni Jehovha dwe? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

¹⁵ Kambe Jehovha a ni wumbilu. Kha di lovisa ditiko. Hahanze keto, a va ningile mbimo yo ve kombisa ti to vona va ti ti lava kuema nayo kani. (Eksodha 32:14) A mahisile kutxani? Mbimo yi Mosi a nga wona ti to vathu va ti vanga diguwa, ve embelela ni kusinya, ene a to kuya dirole di txi maha lifenyenye. Se e gwita a txi khene: “Awule i ku wa MKOMA a nate hafuhi kwangu!” Se “votshe vanana va ka Levhi va to tshangana hafuhi kwakwe va txi mrandela.”​—Eksodha 32:17-20, 26.

¹⁶ Hambiku Aroni a nga ti mahile dirole, a ti sote, se ene kumweko ni Valevhi vamwani, va sawute kuema ni Jehovha. Vathu vonevo vo thembeka, va ti vekile ha kubasani ti to va si emi ni vaonhi. Toneto i ti wutxhari nguko ka ditshiku donedo, mazana ava va nga ti khozela dirole va dawete. Kambe ava va nga ema ni Jehovha va hulukile, ni ku Txizimu txi thembisile kuva katekisa.​—Eksodha 32:27-29.

17. Hi gonda txani ka ti Paulo a nga womba ngu mhaka ya dirole da nzalama?

¹⁷ Hi gonda txani? Mpostoli Paulo a ti khene: “Totshe timhaka tiya njikombiso kwathu” kasi ku hi si vi “vakhozeli va sizimu sa walo.” Paulo a txhamusete ti to timhaka toneto ti “bhatwe kasi ku hi laya athu hi nga hoka magwito ka timbimo. Ina, ngu toneto, awule a pimisako ti to a emekile, a na ti wonele kasiku a si wi.” (1 Vakorinto 10:6, 7, 11, 12) Paulo a kombisile ti to hambi va va khozelako Jehovha va nga maha timhaka to biha. Ti nga maha ve tshumela ve alakanya ti to Jehovha a ngadi a txi va amukela. Kambe Jehovha kha amukeli m’thu ngu kuva ene a txi lava kuva mngana wakwe mwendo kuwomba ngu txisofu dwe ku wa thembeka.​—1 Vakorinto 10:1-5.

18. Hi nga jikiswa ngu txani nzilani ka Jehovha? Hi txo jika ku nga maheka txani?

¹⁸ Vaisrayeli va ti emete ti to Mosi a si sweli Mmangoni ka Sinayi. Se mbimo yi ku nga pinda mbimo yo lapha a si wuyi va khatile kuvilela ngutu. Nanathu ngako magwito ma si hoki ngu mbimo yi hi nga  ti yi emete, hi nga khata kuvilela. Hi nga khata kualakanya ti to themba yo tsakisa ayi Jehovha a nga hi ninga yi ngadi kule ngutu, mwendo ku ya kanakanisa. Se hi nga khata kuveka mapimo athu ka ti ti lawako ngu ngathu i si nga ta Jehovha. Ngako hi si ti woneli, hi nga jika nzilani ka Jehovha, hi maha timhaka to nem hi si khali ku ti pimisa.

19. Hi fanete hi khumbula txani? Ngu kutxani?

¹⁹ Jehovha a lava ti to hi mu engisa ka totshe ni kukhozela ene dwe. (Eksodha 20:5) Ngu kutxani a txi lava toneto? Nguko wa hi randa. Phela ngako hi si mahi ati Jehovha a ti lavako, hi maha ta Sathani, se toneto dikhombo da hombe. Paulo a ti khene: “Kha mi na kusikota kusela digombe da Mkoma kumweko ni digombe da madhimoni. Kha mi na kusikota kukhalahatsha mi dyela ha mezani ka Mkoma ni ha mezani ka madhimoni.”​—1 Vakorinto 10:21.

20. Jehovha a nga hi vhuna ngu nzila yihi hi txi thuka hi phazama?

²⁰ Kayini, Solomoni ni Vaisrayeli, votshe va ve ni lungelo yo tisola ni kutxitxa mahanyelo awe. (Mithumo 3:19) Ti ha kubasani, Jehovha kha kuluveteli kutsukula vathu ngu mhaka ya ti to va maha tiphazamu. Pimisa basi ngu nzila yi a nga divalela ngu yona Aroni. Nyamsi, Jehovha a hi ninga sialakanyiso sa lirando asi si hi vhikelako ka to biha. Ene a thumisa Bhiblia, mabhuku athu ni Makristu kulothi. Ngako hi txi ningela nzeve ka sialakanyiso sa Jehovha, hi nga tsaniseka ti to a na hi komba wumbilu wakwe.

21. Hi na maha txani ngako wuthembeki wathu ka Jehovha wu txi dukwa?

²¹ Kateko ya Jehovha yi yi si hi faneliko yi ni txikongomelo. (2 Vakorinto 6:1) Yona yi hi ninga mkhanjo wa “kuhambana ni to biha ni minavelo yo biha ya ditiko.” (Lera Titosi 2:11-14.) Ka mafu awa, mbimo yotshe ku ni siemo asi si dukako wuthembeki wathu ka Jehovha. Ti emisele kuema ni Jehovha dwe, u khumbula ku u fanete u “thava MKOMA, Txizimu txako, u txi mkhozela ene ekha,” ni ku “namarela kwakwe”!​—Dhewuteronome 10:20.