GONDO 19
Lirando ni wululami ngako hi txi mahelwa wubihi
“Awe khu nga Txizimu txo tsakela to biha; avale va mahako to biha kha va si koti kuzumba hafuhi ni nawe.”—MAS. 5:4.
NDANDO 136 Jehovha a na ku ‘hakela’
ATI HI NO TI GONDA *
1-3. a) Ngu kuya ngu Masalmo 5:4-6, Jehovha a ti pfisa kutxani ngu wubihi? b) Ngu kutxani hi nga wombako ti to kuxanisa vanana ti lwisana ni “mlayo wa Kristu”?
JEHOVHA TXIZIMU wa nyenya wubihi wotshe. (Lera Masalmo 5:4-6.) Ngu toneto, kuxanisa vanana ngu ta mataho ndimhaka to nyenyeza ngutu, Jehovha wa kunyenya! Aku hi ku Tifakazi takwe, nathu ha kunyenya ngutu kufana ni nene, ni ku tximaho txonetxo kha txi tumelelwi ka dibanza da Wukristu.—Var. 12:9; Vaheb. 12:15, 16.
2 Tximaho tximwani ni tximwani txo xanisa vanana ngu ditshuri txi lwisana ni “mlayo wa Kristu”! (Vag. 6:2) Ngu kutxani hi txi womba toneto? Nguko, nga ha hi nga ti wona ngu kona ka msungo wu wu nga pinda, mlayo wa Kristu, i ku totshe ati Jesu a nga ti gondisa ngu mapswi ni simaho, ti simekilwe ka lirando ni ku ti seketela wululami. Ngu toneto, Makristu ma ñola vanana ngu nzila yo ve tipfa va di vhikelekile ni kudhundwa. Kambe kuxanisa vanana kha ti kombisi kualakanyela, ti bihile ha koza mwanana e zumba a txi thava ni kutipfa a si dhundwi.
3 Dikhombo da kona, kuxaniswa ka vanana mtungo wa ditiko dotshe, se hambi Makristu a ditshuri ma mahelwa wubihi wuwa. Ngu kutxani? Nguko “vathu va tshofu ni vaxengeteli” mbangi ngutu, se vamwani va nga duketa kubela dibanzani. (2 Tim. 3:13) I si ngeto dwe, vamwani ava va ti gelako ku nziro sa dibanza, va xutwe ngu minavelo yo biha ya nyama ni ku va xanisile vanana ngu ta mataho. Konkuwa he gondeni ti to ngu kutxani eto i di txionho txa hombe. Hi na gwita hi wona to madhota ma nga ma xuxisa kutxani mahungu a simaho soneso so biha, kupata ni kuxanisa vanana ni ku vaveleki va nga va vhikelisa kutxani vanana vawe. *
NJIONHO TXA HOMBE
4-5. Ngu kutxani kuxanisa vanana ngu ta mataho i di txionho ka mwanana?
4 Kuxanisa vanana ti xupha vathu vo tala ngutu. Ti gwesa vanana va va nga xaniswa ni va va va khatalelako i ku maxaka awe ni vanathu dibanzani. Kuxanisa mwanana ngu ta mataho njionho txa hombe ngutu.
5 Njionho ka awu a nga xaniswa. * Njionho txi txi tisako kupanda ka vamwani. Nga ha hi no ti wona ka msungo wu londiselako, awu a xanisako mwanana a m’pfisa kupanda ka hombe ngutu. Ene a maha ku mwanana a si mu thembi, ni ku tipfa a sa vhikeleka. Vanana ti lava ve vhikelwa ka simaho soneso sa wubihi, ni ku ava va nga xaniswa ngu toneto ti lava ve khatalelwa ni kuvhunwa.—1 Vat. 5:14.
6-7. Ngu kutxani kuxanisa mwanana i di txionho ka dibanza ni ka wukoma?
6 Njionho ka dibanza. Ngako mwanathu a txi maha txionho txo xanisa mwanana ngu ta mataho a rukisa dibanza. (Mat. 5:16; 1 Pedro 2:12) Phela eto ti bihile ngutu, alakanya ngu Makristu a timiliyoni aya ma ‘lwelako likholo’ la ona! (Judha 3) Ava va mahako toneto kha kwenye ve tshumela ve hi sekisa ngu ditiko kha va tumelelwi kuzumba dibanzani.
7 Ngu onhela wukoma wa ditiko. Makristu ma ‘engisa wukoma.’ (Var. 13:1) Hi kombisa to ha tiveka hahatshi ngu kukombisa txixonipho ka milayo ya wukoma. Ngako mwanathu wo kari a txi maha txionho txo fana ni kuxanisa vanana ngu ta mataho a onhela wukoma. (Dinganisa ni Mithumo 25:8) Hambiku madhota ma si tumelelwiko kugondisa milayo ya wukoma, kha ma vhikeleli wu a nga onha ti to a si tsayiswi ngu wukoma ngu kona ha ka txionho txakwe. (Var. 13:4) Muonhi a na elula ati a nga phaya.—Vag. 6:7.
8. Jehovha ati wonisa kutxani hi txi onhela m’thu kulothi?
8 Njionho ka Txizimu. (Mas. 51:4) Loko m’thu a txi onhela mmwani, a tshumela e onhela Jehovha. Alakanyisisa ngu Mlayo wu Txizimu txi nga ti ningile Israyeli. Mlayo wu ti womba ti to wamwamna wu a nga ti pite mwendo kukanganyisa muakelani wakwe a ti “wukela MKOMA.” (Levhi 6:2-4) Se, mwanathu wu a xanisako vanana ni ku va maha ve tipfa va sa vhikeleka a wukela Jehovha. M’thu eneyo a rukisa ditina da Jehovha. Ngu toneto, kuxanisa vanana ngu ta mataho ti bihile ngutu ni ku njionho txa hombe ka Txizimu.
9. Ngu tihi ti sengeletano ya Jehovha yi hi ningako, ni ku ngu kutxani?
9 Sengeletano ya Jehovha yi hi ninga seleletelo so tala asi si nga seketelwa ka Bhiblia si yelanako ni kuxaniswa ka vanana ngu ta mataho. Ngu txikombiso, ku ni misungo ya timhaka ka Muwoneleli ni Khenjemuka! Yi womba-wombako ngu nzila yi vamwani ava va nga xaniswa va nga wonisana ngu yona ni txikarato txonetxo, nzila yo va vhuna ni ti vaveleki va nga va vhikelisako tona. Madhota ni ona ma ningwa sileletelo asi si nga seketelwa ka Bhiblia kasi kuziva maxuxelo a timhaka ta kuxaniswa ka vanana. Sengeleteno yi tshumela yi wuseta sileletelo sa nzila yi madhota ma fanelako kuxuxa ngu yona timhaka toneto. Ngu kutxani? Kasi kutsaniseka ti to nzila yi hi xuxako ngu yona timhaka ti va ha mlayoni wa Kristu.
MAXUXELO A TIMHAKA NGAKO KU TXI MAHEKA TXIONHO TXA HOMBE
10-12. a) Ngu tihi ati madhota ma si ti divaliko ngako ma txi xuxa mahungu a txionho txa hombe, ni ku ngu txihi txikongomelo txawe? b) Ngu kuya ngu Jakobe 5:14, 15, ngu tihi ati madhota ma duketako kumaha?
10 Ngako madhota ma txi xuxa mahungu a txionho txa hombe, kha ma divali ti to mlayo wa Kristu wu lava ti to ona me ñola kha kwati mtxhambi ngu lirando ni kumaha ati i ku ta tinene ni to lulama masoni ka Txizimu. Toneto ti maha ti to ve alakanya ngu timhaka to tala ngako va txi ziviswa mhaka ya txionho txa hombe. Txikongomelo txa madhota ngu seketela kubasisa ditina da Txizimu. (Levhi 22:31, 32; Mat. 6:9) Ona ma tshumela me lava kuvhuna vanathu ti to ve zumba hafuhi ni Jehovha, ve thavelela ni kutsanisa ava va nga mahelwa txionho txa hombe.
11 Ngako awu a nga onha i di txiro txa dibanza, madhota ma zama kuwuseta wuxaka wakwe ni Jehovha. (Lera Jakobe 5:14, 15.) Phela Mkristu awu a mahako txionho txa hombe, wa lwala ngu didhawa da moya. Eto ti womba ti to wuxaka wakwe ni Jehovha wa deka-deka. * Madhota mba dhokodhela ngu didhawa da moya. Ona ma zama ‘kuhanyisa mlwali [i ku wu a nga maha txionho].’ Txialakanyiso txa mu ka Bhiblia txi nga vhuna muonhi kuwuseta wuxaka wakwe ni Txizimu, kambe eto ti nga koteka ngako a txi tisola.—Mith. 3:19; 2 Vak. 2:5-10.
12 Ngu ditshuri madhota ma ni wutixamuleli wa hombe. Ona ma khatala ngu mtxhambi awu Txizimu txi nga ma vekela. (1 Pedro 5:1-3) Ona ma lava ti to vanathu dibanzani ve ti pfa va di vhikelekile. Ngu toneto, ona kha ma mahi mihoni ma txi pfa to mwanathu wo kari a mahile txionho txa hombe, ti ti patako kuxaniswa ka vanana. Alakanya ngu siwotiso asi si ku makhatoni ka tindimana 13, 15 ni 17.
13-14. Ina madhota ma engisa mlayo wa wukoma wo ya bika ngako m’thu a di xanisile mwanana ngu ta mataho? Txhamusela.
13 Ina madhota ma engisa mlayo wa wukoma wo ya bika ngako m’thu a di xanisile mwanana ngu ta mataho? Ina. Ka matiko aya ma ku ni mlayo wonewo, madhota ma zama ku wu engisa ngu ku ya bika wukomani ngako ku txi humelela kuxaniswa ka vanana. (Var. 13:1) Mlayo wonewo kha wu lwisani ni mlayo wa Txizimu. (Mith. 5:28, 29) Se, ngako ma txi ziva to kuhumelete mhaka ya kuxaniswa ka vanana, madhota ma lava tinzila to ya bika wukomani.
14 Madhota ma tsanisekisa ava va nga xaniswa ni vaveleki vawe ni vamwani ava va nga ziva mhaka ti to va txhatxhekile ku ya bika wukomani. Se, ti txani ngako awu a nga maha wubihi wonewo i di txiro txa dibanza futhi mhaka ya kona yi di hangalakile m’gangani? Ina mwanathu wu a nga ya bika wukomani a nga ti pfa a di rukisile ditina da Txizimu? Nadha. Awu a nga rukisa ditina da Txizimu ngu wu a nga maha wubihi.
15-16. a) Ngu kuya ngu 1 Timoti 5:19, ngu kutxani ku txi laveka hambi i txo va tifakazi timbidi ta mhaka ti to madhota me wumba komisawu ya wulamuli? b) Madhota ma maha txani ngako ma txi pfa to mwanathu wo kari a xanisile mwanana?
15 Ngu kutxani ku txi laveka hambi i txo va tifakazi timbidi kasi ku madhota me wumba komisawu ya wulamuli dibanzani? Ngu ti to eto mlayo wa mu ka Bhiblia. Ngako muonhi a si tumeli, kulaveka tifakazi timbidi ti to kutsaniswa mhaka ni kuwumba komisawu ya wulamuli. (Dhewut. 19:15; Mat. 18:16; lera 1 Timoti 5:19.) Ina eto ti la kuwomba ti to ngako ku si nga ni tifakazi timbidi ta mhaka yoneyo, mahungu kha ma na kuyiswa wukomani? Ahim-him. Eto kha ti vhaleli ku madhota mwendo vamwani ve ya mangala mhaka yoneyo ya wugevenga.
16 Ngako madhota ma txi pfa to mwanathu wo kari a xanisile mwanana, ma zama kulondisa mlayo wuhi ni wuhi wa wukoma mayelano ni kubika mhaka, se me gwita me xolisisa mhaka ngu kuya ngu Mibhalo. Ngako a txi lamba, madhota ma na lava wufakazi wa vamwani. Ku txi maneka vathu vambidi, i ku wu a mangalako ni mmwanyani awu a nga xolisisako mhaka mwendo simaho simwani sa kuxaniswa ka mwanana, eho se yi nga wumbwa komisawu ya wulamuli. * Kupwateka ka fakazi ya wumbidi kha ti la kuwomba to ati ti wombwako ngu wu a mangalako hi nga ditshuri. Hambiku ku nga thukako kupwateka tifakazi to fakazela mhaka ya kuxaniswa ka mwanana, kambe madhota ma ti ziva to ku ni to biha ti nga maheka ati ti nga henyisa ngutu vamwani. Madhota ma ningela txiseketelo ka votshe va va nga henyiswa. I si ngeto dwe, madhota ma zumba ma di tute maso ti to awu a ku ni mahungu a si thuki e tisa phango ya hombe dibanzani.—Mith. 20:28.
17-18. Txhamusela ti to komisawu ya wulamuli yi thuma txani.
17 Ngu wuhi mthumo wa komisawu ya wulamuli? Dipswi “wulamuli” kha di wombi to madhota mbalamuli, mwendo vafumeli, hambi i di ti to muonhi a fanete e tsayiswa ngu wukoma nguko a nga funya mlayo. Madhota kha ma thumi nga maphoyisa; timhaka ta wugevenga, va ti leka manzani ka wukoma wa ditiko. (Var. 13:2-4; Tit. 3:1) Kambe, madhota ma lamula ti to m’thu eneyo a nga simama dibanzani kani.
18 Mthumo wa madhota aya ma ku ka komisawu ya wulamuli mbwa timhaka ta moya, ti patako wuxaka wa m’thu wule ni Jehovha. Ngu kuvhunwa ngu mibhalo, ona ma wila ti to awu a nga maha wubihi a hundukile mwendo ahim-him. Ngako a si tisoli, wa hingwa, kutshumela kumahwa txiziviso dibanzani. (1 Vak. 5:11-13) Kambe, ngako a txi tilaya, a nga simama dibanzani. Hambi keto, madhota ma na mu gela ti to ti nga maha a si thuki e ningwa malungelo, mwendo kuningwa wutixamuleli dibanzani. Aku madhota ma khatalako ngu kukhaliseka ka vanana, ma na bhasopisa vaveleki dibanzani ti to ve xayisa vanana ku ve tiwonela ka vathu vamwani. Mbimo yi madhota ma mahako toneto, ma tiwonela ku ma si wombi ti to a wu a nga humelelwa ngu toneto i nombwe.
U NGA VA VHIKELISA KUTXANI VANANA VAKO?
“Vaveleki va nga vhikela vanana ka kuxaniswa ngu kubhula navo mayelano ni ta mataho ngu kuya ngu tanga yawe. Kasi kumaha toneto, va nga thumisa asi sengeletano ya Txizimu yi si humisako. (Wona tindimana 19-22)”
19-22. Vaveleki va nga maha txani ti to ve vhikela vanana vawe? (Wona mfota wa kapa.)
19 I mani a ku ni wutixamuleli wo vhikela vanana? Mbaveleki. * Vanana vako i ningo yo ta ngu ka Jehovha, “i thomba ya kuningwa ngu MKOMA.” (Mas. 127:3) Mbutixamuleli wako kuvhikela vanana vako. U nga maha txani kasi ku u vhikela vanana vako to va si xaniswi?
20 Txo khata: Ziva to kari ngu kuxaniswa ka vanana. Zama kuziva vathu ava va ku ni moya wo xanisa vanana ni marindi awe. Tiwonele ka siemo asi si nga vako ni phango. (Mav. 22:3; 24:3) U nga divali ti to ka makhambi o tala a kuxaniswa ka vanana, ti mahwa ngu m’thu wu va mu zivako kwati.
21 Txa wumbidi: Bhulisana kwati ni vanana vako. (Dhewut. 6:6, 7) Eto ti pata kuva engisela kwati mbimo yi va womba-wombako. (Jak. 1:19) Khumbula ti to vanana va va nga xaniswa va thava kuwomba. Ti nga maha va txi thava to vamwani va na mbi kholwa, mwendo va di dhukisetwe ngu txigevenga to va nga thuke ve womba. Ngako u txi thuka u wona nga mwanana wako kha tangali, ngu wunene zama kumanisisa kwati mhaka ngu siwotiso sa sinene.
22 Txa wuraru: Gondisa mwanana wako. Ngu kuya ngu tanga yawe, va gondise ati va fanelako kutiziva ngu timhaka ta mataho. Va gondise ati va fanelako kumaha ngako m’thu a txi lava ku va ñola ka walo. Thumisa ati sengeletano yi ti gondisako ka nzila yo vhikela vanana.—Wona dibhokiso di di ku khene “ Tigondise u tshumela u gondisa vanana vako.”
23. Hi kuwonisa kutxani kuxaniswa ka vanana ngu ta mataho?
23 Kota Tifakazi ta Jehovha, kuxaniswa ka vanana ngu ta mataho, hi kuwona i di mhaka yo nyenyeza ngutu ni ku njionho txa hombe ngutu ta tinene. Aku hi fumwako ngu mlayo wa Kristu, kha hi zami kuvhikela ava va nga xanisa vanana ka wuyelo ya sionho sawe. Ka msungo wu wu londiselako hi na ta xamula txiwotiso txiya: Hi nga maha txani to hi vhuna ava va nga xaniswa?
NDANDO 79 Va gondise ti to ve simama ve tsanisela
^ par. 5 Ka msungo wuwa hi na gonda ti to vanana va nga vhikeliswa kutxani ka kuxaniswa ngu ta mataho. Hi na gonda ti to madhota ma nga ti xuxisa kutxani timhaka dibanzani ni ku vaveleki va nga va vhikelisa kutxani vanana vawe.
^ par. 3 TITXHAMUSELO TA MAPSWI O KARATA: Kuxaniswa ngu ta mataho ka vanana ngu loko m’thu wa hombe a txi ñola mwanana e tsakisa kunavela kwakwe ka mataho. Ti pata kupfinya, kumaha ta mataho ngu sisofu ni ngu msokoni, kuñoletela siro sa mwanana sa wusikati mwendo sa wujaha, titshumbu, sikhalahatsho mwendo simaho simwani so nyenyeza. Hambiku kutala ka va va xaniswako i ku sihoranana, sifanyana so tala ni sona sa xaniswa. Majaha ngu ona ma tolovelako kuxanisa, kambe vavasikati vamwani ni vona va xanisa vanana ngu ta mataho.
^ par. 5 TITXHAMUSELO TA MAPSWI O KARATA: Ka msungo wuwa ni wu wu londiselako mapswi ya ma ku “awu a nga xaniswa” ma womba awu a nga xaniswa i di ngadi mdotho. Mapswi awa ma lava kutxhamusela ti to mwanana eneyo a xanisilwe ni kulondolwa, ni ku ene kha onha txilo.
^ par. 11 Ngako m’thu a txi maha txionho txa hombe ngu mhaka ya ku wuxaka wakwe ni Jehovha wu nga hola, kha ti wombi to a na lekwa a si xamuli ngu txionho txakwe.—Var. 14:12.
^ par. 16 Mwanana kha na mbi thuka e dhanwa ti to e ya phikizana ni wu a nga muxanisa. Mveleki mwendo m’thu mmwani wo thembeka a nga peka nzeve madhota mayelano ni wubihi wu wu nga mahwa kambe a si mahi ngu nzila yi ti no maha mwanana e karateka ngutu.
^ par. 19 Ati ti gelwako vaveleki ta thuma ka va va nga ningwa wutixamuleli wo khatalela vanana.
