1. Ngu tihi ati hi nga ti gondako ka va va nga kula ngu tanga?

 HOTSHETHU ha lava txivhuno mbimo yi hi mahako sisungo sa lisima ka wutomi. Madhota kumweko ni Makristu aya ma nga vitwa ngu didhawa da moya ma nga hi vhuna ngutu ka mhaka yiya. Hambi i di ti to mba hombe ngutu kwathu, kha ha fanela kupimisa ti to sialakanyiso sawe si pindetwe ngu mbimo. Jehovha a lava ti to hi gonda ka va va nga kula ngu tanga. Vona va hanyile mbimo yayingi ku hi pinda, ngu toneto va ni txiperiyensia ni wutxhari wo engeteleka.—Jobe 12:12.

2. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

² Ka mbimo ayi yi nga pinda, Jehovha a thumisile vavamna vo thembeka kasi ku ve tsanisa ni kukongomisa vathu vakwe. Vavamna vonevo se va ti kute ngu tanga, ngu txikombiso, Mosi, Dhavhidha ni mpostoli Johani. Vona kha va hanya ka mbimo ya yimweyo, hahanze keto wutomi wawe wu ti hambani ngutu. Mbimo yi va nga ti hafuhi ni kufa vona va ningete sialakanyiso sa wutxhari ka va i nga ti ngadi majovhem, ni ku mmweyo ni mmweyo wawe a wombawombile mayelano ni lisima la kuengisa Txizimu. Jehovha a mahile ti to mapswi a vavamna vonevo me bhalwa amu ka Bhiblia kasiku hi mana kugonda txo kari. Hotshethu, majovhem kumweko ni va va nga kula ngu tanga hi nga gonda txo kari ka ti vavamna vonevo va nga ti womba. (Var. 15:4; 2 Tim. 3:16) Ka gonda yiya hi na wona mapswi o gwitisa a vavamna vava va vararu ni ti hi nga ti gondako ka ti va nga ti womba.

‘U NA HANYA MBIMO YO LAPHA’

3. Ngu tihi ati Mosi a nga maha?

³ Mosi a thumete Jehovha wutomi wakwe wotshe. Ene i ve juwiji, mprofeti, mthangeli ni m’bhali. Ati a nga ti hanya ka wutomi wakwe ti mmahile e va ni txiperiyensia txa txingi. Ngene a nga khulula  Vaisrayeli wukhumbini khe Egipta ni ku a woni sidiwukiso sasingi sa Jehovha. Hahanze keto, Jehovha a thumisile Mosi ku e bhala 5 wa mabhuku o khata a mu ka Bhiblia, Masalmo 90 ti nga mahako ni Masalmo 91. Ti ti komba kambe i di ene a nga bhala dibhuku da Jobe.

4. Mba mani ava Mosi a nga va tsanisa, ni ku ngu kutxani?

⁴ Adi hafuhi ni kufa, Mosi, a di ni 120 wa malembe, a tshanganisile Vaisrayeli kasi ku va khumbutisa totshe ati Jehovha a nga ti va mahete. Vamwani Vaisrayeli mbimo yi i nga ti ngadi majovhem va woni sidiwukiso asi Jehovha a nga ti si mahile ni nzila yi a nga tsayisa ngu yona Vaegipta. (Eks. 7:4) Vona va woni Jehovha a txi abanisa Linene lo Bhilivila kasiku ve kota kupinda ni kuwona Jehovha a txi lovisa Faro kumweko ni dibutho dakwe. (Eks. 14:29-31) Mbimo yi va nga di txiwulani, Jehovha a va vhikete ni ku va khatalela. (Dhewut. 8:3, 4) Vaisrayeli i si nga kale va di na bela ka Ditiko da Txithembiso, se Mosi kha nga luza mkhanjo wo va tsanisa ngu dikhambi do gwita. a

5. Ngu txihi txitsanisekiso atxi mapswi o gwita a Mosi ma nga txi ningela ka Vaisrayeli? (Dhewuteronome 30:19, 20)

⁵ Ngu tihi ti Mosi a nga ti womba? (Lera Dhewuteronome 30:19, 20.) Mosi a khumbutisile Vaisrayeli ti to va ti ni wumangwana wo tsakisa. Ngu kona ha ka makatekwa a Jehovha, vona va di na hanya mbimo yo lapha ka ditiko di Jehovha a nga di thembisile ku va ninga. Ditiko donedo i ti do nona ngutu. Mosi a bhate ti di ndi no zumbisa tona: “Madhoropa a hombe o tshura, awa u nga mbi ma aka, ka tinyumba ti ti nga tala ni sotshe sa sinene, asi si nga mbi sengeletwa ngu ngawe; sisima si si nga mbi kelwa ngu ngawe; tithembwe ta mivhinya ni miolivha, ayi yi nga mbi phawa ngu ngawe.”—Dhewut. 6:10, 11.

6. Ngu kutxani Jehovha a di tumelete matiko mamwani me xula Vaisrayeli?

⁶ Mosi a tshumete e ningela txialakanyiso ka Vaisrayeli. Kasiku ve ya masoni ve hanya ka ditiko do nona adi va nga ti di amukete, ti txi lava ve simama ve engisa Jehovha. Mosi a va khumbutisile ngu lisima lo ve ‘sawula wutomi’ ngu kuengisa Jehovha ni ‘kunamarela kwakwe.’ Kambe Vaisrayeli kha va lava kuengisa, ngu mhaka ya toneto, ku di pindile mbimo Jehovha a tumelete ti to Vasiriya ni Vabhabhilona ve honyola matiko aleya ni kuteka Vaisrayeli kota tikhumbi.—2 Vafu. 17:6-8, 13, 14; 2 Mak. 36:15-17, 20.

7. Ngu tihi ati hi ti gondako ka mapswi a Mosi? (Wona ni mfota.)

⁷ Ngu tihi ti hi ti gondako? Kuengisa ta hulukisa wutomi wathu. Kufana ni Vaisrayeli va nga di hafuhi ni kubela ka Ditiko da Txithembiso, nathu hi hafuhi ni kubela ka mafu a maphya aya Jehovha a nga ma thembisa. I si nga kale dotshe ditiko di na hunduka di va paradhise. (Isaya 35:1; Luka 23:43) Dhiyabhulosi ni madhimoni va na mbi swa va diho. (Mtu. 20:2, 3) Kha khu na mbi va ni wukhongeli wa makuho ni ku kha ngaho awu a no ngadi a txi kanganyiswa ngu wona. (Mtu. 17:16) Nga ngaho awu a no ngadi a txi xaniseka ngu mhaka ya mifumo ya vathu. (Mtu. 19:19, 20) Jehovha kha na mbi tumelela m’thu ku e maha sikarato khe paradhise. (Mas. 37:10, 11) Votshe vathu va na engisa milayo ya Jehovha, kota wuyelo ku na va ni kurula ka hombe ni wumwewo. Hahanze keto vathu va na thembana ni kudhundana. (Isaya 11:9) Hi yi emete ngu maso o bhilivila mbimo yoneyo! Ngako hi txi simama hi txi engisa Jehovha hi na va ni lungelo yo hanya ka paradhise konaha hamafuni, i si nga ngu malembe nyana dwe, kambe ngu ha ku si gumiko.—Mas. 37:29; Joh. 3:16.

8. Txithembiso txa wutomi wo mba guma txi vhunisile kutxani murumiwa? (Judha 20, 21)

⁸ Ngako txithembiso atxi Jehovha a nga hi  mahela txa wutomi wo mbi guma txi di tsani ka mialakanyo yathu, athu hi na sikota ku mu engisa ti si khataliseki sikarato asi si nga humelelako ka wutomi wathu. (Lera Judha 20, 21.) Txithembiso txonetxo txi nga hi ninga mtamo awu hi wu lavako kasiku hi kota kulwisana ni kutandeka ko kari. Mwanathu awu a ku ni malembe amangi a txi thuma kota murumiwa khe África, a txhamusete ti to makhambi amangi atxi dukeka kumaha ati ti nga si tsakisi Jehovha. Ene a womba tiya: “Ni tumbute ti to ni si na kuhanya ngu ha ku si gumiko ka paradhise ngaku ni si engisi Jehovha. Eto ti ni vhuni ku ni simama ni lwisana ni txikarato txangu ni kumaha mkombelo ka Jehovha ku e ni vhuna. I Jehovha dwe a nga ni vhuna ku ni xula kutandeka koneko.”

“U NA HUMELELA KA NI TIHI TI U NO MAHA”

9. Ngu sihi sikarato si Dhavhidha a nga wonisana naso?

⁹ Dhavhidha a ve mkoma wo thembeka ka Jehovha. Ene i ti mtxhayi, mlwi ni mprofeti. Kambe a tshumete e wonisana ni sikarato sasingi. Ngu txikombiso, ngu malembe o kari atxi zumbela kututuma atxi thava Mkoma Sawule awu a nga txi lava ku m’daya. Ni ku msana ka kuva adi mahile mkoma, makhambi amangi a txi zumbela kututuma kasi kuhulukisa wutomi wakwe nguku mwanana wakwe Abhisalome atxi zama ku mtekela wukoma. Ti si nga ni mhaka ni sikarato soneso, ni simwani sa kutandeka kwakwe, Dhavhidha a simamile a di thembekile ka Jehovha kala magwito ka wutomi wakwe. Jehovha a m’dhani kota wo ‘randeka ka mbilu yakwe.’ Ngu toneto ti ni lisima ngutu kuengisa sialakanyiso sa wutxhari asi Dhavhidha a nga si ningela.—Mith. 13:22; 1 Vafu. 15:5.

10. Ngu kutxani Dhavhidha adi ningete sialakanyiso ka mwanana wakwe Solomoni, asi se kuva mkoma?

¹⁰ Ngu txikombiso, wona txialakanyiso atxi Dhavhidha a nga ninga mwanana wakwe Solomoni awu a ndi nova mkoma wa Israyeli. Jehovha a sawute Solomoni awu i nga ti ngadi jovhem ku e aka dithempele amu vathu va ndi no khozela kona Jehovha. (1 Mak. 22:5) Solomoni a ti ni mthumo wa hombe wo wu maha ni ku a ndi na lava txivhuno txa Jehovha kasiku e kota kufuma vathu. Ngu tihi ti Dhavhidha a nga ti womba kasi ku e vhuna Solomoni? A hi ti wone.

11. Ngu kuya ngu 1 Vafumeli 2:2, 3, ngu txihi txialakanyiso atxi Dhavhidha a nga ninga Solomoni, ni ku ngu tihi timhaka ta tinene ati ti nga maheka mbimo yi Solomoni a nga txi engisa Jehovha? (Wona ni mfota.)

¹¹ Ngu tihi ti Dhavhidha a nga ti womba? (Lera 1 Vafumeli 2:2, 3.) Dhavhidha a gete mwanana wakwe ti to ngako a txo engisa Jehovha, mbimo yotshe a ndi na katekiswa. Kudingana malembe amangi Jehovha a ningile silo sasingi sasinene ni ku a mvhuni ngu tinzila to hambana-hambana. (1 Mak. 29:23-25) Solomoni a akile dithempele do tshura ngutu ni ku wungi wa mapswi akwe ma bhatwe ka mabhuku o kari amu ka Bhiblia. Ene a tshumete e ziwa ngutu ngu wutxhari ni tithomba takwe. (1 Vafu. 4:34) Kambe nga ha Dhavhidha a nga txhamusela ngu kona, Solomoni a ndi na humelela ka wutomi wakwe ngako a ti ko engisa Jehovha. Txo mbi tsakisa, mbimo yi Solomoni  a nga kula ngu tanga, a khatile kukhozela simwani sizimu. Ngu mhaka ya toneto Jehovha a lekile ku m’katekisa ni ku kha nga tikota kambe kufuma vathu ngu wutxhari ni kululama.—1 Vafu. 11:9, 10; 12:4.

12. Ngu tihi ati hi ti gondako ka sialakanyiso sa Dhavhidha?

¹² Ngu tihi ati hi ti gondako? Kuengisa ka hi tisela makatekwa. (Mas. 1:1-3) Ti hakubasani ti to nyamsi, Jehovha kha wombi to a na hi maha hi va vo ganya mwendo hi va ni nduma kufana ni Solomoni. Kambe ngaku hi txi engisa Txizimu txathu, mbimo yotshe txi na hi ninga wutxhari awu hi wu lavako kasi ku hi maha sisungo sasinene. (Mav. 2:6, 7; Jak. 1:5) Sialakanyiso sa Jehovha si nga hi vhuna kumaha sisungo mayelano ni mthumo, txikolwa, male ni misakano. Kuthumisa wutxhari wa Jehovha ka wutomi wathu ti nga hi vhikela ka sikarato sasingi. (Mav. 2:10, 11) Hahanze keto hi na mana vangana vo thembeka ni ku hi na tshumela hi ziva ati hi fanelako ku ti maha kasi ku hi va ni mwaya wo tsakisa.

13. Nji txani txi nga vhuna Carmen ku e maha sisungo sa sinene?

¹³ Carmen awu a zumbako Moçambique, atxi pimisa ti to kubela ka sikolwa so guleka ti ndi na hehukisa wutomi wakwe. Ene a ti bhalisile ka Univhersidhadhe yo gondisa timhaka ta kuyelana ni kuaka. Ene a wombile tiya: “Ani ni txi ti dhunda ati ni nga txi ti gonda, kambe ni si nga ni mtamo ni mbimo yo maha timhaka timwani. Ani ni txi bela ma 7:30 ni huma ma 18. Ti txi ni karatela kutsula mitshanganoni ni ku wuxaka wangu ni Jehovha wu khatile kuhola. Mndani ka mbilu yango, se ni ti tumbute ti to ni txo zama kuthumela vakoma vambidi.” (Mat. 6:24) Ene a mahile mkombelo ka Jehovha mayelano ni ti ti nga txi maheka ni ku a mahile wuxolisisi ka mabhuku athu. Carmen a womba tiya: Msana ka kuva madhota ni mame wangu va di ni ningile sialakanyiso so kari ni sungile kuleka Univhersidhadhe ni thumela Jehovha ka mthumo wa mbimo yotshe. Ani kha ni kanakani ti to ni mahile txisungo txa txinene ka wutomi wangu ni ku ni tsakile ngutu ngu toneto.”

14. Ngu dihi didungula da lisima ngutu adi Mosi ni Dhavhidha va nga hi siyela?

¹⁴ Mosi ni Dhavhidha va txi mranda ngutu Jehovha ni ku va txi li ziva lisima la ku muengisa. Ka mapswi awe o gwita vona va kuzetile vamwani ku ve londisa txikombiso txawe. Mosi ni Dhavhidha va ti vekile hakubasani ti to ava va lekako kuthumela Jehovha kha va na kuva kambe vangana vakwe. Mwendo ku kha na mbi simama e  va katekisa. Sileletelo asi va nga si ningela nza lisima ngutu ni kwathu nyamsi. Ku di pindile malembe amangi, dilanda dimwani do thembeka da Jehovha di tshumete di womba-womba ngu lisima lo simama hi di thembekile ka Txizimu txathu. A hi bhule nyana kudotho ngu dilanda donedo.

“TI WALO TI NI TSAKISAKO NGUTU KUPINDA KUZIVA TIYA”

15. Ngu tihi timhaka ati mpostoli Johani a nga ti wona ka wutomi wakwe?

¹⁵ Johani i ti mgondiswa wu a nga txi dhundwa ngutu ngu Jesu. (Mat. 10:2) Ene a hetile mbimo yayingi adi ni Jesu va txi txhumayela ni ku a woni sidiwukiso sasingi asi Jesu a nga txi si maha. A woni Jesu a txi dawa ni mbimo yi a nga wuswa. Johani a tshumete e wona Makristu ma txi engeteleka ngu kutsimbila ka mbimo. A hanyile ngutu a ha a ngaza e wona mahungu a manene ma txi “nuwelwa ka sotshe sivangwa asi si ku hahatshi ka nzuma.”—Vakl. 1:23.

16. I mani awu a tsaniswako ngu mapasi a Johani?

¹⁶ Mbimo yi Johani a nga ti kute ngu tanga a ve ni lungelo yo bhala dibhuku do xamatisa da Mtuletelo adi di ku ni “Mtuletelo wa Jesu Kristu.” (Mtu. 1:1) Ene a tshumete e bhala dibhuku da evhangeli a di di ku ni ditina dakwe, ni mamwani mapasi a mararu o huhutelwa. Ka dipasi dakwe da wuraru, a bhalete mkristu wo thembeka ngutu a dhanwako ku i Gayo a nga txi mranda ngutu nga o va mwanana wakwe. (3 Joh. 1) Ti nga maha Johani a di vile ni vanana vavangi va moya ava a nga txi va randa ngutu. Ati wamwamna wuwa wo thembeka a nga ti bhala, ta tsanisa otshe malanda a Jesu kala ka masiku athu.

17. Ngu kuya ngu 3 Johani 4, nji txani atxi txi hi ningako litsako?

¹⁷ Ngu tihi ti Johani a nga ti bhala? (Lera 3 Johani 4.) Johani a bhate ti to kuengisa Jehovha ti tisa litsako la hombe. Mbimo yi a nga bhala dipasi dakwe da wuraru, vathu vamwani va txi hangalasa tigondo ta makuho ni kumaha mazunga dibanzani. Kambe txo tsakisa, vamwani va txi simama va txi “hanya mu ka ditshuri.” Vona va txi engisa Jehovha ni kusimama ‘ve veketa sirumo sakwe.’ (2 Joh. 4, 6) Makristu oneyo o thembeka ma tsakile ngutu, i si nga mbilu ya Johani dwe, kambe ni ya Jehovha.—Mav. 27:11.

18. Hi gonda txani ka mapswi a Johani?

¹⁸ Ngu tihi ati hi ti gondako? Kuthembeka ti tisa litsako. (1 Joh. 5:3) Athu ha tsaka ngutu ngu kuziva ti to hi tsakisa mbilu ya Jehovha. Jehovha wa tsaka ngutu ngaku a txi hi wona hi txi si kota kuvayilela siduko sa mafu yawa ni kuengisa milayo yakwe. (Mav. 23:15) Tingilozi nzumani ni tona ta tsaka ngutu ngu mhaka ya toneto. (Luka 15:10) Ni ku athu ha tsaka ngutu ngako hi txi wona vanathu va txi simama va di thembekile  mbimo yi va wonisanako ni kuxaniswa ni siduko. (2 Vat. 1:4) Mbimo yi mafu awa a Sathani ma no loviswa, athu hi nava ni litsako ngu kuziva ti to hi tikoti kusimama hi di thembekile ka Jehovha kala magwito.

19. Mwanathu awu a dhanwako ku i Rachel a womba txani mayelano ni kugondela ditshuri vamwani? (Wona ni mfota.)

¹⁹ Tximwetxo txa timhaka ati ti hi ningako litsako ngu womba-womba ni vamwani mayelano ni Jehovha. Rachel awu a zumbako República Dominicana, a womba ti to i lungelo ya hombe ngutu kuwombawomba ni vamwani mayelano ni Txizimu txathu. A txi pimisa ngu votshe ava a nga va vhuna kugonda mayelano ni Jehovha, a txhamusela tiya: “Ta ni karatela kutxhamusela litsako ali ni li pfako mbimo yi ni wonako ava ni nga va vhuna kugonda mayelano ni Jehovha ve maha kutxitxa ka wutomi wawe ni kutshumela ve mthemba. Matipfelo oneyo ma hakela sotshe sikarato mwendo mizamo yi ti nga lava ni yi maha kasiku ni sikota ku va gondela ditshuri.”

GONDA NGU MAPSWI O GWITISA A MALANDA O THEMBEKA

20. Ngu tihi ti hi fanako ka tona ni Mosi, Dhavhidha ni Johani?

²⁰ Mosi, Dhavhidha ni Johani va hanyile ka mbimo yo hambana ngutu ni yathu. Hambiketo, ku ni ta tingi ati hi fanako ka tona navo. Vona va thumete Txizimu txa ditshuri, Jehovha, se nathu hi thumela Txizimu txona txi txa tximwetxo. Ni ku kufana ni vona athu ha maha mkombelo ka Jehovha, ha mthemba ni kulava mkongomiso wawe. Hahanze keto, kufana ni vavamna vale vo thembeka, athu hi ni likholo ka ti to Jehovha wa katekisa avale va muengisako.

21. Ngu yahi makatekwa aya avale va londiselako sialakanyiso sa Mosi, Dhavhidha, ni Johani va nga ma emelako?

²¹ Ti hakubasani ti to, athu ha ti lava kuthumisa sialakanyiso sa vavamna vonevo vo kula ngu tanga ni kuengisa Jehovha. Ova ngu nzila yoneyo basi hi nga katekiswako ngu Txizimu txathu. Nathu hi ngava ni lungelo yo ‘hanya mbimo yo lapha,’ kuwomba ditshuri hi na hanya ngu ha ku si gumiko! (Dhewut. 30:20) Ni ku hi nava ni litsako ngu kuziva ti to ha tsakisa tate wathu wa lirando awu a no hi katekisa ngu tinzila to hambana-hambana ati hi si tikotiko ni ku ti alakanya.—Vaef. 3:20.