1, 2. a) Jesu a wombile txani ka mkombelo wakwe ni vapostoli? b) Ti nga maha Jesu a ti karateka ngu txani ka vapostoli vakwe?

MBIMO yi Jesu a nga ti lalela ni vapostoli vakwe ka wusiku wu a nga fa ngu wona, ene a ti karateka ngutu ngu wumwewo wawe. Se mbimo yi a nga maha mkombelo a di navo, a wombile ti to a lava ve va mmweyo, mwendo vamwevo nga ene ni Tate wakwe i ku vamwevo. (Lera Johani 17:20, 21.) Ngako vagondiswa va Jesu va di ni wumwewo, ti ndina komba vamwani ti to Jesu a rumilwe ngu Jehovha ha mafuni. Va ndina ziwa ngu lirando lawe ni ku ti ndina maha ti to ve va ni wumwewo.​—Johani 13:34, 35.

² Hi nga ti pfisisa ti to ngu kutxani Jesu a di womba-wombile ngutu ngu wumwewo ka wusiku wule. Ene a woni ti to vapostoli vakwe va singa ni wumwewo wo tsana. Ngu txikombiso, va phikizanile ngu “kulava kuziva ti to i mani a alakanyelwako kuva i di wa hombe hagari kwawe,” nga ti va nga ti zumbela kumaha tona. (Luka 22:24-27; Marku 9:33, 34) Ku ni mbimo yi Jakobe ni Johani va nga kombela  kuvekelwa makhalo o guleka ka Mfumo wa nzumani.​—Marku 10:35-40.

3. Nji txani atxi txi nga ti khulumetela wumwewo wa vagondiswa va Kristu? Hi na bhula ngu txani?

³ Kulava sikhunja i singa txona dwe txikarato atxi txi nga ti khulumetela wumwewo ka vagondiswa va Kristu. Vathu va mbimo yile va ti singa ni wumwewo nguko va ti ni livengo ni txisawusawu. Vagondiswa va Jesu ti ndina lava ve lwa ni toneto. He bhuleni ngu siwotiso siraru: Jesu a mahile txani ngu livengo? A va vhunisile kutxani vagondiswa vakwe ti to ve thavisa txisawusawu, ve va ni txixonipho ni ku va ni wumwewo? Txikombiso txa Jesu ni tigondo takwe si hi vhunisa kutxani kusimama hi va ni wumwewo?

4. Nji txani txi kombisako ti to Jesu a ti vengelwa?

⁴ Jesu a ti vengelwa. Mbimo yi Filipi a nga gela Nataniyele ti to a mani Mesiya, Nataniyele a ti khene: “Ina txilo txa txinene txi nga huma ngu Nazareta kani?” (Johani 1:46) Nataniyele a ti ti ziva ti to Mesiya a ndina velekelwa Betlehema, ngako ti nga ti ka wuprofeti wa Mika 5:2. Ti nga maha a di pimisile ti to Mesiya a si na kuvelekwa Nazareta nguko i singa ka txilo. Vathu va ditiko da Judheya va ti eyisa Jesu nguko a nga ti ta ngu Galileya. (Johani 7:52) Va ti pimisa ti to vathu va Galileya i singa va txilo. Vajudha vamwani va ti duketa kuruka Jesu ngu ku m’dhana ti to Msamariya. (Johani 8:48) Vasamariya i ti va ditiko dimwani, wukhongeli wawe wu si fani ni wa Vajudha. Se vathu va Judha ni va Galileya va si va xoniphi Vasamariya futhi va ti va nyenya.​—Johani 4:9.

5. Ngu kutxani vagondiswa va Jesu va nga ti vengelwa?

⁵ Vathangeli va wukhongeli va Vajudha va ti dhelela valondeteli va Jesu. Vafarisi va ti womba ti to valondeteli va Jesu va “ruketetwe.” (Johani 7:47-49) Ka Vafarisi, ava va nga ti sa gonda ka sikolwa sa wukhongeli wa Vajudha ni kwa mbi londisela sihena sawe, va ti si vhuni txilo ni ku va ti va wona i txo va vathu dwe. (Mithumo 4:13) Jesu ni vagondiswa vakwe va ti vengelwa nguko vathu va mbimo yile va ti tiguleta ngu wukhongeli wawe, txiemo txawe ni lixaka lawe. Livengo liya li ti belete ni vagondiswa ni mawonelo awe ngu vamwani. Se, kasiku ve simama ni wumwewo, ti ndina lava ve txitxa nzila yi va pimisako ngu yona.

6. Womba sikombiso sa nzila yi livengo li gwesako ngu yona mialakanyo yathu.

⁶ Nyamsi wa ditshiku, ha mafuni hawa kutate ngu livengo. Ti nga maha vathu ve hi vengela mwendo ve hi nyenya. Mwanathu mmwani wa Austrália awu konku i ku nyaphandule a khene: “Nzila yi ni nga ti  nyenya ngu yona vathu vo basa yi kute ngako ni nga ti wonisisa wubihi awu vathu va Austrália va nga ti mahelwa kukhukhela kale.” Livengo lakwe li ti tshumela li kula nguko va nga ti khala ku m’xanisa. Mwanathu mmwani wa Canadá a womba nzila yi a nga ti tipfa ngu yona: “Ni ti alakanya ti to ava va womba-wombako Txifransa ngu vona va lisima.” Ngu toneto a khene a si va dhundi ava va womba-wombako Txingiza.

7. Jesu a mahile txani ngu livengo?

⁷ Kufana ni kale, ta karata kuthavisa livengo. Jesu a mahile txani? Txo khata, ene a si tivengeli. A si khedhi m’thu. Ene a txhumayete vo ganya ni sisiwana, Vafarisi ni Vasamariya, kumweko ni vakhupisi ni vaonhi. Txa wumbidi, Jesu a gondisile vagondiswa vakwe ni ku va vekela txikombiso ti to va sa fanela kupimisela to tala ngu vathu mwendo ku va vengela.

8. Ngu dihi ditshina da wumwewo wathu? Txhamusela.

⁸ Jesu a gondisile mlayo wa lisima awu i ku ditshina da wumwewo wathu. A gete vagondiswa vakwe a txi khene: “Anu ngu txanu mi va txikoma ni txinanda.” (Lera Matewu 23:8, 9.) Hotshethu hi va txikoma ni txinanda nguko hotshethu hi vanana va Adhamu. (Mithumo 17:26) Jesu a txhamusete ti to vagondiswa vakwe i ti va txikoma ni txinanda nguko votshe va ti gondisilwe ti to Jehovha i Tate wawe wa nzumani. (Matewu 12:50) Ni ku votshe va ti lumba mwaya wa Txizimu wu tshanganiswako ngu lirando ni likholo. Ngu toneto, ngako va txi bhalelana mapapilo, vapostoli va ti dhana Makristu mamwani ti to i vanawe.​—Varoma 1:13; 1 Pedro 2:17; 1 Johani 3:13.

9, 10. a) Ngu kutxani Vajudha va nga ti sa fanela kutigela ngu lixaka lawe? b) Jesu a va gondisile ngu nzila yihi ti to ti bihile kudhelela vathu va lixaka limwani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

⁹ Msana ko Jesu e gela vagondiswa vakwe ti to ve wonana i di vanawe, a wombile ti to va ti fanela kutiveka hahatshi. (Lera Matewu 23:11, 12.) Nga ha se hi nga gonda ngu kona, mbimo yimwani ku ti kulisa ku vangile mibhando ka vapostoli. Vathu va ti tiguleta ngutu ngu lixaka lawe. Vajudha vo tala va ti kholwa ti to va ti pala vamwani nguko vona i ti vanana va Abrahamu. Kambe Johani mubhabhatisi a va gete tiya: “Txizimu txi nga si kota kuhindula marigwi awa me maha vanana va Abrahamu.”​—Luka 3:8.

¹⁰ Jesu a gondisile ti to ti bihile ngako vathu va txi tigela ngu lixaka lawe. Toneto a ti vekile ha kubasani mbimo yi m’bhali mmwani a nga mu wotisa tiya: “Ngu mani muakelani wangu kani?” Ti to e xamula txiwotiso txonetxo Jesu a va mahete txidinganiso. Ku ti ni Mujudha mmwani wu a nga ti peketetwe ngu sigevenga e wa ha nzila. Hambi ku ku nga pinda Vajudha vo tala, kha va mu vhuna. Kambe kupindile Msamariya, e mu pfela wusiwana e mu khatalela. Jesu a gwitile e gela wule wa m’bhali a ti to a fanete e fana ni Msamariya. (Luka 10:25-37) Jesu a kombisile ti to Msamariya a nga gondisa Vajudha ti to ti womba txani kuranda muakelani wawe.

11. Ngu kutxani vagondiswa va Jesu ti nga ti lava ve leka txisawusawu? A va vhunisile kutxani ti to ve tipfisisa toneto?

 ¹¹ Na a si se tsula nzumani, Jesu a gete vagondiswa vakwe ti to ve txhumayela “ka dotshe ditiko da Judheya ni Samariya, kala magemeta-mitshi ka ditiko.” (Mithumo 1:8) Ti to ve maha toneto, vagondiswa va Jesu ti ndina lava ve thavisa kutiguleta ni livengo. Jesu a ti womba-womba ngu tifanelo ta tinene ta vathu va matiko mamwani, se toneto ti lulamisete vagondiswa vakwe ti to ve txhumayela ka matiko otshe. Ngu txikombiso, a ndunduzete nduna ya masotxhwa ayi yi nga kombisa likholo. (Matewu 8:5-10) Jesu a txhamusete nzila yi Jehovha a nga khala kuvhuna valuveli Nazareta, ditiko di a nga kulela ka dona. Ku fana ni noni ya Mfinisiya yo ta ngu Serepta ni Naamani wa Msiriya a nga ti ni tshekela. (Luka 4:25-27) Jesu a txhumayete wamsikati wa Msamariya e tshumela e heta masiku mambidi Samariya nguko vathu va ti tsakela mahungo a manene.​—Johani 4:21-24, 40.

12, 13. a) Mbimo yi Jesu a nga txhumayela wamsikati wa Msamariya vapostoli va ti wonisile kutxani? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.) b) Nji txani txi kombisako ti to Jakobe ni Johani va sa yi pfisisa gondo yi Jesu a nga va gondisa?

¹² Vapostoli ti si va hehukeli kuthavisa livengo. Va xamate ngutu va txi wona Jesu a txi txhumayela wamsikati wa Msamariya. (Johani 4:9, 27) Ngu mhaka muni? Ti nga maha nguko vathangeli va wukhongeli va Vajudha va nga ti si tumeli kuwomba-womba ni wamsikati va txi wonwa ngu vathu, ngutu-ngutu wamsikati wa Msamariya wo pata ni mahanyelo o biha. Vapostoli va ningile Jesu sakudya, kambe ka Jesu, kudya ti singa ni lisima kupinda kutxhumayela wule wamsikati. Txizimu txi ti lava ti to Jesu e txhumayela, se kumaha ati ti lawako ngu Tate wakwe ni kutxhumayela wamsikati wa Msamariya, ti txi fana ni sakudya kwakwe.​—Johani 4:31-34.

¹³ Jakobe ni Johani kha va yi pfisisa gondo yiya ya lisima. Ditshiku dimwani Jesu ni vagondiswa vakwe va swetwe ngu ditambu va di Samariya. Kambe Vasamariya kha va va ninga wukhalo wo otela. Se Jakobe ni Johani va henyile ngutu aha ko za ve wotisa Jesu ti to vva nga wuyisa mndilo ngu nzumani wu ta hisa didhoropa dotshe kani. Jesu a to va kawuka. (Luka 9:51-56) Ti woneka nga i ti ku mhaka yiya yi to humelela ditikoni kwawe Galileya, Jakobe ni Johani nga va sa za ve henya ngutu. Ti nga maha va ti henyile nguku va nga ti nyenyezekile. Ngu kutsimbila ka masiku, mbimo yi Johani a nga ti txhumayela Vasamariya, va vangi va engisete se ti nga maha a di tisote ngu kule a nga nga henya.​—Mithumo 8:14, 25.

14. Txikarato txa livengo txi lulamisilwe ngu nzila yihi ngu vapostoli?

¹⁴ Msana ka Pentekoste ngu dilembe da 33 kha ta swela, dibanza di ti ni txikarato txa txisawusawu. Mbimo yi vanathu va nga ti phamela mndiwo tinoni, va si hokisi ka tile ti nga ti womba-womba Txigriki. (Mithumo 6:1) Ti nga maha nguko va nga ti vengela lidimi la Txigriki. Vapostoli va txi lulamisile ngu txikuluveta txikarato txonetxo. Va sawute 7 wa vanathu va va  fanelekako ti to ve phakela mndiwo ngu txixonipho. Votshe vanathu vonevo, va ti ni matina a Txigriki. Eto ti nga maha ti di tsanisile tinoni tile ti nga txi tonwa sakudya.

15. Pedro a gondisile kutxani kuthavisa txisawusawu ka vathu votshe? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

¹⁵ Ngu dilembe da 36, vagondiswa va Jesu va khatile kutxhumayela vathu va matiko otshe. Kambe masiku msana va txo txhumayela Vajudha dwe. Txizimu txi gwitile txi tiveka ha kubasani ti to Makristu kha ma fanela me va ni txisawusawu, se Pedro a txhumayete Korneliyo i nga ti disotxhwa da Muroma. (Lera Mithumo 10:28, 34, 35.) Msana keto, Pedro a ti zumba ni kudya ni Makristu aya i singako Vajudha. Hambi keto, a gwitile e leka kudya ni Makristu aya i singako Vajudha a di dhoropani ka Antiyoka. (Vagalatiya 2:11-14) Paulo a mu layile, se Pedro a tumete kulaywa. Hi ti zivisa kutxani? Mbimo yi Pedro a nga bhala dipapilo do ya ka Vajudha ni Makristu aya i singako Vajudha va Asia Menor, a wombile lisima lo randa vathu votshe.​—1 Pedro 1:1; 2:17.

16. Makristu o khata ma ti ziwa ngu txani?

¹⁶ Kha ti kanakanisi ti to txikombiso txa Jesu txi gondisile vapostoli kuranda “vathu votshe.” (Johani 12:32; 1 Timoti 4:10) Hambi keto, mawonelo awe ngu vathu vamwani kha ma txitxa ngu ditshiku dimwedo. Ngu ditshuri, Makristu o khata ma ti ziwa ngu lirando lawe. Kona mu ka malembe a 200 Tertullian i nga ti mbhali, a wombile ati vathu vamwani va nga womba ngu Makristu: “Ma randana,” ni ku, “Ona ma tiemisete kufa ngu mhaka ya mkwawe.” Nguko Makristu onewo ma nga ti ambala “m’thu wamphya,” ma gondile kuwona vathu nga ti Jehovha a va wonisako tona.​—Vakolosa 3:10, 11.

17. Hi nga mahisa kutxani ti to hi thavisa livengo? Womba sikombiso.

¹⁷ Nyamsi, ti nga hi karatela nathu kudula livengo. Mwanathu mmwani wa  txisikati wa França a womba ati ti nga mu karatelisa tona. A khene: “Jehovha a ni gondisile ati lirando li wombako tona, ati wumwewo wu wombako tona ni ti kuranda vathu va tixaka totshe ti wombako tona. Kambe ni simama ni gonda kuthavisa livengo, kambe mbimo yimwani kha ti hehuki. Ngu toneto ni yako masoni ni txi maha mkombelo ngu mhaka yoneyo.” Mwanathu mmwani wa txisikati wa Espanha a womba ti to yimwani mbimo a ngadi a txi lwa ni matipfelo o biha ngu vathu va lixaka limwani. A khene: “Mbimo yo tala na humelela. Kambe na tiziva ti to ni fanete ni simama ni lwa. Na m’bonga Jehovha, na tsaka nguko ni lumbako mwaya wu wu ku ni wumwewo.” Hotshethu hi fanete hi alakanyisisa kwati ngu tihi tipfisako tona. Ina nathu ti lava hi dula matipfelo mamwani a livengo?

18, 19. a) Ngu kutxani hotshethu hi di fanete kuamukelana? b) Hi nga mahisa kutxani?

¹⁸ Ndinene kukhumbula ti to hotshethu hi ti kule ngutu. (Vaefesu 2:12) Kambe Jehovha a hi tshuketisile kwakwe ngu lirando. (Hoseya 11:4; Johani 6:44) Se Kristu a hi amukete. Ene a mahile ti koteka ti to hi lumba mwaya wa Txizimu. (Lera Varoma 15:7.) Hambi ku hi nga mbi hetiseka, Jesu a hi amukete ngu wunene, se hi nga thukeni hi pimisa kuvengela m’thu mmwani!

¹⁹ Ngako hi yako hi tshuketa magwito ka mafu awa o biha, vathu va ya ve hambana ngutu, ve vengelana ni kunyenyana. (Vagalatiya 5:19-21; 2 Timoti 3:13) Kota vathu va Jehovha, hi lava “wuzivi wu wu tako ngu txitimwi,” wu wu hi vhunako kwa mbi va ni txisawusawu ni kuseketela kudikha. (Jakobe 3:17, 18) Ha tsaka ngu kuva ni vangana vo ta ngu matikoni mamwani, hi tumela mahanyelo awe, mwendo hambi kugonda lidimi lawe. Hi txi maha toneto, hi na va ni kudikha ko “fana ni mnambo” se wululami wu na “nga mavimbi a linene.”​—Isaya 48:17, 18.

20. Kuhumelela txani ngako lirando li txi hi txitxa?

²⁰ Mbimo yi mwanathu wule wa Austrália a nga gonda Bhiblia, livengo lakwe lotshe li khatile kunyamalala. Lirando li mu txitxile matipfelo ni mialakanyo yakwe. Se mwanathu wule wo womba-womba Txifransa wa Canadá a khene vathu va vengelana nguko va si zivaniko kwati. A gondile ti to “tifanelo ta vathu kha ti yi ngu ti to m’thu eneyo a ta ngu hani.” A tshumete e txhadha ni mwanathu awu a womba-wombako Txingiza! Sikombiso soneso si kombisa ti to lirando la xula livengo. Lirando la hi patanisa ngu libhandi ali li si wilekiko.​—Vakolosa 3:14.