1. Ngu kutxani Sathani a txi fananiswa ni m’xoti?

TXIKONGOMELO txa m’xoti ngu nõla mwendo kudaya txihari atxi a txi riyelako. Ene a nga thumisa tigaka mwendo milawu yo hambana-hambana. Atiya ngu ti hambi awu a nga txi ti gela ngu kuthavelela Jobe a nga txi ti ziva. (Jobe 18:8-10) M’xoti a thumisisa kutxani gaka ti to e ndindela txihari ka mlawu awu wu no txi zweta? Ene a khata ngu kuziva kwati txihari atxi a txi lavako. A ziva a mu txi tsimbilelako kona, asi txi si dhundako. Ni ku ziva mlawu awu wu no txi zweta. Sathani nene a mahisa toneto, ene a zama ku hi ziva kwati. Ene a ziva amu hi sakanelako kona ni si hi si dhundako. E gwita e riya mlawu awu a zivako ti to wu na hi zweta. Hambiketo, Bhiblia ya hi tsanisekisa ti to hambi hi txo zweta hi nga sikota kutshwitimuka. Yona yi tshumela yi hi komba nzila yo vayilela milawu yoneyo.

2. Ngu yihi milawu mimbidi ayi Sathani a humelelako ngutu ka yona?

² Milawu yimbidi ayi Sathani a humelelako ka yona, ngu kutigela ni makolo. * Sathani a ni malembe ni malembe a txi thumisa milawu yiya ni ku wa humelela. Ene a fana ni mriyeli wa sinyana awu a si dhanetako ti to si ya zweta ngu titshenga mwendo milawu yimwani. (Mas. 91:3) Kambe athu hi nga sikota kuvayilela milawu ya Sathani. Ngu kutxani? Nguko Jehovha wa hi vhuna hi tumbula milawu ayi Sathani ayi thumisako.—2 Vak. 2:11.

3. Ngu kutxani ka Bhiblia ku di ni sikombiso sa vathu ava va nga ti guleta ni makolo?

 ³ Jehovha wa hi komba phango ya kutigela ni ku va ni makolo ngu ku hi gela ngu sikombiso sa sithumi sakwe sa mbimo ayi yi nga pinda. Mbimo yi hi gondako ngu sikombiso soneso hi na ti wona ti to Sathani a nga sikota ku hi zweta hambi i di kale hi txi thumela Jehovha. Ina atiya ti womba ti to kha hi nge sikoti kuvayilela milawu ya Sathani? Ahim-him. Jehovha a bhate sikombiso amu ka Bhiblia kasi ku hi “laya.” (1 Vak. 10:11) Ene wa tiziva ti to ngaku hi txi gonda ka sikombiso soneso hi na txhariha se hi vayilela kuzwetwa ngu milawu ya Sathani.

4. Ku nga maheka txani ngako hi txi ti guleta?

⁴ Sathani a lava ti to athu hi va ni moya wa kutigela. Ene wa tiziva ti to ngako hi txi tigela hi na fana ni nene se hi luza wutomi wo mbi guma. (Mav. 16:18) Ngu toneto mpostoli Paulo a nga hi txharihisa a txi khene m’thu a nga thuka e ‘ti kulisa, se e wela mu kuabaniswani ka Sathani.’ (1 Tim. 3:6, 7) Atiya ti nga maheka ka mmwani ni mmwani wathu ti si nga ni mhaka ni ti to hi nga di kugonda ditshuri mwendo i kale hi txi thumela Jehovha.

5. Ngu kuya ngu Ekleziyaste 7:16, 20 m’thu a nga kombisisa ti to wa tigela?

⁵ M’thu wo tigela a lwela dakwe basi. Sathani a lava hi va vo tialakanyela hi lwela dathu dwe, ngutu-ngutu mbimo yi hi mananako ni sikarato. Ngu txikombiso ina u khala kulumbetwa mwendo kuñolwa ngu nzila yo biha? Ngako eto ti txi maheka Sathani a lava ti to hi lumbeta vanathu hambi ku henyela Jehovha. Se Sathani a lava ti to hi zama kululamisa txikarato txonetxo hipune hi si londisi mkongomiso wa Jehovha awu wu ku mu ka Bhiblia.—Lera Ekleziyaste 7:16, 20.

6. Hi gonda txani ka txikombiso txa ndiyathu yile ya Holanda?

⁶ Wona txikombiso txa ndiyathu yimwani ya Holanda ayi yi nga di henyisilwe ngu tiphazamo ta vamwani. Ene a ti sungile ku ti hambanisa ni vanathu. Ene a womba tiya: “Ni pfite  txiwunda ni tigela to kha txi na mbi pinda. Ni gete mwamna wangu ti to ni txi lava kutxitxa dibanza.” Msana keto a xalete JW Broadcasting^® ya Março wa 2016. Broadcasting yoneyo yi ningete tinzila to wonisana ni tiphazamo ta vamwani. Mwanathu wuwa a womba tiya: “Ni gondile ti to kha na fanela kuveka mapimo ka tiphazamo ta vamwani kambe ka ti ani ni ti mahako ni tshumela ni maha totshe ati ni nga ti kotako ti to ni txitxa ani i singa kurinzela ti to vanathu ve txitxa vona. Mlongoloko wonewo wu ni vhunile ku ni veka mapimo ka Jehovha ni wukoma wakwe.” Hi gonda txani? Mbimo yi hi wonisanako ni sikarato hi fanete hi veka mapimo ka Jehovha, eto ti na hi vhuna ti to hi va ni mawonelo a manene ngu vamwani. Hi nga ti to Jehovha o mbi ti wona tiphazamo ta vanathu, kambe ene a do tiemisela ku va divalela. Se ene a lava ti to nathu hi maha toneto.—1 Joh. 4:20.

7. Kuhumelete txani ni Mkoma Uziya?

⁷ Kutigela ku mahile Mkoma Uziya wa Judha e lamba kukawukwa se e maha ati ti nga si mu lumbi. Makhatoni ene a mahile timhaka to tala ta tinene. Ene a humelete ka tiyimbi to tala, e aka madhoropa o tala ni kudima tithembwe to tala. Bhiblia yi womba tiya: “Txizimu txi to mkaketisa.” (2 Mak. 26:3-7, 10) Kambe Bhiblia yi tshumela yi womba tiya: “Mbimo yile a Uziya a nga wona ti to wukoma wakwe wu tsani, mbilu yakwe yi to khata kutikulisa.” Mphaxeli ngene a nga ti fanela ku hisa dibaselo. Kambe Mkoma Uziya ngu kutigela a tsute dithepeleni e ya hisa dibaselo. Eto ti henyisile Jehovha awu a nga mu khatisa ngu tshekela. Uziya a ti ya fa ni tshekela yakwe.—2 Mak. 26:16-21.

8. Ngu kuya ku 1 Vakorinto 4:6, 7, ngu kutxani hi sa fanela ku tiguleta?

⁸ Ina kutigela ti nga va mlawu kwathu kufana ni Uziya? Wona txikombiso txa mwanathu José. Ene a ti ganyile ngutu, ni ku i ti didhota dibanzani. Hambi vawoneleli wa sigava va txi kombela mawonelo kwakwe. Kambe ene a womba tiya: “Ni khatile ku ti themba ni tigela ku khani na lera ni si swi ni mu themba Jehovha. Ni txi tigela ku ni tsani ni ku ti si sungi ku ni engisa sialakanyiso sa Jehovha.” José a mahile txionho txa hombe ha koza e thaviswa dibanzani. Ku di pindile malembe ene a tshumete e wuyela dibanzani. Konkuwa a womba tiya: “Jehovha a ni gondisile ti to timhaka ta lisima hi nga malungelo, aya hi ma mananako kambe  ngu maha ati a hi kombelako.” Hi fanete ku hi khumbula ti to wusikoti ni malungelo aya hi ku navo si ta ngu ka Jehovha. (Lera 1 Vakorinto 4:6, 7.) Ngako hi txi ti guleta Jehovha kha na mbi hi thumisa.

9. Ngu tihi ti nga maheka ka Sathani ni Evha ngu mhaka ya makolo.

⁹ Ka makolo Sathani txo vhala. Mbimo yi nga ti ngadi ngelozi yo thembeka ti ha kubasani ti to Sathani ati ni malungelo o tala. Kambe, kha eneliseka ene a lavile kuteka wukhozeli awu wu lumbako Jehovha. Sathani a lava ku hi mu tekelela hi si eneliseki ngu silo asi hi ku naso. A khatile mkhuva wuwa mbimo yi a nga womba-womba ni Evha. Ngu lirando Jehovha a ningile Evha ni mwamna wakwe mihando ya “yotshe mindonga” ya Jaradhi ti to ve ti busa ngu yona, kambe va sa fanela kudya wa wumwewo dwe. (Gen. 2:16) Hambiketo Sathani a kanganyisile Evha e maha e pimisa ti to sotshe sile i ti sidotho se ati fanete kudya ni yile a nga ti tsimbisilwe. Se Evha kha eneliseka ngu si a nga ti naso a vile ni makolo. Ha ti ziva ti to ku mahekile txani ngu Evha. Ene a mahile txionho txa hombe atxi txi nga mu maha efa.—Gen. 3:6, 19.

10. Dhavhidha a zwetiswile kutxani ngu makolo?

¹⁰ Makolo ma mahile ti to Mkoma Dhavhidha e divala sotshe asi Jehovha a nga ti mu ningile ngu kona ha ka makolo. Jehovha a ti mu ningile tithomba, nduma, ni kuhumelela tiyimbini. Dhavhidha a txi ti ziva ti to Jehovha a ti mu ningile makatekwa a “kutanda vabali.” (Mas. 40:5) Kambe ngu kutsimbila ka mbimo Dhavhidha a divate totshe a ti Jehovha a nga di mu mahete, ene a vile ni makolo. A si ngadi e eneliseka ngu si a nga ti naso. Hambiku Dhavhidha a nga di ni vasikati vo tala ene a fuyile minavelo ya walo mbiluni kwakwe, ene a navete Bhate-Sebha kata Uriya wa Muheti. Makolo ma mahile e maha wugango ni Bhate-Sebha se e mana txirumbu. Dhavhidha kha gwitela ka wugango dwe, ene a pulanisete ti to Uriya e dawa! (2 Sam. 11:2-15) Dhavhidha a txi pimisa txani ha ko za e maha toneto? Ina a ti pimisa ti to Jehovha a si na kutiwona? Dhavhidha i di txithumi txo thembeka txa Jehovha, kambe a xutwe ngu makolo, se a hakete kudhula ngu toneto. To tsakisa ngu ti to Dhavhidha, a ti woni ti to a ti onhile. Ene a tsakile aku Jehovha a nga mu divalela.—2 Sam. 12:7-13.

11. Ngu kuya ngu Vaefesu 5:3, 4 nji txani txi no hi vhuna ti to hi sivi ni makolo?

 ¹¹ Hi gonda txani ka txikombiso txa Dhavhidha. Hi gonda ti to kasi ku hi xula makolo hi fanete kusimama hi bonga sotshe asi Jehovha a hi ningako. (Lera Vaefesu 5:3, 4.) Hi eneliseka ngu si hi ku naso. Ngako hi txi khata kugonda Bhiblia ni m’thu hi vhuna e wona makatekwa aya Jehovha a mu ningako se bonga ngu kona ha ka ona. Ngako m’thu a txi maha eto ditshiku ni ditshiku, ngu divhiki a na va a di mahile 7 wa mikombelo yo hambana. (1 Vat. 5:18) Ngako u txi alakanyisisa ngu ti Jehovha a nga kumahela eto ti na kuvhuna ti to u va m’thu wo bonga, mbimo yi u bongako u na eneliseka. Ngako u txi eneliseka khu na mbi va ni makolo.

12. Kuhumelete txani ngu Judhasi ngu mhaka ya makolo?

¹² Makolo ma mahile ti to Judhasi e va mkanganyisi. Makhatoni Judhasi i si nga mkanganyisi. (Luka 6:13, 16) Phela Jesu a ti mu sawute ti to e va mmweyo wa vapostoli. Ti ha kubasani ti to Judhasi a ti thembekile ha koza e ñoliswa dibhokiso da miningelo. Jesu ni vapostoli vakwe va txi thumisa miningelo yoneyo ti to ve khatalela mthumo wo txhumayela. Eto ti fana ni nzila ayi sengeletano ya Jehovha nyamsi yi thumisisako tona male ya miningelo ha mafuni kotshe. Kambe ngu kutsimbila ka mbimo Judhasi a khatile kupa male, hambiku Jesu a nga ti va txharihisile ka mlawu wa makolo. (Marku 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Judhasi kha lava kuengisa txialakanyiso txonetxo.

13. I ngu mbimo muni ti nga woneka ti to Judhasi a di ni makolo?

¹³ Makolo ya Judhasi ma wonekile mbimo yi Jesu a nga ti hafuhi ni kudawa. Jesu ni vagondiswa vakwe, kumweko ni Mariya ni Marta va ti mtini ka Simoni awu a nga ti dhanwa ku mbwa tshekela. Mbimo yi va nga ti ha kudyani, Mariya a to teka mafura o dhula e tota ha msungo ka Jesu. Judhasi kumweko ni vagondiswa vamwani va to henya ngutu ngu toneto. Vagondiswa vamwani ti nga maha va di pimisile ti to mafura ale ma ti fanetwe kuxaviswa ti to male ya kona yi khatalela timhaka to txhumayela. Kambe Judhasi kha henya ngu kupimisa toneto. Ene i “dikhamba” se a ti lava ti to male ya kona yi betwa dikaxani kasi ku e yapa. Ngu kutsimbila ka mbimo, Judhasi a tumete kuxavisa Jesu ngu simaleana so dingana kuxava txibotxhwa.—Joh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Mpatwa wuwa wu thumisisile kutxani ati ti ku ka Luka 16:13?

¹⁴ Jesu a khumbutisile valondeteli vakwe mhaka yiya ya lisima ngutu: “Kha mi na ku si kota kuthumela Txizimu ni tithomba ta mafu.” (Lera Luka 16:13.) Atiya kha ti se txitxa. Wona txikombiso txa mpatwa wa Romênia awu wu nga thumisa txialakanyiso txa Jesu. Vona va ti thembisilwe mthumo ka ditiko dimwani aha va nga ndi no ya hola male yo tala. Vona va womba tiya: “Aku hi ngadi ni txikweneti bhanku hi woni eto hi di makatekwa a kuta ngu ka Jehovha.” Hambiketo, eto i ti txikarato. Mthumo wonewo wu ndi na va khulumetela kuthumela Jehovha. Kambe msana ko lera msungo mhaka awu wu ku: “Mantenha a lealdade com um coração unificado” ka A Sentinela ya 15 ka Agosto wa 2008, vona va mahile txisungo. Vona va womba tiya: “I di ti to ati ti hi mahako to ya thuma ka ditiko dimwani ngu lava male, kha hi thangetisa wuxaka wathu ni Jehovha. Athu hi txi tsaniseka ti to wumoya wathu wu ndi nava haphangoni.” Se vona kha va tumela mthumo wonewo. Kumahekile txani? Mwamna wa kona a mani mthumo ka ditiko dona dile, awu wu nga ti holela  male yona yile va nga txi yi lava. Msikati wa kona a womba tiya: “Jehovha kha tanda ku hi vhuna.” Mpatwa wule wu tsakile aku wu nga mbi thangetisa tithomba kambe wu thangetisa Jehovha.

15. Ngu kutxani hi nga wombako hi txi khathu ti nga koteka ku tshwitimuka ka titshenga ta Sathani?

¹⁵ Hi nga maha txani ngako hi txi tumbula ti to hi zwetilwe ngu mlawu wa kutigela ni makolo? Hi nga sikota kutshwitimuka! Paulo a wombile ti to ava va nga ‘zwetwa’ ngu mlayo wa Sathani va nga tshwitimuka. (2 Tim. 2:26) Ngu txikombiso Dhavhidha a tshapunukile ka mlawu wa Sathani mbimo yi a nga engisa txialakanyiso txa Nathani, se e tisola e wuseta wuxaka wakwe ni Jehovha. U nga divali ti to Sathani kha wu dyeli ka Jehovha. Se ngako hi txi tumela kuvhunwa ngu Jehovha hi nga tshwitimuka ka titshenga ta Sathani.

16. Nji txani txi nga kuvhunako ti to u si zwetwi ngu titshenga ta Sathani?

¹⁶ Hahanze ko tshwitimuka ka milawu ya Sathani, txa lisima ngutu ngu yi vayilela ti to yi si hi zwetwi. Eto hi nga tikota ngu kuvhunwa ngu Jehovha. Kambe, hi nge ti geli hi txi khathu hi nge thuki hi zwetwa ngu milawu ya Sathani. Phela hambi sithumi so thembeka sa Jehovha si zwetilwe ngu milawu ya kutigela ni makolo. Se ditshiku ni ditshiku kombela Jehovha e kuvhuna kasi ku u ti xolisisa ti to ina khu belelwi ngu moya wonewo. (Mas. 139:23, 24) U nga thuki u tumelela ku u belelwa ngu moya wa kutigela ni makolo!

17. Ku na maheka txani ngu Sathani i si nga kale?

¹⁷ Kukhukhela Sathani a nga hambana ni Txizimu a ve m’xoti. Kambe i si nga kale a na sungwa e gwita e loviswa da magwito. (Mtu. 20:1-3, 10) I di rinzete ngu maso o bhilivila ditshiku donedo. Kambe, yi se hoka mbimo yoneyo hi fanete kutiwonela ti to hi si zwetwi ngu milawu yakwe. Hi fanete kumaha totshe ati hi nga tikotako ti to hi vayilela kutigela ni makolo. He tiemiseleni ‘kulamba ku ti ningela ka Sathani, se ene a na hi thava.’—Jak. 4:7.