“Dili man ko kabalo ani oy! Lisod man kaayo!” mireklamo ang imong anak. Morag kasurenderon na dayon siya kay nalisdan siya sa gipahimo kaniya. Dili ka ganahang makita ang imong anak nga naglisod, pero gusto nimo nga magkugi siya aron naa siyay makat-onan. Tabangan ba dayon nimo siya? Pasagdan na lang? O tudloan siya nga dili mosurender?

 Importante ang determinasyon nga dili mosurender. Dihang tudloan sa mga ginikanan ang ilang anak nga makaugmad ug mga abilidad pinaagi sa pagkugi, dakog purohan nga mahimo siyang mas maayo diha sa eskuwelahan, mas malipayon, himsog, ug naay maayong relasyon sa uban. Sa laing bahin, kon pirmeng tabangan dayon sa mga ginikanan ang ilang anak kon magkalisod siya, dakog purohan nga dihang siya mohamtong na, ma-depress siya, mawad-ag kompiyansa sa kaugalingon, ug dili kaayo magmalipayon.

 Puwedeng mapalig-on ang determinasyon nga dili mosurender. Bisan ang gagmay pa kaayong mga bata makapalig-on sa ilang determinasyon nga magkugi pag-ayo ug dili mosurender. Sumala sa usa ka research, ang 15 ka bulan pa lang nga mga bata mas maningkamot sa pagbuhat sa lisod nga himoonon kon makakita silag adulto nga naningkamot pod sa paghimo sa lisod nga buluhaton. Pero di pod kaayo sila magkugi kon nakita nila nga dali rang nalampos ang usa ka buluhaton nga wala ra kaayoy paningkamot.

 “Nahinumdom ko dihang gitudloan nako ang akong mga anak kon unsaon paghigot sa liston sa ilang sapatos. Dili gyod ni makat-onan sa usa lang ka adlaw. Matag higayon nga himoon nila ni, maabtan silag 10 hangtod 15 minutos sa paghunahuna pa lang kon unsaon ni paghigot. Unya tabangan na lang dayon nako sila. Naabtan silag pila ka bulan sa sigeg praktis, ug usahay makahilak tawon sila sa ka lisod. Pero sa ngadtongadto, nakamao ra gyod sila. Puwede ra man unta nga dili ko maghasolhasol ug tudlo nila kay makapalit ra man kog sapatos nga way liston. Pero usahay, ingong ginikanan, kinahanglang dili ta mosurender aron makakat-on ang atong mga anak nga dili pod mosurender.”—Colleen.

 Puwedeng mohuyang ang determinasyon nga dili mosurender. Ang ubang ginikanan dili tingali kabantay nga naa silay ginahimo nga makapahuyang sa determinasyon sa ilang anak nga dili mosurender. Sa unsang paagi? Gusto sa ubang ginikanan nga malipay ang ilang anak nga naa siyay malampos, maong tabangan dayon nila siya kon magkalisod na aron dili siya sapoton o maghunahuna nga dili siya kamao. Pero dili ni kanunayng maayog resulta. “Matag higayon nga tabangan dayon nato . . . ang atong mga anak sa lisod nga situwasyon,” misulat ang awtor nga si Jessica Lahey, “naghatag ta nilag klaro kaayong mensahe: nga naghunahuna ta nga di gyod sila kamao, di kasabot, ug di kasaligan.” a Unsay resulta? Ang mga bata tingali dali rang mosurender kon makaatubang silag lisod nga mga situwasyon ug magsalig nga naa ray motabang nila.

 Tudloi ang imong anak nga magkugi. Matudloan sa mga ginikanan ang ilang mga anak nga dili mosurender pinaagi sa paghatag nilag mga buluhaton sa balay nga haom sa ilang edad. Pananglitan, ang mga bata nga nag-edad ug tres ngadto sa singko puwedeng makatabang sa paglain sa mga linabhan ug paghipos sa ilang mga dulaan. Ang dakodako na nga mga bata puwedeng patabangon sa pagplastar sa mga grocery, pag-andam ug paghipos sa lamesa, pagpanarapo, ug paglabay sa basura. Ang mga tin-edyer makatabang pod sa mas bug-at nga mga buluhaton sama sa pagpanglimpiyo ug pag-atiman sa balay, ug pag-ayo sa ginagmayng ayohonon. Naa tingali mga panahon nga ang mga bata dili ganahang mohimo sa mga buluhaton sa balay. Pero kon tabangan sila sa ilang mga ginikanan nga mahimong responsable bisag bata pa, makabenepisyo sila. Sa unsang paagi? Makakat-on sila nga magkugi, ug makatabang ni nila nga dili mosurender kon makaatubang silag lisod nga mga situwasyon inigmanarbaho na sila.

 Prinsipyo sa Bibliya: “Ang tanang paghago naay kaayohan.”—Proverbio 14:23.

 “Ayawg usiki ang imong panahon sa paghatag ug buluhaton sa imong mga anak aron lang naa silay mahimo. Walay ganahan ana, bisan ang mga bata. Hatagi silag buluhaton nga makapabati nila nga naa gyod silay natabang. Kon gamay pa ang imong anak, puwede nimo siyang patrapohon sa mga gamit sa balay nga makab-ot ra niya. Kon nanglimpiyo kag sakyanan, siyay palimpiyoha sa ubos, sa dili kaayo nimo maabot. Unya pasalamati dayon siya sa iyang nahimo.”—Chris.

 Giyahi ang imong anak sa paghimo sa lisod nga mga buluhaton. Usahay mosurender dayon ang mga bata kay wala sila kahibalo kon unsaon paghuman sa ilang gihimo. Maong dihang magtudlo ka sa imong anak ug bag-o nga skill, puwede nimo ning sulayan: Una, himoa ang buluhaton samtang nagtan-aw nimo ang imong anak. Dayon pagdungan mog himo ani. Unya tan-awa ang imong anak kon giunsa niya ni paghimo, ug hatagi siyag mga sugyot nga makatabang niya. Sa kataposan, pasagdi na ang imong anak nga mahuman niya ang imong gipabuhat.

 Prinsipyo sa Bibliya: “Naghatag kog sumbanan kaninyo, nga kon unsay akong gihimo kaninyo, angay usab ninyong himoon.”—Juan 13:15.

 “Sa akong eksperyensiya, kitang mga ginikanan angayng magpakitag maayong ehemplo kon gusto natong makakat-on ang atong mga anak nga dili mosurender. Kinahanglan natong ipakita ang hiyas nga gusto natong maugmad sa atong mga anak.”—Doug.

 Pasabta ang imong anak nga normal ra nga maglisod ug masayop. Estoryahi siya nga diha poy mga panahon nga nalisdan ka sa paghimo sa usa ka butang, pero naningkamot gyod ka ug wala mosurender maong nakabenepisyo ka. Ingna siya nga normal ra nga maglisod sa sinugdan ug nga makakat-on ta sa atong mga sayop. Pasaligi ang imong anak nga bisan pag masayop siya, gimahal gihapon nimo siya. Sama nga ang muscle molig-on kon pirmeng gamiton, molig-on pod ang determinasyon sa imong anak nga dili mosurender kon tugotan nimo siya nga makaatubang ug lisod nga mga situwasyon. Maong kon magkalisod ang imong anak, ayaw usa siyag tabangi dayon. Tugoti lang usa siya nga maningkamot bisan pag sapoton tingali siya. “Ang pinakamaayong paagi nga mohamtong ang usa ka bata,” miingon ang librong How Children Succeed, “mao ang pagsulayg buhat sa usa ka butang bisan pag para niya lisod kaayo ning himoon.”

 Prinsipyo sa Bibliya: “Makaayo sa tawo nga makasinati siyag kalisod sa batan-on pa siya.”—Pagbangotan (Lamentaciones) 3:27, Maayong Balita Biblia.

 “Ang mga bata makabenepisyo kon tugotan sila nga magkalisod ug gamay ug maningkamot usag ila, basta nahibalo lang sila nga naa ra ang ilang mama ug papa nga motabang nila. Paglabay sa panahon, dili na sila maglisod. Naa na silay skill ug kompiyansa sa kaugalingon kay nahibalo sila nga naa ra gyoy kaayohan kon dili sila mosurender.”—Jordan.

 Dayega ang paningkamot, dili ang kabrayt. Pananglitan, imbes nga moingon ug, “Maayoha nimo sa imong eksam Nak oy! Brayt kaayo ka,” puwede kang moingon, “Maayoha nimo sa imong eksam Nak oy! Kugihan kaayo kang magtuon.” Nganong importante nga dayegon ang paningkamot sa imong anak imbes ang iyang kabrayt? Kon kabrayt lang ang dayegon, “ang mga bata mawad-ag kompiyansa sa kaugalingon kon naa silay malisdan o kon masayop sila,” miingon si Dr. Carol Dweck. Siya midugang: “Kon ang mga ginikanan naay gustong ihatag nga regalo sa ilang mga anak, ang pinakamaayo nilang mahatag mao ang pagtudlo sa ilang mga anak nga dili moatras sa lisod nga mga situwasyon, andam mokat-on sa ilang mga sayop, malipayng magkugi, mangitag lainlaing solusyon, ug padayong mokat-on. Nianang paagiha, ang mga bata dili maulipon sa pagdayeg.” b

 Prinsipyo sa Bibliya: ‘Ang tawo masulayan dihang dayegon.’—Proverbio 27:21.