1-2. Ngu tihi ati ti patekako ka “mthumo wa wunene” awu madhota ma wu mahako?

 NGAKO u txi thuma kota dilanda da wuthumeli ti nga maha u di ka nzila ya yinene kasiku u va didhota. Ina wa ti tsakela kumaha “mthumo wa wunene” awu madhota ma wu mahako?—1 Tim. 3:1.

² Ngu tihi ti patekako ka mthumo wa madhota? Vona va thangela mthumo wo txhumayela, va thuma ngutu kasi kumaha maendo a wudyisi ni kugondisa kumweko ni kuvhuneta ko tsanisa dibanza ngu ti va ti wombako ni ti va ti mahako. Ngu toneto, Bhiblia yi ku ni sivangelo sasingi so dhana madhota aya ma thumako ngutu kota “vavamna ava i ku tiningo.”—Vaef. 4:8.

3. Ngu tihi ati mwanathu a fanelako ku ti maha kasiku e va didhota? (1 Timoti 3:1-7; Titosi 1:5-9)

³ Ngu tihi ati u fanelako ku ti maha kasiku u va didhota? Kufaneleka kasiku u va didhota kha ti fani ni kufaneleka ti to u thuma ka empreza wo kari. Makhambi a mangi, kasiku u mana mthumo atxi txi lavekako nguva ni wusikoti nyana wa wudotho awu nyamne wa empreza awu lavako. Ngu didhawa dimwani, kasiku u va didhota ti lava u va ni wusikoti wo pinda kutxhumayela ni kugondisa. Ti lava u va ni tifanelo ati ti nga wombwa ka 1 Timoti 3:1-7 ni Titosi 1:5-9, ati madhota ma fanelako kuva nato. (Lera.) Ka gondo yiya hi na bhula ngu tifanelo ati ti ku ka mavhersikulo yawa ngutu-ngutu ka timhaka tiya ta tiraru: 1) kuva ni nduma ya yinene mndani ni hahanze ka dibanza, 2) kuva txikombiso txa txinene kota msungo wa mwaya ni 3) kutiemisela kuthumela dibanza.

 KUVA NI NDUMA YA YINENE

4. Titxhamusela txani kuva “m’thu wu a singako ni txisolo?”

⁴ Kasi ku u faneleka kuva didhota kulaveka ku u di “m’thu wu a singako ni txisolo,” eto ti txhamusela ti to u ni nduma ya yinene dibanzani, nguko kha ngaho awu a nga kulumbetako kuva ni mahanyelo o biha. Hahanze keto, kulaveka ti to ‘vamwani va hahanze ve kumahela wufakazi wa wunene.’ Vamwani vathu va nga va va si tumelelani ni wukhozeli wako, kambe kha ngaho awu a fanelako kuva ni txivangelo txo kanakana ti to awe u m’thu wamnene mwendo wo thembeka. (Dhan. 6:4, 5) Ti wotise tiya: ‘Ina ni ziwa ngu kuva m’thu wa nduma ya yinene mndani kumweko ni hahanze ka dibanza?’

5. Nji txani atxi u fanelako kumaha kasiku u va “wamnene?”

⁵ Ti na lava u va m’thu “wamnene,” i ku ti to u wona timhaka ta tinene ka vathu ni kundunduzela vanathu ngu tifanelo ta tinene ati va ku nato. Ti lava u tsaka ngu kumahela ta tinene vamwani, u maha to pinda ati ti emelwako ku u ti maha. (1 Vat. 2:8) Ngu kutxani fanelo yoneyo i di ya lisima ngutu ka madhota? Nguko vona va thumisa mbimo yawe kasi kudyisa dibanza ngu didhawa da moya ni kuhetisisa siavelo sawe. (1 Pedro 5:1-3) Hambiku ti patako mthumo wa wungi, vona va mana litsako ngu kuthumela vamwani.—Mith. 20:35.

6. I ngu nzila muni u nga zivako ‘kuamukela vapfhumba?’ (Vahebheru 13:2, 16; wona ni mfota.)

⁶ U kombisa ti to wa ziva “kuamukela vapfhumba” mbimo yi u mahelako ta tinene vamwani, kupata ni va i singa vangana vako. (1 Pedro 4:9) Dibhuku dimwani di txi womba-womba ngu wamwamna wo amukela vapfhumba di womba tiya: “Wamwamna awu a amukelako vapfhumba wa kombisa wunene hambi ka vathu ava a si va ziviko ni ku wa tsaka ngu kuva amukela m’tini kwakwe.” Se tiwotise tiya: ‘Ina ni ziwa ngu kuva m’thu awu a kombisako wunene ka vathu ava va endelako dibanza dangu?’ (Lera Vahebheru 13:2, 16.) Wamwamna wu a zivako kuamukela vapfhumba wa kombisa wunene ka votshe ava va muendelako. Eto ti pata ava i ku sisiwana vo kha va nga ni txilo txo mninga, ava va va endelako kasi kuya veka madhixkursu dibanzani kwakwe ni vamwani ava va thumako ngutu kasi kutsanisa vanathu, vo fana ni vawoneleli va sigava—Gen. 18:2-8; Mav. 3:27; Luka 14:13, 14; Mith 16:15; Var. 12:13.

7. Didhota di ti kombisa ngu nzila muni ti to ‘kha di dhundi male?’

 ⁷ “Kha dhundi ngutu male.” Eto ti lava kuwomba ti to male ni tithomba hi nga sa lisima ngutu ka wutomi wako. Ti si khataliseki ti to u ganyile mwendo u txisiwana, awe u veka mfumo ka wukhalo wo khata ka wutomi. (Mat. 6:33) Awe u thumisa mbimo yako, mtamo wako ni sotshe asi u ku naso kasi kukhozela Jehovha, kukhatalela mwaya wako ni kuthumela dibanza. (Mat. 6:24; 1 Joh. 2:15-17) Se tiwotise tiya: ‘Ngu yahi mawonelo angu mayelano ni male? Ina na tsaka ngu kuva ni si si lavekako kasi ku ni thumela Jehovha? Mwendo ni karateka ngu kuva ni male yayingi ni tithomba?’—1 Tim. 6:6, 17-19.

8. Ngu tihi timwani ta tinzila ati u nga kombisako ngu tona ti to ‘wa pimela’ ni ‘kutiñola?’

⁸ Kuva wo “tipimela ka totshe” ni “kutiñola,” ti txhamusela ti to wa dinganisela ka totshe timhaka. Ngu txikombiso, awe wa tipimela ka nzila yi u dyako ngu yona, u selako ngu yona, nzila yi u ti lungisako ngu yona, u ambalako ngu yona ni ka nzila yi u ti hungatako ngu yona. Awe khu eteteli ati vathu ava va si thumeliko Jehovha va hanyisako tona. (Luka 21:34; Jak. 4:4) Awe wa sikota kusimama u di thuthile ngako vathu va txi kuvhuka mwendo ku kuñola ngu nzila yo biha. Khwa fanela kuziwa kota m’thu wu i ku “didevi”; mwendo m’thu wu a selako ngutu. Tiwotise tiya: ‘Ina nzila yi ni hanyako ngu yona yi kombisa ti to ni m’thu wu a tipimelako ni kutiñola?’

9. Nji txani txi patekako ka kuva “wa mapimo” ni “nduma ya yinene?”

⁹ Kasiku u va m’thu “wa mapimo,” awe u fanete kualakanyisisa totshe ngu kuthumisa matshina a milayo a Bhiblia. Awe wa pimisa kha kwati ngu matshina a milayo a Bhiblia ni ku ma thumisa ka txiemo tximwani ni tximwani, ngu toneto wa kota kuva ni mapfisiselo a manene ni kumaha sisungo sa sinene. Awe khu mahi sisungo u sa khata ngu kuxolisisa totshe ti ti patekako. (Mav. 18:13) Ngu mhaka ya toneto, awe wa sikota kuva m’thu wo dinganisela ni ku maha sisungo asi si tsimbitisanako ni mapimiselo a Jehovha. Se kasiku u va ni “nduma ya yinene,” ti lava udi orghanizadhu ni ku hoka ngu mbimo. U ziwa u di m’thu wo thembeka ni wo londisa mkongomiso. Tifanelo toneto ti na kuvhuna to u va ni nduma ya yinene. Konku a hi woni ti to u nga ti hetisisa ngu nzila muni tifanelo ta mu ka Bhiblia kasi kuva txikombiso txa txinene kota msungo wa mwaya.

KUVA TXIKOMBISO TXA TXINENE KOTA MSUNGO WA MWAYA

10. I ngu nzila muni wamwamna a nga sikotako “kuxayisa ta tinene m’ti wakwe apune”?

¹⁰ Ngaku u di txhadhile u txi lava kuva didhota, mwaya wa wena ni wona wu fanete kuva ni nduma ya yinene. Se tilava u txi ziva “kuxayisa ta tinene m’ti waku u pune.” Eto ti la kuwomba ti to u fanete kukhatalela mwaya wako ngu nzila ya lirando niku wu mahela sisungo sasinene. Eto ti pata kuthangela wukhozeli wa mwaya, kutsaniseka ti to mwaya waku wa pateka mitshanganoni ni ku va vhuna kumaha totshe ti va nga tikotako ka mthumo wo txhumayela. Ngu kutxani toneto i di ta lisima ngutu? Mpostoli Paulo a alakanyisisile atxi: “Kungako m’thu asi zivi kuxayisa mwaya wakwe, a na sikotisa kutxani kuxayisa Dibanza da Txizimu kani?”—1 Tim. 3:5.

11-12. Ngu kutxani nduma ya vanana i di ya lisima ngutu kasiku mwanathu e thuma kota didhota? (Wona ni mfota.)

¹¹ Ngaku u di tate u fanete kuziva “kugondisa vanana vako kuengisa ngu fanelo yi yi lavekako.” U fanete kuva gondisa ni ku va trenara ngu lirando. Ti hakubasani ti to kufana ni vamnwani vanana vona va na tidhunda kutsaka ni kusakana. Kambe trenamentu ya yinene yi u va ningako yi nava vhuna ku vona veva vo engisa, va txixonipho ni kuva ni mahanyelo a manene. Hahanze keto awe u fanete kumaha totshe ati u nga tikotako kasiku vhuna vanana vako veva ni wuxaka wa wunene ni Jehovha, ve londisa matshina a milayo a Bhiblia ni kukula ngu didhawa da moya kala ve bhabhatiswa.

 ¹² “Kuva ni vanana vo kholwa, avava ni mmweyo asi sikotiko ku va sola ka mhaka ya mahanyelo o biha mwendo o kanyisa.” Ngaku mwanana wu i ku Fakazi ya Jehovha a txi maha txionho txa hombe eto ti na gwesa ngu nzila muni tate wakwe? Ngaku tate wa kona a sa mu trenara ni ku m’kawuka kha faneleki kuthuma kota didhota.—Wona Muwoneleli wa 15 ka Outubro wa 1996, paj. 21, par. 6-7.

KUTHUMELA DIBANZA

13. U nga kombisa ngu nzila muni ti to m’thu wo ‘dikha’ ni ‘wa kwa mbi ti kulisa?’

¹³ Vanathu va va ku ni tifanelo ta tinene va thumiswa ngutu dibanzani. Wamwamna wa “kudikha” wa maha mizamu kasiku kuva ni kurula. Ngaku u txi lava kuziwa kota m’thu wo kudikha, engisa ati vamwani va tiwombako ni kuzama kupfisisa nzila yi va pimisako ngu yona. Ka mtshangano wa madhota, ina u nga tiemisela ku seketela txisungo txa vo tala ngaku txi txi tsimbitisana ni matshina a milayo a Bhiblia? Awe kambe khwa fanela kuva “wo tikulisa” i ku ti to khwa fanela kusinzisa ti to to maha ti mahwa ngu nzila yi u lavako ngu yona. U fanete ku ninga lisima mawonelo a vamnwani. (Gen. 13:8, 9; Mav. 15:22) Awe khwa fanela kuva m’thu wa “wukhuxu” ni m’thu wa “txihenyisani.” Hahanze ko tibangisa msungo ni kwambi tumelelana ni vamwani tilava ku u kombisa wunene ni kuwomba-womba ngu nzila ya yinene. Kota m’thu wo thutha awe mbimo yotshe u na teka dizambu do maha kurula hambi ka siemo so karata. (Jak. 3:17, 18) Ngaku u txi womba-womba ngu nzila ya yinene ni votshe vathu kupata ni vale i singako vanathu, awe u na va vhuna ku veva vo thutha ni ku hungula kuhenya.—Val. 8:1-3; Mav. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.

14. Ti txhamusela txani ‘kwa mbi va awu i ku ngadi kona kuhunduluka’ ni “wo lulama?”

¹⁴ Kasiku mwanathu e faneleka kuva didhota kha fanela kuva wu “i ku ngadi kona kuhunduluka.” Hambiku ti si sungiko kuva adi ni malembe a mangi a di bhabhatisilwe, kambe tilava mbimo kasiku e tsanisa wuxaka wakwe ni Jehovha ni kugonda kuthumisa Bhiblia kasi kumaha sisungo sa wutxhari. U si se avelwa kota didhota u na kombisa ti to u fana ni Jesu, wa tiveka hahatshi ni ku timisela u txi emela mbimo ya yinene ayi Jehovha a no kuninga siavelo so engeteleka  dibanzani. (Mat. 20:23; Vaf. 2:5-8) Awe u nga kombisa ti to u wo “lulama” ngu kusimama u di thembekile ka Jehovha, u thumisa matshina a milayo akwe ni kulondisa mkongomiso wa sengeletano yakwe.—1 Tim. 4:15.

15. Ina to sunga ku mwanathu e veka madhixkursu o xamatisa kasiku e va didhota?

¹⁵ Bhiblia yi tiveka hakubasani ti to madhota ma fanete kuva va “va sikotako kugondisa.” Ina eto tila kuwomba ti to otshe madhota ma fanete kuva ni wusikoti wo gondisa ngu nzila yo xamatisa? Ahim-him. Hi nga otshe madhota ma ku ni wusikoti wo veka madhixkursu o xamatisa. Kambe, ngako ma txi txhumayela ni kumaha maendo a wudyisi, madhota ma fanete kusikota kuthumisa kwati Bhiblia kasi kugondisa ni kutsanisa vanathu. Hambiku ti si sungiko ku veka madhixkursu o xamatisa tilava u maha mizamu kasi kutshukwatisa nzila yi u gondisako ngu yona. U nga ti mahisa kutxani toneto?

16. U nga sikotisa kutxani kuva mgondisi wamnene? (Wona ni mfota.)

¹⁶ “I di wo thembeka kutxhumayelani [kugondisani] ka dipswi.” Kasi kuva m’gondisi wamnene, mbimo yotshe thumisa Bhiblia kasi kugongisa ni ku ningela sialakanyiso. Vana m’gondi wamnene wa Bhiblia ni wa mabhuku athu. (Mav. 15:28) Mbimo yi u gondako veka mapimo ka nzila yi mabhuku athu ma txhamuselako tindimana ta Bhiblia kasiku u kota kutithumisa ngu nzila ya yinene. Niku mbimo yi u gondisako maha totshe ati u nga ti kotako kasi ku gwesa mbilu ya vale va kuengiselako. U nga tshumela u tshukwatisa nzila yi u gondisako ngu yona ngu kukombela ni kuthumisa mawonelo ya mamwani madhota ma ku ni txiperiyensiya. (1 Tim. 5:17) Madhota tilava me tikota “kutsanisa” vanathu. Kambe mbimo yimwani tilava ve ningela sialakanyiso mwendo “kulaya.” Ka txiemo txihi ni txihi mbimo yotshe madhota ti lava ve kombisa wunene. Ngaku u txi kombisa wunene ni lirando ni ku mbimo yotshe u thumisa Dipswi da Txizimu kasi kugondisa, u nava m’gondisi wamnene nguko u nava u txi etetela Mgondisi wa Hombe, Jesu.—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.

 SIMAMA U MAHA TI U NGA TI KOTAKO

17. a) Nji txani atxi txi nga vhunako dilanda da wuthumeli kusimama di maha mizamo? b) Ngu tihi ati madhota ma fanelako ku ti tekela hamsungo mbimo yi ma xolisisako vanathu kasi kuva ninga siavelo? (Wona dikwadru adi di ku “ U nga emeli ti to vamwani veva vo hetiseka.”)

¹⁷ Msana ko xolisisa totshe tifanelo ti lavekakokasi kuthuma kota didhota mamwani malanda a wuthumeli ma nga thuka me pimisa ti to kha ma na mbi tikota kuhokelela tifanelo toneto. Kambe khumbula ti to nem Jehovha, nem sengeletano yakwe kha va emeli ti to vanathu veva vo hetiseka mbimo yi va kombisako tifanelo toneto. (1 Pedro 2:21) Se i moya wo sawuleka wa Jehovha wu no kuvhuna kusakulela kuva ni tifanelo toneto. (Vaf. 2:13) Ina kuni fanelo yo kari yo kongoma ayi u fanelako kutshukwatisa ka yona? Se maha mkombelo ka Jehovha mayelano ni mhaka yoneyo. Maha wuxolisisi mayelano ni mhaka yoneyo, kombela mawonelo ka didhota mayelano ni nzila yi u nga tshukwatisako ngu yona.

18. Ngu tihi ati otshe malanda a wuthumeli ma fanelako ku ti maha?

¹⁸ Hotshethu kupata ni va se i ku madhota hi fanete kusimama hi sakulela tifanelo ati hi nga ti xolisisa ka gondo yiya. (Vaf. 3:16) Ina awe se u dilanda da wuthumeli? U nga gwitele koneho. Kombela Jehovha ku e ku trenara ni ku kuvhuna ku uya masoni u thumela dibanza. (Isaya 64:8) Tsaniseka ti to Jehovha a na katekisa mizamu yaku kasiku u hokelela kuva didhota.