1. Ngu tihi ti Paulo a nga txi tipfisa tona ngu malanda a wuthumeli?

 MALANDA a wuthumeli ma ni txivhuno ngutu mabanzani. Mpostoli Paulo a txi ninga lisima vavamna vonevo vo thembeka. Txikombiso txa toneto, i mbimo yi a nga bhalela Makristu a Vafilipiya ene a losile malanda a wuthumeli kumweko ni madhota.—Vaf. 1:1.

2. Mwanathu awu a dhanwako ku i Luis a tipfisa kutxani ngu kuva dilanda da wuthumeli?

² Vanathu vavangi ava va nga bhabhatiswa va ti tanga to hambana-hambana va tsaka ngu kuvhuna dibanza kota malanda a wuthumeli. Ngu txikombiso, Devan a ti ni 18 wa malembe mbimo yi a nga khata kuthuma kota dilanda da wuthumeli. Se mwanathu mmwani a dhanwako ku i Luis awu a nga avelwa kuthuma kota dilanda da wuthumeli a di ni konamu ka 50 wa malembe a womba tiya: “Kwangu i lungelo ya hombe ngutu kuvhuneta dibanza kota dilanda da wuthumeli ngutu-ngutu ni txi pimisa ngu lotshe lirando li vanathu va ni kombako lona.” Kutala ka malanda a wuthumeli ma ti pfisa toneto.

3. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

³ Ngako se u di bhabhatisilwe kambe u si se va dilanda da wuthumeli ina u nga ti vekela makungo oneyo? Nji txani atxi txi nga ku kuzetako kumaha toneto? Ni ku Bhiblia yi womba txani ngu ti u fanelako kutimaha kasiku u va dilanda da wuthumeli? Ka gondo yiya hi na wona tixamulo ta siwotiso soneso. Kambe hi si se bhula ngu siwotiso soneso a hi woneni ti to kupateka txani ka kuva dilanda da wuthumeli.

 NGU TIHI TI MALANDA A WUTHUMELI MA TI MAHAKO?

4. Ngu yihi mithumo ayi malanda a wuthumeli ma yi mahako? (Wona ni mfota.)

⁴ Dilanda da wuthumeli i mwanathu awu a nga bhabhatiswa a sawulwako ngu moya wo sawuleka kasi ku e vhuna madhota kukhatalela siavelo sa lisima mabanzani. Mamwani malanda a wuthumeli ma khatalela ma teritoriyo ni mabhuku aya hi ma thumisako ka mthumo wo txhumayela. Mamwani ma vhuneta ko basisa ni kuwuseta Tinyumba ta Mfumo. Vona va tshumela ve avelwa ko va vaxungameti ni kukhatalela som. Wungi wa mthumo wa malanda a wuthumeli mbwo thumisa manza, kambe hambiketo vavamna vava va randa Jehovha ni kuhanya ngu ti Bhiblia yi ti gondisako ni ku vona va dhunda ngutu vanathu va dibanzani. (Mat. 22:37-39) Ngu tihi ti mwanathu awu a nga bhabhatiswa a fanelako ku ti maha kasiku eva dilanda da wuthumeli?

5. Nji txani txi no kuvhuna kuhokelela lungelo yo u va dilanda da wuthumeli?

⁵ Bhiblia yi kombisa tifanelo ati ti lavekako kasiku mwanathu e avelwa kota dilanda da wuthumeli. (1 Tim. 3:8-10, 12, 13) U nga si kota kuhokelela lungelo yoneyo ngu kugonda tifanelo toneto ta mu ka Bhiblia ni kumaha mizamo yo ti hokelela. Kambe kukhata u fanete ku pimisa kwati ngu txivangelo atxi txi kumahako u lava kuva dilanda da wuthumeli.

NGU KUTXANI U TXI LAVA KUVA DILANDA DA WUTHUMELI?

6. Nji txani txi nga ku kuzetako kumaha totshe ati u nga tikotako kasi kuvhuna vamwani? (Matewu 20:28; wona ni wa kapa.)

⁶ Jesu, txikombiso txathu txa txinene, totshe ti a nga txi ti maha atxi kuzetwa ngu lirando ali aku nalo ngu Tate wakwe ni lirando ngu vathu. Lirando li kuzetile Jesu ku e maha mizamo kasi kuvhuna vamwani ni kumaha mithumo ya hahatshi ngutu. (Lera Matewu 20:28; Joh. 13:5, 14, 15) I di ti to totshe ti u ti mahako u kuzetwa ngu lirando, Jehovha a na ku katekisa ni ku kuvhuna ku hokelela makungo ako ova dilanda da wuthumeli.—1 Vak. 16:14; 1 Pedro 5:5.

7. Ngu kutxani ti di bihile ku va dilanda da wuthumeli ngu kulava ku ndunduzelwa ngu vamwani?

⁷ Hamafuni vathu vavangi va xamatiswa ngu vathu avale va lavako kuwonwa i di va lisima kupinda vamwani. Kambe ka sengeletano ya Jehovha kha ha fanela ku ti wona hi di va lisima kupinda vamwani. Mwanathu awu a thumelako vamwani kufana ni Jesu kha lavi kufuma  vamwani mwendo kuwonwa i di wa lisima. Ngako m’thu awu a lavako ti to ve m’wona i di wa lisima kupinda vamwani a txo avelwa kota dilanda da wuthumeli ti nga maha e lamba kumaha mithumo ya hahatshi ngutu ayi yi lavekako kasi kukhatalela tinvuta ta Jehovha. Ti nga maha e tiwona i di wa lisima ngutu a ha koza e tiwona a si faneleki kumaha yimweyo ya mithumo yoneyo. (Joh. 10:12) Jehovha kha katekise vathu ava va lavako kumaha to maha ngu kulava kutiguleta mwendo kuwonwa i di va lisima.—1 Vak. 10:24, 33; 13:4, 5.

8. Ngu txihi txialakanyiso atxi Jesu a nga ninga 12 wa vapostoli?

⁸ Ka dikhambi dimwani hambi vangana va Jesu va hafuhi va zamile kuva ni malungelo kambe txikongomelo txawe i si nga txa txinene. Alakanyisisa ngu ti Mpostoli Johani ni Jakobe va nga ti maha. Vona va txi lava kuva ni txikhalo txa lisima ngutu ka Mfumo wa Txizimu. Jesu kha nga va ndunduzela ngu minavelo yoneyo yo lava kuva va lisima ngutu kupinda vamwani. Hahanze keto ene a wombile tiya ka 12 wa vapostoli: “Awu a lavako ku va wo khata hagari kwanu a na ve txithumi txa votshe.” (Marku 10:35-37, 43, 44) Ngako mwanathu a txi zama kuva dilanda da wuthumeli ngu txikongomelo txa txinene, i ku kuthumela vamwani, ene wa va dikatekwa ka dibanza.—1 Vat. 2:8.

U NGA ENGETELISA KUTXANI MINAVELO YAKO YO VA DILANDA DA WUTHUMELI?

9. U nga engetela ngu nzila muni kunavela kwako kuthumela vamwani?

⁹ Kha ti kanakanisi ti to wa m’randa Jehovha ni ku u lava kuthumela vamwani. Hambi keto ti nga maha u si naveli kuva dilanda da wuthumeli nguko wa tiziva ti to eto ti pata mthumo wa wungi ngutu. Se u nga engetelisa kutxani kunavela kwako ko thumela vamwani? Yimweyo ya tinzila ngu alakanyisisa ngu litsako li hi ku nalo mbimo yi hi vhunako vanathu. Jesu a wombile tiya: “Kuha i kateko ya hombe ngutu kupinda kuhiwa.” (Mith. 20:35) Nzila yi Jesu a nga txi hanya ngu yona i ve txikombiso txa toneto. Jesu a ve ni litsako la ditshuri ngu ku a nga txi thumela vamwani. Se nawe u nga va ni litsako ali li fanako ngu kuthumela vamwani.

10. Nji txani txi kombisako ti to Jesu atxi tsaka ngu kuthumela vamwani? (Marku 6:31-34)

¹⁰ Wona txikombiso txa nzila yi Jesu a nga kombisa ngu yona ti to a txi tsaka ngu kuthumela vamwani. (Lera Marku 6:31-34.) Ka dikhambi do kari Jesu ni vapostoli va ti karati ngutu. Vona va txiya ka wukhalo wo mbi na vathu kasiku veya humula. Kambe dibutho da vathu di khatile dona di hoka di txiya emela Jesu. Vona va txi lava kupfa tigondo ta Jesu. Jesu a ndi na va a di lambile nguko ene ni vapostoli vakwe “va si na mbimo yo humula hambi yo susula.” Mwendo Jesu a ndi na va a to va gondisa gondo yimweyo mwendo timbidi e gwita e va gela ve hangalaka. Kambe Jesu a txi va randa vathu. Ngu toneto, ene ‘a khatile kuva gondisa timhaka to tala.’ Ni ku ene a simamile e maha toneto kala kuza ‘diswa.’ (Marku 6:35) Jesu a mahile toneto i si nga ngu kusinziswa kambe “ngu ku va pfela wusiwana” vathu. Ene atxi lava kuva gondisa nguko ati va dhunda ni ku kumaha toneto ti ti m’maha eva ni litsako la hombe.

11. Ngu tihi timwani ati Jesu a nga ti maha kasi kuvhuna dibutho dile da vathu? (Wona ni mfota.)

¹¹ Jesu a vhuni vathu ngu ku va gondisa mayelano ni Txizimu, kambe a tshumete eva vhuna ngu tinzila to kongoma. Ka dikhambi dileya ene a mahile txidiwukiso txa mapawa ni sihaka ni ku a thumisile vagondiswa vakwe kasiku ve phakisela ka dibutho. (Marku 6:41) Ngu nzila yoneyo a gondisile vagondiswa vakwe kuthumela vamwani. Ene a tshumete e kombisa nzila yo vhuna vamwani ngu tinzila to kongoma, se ngu toneto malanda a wuthumeli ma fanelako ku timaha. Alakanyisisa ngu nzila yi vapostoli va nga tsaka ngu yona ngu kuvhuna Jesu kuphakisela sakudya sileya kala kuza ‘votshe ve dya ve khura.’  (Marku 6:42) Edo hi nga dona basi dikhambi di Jesu a nga veka silaveko sa vamwani ka wukhalo wo khata. Ene a mahile toneto ka wutomi wakwe wotshe a di hamafuni. (Mat. 4:23; 8:16) Jesu a txi tsaka ngutu ngu kugondisa vamwani ni kumaha mithumo ya hahatshi kasi kuva vhuna. Se ha tsaniseka ti to nawe u na pfa litsako la hombe ngutu ngako u txi veka silaveko sa vamwani ka wukhalo wo khata ni kumaha mizamo kasiku u va dilanda da wuthumeli.

12. Ngu kutxani ni wamweyo asi ngako ni txivangelo txo tipfa asi vhuni txilo dibanzani?

¹² Vamwani vathu va pimisa ti to kha va nga ni wusikoti wa lisima awu wu nga thumiswako dibanzani. Ngako u txi tipfisa toneto u nga godhole, kha ti kanakanisi ti to awe u ni tifanelo ati u nga ti thumisako kasi kuvhuna vanathu. U ti wonisa kutxani kulera mapswi a Paulo ma ku ka 1 Vakorinto 12:12-30 ni kumaha mkombelo mayelano ni toneto. Mapswi a Paulo ma ti veka hakubasani ti to otshe malanda a Jehovha kupata ni nawe nga lisima ngutu ni ku ma laveka dibanzani. Se ngako u txi ngadi u txi lava kutshukwatisa ka tifanelo ati ti lavekako kasi ku u va dilanda da wuthumeli u nga godhole. Hahanze keto maha totshe ti u nga tikotako kasi ku u thumela Jehovha ni kuvhuna vanathu. Ni ku tsaniseka ti to madhota ma na ku alakanyela ni ku kuninga siavelo si u nga si kotako ku si hetisisa.—Var. 12:4-8.

13. Ngu txihi txivangelo tximwani txa ti to mwanathu e maha mizamo kasiku e va dilanda da wuthumeli?

¹³ Wona txivangelo tximwani kasiku u va dilanda da wuthumeli. Wungi wa tifanelo ati u fanelako kuva nato timhaka ati otshe Makristu ma fanelako kumaha. Ngu txikombiso, otshe Makristu ma fanete kutsanisa wuxaka wawe ni Jehovha, me tiemisela kuthumela vamwani ngu litsako ni kuva sikombiso sa sinene ka nzila yi va hanyako ngu yona. Se ti nga maha u di sakulete wungi wa tifanelo ati ti lavekako kasi kuva dilanda da wuthumeli. Kambe ngu tihi ti fanelo to kongoma ati ti lavekako kasi ku mwanathu e va dilanda da wuthumeli?

NGU TIHI TI U NGA TI MAHAKO KASIKU U VA DILANDA DA WUTHUMELI?

14. Ti txhamusela txani kuva ‘m’thu wo xonipheka?’ (1 Timoti 3:8-10, 12)

¹⁴ A hi gonde ngu timweto ta tifanelo ati Bhiblia yi ti wombako ka 1 Timoti 3:8-10, 12. (Lera.) Malanda a wuthumeli ku fanete kuva “vathu vo xonipheka.” Mapswi oneyo ma nga tshumela me hunduluxelwa ma txi txhamusela “kuhanya ngu nzila yi vamwani va yi  xoniphako.” Eto kha ti wombi ti to kwa fanela ku sakana mwendo ku ti hungata. (Ekl. 3:1, 4) Kambe mhaka ngu ti to ti lava u wu tekela ha msungo wutixamuleli wako. Ngako u di ni nduma ya m’thu awu a mahako mizamo ni kuthembeka u na xoniphwa ngu votshe dibanzani.

15. Ti txhamusela txani ‘kwa mbi va m’thu wa makuhu’ ni ‘kwa mbi va m’thu wa mabhindu a tingana?’

¹⁵ ‘Kwa mbiva wa makuhu’ ti txhamusela ku u wo thembeka ni ku mbimo yotshe u womba-womba ditshuri. Wa hetisisa ti u ti thembisako ni ku khu kanganyisi vamwani. (Mav. 3:32) ‘Kwa mbiva mthumeli wa mabhindu a tingana,’ ti txhamusela kuva wo thembeka mthumoni kwako ni ka nzila yi u thumisako ngu yona male. Khwa fanela kulondola vangana va wena dibanzani kasi ku u mana male ngu mtamo wawe.

16. a) Ti txhamusela txani ‘kwa mbi ti ningetela wusukine?’ b) Ti txhamusela txani kuva ni “livhalo lo basa?”

¹⁶ ‘Kwa mbi tiningetela wusukeni,’ ti txhamusela ti to khu pindisi mpimo ngako u txi sela wusuke ni ku khu ziwi kota m’thu awu i ku didevi. Kuva ni “livhalo lo basa” ti txhamusela ti to u hanya ngu kuya ngu milayo ya Jehovha. Ditshuri ti to kwa hetiseka, kambe awe u ni wungana wa wunene ni Jehovha, se eto ti ku ninga kurula.

17. Ti txhamusela txani ‘kuthanga ngu kudukwa mwendo kuxolisiswa?’ (1 Timoti 3:10; wona ni mfota.)

¹⁷ ‘Ku thanga ngu kudukwa [mwendo kuxolisiswa]’ ti txhamusela ti to madhota se ma tiwoni ti to wa hetisisa kwati siavelo sako ni ku ma nga kuthemba. Se ngako madhota ma txi kuninga mthumo wo kari londisela khakwati sialakanyiso si va ku ningako ni si si tako ngu ka sengeletano ya Jehovha. Zama kupfisisa totshe ti ti patekako ka mthumo wako ni mbimo yi u fanelako ku wu heta ngu yona. Ngako u txi khatalela kwati sialakanyiso si va ku ningako, votshe dibanzani va na tiwona ti to awe wa thembeka ni ku va na wona ti to wa kula ngu didhawa da moya. Madhota mi nga lekeni kutrenara vanathu ava se va nga bhabhatiswa. (Lera 1 Timoti 3:10.) Dibanzani kwako ku ni majovhem aya se ma nga bhabhatiswa ma ku ni konamu ka 13 kuya ka 14 wa malembe mwendo a hahatshi ka yawa? Ina va xamula mitshanganoni ni ku mbimo yotshe va pateka ka mthumo wo txhumayela? Xamulo i di ina, va ninge siavelo asi va nga sikotako ku si khatalela hambi ku va ku ni tanga ya yidotho. Ngu nzila yoneyo majovhem yawa ‘ma na thanga ngu kuxolisiswa.’ Se va di ni konamu ka 17 kuya ka 18 wa malembe va nga thuka ve avelwa kota malanda a wuthumeli.

18. Ti txhamusela txani ‘kwa mbi na txisolo?’

 ¹⁸ ‘Kwa mbi na txisolo’ ti txhamusela ti to kha ngaho awu a ku ni txivangelo txo pfala kasi ku ku lumbeta kuva u di mahile timhaka to biha. Ditshuri ti to vathu va nga thuka ve hi lumbeta kuva hi di mahile timhaka to biha. Eto ti mahekete Jesu ni ku a wombile ti to vagondiswa vakwe ni vona ti ndi na va humelela. (Joh. 15:20) Kambe ngako u di ni mahanyelo a manene kufana ni Jesu awe u na va ni nduma ya yinene hagari ka vanathu.—Mat. 11:19.

19. Ti txhamusela txani ‘kuteka msikati mmweyo dwe?’

¹⁹ ‘Kuteka msikati mmweyo dwe.’ Mbimo yi Jehovha a nga wumba mtxhadho wo khata a wombile ti to mtxhadho wu fanete kuwumbwa ngu wamwamna mmweyo ni wamsikati mmweyo. (Mat. 19:3-9) Se ngu toneto otshe Makristu ma fanelako ku ti londisa. Mkristu kha fanela ku ti ñola ngu nzila yo biha ngu ta mataho. (Vaheb. 13:4) Hahanze keto, ti tshumela ti txhamusela ti to mbimo yotshe a fanete kuthembeka ka msikati wakwe. Se kha fanela kunavela vamwani vavasikati.—Jobe 31:1.

20. I ngu nzila muni wamwamna ‘a xayisako ta tinene vanana vakwe ni m’ti wakwe?’

²⁰ ‘Ve xayisa ta tinene vanana vawe, ni m’ti wawe wupune.’ Ngako u di msungo wa mwaya u fanete ku khatalela kwati wutixamuleli wako. Mbimo yotshe maha wukhozeli wa mwaya. Txhumayela kumweko ni mwaya wako otshe makhambi ya u manako mkhanjo. Vhuna vanana vako ve sakulela wungana wo tsana ni Jehovha. (Vaef. 6:4) Wamwamna awu a khatalelako kwati mwaya wakwe a kombisa ti to a ni wusikoti wo khatalela dibanza.—Wona ni 1 Timoti 3:5.

21. Ngu tihi ati u nga ti mahako ngako u si se va dilanda da wuthumeli?

²¹ Ngako u si nga dilanda da wuthumeli gonda kwati gondo yiya ni ku maha mkombelo mayelano ni toneto. Gonda tifanelo ta mu ka Bhiblia ati ti lavekako kasiku m’thu e va dilanda da wuthumeli ni ku maha mizamo kasi kuhetisisa tifanelo toneto. Alakanyisisa ngu lirando lako ngu Jehovha ni ngu vanathu va dibanzani kwako. Eto ti na engetela kunavela kwako ko va thumela. (1 Pedro 4:8, 10) Mbimo yi u no va dilanda da wuthumeli u na mana litsako la hombe ngutu ali li tako ngu kuthumela vanathu va dibanzani. Ni ku u nga tsaniseka ti to Jehovha a na katekisa mizamo yako yo va dilanda da wuthumeli.—Vaf. 2:13.