Tximahakalo txiya txi txitxile wutomi wangu ni ku ni khatile kuxota Mvangi. Ni si se ya masoni ni womba ti ti nga humelela wusiku wuleya, ni ti tsakela kuwombanya ati ni nga kulisa tona, ati ti nga ni maha ni pimisa ni kululamisa mbilu yangu ti to ni xota Txizimu.

Ni velekilwe ngu 1937 khe Guesnain, i ku didhoropa adi di nga ti ni migodhi, adi di manekako wulambwe ka França. Ni gondile lisima lo thuma ngutu ka tate wangu awu i nga ti mthumi wa m’gondhini. Ni tshumete ni gonda wululami kwakwe. Aku a nga ti ni wululami, Tate a ti maha totshe ati a nga ti ti kota kasi kuvhuna vathumi va m’godhini, ava ti nga txi lava ve tsanisela mathumelo o karata aya va nga ti wonisana nawo. Ti to e tshukwatisa mathumelo onewo o karata, Tate wangu a ti ti betela ka tisengeletano to emela tifanelo ta vathu ni ka sitereka. Ene a txi swireka ngutu ngu wukanganyisi awu a nga ti wu wona ka vafundisi. Vona va ti ganyile, kambe va ti kombela male ka vathumi va m’godhini ava va nga ti hola mali ya yidotho. Tate wangu a txi swireka ngutu ngu mahanyelo a vafundisa, aha koza a si ni gondisi  txilo ngu ta wukhongeli. Phela tate wangu a si thuki e womba-womba ngu Txizimu.

Mbimo yi ni nga ti kula, ni ti ya ni nyenya ngutu wubihi. Wubihi wonewo wu ti pata txisawu-sawu, vathu va i nga ti valuveli khe França va ti nyenywa. Kambe ani ni ti bhela bhola navo ni ku ni txi sakana navo. Phela mame wangu mbwa Polónia, hi nga wa França. Ani ni txi tilava ngutu ti to vathu ve hanya ngu kudikha ni kupfana ti si nga ni mhaka ni lixaka lawe.

Ni dhanilwe kuya yimbini ngu 1957. Ngu ti ti nga ni maha ni ya maneka khe mtungani ka Argélia, ka wusiku wule wa txidema ni nga womba-womba ngu wona khe makhatoni. Msana kova ni di kwangute ni txi: “Txizimu! Txizimu!” ni tumbute to sigingi si ni nga ti sipfa i si nga sa disotxhwa kambe i ti sa mbongolo ya txitinga! Ngu kona ni nga ta hefu! Hambi keto, tximahakalo txiya ni yimbi, si ni mahile ni alakanya ngu txikongomelo txa wutomi. Kasi hi hanyela txani? Ina Txizimu txa khatala ngu ngatu? Ina hi na thuka hi hanya ngu kudikha ko mba guma?

Ngu msana, mbimo yi ni nga thavisa maferiya ni ya pfuxela vaveleki vamina, ni mananile ni mmweyo wa Tifakazi ta Jehovha. Ene a ni ningile kopiya ya La Sainte Bible, i nga ti Bhiblia ya Txifransa yi nga ti hunduluxetwe ngu vakatolika, ayi ni nga khata ku yi lera mbimo yi ni nga tshumela ni ya Argélia. Mapswi ya ma nga ni gwesa ngu ya ma ku ka Mtuletelo 21:3, 4, aya ma ku: “Ndide ditenda da Txizimu di ku hagari ka vathu . . . Txona txi na bahulela yotshe mirongo tikhoheni kwawe; kha ku nambi swa ku txi maneka kambe lifo, hambi kudila, hambi tihuwa, hambi kupandiseka, nguko so khata si pindile.” * Ka mbimo yoneyo ni si zivi txilo ngu Txizimu mwendo ngu Bhiblia.

Mbimo yi ni nga huma wusotxwhani ngu 1959, ni mananile ni François awu i nga ti Fakazi, ene a ni gondisile to tala ta mu ka Bhiblia. Ngu txikombiso, ene a ni kombile mu ka Bhiblia ti to Txizimu txi ni ditina, i ku Jehovha. (Mas. 83:18) François a tshumete e ni txhamusela to Jehovha a na tisa wululami ha mafuni, ni ku a na hindula mafu meva paradhisi, ni kutshumela kuhetiseka mapswi ma ku ka Mtuletelo 21:3, 4.

Tigondo toneto ti txi pfisiseka ni ku ti txi ni gwesa mbilu. Ni henyisilwe ngutu ngu vafundisi, ni ku ni ti lava kuva komba to ati va ti gondisako kha ta seketelwa mu ka Bhiblia! Ani ni ti kuzetetwe ngutu ngu mahanyelo a tate , ni si lavi kurinzela. Ni tilava kumaha txo kari ngu txikuluveta!

François ni vanathu vamwani va ni vhunile ti to ni rula. Vona va ni txhamusete ti to mthumo wa Makristu hi nga kulamula vamwani, kambe ngu va ninga themba, ngu ku va txhumayela mahungo a manene a Mfumo wa Txizimu. Awuwa ngu wona mthumo wu Jesu a nga maha, ni ku a tshumete e ninga valondeteli vakwe ti to ve wu maha. (Mat. 24:14; Luka 4:43) Ni tshumete ni gonda kuwomba-womba ngu nzila ya yinene ni vamwani, ti si nga ni mhaka ni ti va kholwako tona. Nga ha Bhiblia yi wombako ngu kona yi txi: “Kasi awu i ku txithumi txa Mkoma kha faneli kulwa mazunga. A fanete kuhanya ngu kuthutha ni votshe vathu, a txi ziva kugondisa, a txi hunisela amu ka sixaniso.”—2 Tim. 2:24.

 Ni mahile kutxitxa ku ku nga ti laveka, se ni bhabhatisilwe kota Fakazi ya Jehovha ngu 1959 ka mtshangano wa txigava. Ka mtshangano wonewo ni zivile mwanathu Angèle, awu ni nga mnavela. Ni khatile kuendela dibanza dakwe, se hi gwitisile kutxhadha ngu dilembe da 1960. Ene i ti wamsikati wa mnene ngutu, wamsikati wo xamatisa, awu i ku ningo yo ta ngu ka Jehovha.—Mav. 19:14.

Kudingana malembe o tala ni gondile ka vanathu vo txhariha ava va ku ni esperiyensiya. Ta hombe ngutu ati ni nga tigonda ngu tiya: Ti to hi kota kuhumelela ka sikarato si hi nga mananako naso ka siavela sathu, hi fanete kutiveka hahatshi hi tshumela hi thumisa wutxhari wu manekako ka Mavingu 15:22, wu ku: “Aha ku kuwalo mlayo, mithumo ya kona kha yi na dibhindu, aniko yi tsaniswa ngu madhota amangi.”

Ngu 1964 ni khatile kuwona to mapswi awa nga ditshuri. Ngu dilembe donedo, ni khatile kuthuma kota muwoneleli wa txigava, ni endela mabanza ni ku ma tsanisa mu ka likholo. Kambe, mbimo yoneyo ni ti kova ni 27 wa malembe, se ni si na esperiyensiya. Ngu toneto ni txi maha tiphazamo. Kambe ni zamile kugonda ka tiphazamo toneto. Txa lisima ngutu, ni gondile to tala ka “madhota” aya ma nga ti ni wusikoti.

Ni khumbula ti ti nga maheka mbimo yi ni nga ti muwoneleli wa txigava. Mbimo yi ni nga ti endela dibanza dimwani da Paris, mwanathu mmwani a ni dhani atxi a lava kuwomba-womba ni nani didhawani, se ni to “Ina kha ku na txikarato.”

Se a to ni wotisa atxi: Louis, ngako dhokodhela atxi dhana mthu ku eya sibhejela, aya wona mani?

Ni to xamula ni txi khani: “Wo lwala.”

Se ene a to womba tiya: “Ngu tona. Kambe ni wona to awe, u heta ngutu mbimo ni vanathu va va nga vitwa ngu didhawa da moya, vo fana ni madhota. Dibanza dathu di ni vanathu vo tala, ava va nga godhola, vavaphya, ni va tingana. Vona va nga tsaka ngutu ngako u txo heta mbimo yo tala navo, hambi u txoya mtini kwawe u ya susula navo.”

Txialakanyiso txa mwanathu wule, txive txa lisima ngutu. Lirando lakwe ngu vanathu li ni gwesile mbilu. Se ni zamile kwa mbi ti guleta, ni thumisa txialakanyiso txi a nga ni ninga. Na bonga ngutu Jehovha kuva ni vanathu vo fana ni nene.

 Ngu 1969 ni 1973, ni sawutwe kuva muwoneleli wa Dhepartamento ya Sakudya ka ma kongresu mambidi a internacional, khe Colombes, Paris. Ngu 1973 ku vite ni kongresu ayi ku nga ti ni 60.000 wa vathu, se ti lavile hi mana sakudya asi va ndi no dya kudingana 5 wa masiku! Ni txi thava ngutu. Kambe ni humelete ngu kuthumisa dibhuku da Mavingu 15:22, ngu kuwotisa ava va ku ni esperiyensiya. Ngu toneto, ni kombete txivhuno ka vanathu va va nga vitwa ngu didhawa da moya, ava va nga ti ni esperiyensiya ka mthumo wuwa. Ku ti pateka vadayi va sihari, vadimi, vabhiki, ni va va ku ka mthumo wa wuxavi. Ngu wumwewo hi ti koti kuhetisisa txiavelo txiya txa hombe.

Ngu 1973, ani ni msikati wangu hi rambilwe ti to hi ya thuma Bhetele ka França. Txiavelo txo khata txi ni nga txi mana, ni txona txi ti karata. Txona txi ti pata kurumela mabhuku athu khe Camarões, ku manekako África, amu mthumo wathu wu nga txi tsimbiswa ku kukhela ngu 1970 kala 1993. Ti txi ni karatela. Se mwanathu mmwani awu a nga ti wonelela mthumo khe França a ni tsanisile ngu kuwomba tiya: “Vanathu khe Camarões, va ka txilaveko txa hombe txa sakudya sa moya. A hi va dyiseni!” Se hi mahile toneto.

Ni mahile maendo o tala ka matiko ya ma nga ti hafuhi ni Camarões ti to ni ya manana ni madhota. Vanathu vonevo va txibindi ni wutxhari, va mahile malulamiselo yo kumaneka sakudya sa moya mbimo yotshe khe Camarões. Jehovha a katekisile mizamo yathu. Kudingana 20 wa malembe, vathu va Jehovha kha va nga txhotelwa ngu Muwoneleli ni txibhukwana txi txi nga ti humiswa mtxima ni mtxima txi nga ti dhanwa ku i Nosso Serviço do Reino.

Kukhukhela makhatoni hi txi ngadi hi txi namorara, ni ti woni tifanelo ta tinene ta moya ta Angèle. Tifanelo toneto, ti ti ta woneka ngutu mbimo yi hi ngatxhadha. Phela ditshiku di hi nga txhadha ngu dona, ene a ni kombete ti to ni maha mkombelo ni gela Jehovha mayelano ni mixuvo  yathu yo mu thumela ka mbimo yotshe kota mpatwa. Jehovha a xamute mkombelo wonewo.

Angèle a ni vhuni ngutu ti to ni themba Jehovha. Ngu txikombiso, mbimo yi hi nga rambwa ti to hi ya thuma Bhetele ngu 1973, ani ni txi kana-kana nguko ni ti wu dhunda mthumo wa txigava. Kambe Angèle a ni khumbuxetile ti to athu hi ti ningetete ka Jehovha. Se hi fanete kutumela timwani ni timwani ati sengeletano yakwe yi hi kombelako ti to hi ti maha. (Vaheb. 13:17) Se ani kha na kana-kana kambe. Hi to tsula hi ya thuma Bhetele. Msikati wangu ani wutxhari, wa dinganisela ni ku wa dhunda ngutu Jehovha, se eto ta tsanisa ngutu wukati wathu, ni ku ta hi vhuna ku hi maha sisungo sa sinene.

Hambiku hiyako hi txi kumba, Angèle wa simama eva wamsikati wa mnene ni ku wa ni seketela. Ngu txikombiso, ka sikolwa si hi rambwako, ani ni Angèle ti lava hi thuma ngutu kasi ku hi tshukwatisa Txingiza. Ngu toneto, ti lavile hiya ka dibanza da Txingiza, hambiku hi nga ti ni 70 wa malembe ka mbimo yoneyo. Ngu konaha ka wutixamuleli wu ni kunawo kota txiro txa Komisawu ya Didhavi, kugonda lidimi limwani kha ti ni hehukeli. Kambe ani ni Angèle ha vhunana. Hambiku hi ku ni ma 80 wa malembe, ha simama hi lulamisela mitshangano ngu Txingiza ni Txifranseji. Ha tshumela hi ti toloveta kuwombo-womba hi di mitshanganoni ni kutxhumayelani ni dibanza. Jehovha a katekisile mizamo yoneyo yo gonda Txingiza.

Ngu 2017, hi mani lungelo ya hombe. Ani ni Angèle hi ve ni lungelo yo ya ka Txikolwa txa Siru sa ma Bhetele ni vasikati vawe, atxi txi nga mahelwa Centro Educacional da Torre de Vigia khe Patterson, Nova York.

Jehovha ngu ditshuri M’gondisi wa hombe. (Isaya 30:20) Se kha ti xamalisi ku malanda akwe, vaphya mwendo o kumba ma txi mana gondo yo guleka! (Dhewut. 4:5-8) Ni woni to vaphya ava va engisako Jehovha ni vanathu va va ku ni esperiyensiya va ya ve kula ngu didhawa da moya. Nga ha Mavingu 9:9 a wombako ngu kona atxi: “Ninga gondo ka txhari, kasiku yi na txhariha ngutu; gondisa wo lulama, se ene ana kula mu ka mapimo.”

Mbimo yimwani na tshuka ni khumbula wusiku wule ni nga thava ngutu khe mimangoni ya Argélia 60 wa malembe msana. Kambe ni si tizivi to wutomi wangu wu nga ta tsakisa nga tiya. Ni gondile to tala ka vamwani. Jehovha ani katekisile ngutu, ani ni Angèle, ngu ku hi ninga wutomi wo tsakisa ngutu. Se hi ti emisete kwa mbi leka kugonda ngu Jehovha, ni ka vanathu ava va mu randako, ava va ku ni wutxhari.