1. a) Hi ti zivisa ku txani ti to vathu va Txizimu va ndina huma wubotxhwani ka Bhabhilona wa Hombe? b) Ngu sihi siwotiso asi hi no si xamula ka msungo wuwa?

KA MSUNGO wu wu nga pinda hi woni ti to Makristu o thembeka ma bete wubotxhwani ka Bhabhilona wa Hombe. Kambe vona va ndina huma. Hi ti zivisa ku txani? Nguko Txizimu txi rumile vathu va txona “kuhuma” ka wukhongeli wa makuhu. (Lera Mtuletelo 18:4.) Se mhaka yiya yi kombisa ti to Makristu ma ndina huma ka Bhabhilona wa Hombe. Konkuwa hi na gonda ti to ti ndina mahisa ku txani. Kambe hi fanete hi thanga ngu kuxamula siwotiso siya: Ngu tihi ati Vagondi va Bhiblia va nga ti ti emisete ku ti maha ngu Bhabhilona wa Hombe na ku si se va 1914? Ina ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu vanathu va ti hiseka ka kutxhumayela? Ina va ti wubotxhwani ka Bhabhilona nguku va nga ti lava kululamiswa?

2. Ngu tihi ati vagondi va nga ti ti emisete ku timaha na Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu yi si se khata?

² Na ku si se khata Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu, Charles Taze Russell ni vamwane Vagondi va Bhiblia, va ti woni ti to wukhongeli wa makuhu kha wu gondisi ditshuri da Bhiblia. Se va si lavi kupfa txilo ngu vathu vonevo. Ngu 1879, direvhista da A Torre de Vigia (konkuwa i ku Muwoneleli) ngu txingiza di wombile ti to ava va ti wombako Makristu kambe va txi seketela mifumo ngu ditshuri evo i Bhabhilona wa Hombe, awu Bhiblia yi ku khene digelegele.—Lera Mtuletelo 17:1, 2.

3. Vagondi va Bhiblia va mahile txani kasi ve kombisa ti to va huma ka wukhongeli wa makuhu? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

³ Vathu vo tala vo thembeka va ti ti ziva ti to ngako va txi simama ve seketela wukhongeli wa makuhu, Txizimu txi na mbi va katekisa. Va mahile txani? Amu txiemo txi nga ti hehuka va rumete mapapilo titxhetxheni kwawe o womba ti to va huma ka txhetxhe yile. Kasi vamwane va to maha ngu kulera vapune kona txhetxheni mule. Vagondi va Bhiblia va ti vekile ha kubasani ti to kha va ngadi ve lava txilo kambe ngu wukhongeli wa makuhu! Kambe eto i ti phango nguko va ndina dawa. Kambe ngu 1870, ka matiko a mangi wukoma wu si ngadi wu seketela titxhetxhe kufana ni kale. Konkuwa vathu va ndina thuma kuranda! Va ndina lamba ha kubasani ati i ku makuhu.

4. Txhamusela ti to Vagondi va Bhiblia va ti ni mawonelo yahi ngu Bhabhilona wa Hombe ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu.

⁴ Ina Vagondi va Bhiblia va gwitete ha ko gela maxaka, vangana ni vamwane txhetxheni ti to kha va swi ve seketela wukhongeli wa makuhu? Lambi! Va woni i di tshuko kugela ditiko dotshe ti to, wukhongeli wa makuhu ngene Bhabhilona wa Hombe, digelegele. Se hagari ka Dezembro wa 1917 ni makhatoni ka 1918, mazana a Vagondi va Bhiblia va ningete 10.000.000 wa siphephana si nga ti ni msungo wa mhaka wu wu ku khene: “Kuwa ka Bhabhilona wa Hombe”. Txiphephanetxo, txi to so humisela makuhu a wukhongeli wa makuhu. Ina wa di wona diso da vathangeli va titxhetxhe? Kambe ka Vagondi va Bhiblia, va txo sakana ni txhini. Va ti ti emisete kutxhumayela ni “kuengisa Txizimu kupinda kuengisa vathu”. (Mithumo 5:29) Mhaka yiya yi hi gela txani? Ti to ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu, hi nga ti to Makristu ma txo bela ka wubotxhwa wa wukhongeli wa makuhu. Kambe va txo zama kuhuma ni ku kuzeta vamwane ti to ve maha toneto ni vona.

5. Vanathu va va nga thumela Jehovha hagari ka malembe a 1914 ni 1918 va wombile txani?

⁵ Malembe ya ma nga pinda hi wombile ti to Txizimu txi si va tsakeli vathu va txona nguko va ti si hiseki ka mthumo wo txhumayela, ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu. Se ngu toneto hi nje khathu, va betilwe wubotxhwani wa Bhabhilona wa Hombe ngu mbimoanyana. Hambiketo, vanathu va va nga thumela Txizimu hagari ka 1914 ni 1918 va gwitile ve womba ti to va mahile mizamo ya hombe ti to ve txhumayela. Mhaka yoneyo yi hi mahile hi pfisisa timhaka timwane ta mu ka Bhiblia.

6, 7. a) Ngu sihi sikarato asi Vagondi va Bhiblia va nga manana naso ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu? b) Nji txani txi kombisako ti to va si oteli?

⁶ Ngu ditshuri Vagondi va Bhiblia va ti ñolekile ngu mthumo wo txhumayela. Ina ti va hehukete? Ahim-him, he woni sikarato simbidi asi va nga va naso. Txo khata, votshe va ti fanete ve gonda kutxhumayela ngu kuthumisa Bhiblia basi. Vona va ti ningelela mabhuku ni ku gondisa ngu ona ditshuri. Ngu 1918 wukoma wu lambisile dibhuku di di ku O Mistério Consumado, ngu Txingiza. Vanathu ti va karatete kutxhumayela. Txikarato txa wumbidi i mkhuxwani wa Espanha. Wulwati wuwa wu ti tshapela ngu txikuluveta, se ti si va hehukeli vanathu ku tsimbila-tsimbila ni ku txhumayela. Hambiketo, Vagondi va Bhiblia kha va nga otela ni mthumo.

⁷ Ngu 1914 Vagondi va Bhiblia va khatile ku kombisa “Fotodrama da Criação”. Ngu mbimo yoneyo, i ti ta tiphya ditikoni, kuxalela vhidhiyo ya mifota ni madhezenyo kupata ni wutxenje. Drama  yoneyo, nga ha yi nga txi dhanwa ngu kona, yi ti ni matimu a kukhukhela ka kuwumbwa ka Adhamu kala magwito ka dikhulu da malembe a kufuma ka Jesu. Yona yi xaletwe ngu 9.000.000 wa vathu ngu 1914, i ku mtengo wo pinda Tifakazi ti ti ku ho ha mafuni kotshe. Ka ditiko da Estados Unidos, kupinda 809.000 va xalete mitshangano ngu 1916, se ngu 1918 ve hoka kona mu ka 950.000. Ngu ditshuri Vagondi va Bhiblia va si oteli!

8. Vanathu va va thangelako va va vhunisile ku txani Vagondi va Bhiblia?

⁸ Ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu vanathu va va nga ti thangela mthumo va zamile ti to ku maneka mabhuku ya ma nga seketelwa ka Bhiblia ni kutsanisa Vagondi va Bhiblia. Eto ti va hite mtamo wo simama ve txhumayela. Richard H. Barber a ti khene: “Ti kotekile ti to ku va ni vawoneleli vamwane va sigava, nem kha ha ema kurumela A Torre de Vigia. Hambi Canadá va nga ti lambisela ni kona, di ti tsula.” A tshumete a txi khene: “Ni ve ni lungelo yo rumela dibhuku di di ku O Mistério Consumado ka vanathu va va nga tekelwa ngu wukoma. Mwanathu Rutherford a kombete ti to hi maha malulamiselo yo kumahwa mitshangano ya hombe ka madhoropa o tala a Wuswa ditambo ka Estados Unidos, ni kurumela vanathu kasi ku ya ningela miwombawombo ti to ve tsanisa vanathu.”

9. a) Ngu ku txani vathu va Txizimu va nga ti lava kululamiswa kukhukhela ngu 1914 kala 1919? b) Ngu ku txani mhaka yoneyo yi sa fanelwa yi tekwa nga wubotxhwa wa Bhabhilona wa Hombe?

⁹ Ku ni mu Vagondi va Bhiblia va nga ti fanete kululamisa kona. Ngu txikombiso, Bhiblia yi womba ti to hi engisa wukoma. (Varoma 13:1) Mhaka yoneyo kha va yi pfisisa kwati. Ngu ku txani? Nguko vamwane ti ti va karatela kwa mbi belela tipolitika ngu mbimo ya yimbi. Se mbimo yi mkoma wa Estados Unidos a nga kombela ti to vathu ve khongelela kudikha, ni dona direvhista da A Torre de Vigia di gete vanathu ti to ve maha toneto. Vanathu vamwane va seketete yimbi ngu timali se vamwane va ve masotxhwa. Ngu toneto ku ti laveka kululamisa timwane. Kambe mhaka yoneyo yi fanete yi tekwa nga wubotxhwa wa Bhabhilona wa Hombe? Lambi! Ngu ku txani? Nguko ngu mbimo ya Yimbi ya Hombe yo Khata ya Mafu vanathu se va ti ya ve huma ka wukhongeli wa makuhu.—Lera Luka 12:47, 48.

10. Ngu tihi ati Vagondi va Bhiblia va nga ti tipfisisa?

 ¹⁰ Ti ha kubasani! Vagondi va Bhiblia va si ti pfisisi ti to ti womba txani ka Mkristu kwa mbi bela ka tipolitika. Kambe vona va ti ti ziva ti to, kudaya ti bihile. Se hambi vanathu va i nga ti masotxhwa, va si bhalisi m’thu ngu txibhamu txawe. Ngu toneto vamwane va nga ti vekwa ngu masoni kasiku ve dawa.

11. Sathane a mahile txani ti to e karata Vagondi va Bhiblia?

¹¹ Sathane a henyile ngako vanathu va txi thembeka ka Jehovha. Ngu toneto, a thumisile mifumo ti to yi humisa milayo ayi yi ndino vangela txikarato vanathu. (Masalmu 94:20) Ngu txikombiso, muhombe wa dibutho da Amerika, James Franklin Bell, a gete mwanathu Rutherford ni Van Amburgh ti to wukoma wu zama kuhumisa mlayo wa ti to awu a lambako ku ya yimbini a fanete e dawa. Se ene a ti womba Vagondi va Bhiblia. Kambe mkoma wa Estados Unidos kha wu tumelela mlayo wonewo. Mamole kha nga tsaka. Ati khene: “Kambe mo sakana, ha ti ziva ti to hi na mi mana ka txani? Phela hi na mi mana.”

12, 13. a) Ngu ku txani vanathu vava va 8 va nga mana txigwevo txo lapha? b) Txhamusela ti to va ti kombisisile ku txani ti to hambiku va nga ti jele va lava kuengisa Jehovha?

¹² Wukoma wu zile wu yi mana nzila. Mwanathu Rutherford ni Van Amburgh ni vamwane va 6 va nga ti emela Sociedade Torre de Vigia (ya Estados Unidos) va ñotwe. Mxuxisi wa timhaka wa mbimo yoneyo a ti khene vanathu vonevo va ni wurena ku pala ni masotxhwa a Jarmani. A ti khene va vhukile wukoma, masotxhwa ni titxhetxhe totshe, va fanete ve womba txi txi nga mitwa ngu khukhu. Se  Vagondi vonevo va Bhiblia va 8 va ningilwe txitsayiso vo txo lapha ka jele ya Atlanta ni Georgia. Kambe mbimo yi yimbi yi nga guma, va humisilwe jele se txigwevo txawe txi pfhitwa.

¹³ Hambiku va nga ti jele, vanathu vonevo va ti emisete kuengisa mlayo wa Txizimu. Hi ti zivisa ku txani? Va bhate dipasi do kombela kuhuma jele di ya ka mkoma wa Estados Unidos. Va mtxhamusete ti to Bhiblia yi womba ti to hi nga dayi. Va m’gete ti to m’thu wu a ku khene a lava kuthumela Txizimu, se e gwita a si engisi milayo ya txona, a na loviswa. Se ve m’gela ti to ngu toneto ti va mahako va si lavi kudaya m’thu mmwane. Wa ti wona ti to mhaka yiya yi ti lava txibindi, phela va ti bhalela Presidente.

14. Ngu kuya ngu Malakiya 3:1-3 nji txani txi nga humelela ngu 1914 kala 1919?

¹⁴ Ati ti nga humelela ka Vagondi va Bhiblia hagari ka 1914 ni makhatoni ka 1919 ti txhamusetwe ka dibhuku da Malakiya 3:1-3 (Yi Lere.) Jehovha Txizimu, “Mkoma wa ditshuri” ni Jesu Kristu “txirumwa txa txitumelelano”, va tile kasi ku ta xolisisa “vanana va Levhi”, ava va emelwako ngu vasawuleki. Msana ka kuva Jehovha a di va lulamisile ni ku va basisa, se va ti emekile ti to ve amukela txiavelo txa txiphya. Ngu 1919, Jehovha a vekile “txithumi txo thembeka na txi di txharihile” ti to txi thangela ni kugondisa vathu vakwe. (Matewu 24:45) Vathu va Txizimu se va ti ko hefu ka Bhabhilona wa Hombe. Kukhukhela koneho, va gondile to tala ngu ti Txizimu txi ti lavako, ni lona lirando lawe li yite li kula. Ngu ditshuri va yi bongile ngutu kateko yiya ya Jehovha! ^[1]—Wona txhamuselo yo gwitisa.

15. Hi nga ti kombisisa ku txani ti to ha bonga nguku hi nga khululwa ka Bhabhilona wa Hombe?

¹⁵ Ta tsakisa kukhululeka ka Bhabhilona wa Hombe. Mizamo ya Sathane yo lovisa wukhozeli wa ditshuri, i ve mnyuku wa yimbwa. Kambe ti lava hi khumbula ti to kasi ngu ku txani Jehovha a di hi khulute wubotxhwani. Ene a lava ti to hi pona. (2 Vakorinto 6:1) Kambe timiliyoni ta vathu va timbilu ta tinene va nga di ñolisisilwe ngu wukhongeli wa makuhu, ti lava hi va vhuna. He zameni kumaha totshe ati hi ti kotako ti to hi etetela vanathu, hi vhuna vathu ti to ve namuruka ka wukhongeli wa makuhu!