1-2. Nji txani txi nga mahako ti to hi ñolwa ngu nzila yo biha?

 JESU a txhamusete txidinganiso txa wamsikati wa noni awu a nga txi kombela juwiji ngu makhambi o phinda-phinda ku e lamula mhaka yakwe ngu nzila yo lulama. Txidinganiso txonetxo ti nga maha txi di gwesile ngutu mbilu ya vagondiswa va Jesu nguko ka mbimo yile ti di tolovelekile ku vathu va si ñolwi ngu nzila yo lulama. (Luka 18:1-5) Txidinganiso txiya txi nga hi gwesa ngutu nathu nyamsi nguko makhambi mamwani ha thuka hi ñola ngu nzila yo biha.

² Nyamsi wa ditshiku, ti tolovelekile ku hi ñolwa ngu nzila yo biha ngu sivangelo sa hambana-hambana so fana ni txisawusawu mwendo timbiti. (Ekl. 5:8) Kambe, ti nga maha hi si emeli kuñolwa ngu nzila yo biha ngu vanathu, kambe eto ti nga maheka. Ti hakubasani ti to vanathu kha va fani ni vathu vamwani ava va hi ñolako ngu nzila yo biha. Vanathu va nga thuka ve maha toneto ngu konaha ka kwambi hetiseka. Hi nga thumisa txikombiso txa nzila yi Jesu a nga angula ngu yona ka kuwonisana ni kuñolwa ngu nzila yo biha, kasiku hi gonda nzila yi hi nga angulako ngu yona ka siemo soneso. Ngako hi txi maha mizamo yo timiselela avale va si khozeliko Jehovha kambe va hi ñolako ngu nzila yo biha, ti lava hi maha mizamo yo engeteleka kasi kutimiselela vanathu! Jehovha ati pfisa kutxani ngako atxi hi wona hi txi ñolwa ngu nzila yo biha ngu vathu vamwani, mndani kumweko ni hahanze ka dibanza? Ina Jehovha wa khatala ngu tona?

3. Hi ti zivisa kutxani ti to Jehovha wa khatala ngu nzila yi vamwani va hi ñolako ngu yona?

³ Jehovha wa khatala ngu nzila yi vamwani va hi ñolako ngu  yona. “MKOMA a randa kululama.” (Mas. 37:28) Jesu a hi tsanisekisa ti to Jehovha a na hi “lamulela ngu txikuluveta” ngako mbimo yo maha toneto yi txi hoka. (Luka 18:7, 8) I singa kale, a na thavisa kotshe kukarateka ni ku kha na mbi tumelela ti to hi ñolwa ngu nzila yo biha.—Mas. 72:1, 2.

4. Ngu txihi txivhuno txi Jehovha a hi ningako nyamsi?

⁴ Ti lava hi emela mbimo yi Jehovha a no lulamisa sotshe sikarato. Kambe hambi konku, ene wa hi vhuna mbimo yi vamwani va hi ñolako ngu nzila yo biha. (2 Pedro 3:13) Ene a hi gondisa nzila yi hi nga angulako ngu yona kasiku hi si piyorarisi timhaka. Nzila yo e maha toneto ngu hi komba amu ka Bhiblia ati Mwanana wakwe a nga angulisa tona mbimo yi a nga ñolwa ngu nzila yo biha. A tshumela e hi ninga sialakanyiso sa mu ka Bhiblia asi si hi kombako ati hi fanelako kumaha ngako hi txi ñolwa ngu nzila yo biha.

ALAKANYISISA U SI SE ANGULA

5. Ngu kutxani hi di fanete ku ti wonela ka nzila yi hi angulako ngu yona?

⁵ Hi nga thuka hi tipfa hi di pandisekile mwendo hi di karatekile ngako hi txi ñolwa ngu nzila yo biha. (Ekl. 7:7) Hambi malanda o thembeka a mbimo yi yi nga pinda o fana ni Jobe ni Habhakuki ni ona ma ti pfile ngu nzila ayi yi fanako. (Jobe 6:2, 3; Hab. 1:1-3) Ditshuri ti to ti tolovelekile ku tipfisa toneto, kambe hi fanete ku tiwonela ka nzila ayi hi angulako ngu yona kasiku hi si karatisi timhaka.

6. Hi gonda txani ka txikombiso txa Abhisalome? (Wona ni mfota.)

⁶ Ngako va txi hi ñola ngu nzila yo biha mwendo m’thu wu hi m’dhundako va txi m’ñola ngu nzila yo biha, hi nga thuka hi navela kuphota mwendo kupunira m’thu eneyo ngu nzila yo kari. Kambe, kumaha toneto ti nga thuka ti piyorarisa timhaka. Wona txikombiso txa Abhisalome mwanana wa mkoma Dhavhidha. Ene a henyile ngutu mbimo yi ndiyakwe Tamara a nga pfinywa ngu Aminoni. Ngu kuya ngu Mlayo wa Mosi, Aminoni a ti fanete kudawa ngu mhaka ya ti a nga di mahile. (Levhi 20:17) Ti txi pfisiseka ati Abhisalome a nga txi tipfisa tona, kambe a sa fanela kudaya Aminoni.—2 Sam. 13:20-23, 28, 29.

7. M’bhali wa masalmo a angulisile kutxani mbimo yi a nga txi wona wubihi?

⁷ Mbimo yimwani tiwoneka nga vathu ava va mahako wubihi kha va tsayiswe ngu mhaka ya toneto hi nga khata kukanakana ti to ti ni txivhuno kusimama hi maha ta tinene. Wona ti ti nga mahekela m’bhali wa masalmo a nga wona ti to vathu ava va nga txi maha to biha, mbimo yotshe va txi humelela, kambe vo lulama ti txi ti komba nga mbimo yotshe va ni sikarato. Ene a  wombile tiya: “Ndiva vathu vo biha: Va zumbisekile.” (Mas. 73:12) Ene a pandisekile ngutu ngu mhaka ya wubihi awu a nga txi wu wona ni ku a khatile kupimisa ti to ti si vhuni txilo kukhozela Jehovha. A tshumete e womba tiya: ‘Mbimo yi ni nga txi lava kupfisisa tiya, ti manekile ti txi ni karatela.’ (Mas. 73:14, 16) Ene a tumete a txi: “Mikondo yangu yi ti lava ku ni timeta, kudotho ni ti lava ku rithimuka.” (Mas. 73:2) Timhaka ati ti fanako ti mahekete mwanathu awu hi no m’dhana ku i Alberto.

8. Kuñolwa ngu nzila yo biha ti m’gwesisile kutxani Alberto?

⁸ Alberto a lumbetilwe kupa male ya dibanza. Ngu mhaka ya toneto, a luzile malungelo ni ku votshe ava va nga ziva mhaka yiya va lekile ku m’xonipha. Ene a womba tiya: “Ni godhote ni kuva ni txiviti.” Alberto a karatekile ngutu ngu txiemo txonetxo, aha koza e hola ngu didhawa da moya ni kuema kuya mitshanganoni kudingana 5 wa malembe. Txiperiyensia txiya txi kombisa ati ti nga mahekako ngako hi si kontrolari txiviti txathu mbimo yi hi ñolwako ngu nzila yo biha.

ETETELA JESU MBIMO YI U WONISANAKO NI KUÑOLWA NGU NZILA YO BIHA

9. Ngu wuhi wubihi awu Jesu a nga wonisana nawo? (Wona ni mfota.)

⁹ Jesu a hi siyete txikombiso txo hetiseka txa nzila yi hi wonisanako ngu yona ni kuñolwa ngu nzila yo biha. Pimisa ngu otshe makhambi ya a  nga ñolwa ngu nzila yo biha ngu vamwayani kwakwe kumweko ni vathu vamwani. Mamwani maxaka akwe ma txi pimisa ti to kha ti teki, vathangeli va wukhongeli va txi pimisa ti to a thumisana ni madhimoni ni ku masotxhwa a Varoma ma m’poyilete, me m’xanisa ni ku ngu magwito ma m’date. (Marku 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) Hambiketo, Jesu a sikoti kuwonisana ni wubihi wonewo, kambe kha lava kuphota. Hi gonda txani ka txikombiso txakwe?

10. Jesu a wonisanisile kutxani ni kuñola ngu nzilwa yo biha? (1 Pedro 2:21-23)

¹⁰ Lera 1 Pedro 2:21-23. a Jesu a hi siyete txikombiso txo hetiseka txa nzila yi hi nga angulako ngu yona ngako vamwani va txi hi ñola ngu nzila yo biha. Ene a txi yi ziva mbimo ya yinene yo womba-womba ni yo malala. (Mat. 26:62-64) Makhambi mamwani mbimo yi va nga txi womba makuhu mayelano ni nene, a txo malala. (Mat. 11:19) Mbimo yi a nga txi womba-womba, ene a si ruketeli nem a si dhukiseli m’thu. Jesu a txi ti kontrolara nguko atxi themba “awule a lamulako ngu kululama.” Jesu a txi tiziva ti to Jehovha a txi ti wona to va txi m’ñola ngu nzila yo biha. Ni ku ene atxi themba ti to Jehovha a ndi na gumisa wotshe wubihi ngu mbimo ya kona.

11. I ngu nzila muni hi nga kontrolarako ati hi ti wombako? (Wona ni mfota.)

¹¹ Hi nga etetela Jesu ngu kukontrolara ati hi ti wombako mbimo yi hi ñolwako ngu nzila yo biha. Makhambi mamwani kha ti sungi ku hi womba mwendo ku hi maha txo kari, nguko ati hi nga mahelwa hi nga ta hombe. Mbimo yimwani, hi nga sawula kwa mba womba txilo, nguko ngako hi txo womba txo kari hi nga piyorarisa timhaka. (Ekl. 3:7; Jak. 1:19, 20) Makhambi mamwani, ti nga lava hi emela awu a ñolwako ngu  nzila yo biha mwendo hi emela ditshuri mayelano ni ti hi ti kholwako. (Mith. 6:1, 2) Kambe, ngako hi txi maha toneto ti lava hi maha totshe ati hi nga tikotako kasiku hi womba-womba ngu nzila yo thutha ni ya txixonipho.—1 Pedro 3:15. b

12. Hi nga maha txani kasiku hi themba Jehovha “wule a lamulako ngu kululama”?

¹² Hi nga tshumela hi etetela Jesu ngu kuthemba Jehovha “wule a lamulako ngu kululama.” Mbimo yi vamwani va hi ñolako ngu nzila yo biha, athu ha themba ti to Jehovha mbimo yotshe wa di ziva ditshuri. Themba yoneyo, ya hi vhuna kutsanisela wubihi wonewo nguku ha tiziva ti to ngu magwito Jehovha a na lulamisa totshe timhaka. Ngako hi txi themba Jehovha ni kuemela ti to e lulamisa totshe timhaka, kha hi nambi veketela txiviti mwendo kunyenya vamwani. Matipfelo oneyo, ma nga hi mahisa timhaka to biha, hi luza litsako lathu ni ku onha wungana wathu ni Jehovha.—Mas. 37:8.

13. Nji txani txi nga hi vhunako ku hi timisela ngako hi txi ñolwa ngu nzila yo biha?

¹³ Ti hakubasani ti to, kha hi na mbi thuka hi di tikoti kulondisa txikombiso txa Jesu ngu kuhetiseka. Makhambi mamwani, hi nga thuka hi womba mwendo kumaha ati ngu msana hi nga gwitako hi tisola. (Jak. 3:2) Mbimo yimwani nzila yo biha ayi vamwani va hi ñolako ngu yona, yi nga hi siyela sibawa ngu didhawa da matipfelo ni da nyama asi si nga karatako ku si pfhuta. Ngako u di nõtwe ngu nzila yo biha, tsaniseka ti to Jehovha wa tiziva ati u wonisanako nato. Ni ku Jesu awu nene a nga ñolwa ngu nzila yo biha, wa sikota kupfisisa kwati ati u ti pfisako tona. (Vaheb. 4:15, 16) Hahanze ko hi ninga txikombiso txo hetiseka kasiku hi txi londisa ngu kuthumisa Jesu, Jehovha a tshumela e hi ninga sialakanyiso ka dipswi dakwe asi si hi vhunako ngako hi txi ñolwa ngu nzila yo biha. A hi wone mavhersikulo mambidi a dibhuku da Varoma aya ma nga hi vhunako.

“LEKANI TXIZIMU TXI TI HENYELA”

14. Ti txhamusela txani ‘kuleka Txizimu txi ti henyela’? (Varoma 12:19)

¹⁴ Lera Varoma 12:19. Mbimo yi mpostoli Paulo a nga alakanyisa Makristu ku me ‘leka Txizimu txi ti henyela,’ atxi lava kuwomba txani ngu toneto? Ngu kuya ngu ti didungula di wombako, Paulo atxi lava kuwomba ti to hi leka Jehovha e lamula timhaka. Athu hi leka Jehovha e lamula timhaka, mbimo yi hi m’lekako e tisa wululami ngu mbimo ayi a yi lavako ni ngu nzila ayi a yi sawulako. Mwanathu awu a dhanwako ku i John a nga ñolwa ngu nzila yo biha, a txhamusela tiya: “Ani ti lavile ni kontrolara txiviti txangu kasiku ni si zami kululamisa timhaka ngu nzila yangu nipune, kambe eto kha ta hehuka. Varoma 12:19 a ni vhuni kusimama ni verela Jehovha.”

15. Ngu kutxani i di tshuko kuemela Jehovha e lulamisa timhaka tathu?

¹⁵ Ku ni wuyelo ya hombe ko emela Jehovha kala kuza e lulamisa mhaka yo kari. Mbimo yi hi mahako toneto, hi ti khulula ka m’rwalo ni kupandiseka ngu kuzama kululamisa timhaka tathu hipune. Jehovha a ti emisete ku hi vhuna. Mbimo yi hi wonisanako ni kuñolwa ngu nzila yo biha, ti fana ni ku ene a txi womba tiya: “Ti lekeli ani; ani ni na ti lulamisa.” Ngako hi txi tumela txithembiso txa Jehovha atxi txi ku khene “Ngani ni no tshumetela,” kha ha fanela kusimama hi veketela txiviti, nguko ha tiziva ti to Jehovha a na maha ati i ku tatinene ngu mbimo ya kona. Ngu toneto ti nga vhuna John. Ene a txi pimisa tiya, “ngako ni txi leka Jehovha a txi lulamisa mhaka yangu, wuyelo i na va ya yinene, kupinda ku i di ani ni lulamisako timhaka tangu nipune.”

“XULA KUBIHA NGU WUNENE”

16-17. Mkombelo wu nga hi vhunisa kutxani kusimama hi ‘xula wubihi ngu wunene’? (Varoma 12:21)

¹⁶ Lera Varoma 12:21. Paulo a tshumete e  alakanyisa Makristu ku me “xula kubiha ngu wunene.” Ka Gondo ya Mmangoni, Jesu a wombile tiya: “Simamani mi randa valala vanu, mi khongelela avale va mi xanisako.” (Mat. 5:44) Ngu toneto Jesu a nga ti maha. Ina u ta nga ema u alakanyisisa ngu kupanda aku a nga kupfa mbimo yi a nga gogotelwa ka phande ya xanisa ngu masotxhwa a Varoma? Jesu a ñotwe ngu nzila ya tshofu ni ku a tsanisete kupanda ka hombe. Ta karata kupfisisa nzila yi a nga xaniseka ngu yona.

¹⁷ Jesu a simamile e kombisa lirando ni kuthembeka ka Jehovha hambiku a nga xaniswa ngutu. Hahanze ko kombela ti to Jehovha e tsayisa masotxhwa yale, ene a mahile m’kombelo atxi khene: “Tata, va divalele nguko kha va ti zivi ti va mahako.” (Luka 23:34) Mbimo yi hi mahelako m’kombelo vathu vale va hi ñolako ngu nzila yo biha, eto ta pumba txiviti ni kuhenya ni ku ta tshumela ti txitxa mawonelo athu mayelano ni vathu ava va hi mahelako wubihi.

18. Mkombelo wu vhunisile kutxani Alberto ni John ku ve wonisana ni kuñolwa ngu nzila yo biha?

¹⁸ M’kombelo wu vhuni vanathu va vambidi ava hi nga bhula ngu vona ka gondo yiya ku ve wonisana ni kuñolwa ngu nzila yo biha. Alberto a womba tiya: “Ani ni txi mahela m’kombelo vanathu ava va nga ti ni ñote ngu nzila yo biha. Ni kombete Jehovha makhambi a mangi ku e ni vhuna kudivala ati ti nga di mahekile.” Txo tsakisa, Alberto a tshumete e thumela Jehovha ngu kuthembeka. John a txhamusela tiya: “Makhambi a mangi, ni mahete m’kombelo mwanathu awu a nga di ni onhete. Ngu mhaka ya mikombelo yoneyo, Jehovha a ni vhuni ku m’divalela, kwa mbi m’vekela txiviti ni kwa mbi m’lamula. Mikombelo yoneyo yi tshumete yi ni vhuna kupfa kurula.”

19. Ngu tihi ati hi fanelako kumaha kala magwito ka mafu yawa o biha? (1 Pedro 3:8, 9)

¹⁹ Hi txi nga txi hanya ka mafu yawa o biha, hi nga txi na ñolwa ngu nzila yo biha. Kambe, ti si nga ni mhaka ni ti hi no wonisana nato, kha ha fanela kuleka kumaha m’kombelo ka Jehovha hi kombela txivhuno. Hahanze keto, simama u thumisa matshina a milayo a Bhiblia ni ku u nga divali kuetetela Jesu ka nzila yi u angulako ngu yona ngaku u txi ñolwa ngu nzila yo biha. Ngaku u txi maha toneto, u nga tsaniseka ti to Jehovha a na kukatekisa ngu ha ku si gumiko.—Lera 1 Pedro 3:8, 9.