Curaçao

Ang mga isla sa Aruba, Bonaire, ug Curaçao nailhan ingong ABC nga mga isla. Nahimutang nga dili layo sa baybayon sa Venezuela, kini adunay talagsaong katahom. Wala kanila ang lanubong katahom nga sama sa ubang mga isla sa Caribbean, kondili ang katahom sa desyerto, sa misteryosong mga anino sa magabii, ug sa tataw, nagkalainlaing mga kolor sa maadlaw.

Tungod kay diyutay ra ang ulan, ang dagkong mga kaktus​—ang kinanindotan mao ang kadushi—​milambo, nga maoy komon nga makita sa palibot. Ang kahoyng divi-divi, nga mailhan tungod sa talagsaong nagtakilid nga taluktok niini, milambo usab. Sama sa hilom nga mga bantayanang torre, ang mga balay diha sa plantasyon maaninag diha sa asul nga kalangitan, nga magpahinumdom sa kolonyal nga kagahapon. Ang mga kanding magsuroysuroy sa kabanikanhan ug mokaratil pagdagan tabok sa kadalanan.

Ang Aruba ug Bonaire mapagarbohon tungod sa mauswagong industriya sa turista, samtang ang Curaçao nagdepende sa kita gikan sa industriya sa petrolyo. Usa ka bahin sa matag isla mao ang planta nga magsala sa tubig sa dagat, nga nagtaganag tubig nga imnonon ug alisngaw alang sa elektrisidad.

Ang mga isla, nga may populasyon karon nga duolan sa 250,000, nadiskobrehan sa mga Katsila sa ika-15ng siglo. Sa ulahi, gisakop kini sa mga Olandes, ug bisan tuod ang mga isla gikontrolar sa mga Pranses ug Ingles sulod sa mugbong mga yugto, nahibalik kini sa kamot sa mga Olandes sa 1815. Sukad sa 1954, ang pederasyon sa Netherlands Antilles, nga sa sinugdan gilangkoban sa ABC nga mga isla ug sa tulo ka isla sa Leeward Islands, mao nay nagdumala  sa ilang nasodnong mga kalihokan. Apan, sa 1986 ang Aruba gihatagan ug status aparte, o nahimulag nga kahimtang.

Kultura ug Pinulongan

Ilalom sa Olandes nga gobyerno, ang mga isla nakatagamtam ug relihiyosong pagkamatugoton. Kadaghanan sa mga molupyo maoy Romano Katoliko, bisan tuod adunay dagkong mga grupo sa mga Protestante. Ubay-ubayng Hudiyohanong mga komunidad ang naglungtad usab sa Curaçao. Ang mga tawo gikan sa 40 ngadto sa 50 ka nasod sa kalibotan nagpuyo nga malinawon diha sa katilingban nga nagkasagolsagol ang mga rasa. Bisan tuod kining mga tawhana adunay komon nga pinulongan, ang matag isla naghupot gihapon sa lahi nga kinaiyahan niini. Dinhi niining lainlaig rasa nga katilingban nga ang kamatuoran sa Bibliya nakagamot ug nagpadayon sa paglambo.

Ang mga tawo daghag-pinulongan ug lagmit malimot kon unsang pinulongana ang ilang ginasulti, tungod kay ang pag-ilis-ilis ug pinulongan maoy naandan kaayo. Bisan tuod ang Olandes mao ang opisyal nga pinulongan ug ang Iningles ug Kinatsila kaylap nga gigamit diha sa negosyo, ang Papiamento mao ang lumad nga pinulongan. Usa ka teoriya nagsugyot nga ang Papiamento naugmad  diha sa Cape Verde Islands sa Kasadpang Aprika sa wala pa ang ika-17ng siglo. Ang mga Portuges migamit nianang mga islaha ingong dapit diin sila manukad sa ilang pagsulong sa Aprika, ug aron ang mga Aprikano ug mga Portuges magkasultianay, usa ka bag-ong Creole nga pinulongan​—panagsagol sa Aprikanhong mga pinulongan ug sa Portuges—​mitungha. Ang ingon nianang pinulongana nga magamit aron magkasultianay ang mga grupo nga lainlaig mga pinulongan gitawag ug lingua franca o komon nga pinulongan. Sa ulahi, ang mga ulipon nga gidala ngadto sa mga isla nagpaila niini nga pinulongan. Latas sa katuigan, ang pinulongan naimpluwensiyahan sa Olandes, Kinatsila, Iningles, ug Pranses. Busa ang miresulta nga Papiamento maoy panagsagol niining tanan.

Ang komon nga pinulongan nga giugmad sa mga ulipon ug gipaila ngadto sa mga isla maoy, sa paninugdan, usa ka paagi sa pagsumpay sa kal-ang sa komunikasyon ug naghiusa kanila. Apan, gisagop ang laing komon nga pinulongan. Mao kini ang gihisgotan sa Sofonias 3:​9, nga nag-ingon: “Kay nianang panahona ihatag ko sa mga katawhan ang kausaban ngadto sa putli nga pinulongan, aron silang tanan magatawag sa ngalan ni Jehova, aron magaalagad kaniya abaga sa abaga.” Kining “putli nga pinulongan” ang nagpahiusa dili lamang sa pipila ka islahanon​—nga nagtugot kanila sa pagbuntog sa katilingbanon, rasanhon, ug usahay nasodnon nga mga kasungian—​kondili nagpahiusa usab kanila uban sa tibuok-kalibotang kapunongan sa mga Saksi ni Jehova. Busa bisan tuod adunay bulag nga Papiamento, Iningles, Kinatsila, ug Olandes nga mga kongregasyon, ang komon nga pinulongan sa kamatuoran sa Bibliya nakapalig-on pag-ayo sa bugkos sa gugma tali sa mga igsoon.

Pagdan-ag sa Kamatuoran

Wala mahibaloi sa tukma kon sa unsang paagi ang unang mga binhi sa kamatuoran gipugas diha sa mga isla. Halos wala mamatikdi, ang kahayag sa kamatuoran midan-ag, nga miiway sa kangitngit nga naglimin sa mga isla, nga dugay nang nahimong mga kuta sa Romanong Katolisismo. Sa ulahing bahin sa katuigan sa 1920 ug sa katuigan sa 1930, ubay-ubayng tawo ang misangyaw dinhi. Dugang pa, usa ka manunuroy ug relihiyosong mga libro ang  wala tuyoang nagpugas ug mga binhi sa kamatuoran, kay nalakip sa iyang mga libro ang mga publikasyon nga gipatik sa organisasyon sa Diyos. Ang duha ka anak nga babaye sa manunuroy, si Pearl ug Ruby, nanuroy uban kaniya ug nahimong mga Saksi ni Jehova paglabay sa katuigan. Silang duha nagpabiling matinumanon hangtod karon.

Sa 1940, si Brader Brown, usa ka tawo nga taga-Trinidad nga nagtrabaho sa lunsayan ug petrolyo, mihimo sa unang pagbawtismo sa Curaçao​—nianang sa lima ka tawo nga iyang gitun-an. Lakip kanila mao si Martin ug Wilhelmina Naarendorp ug Eduard van Marl, ang tanan taga-Suriname.

Si Anita Libretto, anak nga babaye sa mga Naarendorp, nahinumdom: “Sa 1940, ako sayis anyos. Akong nahinumdoman nga ang akong mga ginikanan nagtuon uban sa Iningles-ug-sinultihan nga brader. Sila makamao lamang mosulti ug Olandes ug halos dili makasabot ug Iningles, apan sila nanglimbasog ug paglabay sa unom ka bulan nabawtismohan. Ang mga tigom gipahigayon diha sa among balay, apan dili kadto sama ka organisado karon. Kadto maoy mga gabii sa pagtuon nga moabot hangtod sa lapas na ang tungang gabii, tungod kay ang akong mga ginikanan nanglimbasog sa pagsabot sa mga libro nga gisulat sa Iningles.” Kasagaran gihimo ang pagsangyaw sa Iningles, tungod kay ang gamayng grupo dili larino sa Papiamento ug walay literatura nga mabatonan nianang pinulongana.

Sa katibuk-an, ang lokal nga mga tawo wala magbasa ug Bibliya tungod kay gidili kana sa Katolikong Iglesya. Kasagaran nang embargohon sa mga pari ang bisan unsang mga Bibliya nga ilang makit-an. Sa sinugdan, usa kanila ang magpunayg sunodsunod sa  mga igsoon, nga magbundak-bundak sa iyang tiil ug magsinggit-singgit: “Ayawg hilabti ang akong mga karnero!”

Mga Binhi nga Napugas sa Aruba ug Bonaire

Sa 1943, si John Hypolite, kinsa Adbentista kaniadto, ug si Martin Naarendorp nangadto sa Aruba ug migugol sa ilang bakasyon nga nagmantala sa maayong balita. Sumala sa matino lang, sila mao ang unang misangyaw sa maayong balita didto. Sa pagbalik nila sa Curaçao, si Brader Hypolite misulat sa hedkuwarter sa Brooklyn nga nangayog tabang diha sa kanataran. Ang mga misyonaryo gipadala tulo ka tuig sa ulahi, apan ikasubo, namatay siya sa wala pa sila mangabot. Apan, ang maisogong mga igsoon sa Curaçao, sama kang John Hypolite, misunod sa tambag nga makita sa Ecclesiastes 11:6 ug dagayang nagpugas ug binhi, nga sa ulahi migamot ug miturok.

Sa 1944, si Edmund Cummings sa Grenada ug Woodworth Mills sa Trinidad nangabot sa Aruba. Nanarbaho sila sa usa ka lunsayan ug petrolyo sa San Nicolas. Nahimutang sa sidlakang tumoy  sa isla, ang lungsod sa San Nicolas nagkisaw tungod sa mga lalin nga naggikan sa tanang dapit sa West Indies aron magtrabaho diha sa lunsayan ug petrolyo. Si Brader Mills, usa ka madasigon kaayong mamumulong sa publiko, nagpauswag pag-ayo sa pagwali sa maayong balita. Sa Marso 8, 1946, gisugdan nila ni Brader Mills ug Cummings ang unang nagsultig-Iningles nga kongregasyon sa San Nicolas. Ang kongregasyon may 11 ka magmamantala, ug si Brader Mills mao ang alagad sa kompaniya (kongregasyon).

Ang unang bawtismo didto gihimo sa Hunyo 9, 1946. Lakip sa upat nga nabawtismohan mao sila si Timothy J. Campbell ug Wilfred Rogers, ug sa pagkatapos sa 1946, ang gidaghanon sa mga magmamantala nadoble. Sa ulahi, ang mga Saksi nga mga lalin​—ang mga Buitenman, De Freitase, Campbell, Scott, Potter, Myer, Titre, Faustin, ug uban pa—​mianib sa kongregasyon.

Si Brader Mills may maayong mga resulta sa di-pormal nga pagsangyaw, ug usa sa iyang mga kauban, usa ka stenographer nga ginganlag  Oris, maayog pagsanong. Nabawtismohan siya sa Enero 1947. Wala lamang makaangkon ug igsoon sa espirituwal si Brader Mills kondili nakakaplag pa siya ug pangasaw-onon, kay siya ug si Oris naminyo sa ulahi. Sa 1956 sila gidapit sa pagtambong sa ika-27ng klase sa Gilead ug dayon giasayn sa Nigeria.

Hangtod sa 1950, ang kasagarang masangyawan sa Aruba mao ang San Nicolas, tungod kay kadaghanan sa mga tawo didto nagsultig Iningles ug ang mga igsoon dili kaayo antigong mosultig Papiamento. Busa hangtod nianang panahona, walay taga-Aruba nga midawat sa kamatuoran. Ang way-puas nga pagsupak gikan sa Iglesya Katolika naghulhog sa kasagarang mahigalaon nga mga taga-Aruba nga kontrahon ang mga Saksi ug nagpahinay sa pag-uswag. Sa unang mga adlaw, kasagaran kaayo nga ang usa ka Saksi gukdon sa nasuko nga tagbalay nga nagbakyaw ug sundang. Usahay ang mga igsoon sabligag init tubig o ipagukod sa mga iro. Sa laing mga higayon ang mga igsoon padayonon sa mga tagbalay dayon manggawas sila ug biyaan ang mga igsoon nga naglingkod didto sa sulod. Diha sa mga isla, usa ka insulto ang dili pag-atiman sa mga bisita.

Si Edwina Stroop, usa ka payunir sa Aruba, nahinumdom: “Hulgaon sa mga pari ang mga tawo pinaagi sa pag-ingon nga tunglohon nila sila kon mobiya sila sa iglesya.” Bisan pa niana, wala kini makapabugnaw sa kasibot sa mga igsoon, kansang gugma kang  Jehova ug sa ilang silingan nagtukmod kanila sa paglahutay.

Ang mga binhi sa pipila ka tanom sa desyerto dili motubo sulod sa daghang dekada hangtod nga ang igong gidaghanon sa ulan magpaturok niana ug ngadtongadto magpatungha kana ug matahom nga mga bulak. Susama kini sa kaso ni Jacobo Reina, usa ka opisyal sa adwana sa Bonaire. Nakakuha siyag kopya sa librong Creation sa 1928. Bisag natawo diha sa pamilya nga Romano Katoliko, gisusi niya ang mga relihiyon sa Protestante apan wala gayod siya matagbaw. Sa pagbasa sa Creation, naila niya nga naundan kini sa kamatuoran. Nalista diha sa libro ang mga ulohan sa ubang mga libro nga gipatik sa mga alagad ni Jehova, apan wala makakuha niini si Jacobo. Napulog-siyam ka tuig na sa ulahi, samtang nagduaw sa iyang igsoong babaye sa unod didto sa Curaçao niadtong 1947, nga nahimamat niya ang usa ka misyonarya nga nagdumala ug pagtuon uban sa iyang igsoon. Gipangutana niya ang misyonarya kon dala ba niya ang mga libro nga ginganlan diha sa listahan nga dugay na niyang gihiposan sa iyang pitaka. Gikuha niya ang tanang literatura diha sa bag sa misyonarya, labing menos 7 ka gahig-hapin nga mga libro ug 13 ka pulyeto, ug misuskribir siya sa mga magasing Bantayanang Torre ug Pagmata! Ang iyang gana sa espirituwal nga mga butang nga dugay nang napukaw, sa kataposan matagbaw na. Oo, ang mga binhi sa kamatuoran nga wala makaturok sulod sa daghang katuigan niining tungora mabisibisan na ug tubig nga gikinahanglan sa pagtubo niini.

Ang Unang mga Misyonaryo Nangabot sa Curaçao

Sa Mayo 16, 1946, si Thomas Russell Yeatts ug ang iyang asawa, si Hazel, mga graduwado sa ikaunom nga klase sa Gilead, nangabot  sa Curaçao, usa ka teritoryo nga halos wala pa matandog. Si Brader Yeatts may dakong impluwensiya sa buluhaton diha sa mga isla, nga nagpabilin sa iyang asaynment sulod sa kapin sa 50 ka tuig hangtod sa iyang kamatayon sa 1999. Gawas lang sa mubo nga paghunong, siya maoy nagdumala sa sangang buhatan sukad sa 1950 hangtod sa 1994. Usa ka tawo nga kanunayng malipayon ug may katakos sa pagpakatawa, masanagon kaayo ug panglantaw, ug kansang pagtuo dili-matarog, siya nakapribilehiyo sa pagkakita nga mikaylap pag-ayo ang buluhatong pagsangyaw sa Gingharian.

Si Hazel, nga usa ka maunongong tigpaluyo sa iyang bana, nagpabiling matinumanon sa iyang asaynment hangtod karon ug maoy tuboran sa pagdasig alang sa tanan. Nahinumdom siyang miabot sa erport ug mainitong giabiabi nila Brader Naarendorp ug Van Marl uban kang Clement Fleming, usa ka interesado.

Lain pay ato, si Clement nakakuha ug librong Children, gibasa kini, ug nakombinsir nga iyang nakaplagan ang kamatuoran. Sa bata pa siya, mibiya siya sa Romano Katolikong Iglesya tungod kay wala siya mouyon sa daghan sa mga pagtulon-an niini. Sa ulahi, misugod siya pagpakig-uban sa mga Saksi, busa diha siya sa pag-abiabi sa unang mga misyonaryo. Sa Hulyo 1946, gibawtismohan siya sa bag-ong misyonaryo nga si Russell Yeatts. Si Brader Fleming usa  gihapon ka magmamantala sa Gingharian ug nag-ingon: “Sa edad nga 93, wala pa ako mawad-ig paglaom nga mahilakip niadtong makalabang-buhi sa Armagedon ngadto sa bag-ong sistema nga dili na gayod moagig kamatayon.” Pagkatalagsaong panig-ingnan sa pagtuo ug paglahutay!

Si Sister Yeatts nag-ingon: “Gikan sa erport gihatod kami ngadto sa usa ka duhay-lawak nga apartment ibabaw sa usa ka tindahan nga namaligyag mga ikog sa baboy ug buwad. Ang apartment walay muwebles ug walay kaligoanan, busa kinahanglang maligo mi sa silong sulod sa misunod nga unom ka bulan hangtod nga nakakita kamig maarang-arang nga sak-anan.” Bisan tuod si Hazel taudtaod lang magkalibang, siya ug si Russell wala mahigawad. Katuigan sa ulahi, si Brader Yeatts misulat: “Ang nakapahimong makaiikag sa kinabuhi, ilabina alang sa mga ministro ni Jehova, dili ang mga kahimtang, dili ang talan-awon, dili gani ang pinulongan, kondili ang mga tawo. Ug adunay mga tawo sa matag asaynment.”

Samtang nagtuon sa lumad nga pinulongan, ang Papiamento, kining maisogong mga misyonaryo nagtudlo sa putling pinulongan,  ang komon nga pinulongan sa kamatuoran, ngadto sa mga tawo sa Curaçao. Usa niini mao si Camilio Girigoria, ang una sa lokal nga mga tawo nga nabawtismohan, sa 1950. Nagtrabaho sa usa ka lunsayan ug petrolyo, nadunggan niya ang kamatuoran pinaagi sa pagpakigsulti sa lainlaing mga igsoon, lakip na kang Henricus Hassell, usa ka masibotong magmamantala sa maayong balita. Si Camilio, karon 78 anyos na, maoy usa ka ansiyano ug nakatabang sa 24 ka tawo nga makadangat sa pagpahinungod. Sa 1946 ang mga misyonaryo nag-organisar sa unang nagsultig-Iningles nga kongregasyon sa Curaçao, apan pagka-1954 na nga ang unang nagsultig-Papiamento nga kongregasyon nasugdan.

Ang Aruba Nagpadayon sa Pagkakita sa Kahayag sa Kamatuoran

Sa Hulyo 1949, si Henry ug Alice Tweed, mga taga-Canada sa ika-12ng klase sa Gilead, nangadto sa Aruba, diin sila may hinungdanong bahin sa pagtudlo ug putling pinulongan. Si Henry maoy taas, yagpison nga tawo ug naila tungod sa iyang maluloton ug malumo nga kinaiya; si Alice, tungod sa iyang pagkakomedyante ug pagkamalahutayon sa pag-alagad. Sila lamang ang mga misyonaryo nga mipuyo ug nagsangyaw diha sa tanang tulo ka  isla ug gihandom daghang dekada sa ulahi tungod sa ilang nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga espiritu ug kasibot.

Sa 1950, si William Yeatts (ig-agaw ni Russell) ug ang iyang asawa, si Mary, migraduwar sa ika-14ng klase sa Gilead ug giasayn sa Curaçao. Sa 1953 nangadto sila sa Aruba. Duolan sa 50 ka tuig sa ulahi, anaa pa gihapon sila sa ilang asaynment​—maayo kaayong mga panig-ingnan sa pagtuo ug pagkamalahutayon. Sa paglabay sa panahon, nailado si Mary tungod sa iyang talagsaong kasibot diha sa ministeryo. Siya kanunayng nanguna sa buluhatong pagsangyaw, samtang si Bill naghatag ug dakong pagtagad sa paghubad sa mga publikasyon sa Bibliya. Sa wala pa mangabot si Bill ug Mary, ang duha ka Iningles nga kongregasyon wala kaayoy pag-uswag taliwala sa lokal nga mga tawo. Sa kamapailobon ug sa sistematikong paagi, si Bill ug Mary nagsugod pagpugas ug mga binhi sa kamatuoran taliwala sa nagsultig-Papiamento nga mga taga-Aruba. Sa hinayhinay gigantihan ang ilang mga paningkamot. Si Bill nahinumdom: “Nagsugod kami pagpahigayon ug mga Pagtuon sa Bantayanang Torre ilalom sa dakong kahoy nga kwihi diha sa nataran sa puy-anan sa misyonaryo. Usahay moabot ug 100 ang manambong. Manglingkod kami sa mga bangko nga linabay sa Katolikong iglesya.” Ang Memoryal sa kamatayon ni Kristo gipahigayon sa 1954, ug human niana, usa ka Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon ang giorganisar sa Papiamento.

 Unang Taga-Aruba nga Nakakat-on sa Kamatuoran sa Bibliya

Sa batan-on pa, si Gabriel Henriquez magpatuyang usahay sa pag-inom ug bino sa mga hinapos sa semana, mao nga dili siya makatunga sa trabaho diha sa lunsayan sa petrolyo sa mga buntag sa Lunes. Gusto sa iyang amo nga moarang-arang ang iyang estilo sa kinabuhi, ug bisan tuod usa siya ka ateyista, gihatagan niya si Gabriel ug gasa nga suskrisyon sa Pagmata!, nga masaligon nga makatabang kini kaniya. Sa ulahi, nahimamat si Gabriel sa mga Tweed, kinsa nagtuon sa Bibliya uban sa iyang ugangang lalaki. Tungod kay ang librong gitun-an maoy Kinatsila, gihubad kini ni Gabriel alang kaniya. Sa wala madugay, midako ang interes ni Gabriel, busa sa 1953, si Bill ug Mary Yeatts misugod pagtuon uban kaniya. Si Gabriel miingon: “Sa kataposan, matubag na ang tanan kong mga pangutana.” Sa 1954 siya nagpahinungod sa iyang kinabuhi kang Jehova ug nahimong unang taga-Aruba nga nabawtismohan.

Ang unang nagsultig-Papiamento nga kongregasyon, nga gilangkoban sa 16 ka magmamantala, giorganisar sa 1956, ug sa naghinapos ang 1957 nga tuig sa pag-alagad, 26 ka magmamantala ang nagtaho. Sa dihang nabuka na ang mga mata sa mga taga-Aruba sa bakak nga mga pagtulon-an sa “Dakong Babilonya” ug nahanaw ang ilang kahadlok sa tawo, sila nahimong mga mahigugmaon sa kamatuoran ug masibotong mga magmamantala sa maayong balita. (Pin. 17:5) Ang usa nianang mga tawhana mao si Daniel Webb. Siya ug ang iyang asawa, si Ninita, kinsa sa sinugdan misupak, midawat sa kamatuoran, ug silang duha nahimong mainitong mga magmamantala sa Gingharian. Mosunod  kaha ang uban sa ilang panig-ingnan?

Sama kang Daniel, daghang uban pa ang nakakat-on sa kamatuoran ug gitugotan kini sa paghulma sa ilang kinabuhi ug nianang sa ilang mga pamilya. Ang usa nianang mga tawhana nga misugod pagtuon mao si Pedro Rasmijn. Sa pagpauli sa balay usa niana ka adlaw, nadiskobrehan ni Pedro nga ang iyang inahan, si Maria, nga usa ka debotadong Katoliko, nagdaot sa iyang mga librong tun-anan. Sanglit wala pa makasul-ob sa bag-ong personalidad, mibalos siya pinaagi sa pagpamuak sa mga larawan sa iyang inahan. Kay nasuko sa gibuhat ni Pedro, mireklamo si Maria sa pari, kinsa miingon nga si Pedro husto sa paghunahuna nga ang mga larawan walay pulos! Karon kay napungot na, giabog niya ang pari ug mihukom siya nga susihon ang Bibliya. Tungod niini, si Maria ug ang iyang bana, si Genaro, nagpahinungod sa ilang kinabuhi kang Jehova. Sila ug ang ilang 11 ka anak, 26 ka apo, ug usa ka apo-sa-sungkod​—tanantanan 40 ka tawo—​nag-alagad kang Jehova!

Si Daniel van der Linde, usa ka umagad nga lalaki ni Maria, nabawtismohan bisan pag gisalikway siya sa iyang mga ginikanan. Gipalayas sa iyang balay ug gisukmag sa usa ka paring Katoliko, si Daniel milahutay,  nga masaligon nga nabatonan niya ang kamatuoran. Bisan pa niining maong pagsupak, giisip ni Daniel ang iyang kaugalingon nga bulahan, tungod kay gigamit siya ni Jehova sa pagtabang sa daghan nga makakat-on sa kamatuoran sa Bibliya. Ang iyang anak nga babaye nga si Prisquela ug ang iyang bana, si Manuel, maoy tigbiyahean nga mga Bethelite kinsa nag-alagad diha sa Translation Department sa sangang buhatan sa Curaçao. Ang laing umagad nga lalaki, si Tony, kinahanglan usab nga magpakita ug dakong pagtuo kang Jehova ug sa Iyang mga saad nga paluyohan kita, kay siya nasakit ug kinahanglang operahan ug kalima. Si Tony miingon: “Ang mga doktor naghunahuna nga dili na ko maayo, apan nagsige kog ampo kang Jehova alang sa kalig-on. Ang akong mga igsoong lalaki sa unod, nga medyo wala na moila nako, nakaamgo nga ako aduna diay libolibo ka espirituwal nga mga igsoon sa tibuok kalibotan.”​—Mar. 10:​29, 30.

Pag-uswag Diha sa mga Isla

Sa 1965, si Albert Suhr, graduwado sa ika-20ng klase sa Gilead, kinahanglang mobiya sa Curaçao tungod sa dili maayong panglawas, apan gibilin niya ang maayo kaayong “mga sulat sa rekomendasyon.” (2 Cor. 3:​1, 2) Ang usa kanila, si Olive Rogers, nahimong regular payunir sa Septiyembre 1951. Si Olive nakigpuyo sa usa ka lalaki sulod sa 17 ka tuig. Apan, sa dihang nakat-onan niya ang hataas nga mga sukdanan ni Jehova, gibiyaan niya ang lalaki, kinsa ulahi nang mitanyag nga pakaslan siya. Siya mibalibad, nabawtismohan, ug miduyog sa grupo sa mga payunir, diin siya nagpabilin sulod sa duolan sa 40 ka tuig hangtod nga siya nasakit. Si Sister Rogers makita bisag asa samtang malipayon niyang gisiksik ang teritoryo. Karon, ang mga tawo nag-asoy ug makapadasig nga  mga sugilanon bahin niining igsoona. Tungod sa iyang kalig-on ug pagkamalahutayon nakatabang siya sa daghang tawo, lakip na sa dagkong mga pamilya, sa pagpahinungod sa ilang kinabuhi ngadto kang Jehova.

Karon adunay daghang kugihan nga mga pamilya nga nag-alagad kang Jehova sa Antilles ug Aruba. Ang dagkong mga pamilya, sama sa mga Martha, Croese, Dijkhoff, Rasmijn, Liket, Faustin, Ostiana, ug mga Roemer, maoy nahimong pundasyon sa mga kongregasyon ug dakog natampo sa kalig-on niini.

Ang mahigalaong Eugene Richardson unang natudloan ni Jehova sa edad nga 15. Bisan tuod wala siyay pormal nga pagtuon sa Bibliya, nagpadayon ang iyang pag-uswag pinaagi sa pagtambong sa tanang tigom ug nabawtismohan siya sa edad nga 17. Sa 1956 siya natudlo ingong regular payunir ug nag-atubang sa iyang giisip nga dakong problema​—ang kakulang sa transportasyon. Siya miingon: “Ang teritoryong giasayn kanako maoy 20 kilometros gikan sa balay, busa aron masulbad ang problema sa transportasyon, akong gipabayloan ang akong piano ug bisikleta. Ang akong pamilya nakurat niining maong transaksiyon, ug 40 ka tuig sa ulahi naghisgot pa gihapon sila niana. Apan, alang kanako praktikal kaayo kadto. Ilabina kay upat ka bulan human niana, natudlo ako nga mag-alagad ingong espesyal payunir sa wala-maasayn nga teritoryo sa Banda Abao.”

Pagbukas ug Bag-ong Teritoryo

Ang banika sa Banda Abao, nga nailhan didtong dapita ingong kunuku, nahimutang sa kasadpang bahin sa Curaçao ug naglakip halos sa katunga sa isla. Kini adunay hanayhay nga mga bakilid ug medyo mas lunhaw kay sa ubang bahin sa isla. Nagkatagkatag ang  mga balay niining dapita, busa ang pagsangyaw niining teritoryoha nagkinahanglag dakong panahon. Si Clinton Williams, laing batan-on, masiboton nga payunir, miduyog kang Eugene, ug silang duha misugod pagbukas niining bag-ong natad. Nahinumdom si Eugene: “Dili kini sayon nga teritoryo, kon itandi sa ubang bahin sa isla. Ang mga tawo mahigalaon kaayo ug maayo kaayong ikaestorya, apan kasagaran kutob ra diha. Apan, kami nagsangyaw didto sulod sa duha ka tuig ug dihay maayo kaayong mga eksperyensiya. Sa unang bulan, nakahimamat ako ug usa ka lalaki kinsa miingon nga kon mapamatud-an namo nga ang Gingharian sa Diyos natukod sa 1914, mag-Saksi siya. Ug na-Saksi gyod siya, uban sa iyang asawa ug mga anak. Sa ulahi, nakigsulti ako sa usa ka babaye kinsa miingon nga ang iyang pag-umangkong lalaki interesado kaayo sa Bibliya. Nianang gabhiona mismo mibalik ako aron sangyawan siya. Ang iyang ngalan mao si Ciro Heide.”

Si Ciro, nga usa ka mahigalaong tawo, nag-asoy sa sugilanon gikan sa iyang panglantaw: “Kaniadto ako maoy sirado Katoliko ug batid kaayo sa katekismo nga ikatudlo ko kini sa tunghaan. Apan dihay kanunayng nakapalibog kanako. Dili nako masabtan kon ngano nga kon dili ka makasimba, nakahimo ka ug salang mortal ug maimpiyerno kon dili dayon nimo ikompisal kini. Usa ka adlaw niana, usa ka batan-ong lalaki nga nagbisikleta miadto sa balay ug nakigsulti sa  akong iyaan bahin sa Bibliya. Kay nahibalo nga interesado ako sa relihiyon, giingnan siya sa akong iyaan nga pabalikon kon naa na ko sa balay. Naghinamhinam kong makigkita kaniya, kay akong gibati nga mas daghan kog nahibaloan kay kaniya bahin sa relihiyon. Nianang gabhiona mismo, si Eugene miadto sa akong balay. Nahimut-okan ko sa dihang gipunting niya kanako nga ang Mituo Ako, nga akong ginayamyam kada adlaw, nag-ingon nga si Jesus mikunsad sa impiyerno. Tungod kay nagyamyam lang ako niana nga wala maghunahuna bahin niana, wala nako kana masabti. Ang nakapahibulong kaayo nako mao nga gigamit ni Eugene ang Bibliya sa pagsaysay sa tanan, samtang ako maglisod pagpangita sa bisan usa ka teksto. Sukad niadtong panahona, nausab pag-ayo ang akong kinabuhi, kay dihadiha misugod ako pagtuon.” Si Ciro nabawtismohan sa ulahi bisan pag misupak ang iyang asawa. Ngadtongadto, tungod sa iyang maayong panig-ingnan, ang iyang asawa nagpahinungod usab sa iyang kinabuhi ngadto kang Jehova. Sila nag-alagad kang Jehova nga maunongon sulod na sa 30 ka tuig, ug si Ciro maoy usa ka ansiyano sulod sa 25 ka tuig.

Si Eugene mitambong sa Tunghaang Gilead sa 1958 ug giasayn pag-usab sa Banda Abao, diin diha gihapoy problema sa transportasyon. Siya miasoy: “Sa dihang nakig-ambit sa pagsangyaw sa kanataran,  usahay moabot ug 13 ka igsoon ang mosangyaw ug usa lang ang sakyanan​—ang akoa. Nagpasabot kini nga kaduha mobiyaheg 30 kilometros paingon sa teritoryo. Akong ibilin ang unang  grupo diha sa teritoryo ug magdali pagbalik aron kuhaon ang ikaduhang grupo. Sa ulahing bahin sa kahaponon, akong himoon ang mao gihapong paagi sa buntag aron mahatod ang mga igsoon sa ilang balay. Apan gigugol namo ang tibuok adlaw sa pagsangyaw. Kapoy kadto, apan pagkamalipayon namo!” Nakapribilehiyo usab si Eugene sa pag-alagad diha sa nagapanawng buluhaton sulod sa pipila ka tuig.

Mga Kausaban sa Kunuku

Sa 1959, si Clinton Williams, kinsa nianang panahona migraduwar usab sa Tunghaang Gilead, nagpadayon sa pagsangyaw diha sa kunuku. Sa ulahi naminyo siya kang Eugenie, usa ka masibotong payunir kansang malulotong kinaiya nakapamahal kaniya sa daghan. Sa 1970 usa ka kongregasyon sa 17 ka magmamantala ang natukod sa balangay sa Zorgvliet bij Jan Kok, ug ang mga tigom gipahigayon diha sa balay sa pamilyang Pieters Kwiers. Ang mga espesyal payunir nga sila si Juana Pieters Kwiers ug ang iyang anak nga babaye, si Esther, kauban sa mga pamilyang Minguel ug Koeiman naghago aron mapalig-on ang kongregasyon. Pagka-1985 ang kongregasyon miuswag ngadto sa 76 ka magmamantala nga may nanambong sa tigom nga 125. Niana gihapong tuiga, ang gugma nagtukmod sa mga igsoon gikan sa Tinipong Bansa sa pagboluntaryo sa pagtukod ug usa ka Kingdom Hall sa Pannekoek, ug ang karaang Kingdom Hall gihimong puy-anan sa misyonaryo. Sulod sa duha ka tuig, ang gidaghanon sa mga magmamantala miuswag ngadto sa 142, mao nga pagka-1987 ang Kongregasyon sa Tera Corá natukod.

Ang pagpangitag kasak-an sa mga payunir maoy kanunayng problema, ug nahinumdom si Eugene nga kinahanglang ayohon niya ang wala-puy-ing balay nga giokupar sa mga kanding. Migugol siyag daghang semana aron mawagtang ang ilang baho. Ang karne sa kanding giisip nga lamiang potahe sa maong dapit. Sulod sa daghang tuig, sa dihang magluto panahon sa mga asembliya, ang kanding maoy kasagarang pagkaon, ug alegre ang paniudto sa mga igsoon nga nagkalingaw ug kaon sa maayong pagkatimpla nga potaheng karne sa kanding. Apan, usahay ang karne miransiyo na, nga maoy hinungdan nga magpunayg adto sa kasilyas ang mga igsoon.

 Si Russell Yeatts gustong moasoy sa sugilanon bahin sa kanding nga ginganlag Mimi. Kas-a mikaon siyag tulo ka Bibliya, ubay-ubayng songbok, uban pang mga libro, ug daghang magasin. Ang iyang tag-iya, si Rita Matthews, miingon: “Daghan kaayo siyag nakaon sa among literatura nga gitawag namo siya ug balaang kanding.” Si Mimi gibaligya.

Ang mga Asembliya Nakatabang sa Pag-ugmad sa Espiritu sa Gugma ug Panaghiusa

Latas sa katuigan, ang pagpangitag maayong mga tigomanan​—ilabina alang sa mga asembliya—​maoy kanunayng giproblemahan. Si Max Garey, sa ikalimang klase sa Gilead, nag-organisar sa pagtukod sa unang Kingdom Hall nga gipanag-iya sa mga igsoon,  sa Buena Vista, Curaçao. Ang mga igsoon madasigong miboluntaryo sa pagtukod niining maong tigomanan ug nalipay sa dihang nahuman na kini. Sa 1961 ang ikaduhang nagsultig-Papiamento nga kongregasyon sa Curaçao natukod ug nagtigom diha sa maanindot nga bag-ong tigomanan, nga ang nagsilbing alagad sa kongregasyon mao si Victor Manuel, sa pagkakaron maoy usa ka magmamantala sa maayong balita sulod na sa duolag 50 ka tuig. Si Nathan H. Knorr, gikan sa Brooklyn Bethel, nagpahinungod niining maong tigomanan sa Marso 28, 1962.

Sa katuigan sa 1970, ang yuta nga kasikbit sa tigomanan sa Buena Vista gipatag, gisemento, ug gitukoran ug plataporma. Gigamit kini alang sa mga kombensiyon ug mga asembliya sulod sa daghang  tuig, ug tungod kay diyutay ra kaayong ulan ang matagak sa Curaçao, ang mga panagkatigom gipahigayon sa gawas, nga wala kaayoy problema. Apan, ang mga igsoon matingala usahay sa kalit nga pagbunok sa ulan nga tungod niana mangahumod ang ilang sinina ug mga libro apan wala maluya ang ilang buot. Buksan lamang nila ang ilang mga payong ug magpadayon sila sa pagpaminaw pag-ayo sa programa. Kaniadto, kining maong mga panagkatigom duhay pinulongan, nga ang pipila ka pakigpulong ipahayag sa Iningles ug hubaron ug ang uban sumaryohon sa Papiamento. Ang distritong mga kombensiyon pulipuling gipahigayon sa Aruba ug Curaçao, ug ang ubang mga delegado manakay ug inabangan nga ayroplano paingon sa isla diin gihimo ang kombensiyon, samtang ang uban manakay ug barko. Sa usa ka okasyon, usa ka dakong grupo sa mga kombensiyonista nga mibiyahe sakay sa barkong Niagara ang gidagat. Bisan pa sa dili maayong kahimtang, ang ilang kadasig alang sa nagsingabot nga espirituwal nga bangkete wala gayod molubad.

Si Ingrid Selassa, kinsa 16 anyos nianang panahona, nahinumdom nga ang iyang apohang babaye nagbaligyag baboy aron dunay ikaplete. Ang mga delegado moestar diha sa mga balay sa mga igsoon ug mangatulog gani sa salog. Naugmad ang malungtarong mga panaghigalaay, ug ang malipayong espiritu sa gugma ug panaghiusa maoy naghari. Sa 1959 ang unang Papiamento-ug-pinulongan nga kombensiyon gihimo sa balay sa plantasyon sa Santa Cruz sa Banda Abao. Nahinumdom si Ingrid: “Among ikarga sa mga bus ang pagkaon, mga teheras, ug mga kasangkapan ug mogikan paingon sa kombensiyon. Ang programa maoy espirituwal nga kombira, ug sa gabii magdula kami ug mga dula sa Bibliya ug mag-awit ug mga alawiton sa Gingharian diha sa gawas. Dili gyod nako malimtan ang tulo ka adlaw nga gigugol didto, diin gibati gayod namo nga bahin kami sa kapunongan sa mga igsoon.” Ang makapalig-on-sa-pagtuo nga internasyonal nga mga panagkatigom, sama sa “Pakigdait sa Yuta” nga Internasyonal nga Asembliya sa 1969, nakapalambo usab sa espiritu sa gugma ug panaghiusa taliwala sa mga igsoon.

 Bag-ong mga Assembly Hall

Paglabay sa katuigan, ang asembliyahanan sa Buena Vista gamay na kaayo, apan tungod sa dagayang mga amot gikan sa mga kongregasyon, ang mga igsoon nakapalit ug usa ka tinukod gikan sa lunsayan sa petrolyo. Nahimutang sa distrito sa Schelpwijk, kining maong tinukod gibag-o, ug sulod sa daghang tuig gipahigayon dinhi ang sirkitong mga asembliya ug distritong mga kombensiyon. Di pa dugay, ang sangang buhatan nakadawat ug pag-uyon nga gub-on kining maong tinukod ug magtukod ug dobleng Kingdom Hall nga mahimong gamiton usab nga Assembly Hall nga kalingkoran ug 720 ka tawo​—usa ka tagana nga nakapalipay sa mga igsoon.

Sa wala pa ang 1968, ang mga asembliya sa Aruba gipahigayon diha sa inabangang mga lawak, apan samtang nagkadaghan, gikinahanglan na ang permanenteng Assembly Hall. Busa, nadesisyonan nga magtukod ug usa ka Kingdom Hall nga may igong gidak-on nga magamit alang sa mga asembliya. Sa 1968, pinaagi sa paghago ug pagsakripisyo sa kaugalingon, ang lokal nga mga igsoon nagtukod ug usa ka maanindot nga tigomanan nga diha niana dayegon si Jehova. Samtang ginatukod ang tigomanan, usa ka pundok sa tag-as nga mga kaktus ang nagsalipod sa proyekto sa konstruksiyon gikan sa mga lumalabay. Sa semana una pa sa unang asembliya, ang gobyerno nagsugo nga putlon ang mga kaktus. Katingalahan, ang tigomanan nahuman pagtukod sa usa lang ka gabii​—o morag ingon niana! Ang lokal nga mga tawo naghunahuna nga usa kadto ka milagro, daghan ang nagtuo nga ang tigomanan sa pagkatinuod gitukod lamang sa tibuok gabii. Apan ang maong talagsaong hitabo nahitabo sa ulahi sa dagway sa mga tigomanan nga natukod sa dinaliang paagi.

Naugmad ang Buluhaton sa Bonaire

Sa 1949, si Joshua Steelman, usa ka espesyal nga hawas sa hedkuwarter sa Brooklyn, miduaw sa Bonaire, diin niining tungora si Jacobo Reina ug Matthijs Bernabela, usa ka mag-uuma, aktibong nagawali. Wala pay nabawtismohan nila. Gihimo ang mga kahikayan alang sa unang pakigpulong publiko sa Bonaire. Mga 100 ka tawo ang nangabot, apan 30 lamang ang misulod sa tigomanan.  Ang ubang 70 gipadala sa lokal nga paring Katoliko aron baldahon ang tigom. Kanhi nahinumdom si Russell Yeatts: “Gipaulanan ug bato ang sin nga atop sama sa pag-ulan ug yelo sa Ehipto. Gipabuto ang mga lebentador, ug gidukdok sa mga tawo ang mga balde.” Kining maong paningkamot wala molampos, kay ang mga binhi sa kamatuoran gisabwag ug miturok. Pagkasunod tuig, si Jacobo ug Matthijs, ang unang mga Saksi sa Bonaire, gibawtismohan sa Curaçao.

Sa 1951, si Russell ug Bill Yeatts nag-organisar ug mga tigom diha sa balay ni Brader Bernabela, ug sa 1952, si Clinton Williams giasayn ngadto sa Bonaire aron tukoron ang bag-ong kongregasyon diha sa usa ka inabangang lawak sa Kralendijk. Sa pagbuhat niini, nasuko kaniya ang paring Katoliko, kinsa misulay sa pagpalagpot kaniya sa nasod. Kining paria misulay pagdani sa usa sa mga estudyante sa Bibliya ni Brader Williams nga akusahan siya nga nagbirigbirig kaniya, apan midumili ang babaye. Kay wala molampos, gitawag niya si Brader Williams nga usa ka wara-wara, nga usa ka langgam nga mananagit nga makita diha sa mga isla, nga nag-akusar kaniya nga nangilog sa iyang mga karnero. Apan uban sa espiritu ni Jehova, si Brader Williams nagpadayon sa pagpalig-on sa bag-ong kongregasyon hangtod nga siya giasayn pag-usab sa Curaçao. Sa 1954 ang unang sirkitong asembliya gipahigayon, ug sukad niadto ang mga asembliya ug mga kombensiyon adunay hinungdanong bahin diha sa espirituwal nga kinabuhi sa mga igsoon sa Bonaire.  Ang mga tawo nagpanon usab aron sa pagtan-aw sa mga salida nga gihimo sa mga Saksi ni Jehova, nga nakapukaw ug interes, apan gamay ra ang pag-uswag hangtod nga duha ka espesyal payunir, si Petra Selassa ug ang iyang anak nga babaye, si Ingrid, gipadala sa 1969.

Sa pag-abot nila ni Petra ug Ingrid, wala silay awto; apan gikobrehan nila halos ang tibuok isla nga nagbaktas. Daghan sa ilang mga estudyante ang nabawtismohan sa ulahi. Naglingkod ug nagpandong, ang duha ka sister nagdumala sa tanang tigom. Kas-a matag bulan ang usa ka brader mag-ayroplano gikan sa Curaçao aron mosangyaw uban nila ug mopahayag sa pakigpulong publiko. Sa ulahi, sa dihang kinahanglan nang mobiya si Petra, laing espesyal payunir, si Claudette Tezoida, miduyog kang Ingrid, ug sila nagpadayon sa pagtabang sa mga tawo nga makakat-on sa kamatuoran sa Bibliya.

Asawa sa Usa ka Politiko Nakakaplag sa Hingpit nga Gobyerno

Lakip niadtong nakakat-on sa putling pinulongan mao ang asawa sa usa ka iladong politiko. Si Caridad Abraham, nga mabinationg gitawag ug Da sa tanan, mao ang asawa sa usa ka hataas nga opisyal sa gobyerno sa Bonaire. Ang iyang duha ka anak nga lalaki ug ang iyang umagad nga lalaki aktibo usab nga nalambigit sa politika. Si  Da mismo nangampanya pag-ayo alang sa iyang bana ug ilado kaayo ug tinahod. Giingnan siya sa usa ka ministro sa Protestante nga maninoy sa usa sa iyang mga anak nga ang mga Saksi ni Jehova dili motuo kang Jesu-Kristo. Tungod kay ang maong tawo iyang higala ug usa ka ministro, mituo siya niining bakak nga pahayag.

Pagkamatay sa iyang bana, si Da mibalhin sa Netherlands, ug didto nakurat siya sa pagkakita diha sa telebisyon sa duha ka ministro sa Protestante nga dayag nga misugid sa ilang pagkahomoseksuwal. Kay nahigawad sa relihiyon, mihunong siya sa pagsimba. Sa ulahi siya miuyon nga magtuon sa Bibliya, nahimong Saksi, ug mibalik  sa Bonaire. Si Da miingon: “Ang kamatuoran maanindot kaayo nga kinahanglang mobalik ko ug ipaambit kana sa akong katawhan.” Karon, imbes paluyohan ang tawhanong gobyerno ingong solusyon sa mga problema sa Bonaire, misugod siya sa pagsangyaw bahin sa tinuod ug permanente nga solusyon​—ang Gingharian sa Diyos sa mga kamot ni Jesu-Kristo. Nagtuo nga miadto siya aron mangampanya alang sa iyang anak nga lalaki, gipadayon siya sa mga tawo ug nahingangha sila sa iyang mensahe. Bisan pa niana, tungod kay si Da ilado kaayo, daghan nga dili unta mamati sa ubang mga Saksi nagsugod sa pagpatalinghog sa mensahe sa Gingharian.

Ang Literatura Mabatonan na sa Lokal nga Pinulongan

Ang kamatuoran mas daling makatandog sa kasingkasing kon ang mga tawo makabasa sa mga publikasyon sa Bibliya diha sa ilang lumad nga pinulongan. Apan sa pag-abot sa unang mga misyonaryo, walay literatura sa Bibliya nga Papiamento. Ang mga tigom gihimo sa Iningles ug Papiamento, ginamit ang Iningles, Kinatsila, ug Olandes nga mga publikasyon, mao nga ang mga igsoon kinahanglang manglimbasog sa pagsabot sa kamatuoran. Busa, dihay tinuod nga panginahanglan alang sa gihubad nga mga publikasyon. Apan, ang bokabularyo sa Papiamento limitado, walay diksiyonaryo, ug dili magkasabot kon unsaon pagsulat ang Papiamento. Katuigan sa ulahi, si Bill Yeatts, usa ka eksperyensiyadong maghuhubad, misulat: “Sa pagpatik sa mensahe sa Gingharian, kinahanglan kaming mosulti ug mosulat sa mga butang nga wala pa isulti o isulat kaniadto sa pinulongang Papiamento. Usa ka hagit ang pag-establisar sa mga sukdanan nga dawaton ug gamiton.” Dili gayod sayon nga tahas! Sa 1948 ang mga igsoon naghubad sa unang pulyeto, The Joy of All the People. Sa 1959 ang paghubad sa “Pasagdi ang Diyos Maminatud-on” natapos. Gisundan kini sa paghubad sa ubang  gahig-hapin nga mga libro maingon man sa regular nga paghubad sa Toren di Vigilancia, nga maoy pagtawag sa Ang Bantayanang Torre sa Papiamento, ug sa Spierta, o Pagmata! Sa hinayhinay, wala na kaayo magawongi sa iglesya ang lokal nga mga tawo tungod kay nagsugod na sila sa pagbasa ug pagkasabot sa kamatuoran sa Pulong sa Diyos diha sa ilang pinulongan.

Ang paghubad nakaapekto usab sa pag-awit panahon sa mga tigom. Sa dihang moawit ang mga taga-Antilles, buhaton nila kana nga kinasingkasing ug sa lanog nga paagi. Apan, sa unang mga adlaw kining maong kadasig medyo mapugngan tungod kay Kinatsila ang mga songbok. Apan sa 1986 sa dihang ang mga igsoon nakadawat sa mga songbok sa pinulongang Papiamento, ang mga tigomanan milanog sa mga tingog nga kusog ug klaro. Sa kataposan, pinaagi sa awit mapahayag nila sa bug-os ang ilang pagbati alang sa ilang dakong Diyos, si Jehova. Si Maria Britten miingon: “Ang nakatandog pag-ayo kanako sa akong unang pag-adto sa Kingdom Hall mao ang pag-awit. Maanindot kaayo kadto nga ako nakahilak.”​—Isa. 42:10.

Samtang nag-uswag ang buluhaton, mas daghang maghuhubad ang gikinahanglan, ug duha ka batan-on, masiboton nga mga payunir​—sila si Raymond Pietersz ug Janine Conception​—nagsugod sa paghubad. Karon usa ka tem sa siyam ka maghuhubad ang naglangkob sa Translation Department. Sa 1989, ang mga kompiyuter nangabot uban ang software sa MEPS, usa ka hinungdanong himan sa pagtabang sa mga maghuhubad, nga sa ngadtongadto nahimong posible ang pagpatik  sa Ang Bantayanang Torre sa Papiamento nga dungan sa ubang mga pinulongan​—mapuslanon kaayo sa kalihokang pagwali.

Dugang Tabang sa Misyonaryo

Sa 1962, si John Fry, sa ika-37ng klase sa Gilead, natudlo nga magtatan-aw sa sangang buhatan puli kang Russell Yeatts, nga mitambong sa refresher course sa Tunghaang Gilead. Human sa 18 ka bulan, sa dihang si Sister Fry namabdos, ang mga Fry namalik sa Inglaterra, ug si Brader Yeatts sa makausa pa nagpadayon sa buluhaton sa sangang buhatan. Sa Disyembre 31, 1964, si Age van Dalfsen sa Netherlands miabot diha sa mga isla human mograduwar sa ika-39ng klase sa Gilead. Ang maanindot nga talan-awon sa gipabuto nga mga kuwitis ug sa makabungog nga mga tingog sa mga lebentador nga milanog sa kagabhion maoy misugat kaniya sa iyang pag-abot sa Curaçao. Dili, dili kadto pag-abiabi kaniya sa mga taga-isla. Hinunoa, mao kadto ang tinuig nga tradisyon sa lokal nga mga tawo, ang ilang paagi sa paghingilin sa daotang mga espiritu ug sa pagwagtang sa dimalas sa miaging tuig ug sa pagsugat sa bag-ong  tuig. Batan-on ug lagsik, si Brader van Dalfsen nahimong magtatan-aw sa sirkito ug, ngadtongadto, magtatan-aw sa distrito. Sama sa kadaghanang misyonaryo, siya nakakat-on sa pagmahal sa iyang bag-ong pinuy-anan ug nag-ingon: “Ang mga tawo mainiton, maabiabihon,  ug matinud-anon. Usa ka kalipay ug pribilehiyo nga maasayn dinhi.”

Sa 1974, si Age naminyo kang Julie, usa ka sister nga taga-Trinidad, ug siya miduyog kaniya sa nagapanawng buluhaton. Si Julie nahinumdom: “Nakadayeg ako sa pagkamahigalaon ug pagkamatugoton sa mga tawo. Dili ko makasulti ug Papiamento, apan ang pagsangyaw nahimong makalingaw pinaagi sa ilang pagkamatinabangon. Sayon ra ang pagpangutanag ‘Con ta bai?’ (Komosta ka?) ug sa pagpangomosta sa matag membro sa pamilya, nga maoy kostumbre dinhi. Ang pagpahimutang ug literatura sayon ra sab. Ang lisod mao ang pagdaladala ug bug-at nga bag sa literatura diha sa upat ka pinulongan ug pagsagubang sa abog ug hangin! Apan alang kanako, kadto maoy lunlon kalipay.” Sa 1980, si Age ug Julie nangadto sa Netherlands aron sa pag-atiman sa amahan ni Age, kinsa nag-antos sa sakit nga Alzheimer, apan namalik sila sa Curaçao sa 1992.

Si Robertus Berkers ug ang iyang asawa, si Gail, sa ika-67ng klase sa Gilead, nagpadayon sa buluhaton sa sirkito sa dihang wala na ang mga Van Dalfsen ug nakapukaw pag-ayo sa kadasig alang sa bug-os-panahong ministeryo. Sa 1986, si Otto Kloosterman ug ang iyang asawa, si Yvonne, nangabot sa Curaçao gikan sa Gilead, ug si Brader Kloosterman gitudlo nga koordinetor sa sangang buhatan sa 1994. Namalik sila sa Netherlands sa 2000. Sa Marso 2000, si Brader van Dalfsen natudlo ingong membro sa Komite sa Sangang Buhatan, ug siya ug ang iyang asawa gidapit ngadto sa Bethel, diin sila nag-alagad karon. Sa 1997, si Gregory Duhon, gikan sa Graphics Department sa Brooklyn, ug ang iyang asawa, si Sharon, giasayn ngadto sa Curaçao ingong mga Bethelite Diha sa Langyawng Pag-alagad. Si Sharon, nga usa ka lisensiyadong nars, ug ang uban pa maoy hinungdanong tabang sa pag-atiman kang Brader Russell Yeatts, nga nag-antos sa makamatayng kanser. Sa Marso 2000, si Brader Duhon natudlo nga koordinetor sa sangang buhatan, ug ang iyang pagkamaluloton ug pagkadaling-duolon gipabilhan gayod sa tanan. Sa pagkakaron, si Gregory Duhon, Clinton Williams, ug Age van Dalfsen nag-alagad diha sa Komite sa Sangang Buhatan.

 Ang Pagpayunir Maghatag ug Dagayang Ganti

Sa dihang si Margaret Pieters misugod pagtuon sa Bibliya, tagbaw na siya sa iyang relihiyon. Siya nahinumdom: “Sa sinugdanan wala koy tuyo nga usbon ang akong relihiyon. Ako usa ka aktibong membro sa Katolikong Iglesya, sa Lehiyon ni Maria, ug sa mang-aawit sa simbahan. Apan human magtuon sa Bibliya, naamgohan nako nga ang gitudlo kanako sayop diay. Wala na ko maghulat nga dapiton pa sa pagsangyaw sa kanataran; mihangyo ko nga mouban. Gusto nakong ang uban mogula sa bakak nga relihiyon ug mobarog sila dapig sa kamatuoran.” Nabawtismohan sa 1974, siya maoy regular payunir sulod sa milabayng 25 ka tuig.

Gipanalanginan ni Jehova si Margaret, sumala sa gipakita sa usa sa iyang daghang eksperyensiya. Usa ka batan-ong babaye nga ginganlag Melva Coombs ang gipaila kaniya, ug misugyot si Margaret nga mangayo siyag permiso sa iyang amahan aron magtuon. Si Gn. Coombs, kay nakadayeg sa pagtahod ni Margaret kaniya, miingon nga dili lamang ang iyang anak nga babaye ang magtuon kondili ang iyang tibuok pamilya usab​—pito silang tanan! Nalipay si Margaret nga makita silang tanan nga nabawtismohan, ug usa sa mga anak nga lalaki sa ulahi nahimong ansiyano.

Laing payunir nga nakatilaw sa pagkamaayo ni Jehova mao si Blanche van Heydoorn. Nabawtismohan siya sa 1961, ug ang iyang bana, si Hans, sa 1965. Nagpayunir siya sulod na sa milabayng 35 ka tuig. Nianang panahona, gimatuto ni Blanche ang unom ka anak,  nga duha kanila maoy mga regular payunir karon. Dili unta kini mahimong posible kon walay pisikal ug emosyonal nga pagpaluyo gikan kang Hans. Silang duha nakatabang ug 65 ka tawo nga makadangat sa punto sa pagpahinungod sa ilang kinabuhi kang Jehova.

Usa sa daghang eksperyensiya ni Blanche naglangkit sa iyang silingan, si Serafina. Si Blanche nagsugod pagtuon uban kang Serafina, apan ang iyang bana, si Theo, misupak pag-ayo. Gipanunog niya ang mga libro ni Serafina ug gidid-an si Blanche sa pagsulod sa ilang balay, nga gisultihan ang tanan nga nagbaid siya sa iyang sundang alang kang Blanche. Nadiskobrehan ni Hans kon nganong si Theo misupak pag-ayo. Morag naa siyay amigo nga ang asawa nagsugod pagtuon uban sa ministro sa usa sa lokal nga mga relihiyon. Sa ulahi, ang asawa sa iyang amigo nagtaban ug ang ministro. Busa nahadlok si Theo nga buhaton usab kana sa iyang asawa. Ginamit ang Hebreohanon 13:​4, gipatin-aw ni Hans ang atong panglantaw sa kaminyoon. Kay nahupayan pag-ayo, gitugtan siya ni Theo nga magpadayon sa pagtuon. Si Serafina nabawtismohan, ug paglabay sa pipila ka panahon, si Theo nabawtismohan usab. Silang duha sa pagkakaron matinumanong nagaalagad kang Jehova.

Nag-asoy si Blanche bahin sa iyang pagdumalag pagtuon sa Bibliya sa alas-11:00 s.b., pagpauli sa balay aron maniudto, ug pagpanganak sa iyang anak nga lalaki nga si Lucien duha ka oras sa ulahi! Gipabilhan gihapon niya ang iyang pribilehiyo sa pagpayunir. Si Blanche nag-ingon: “Ang pagpayunir mag-aghat kanimo nga padayong mangandam ug magtuon ug maghatag kanimog katagbawan nga dili makaplagan bisag asa.”

Ang Gahom nga Labaw sa Kasarangan

Si Marion Kleefstra nakakaplag usab ug dakong katagbawan sa pag-alagad kang Jehova nga bug-os-panahon. Ingong tin-edyer, nainteres siya sa kamatuoran pinaagi sa pagbasa sa mga magasin ngadto sa iyang buta nga apohang babaye. Iyang gipahinungod ang iyang kinabuhi kang Jehova sa 1955, ug sa 1970 nahimo siyang regular payunir. Ang iyang anak nga si Albert misunod sa iyang mga lakang ug nagpayunir sulod na sa milabayng 18 ka tuig.

 Si Marion nagtuon uban kang Johanna Martina, kinsa adunay siyam ka anak. Ang bana ni Johanna, si Antonio, supak kaayo, ug si Marion dili makatuon uban kaniya kon anaa ang iyang bana. Si Johanna maghigot ug tinabas diha sa ganghaan kon anaa ang iyang bana sa balay, busa inigkakita ni Marion niana, mobalik na lang siya  sa ulahi. Tungod sa pagpailob ni Marion ug sa paglahutay ni Johanna, si Johanna ug Antonio midawat sa kamatuoran ug dungang nabawtismohan. Natabangan nila ang walo sa ilang siyam ka anak nga magpahinungod sa ilang kinabuhi kang Jehova.

Ikasubo, si Antonio sa ulahi namatay gumikan sa usa ka aksidente sa trapiko. Mga tuig sa ulahi, duha sa mga anak ni Johanna ang nangamatay tungod sa mao gihapong hinungdan, ug ang ikatulo namatay gumikan sa laing makapasubong mga sirkumstansiya. Apan latas nianang tanan, si Johanna nakabarog nga malig-on, nga nagsalig kang Jehova alang sa “gahom nga labaw sa kasarangan.” (2 Cor. 4:7) Ang lig-ong pagtuo nagpalig-on kaniya dili lamang sa paglahutay sa mga panahon sa halos dili maantos nga kasubo kondili usab sa pagpadayon sa iyang payunir nga pag-alagad sulod sa milabayng 25 ka tuig. Si Johanna karon 81 anyos na ug nag-ingon: “Si Jehova dako, ug siya mao ang usa nga nagpalig-on kanako. Kanunay akong nangamuyo kaniya, ug wala gayod niya ako pakyasa.”

Pipila lamang kini sa mga panig-ingnan sa maunongon, kugihan nga mga payunir nga nahimong pundasyon sa kadaghanang kongregasyon, nga nagpauswag niana. Sa dihang ang gikinahanglang oras para sa mga payunir giusab niadtong 1998, ang posibilidad nabuksan alang sa daghang uban pa nga makasulod niining maong natad sa pag-alagad. Ang mga payunir nagpahayag ug dulot nga apresasyon alang sa Tunghaan sa Payunir nga Pag-alagad, nga nahimong dakong tabang sa pagbansay kanila nga mahimong mas maayong mga ministro. Gitampo usab sa masibotong mga magmamantala ang ilang singgit sa pagdayeg kang Jehova, ug ang uban kanila malamposon kaayo diha sa di-pormal nga pagsangyaw, ingon sa gipakita sa mosunod nga kasinatian.

Sa unang bahin sa katuigan sa 1950, si Albert Heath, usa ka batan-ong doktor nga taga-Guyana, nagpakigpulong diha sa usa ka unibersidad sa Djakarta, Indonesia. Didto, unang nakat-onan niya ang lahi nga matang sa pagpanambal. Tungod kay usa ka espesyalista sa mata, nasabtan niya ang “banyos-sa-mata” nga gihisgotan ni Jesus ngadto sa mga taga-Laodicea, sumala sa nasulat sa Pinadayag 3:18. Nakahukom si Albert nga mao kini ang “banyos-sa-mata” nga  gusto niyang ireseta. Sa 1964 siya ug ang iyang pamilya namalhin sa Curaçao, ug nagpadayon siya sa pagkat-on bahin sa programa sa espirituwal nga pagpanambal nga gipiyal ni Jesus sa iyang ulipon nga matang dinhi sa yuta. (Mat. 24:45) Sa 1969, si Albert ug ang iyang anak nga lalaki nabawtismohan sa mao ra nga asembliya. Diha sa iyang klinika daghan siyag nasangyawan nga mga pasyente ug empleyado. Tungod kang Albert daghan ang nagiyahan ngadto sa mga tubig sa kamatuoran, nga ang uban kanila mga ansiyano na karon.

Usa ka Wala-Damhang Kabaldahan

Ang kinabuhi sa Curaçao kanunayng relaks. Sulod sa daghang tuig walay nahitabo nga nakabungkag sa halos wala matugaw nga kalinaw. Apan nag-anam pagpadayag ang mga hitabo nga nag-usab pag-ayo niini. Sa sayong bahin sa Mayo 1969, ang magtatan-aw sa sona, si Robert Tracy, nagpasidaan batok sa dili-pagpakabana ug sa kapeligrohan nga malimbongan sa sayop nga pagbatig kasegurohan tungod sa daw malinawong kahimtang sa maong isla. Ang maong kalinaw hapit nang mabungkag. Sulod sa pipila ka semana, sa Mayo 30, ang usa ka panagbangi bahin sa pamuo nahimong mapintas. Ang pagpangawat ug pagpanunog mitungha, nga naghimo sa kanhing hilom nga komunidad ingong usa ka dapit sa grabeng politikanhong kagubot. Nahinumdom si Clinton Williams: “Usa ka tawo, nga walay T-shirt, mipaingon sa akong awto, nga nagsiga ang mga mata sa kapungot. Dayon, usa ka kanhing gitun-an nako sa Bibliya ang midepensa kanako, nga misinggit: ‘Wa na siyay labot! Maayo na siyang tawo.’ Ang tawo mipaduol, ug miitsa ug pipila ka linata nga bag-o pa niyang nakawat gikan sa supermarket nganha sa lingkoranan sa akong awto, ug milakaw. Nakaginhawa ko ug luag ug nagpasalamat ko kang Jehova tungod sa iyang panalipod.”

Sa taliwala sa kaguliyang ug kawalay-katinoan niadtong masamok nga mga panahon, ang katawhan ni Jehova nagpabiling kalmado, nga may kasegurohan sa kahibalo nga sa dili madugay, ang Gingharian sa Diyos magtagana sa tanan ug usa ka hingpit nga gobyerno. Dayon tagbawon ni Jehova ang tinguha sa “tanang buhing butang.” (Sal. 145:16) Karon ang mga tawo naglantaw sa Mayo 30,  1969, ingong usa ka yugto nga niana nahitabo ang hinungdanong kausaban sa kasaysayan sa isla.

Bag-ong mga Sangang Buhatan

Si Nathan H. Knorr, kinsa nag-alagad ingong membro sa Nagamandong Lawas sa mga Saksi ni Jehova hangtod sa iyang kamatayon sa 1977, kanunayng nagpakita ug dulot nga interes sa mga misyonaryo ug kanunayng mobiyahe ngadto sa langyawng mga nasod aron sa pagpalig-on sa mga igsoon. Sa 1956, ang mga magtatan-aw sa sona nagsugod usab pagduaw sa mga igsoon sa tibuok yuta, ug kining “gasa nga mga lalaki” nahimong “makapalig-on nga tabang,” nga naghatag ug kadasig sa buluhaton diha sa ABC nga mga  isla. (Efe. 4:8; Col. 4:11) Sa 1950, si Brader Knorr miduaw sa unang higayon niining mga islaha ug samtang didto sa Curaçao mihimog kahikayan alang sa usa ka bag-ong sangang buhatan, nga si Russell Yeatts ang alagad sa sanga. Bahin sa pakigpulong ni Brader Knorr nga “Kagawasan sa mga Binihag,” si Brader Yeatts misulat: “Daw gipasaka niya ang matag tawo sa entablado ug gihatagan siyag personal nga tambag.” Sa 1955, si Brader Knorr miduaw pag-usab ug mipakigpulong diha sa wala pa mahuman nga Kingdom Hall sa Oranjestad, Aruba. Dayon mibiyahe siya paingon sa Curaçao alang sa usa ka asembliya, nga gikuyogan sa usa ka grupo sa mga igsoon. Sa iyang kataposang opisyal nga pagduaw sa 1962, iyang gipahinungod ang Kingdom Hall sa Buena Vista, Curaçao, ug gidasig pag-ayo ang mga igsoon pinaagi sa iyang tukma-sa-panahong mga pakigpulong. Giaprobahan usab niya ang pagtukod sa usa ka bag-ong sangang buhatan, puy-anan sa misyonaryo, ug Kingdom Hall sa usa ka dapit, sa Oosterbeekstraat, dili layo sa Willemstad.

Ang amahan sa arkitekto nga gisuholan sa pagdisenyo sa tinukod maoy usa ka Hudiyo nga gibalhog sa usa ka kampo konsentrasyon sa Nazi uban sa mga Saksi ni Jehova. Giingnan niya si Hazel Yeatts: “Adunay usa lamang ka matuod nga relihiyon​—kanang sa mga Saksi ni Jehova.” Kining maong sangang buhatan gipahinungod sa 1964 ug gipadak-an sa 1978, sa rekomendasyon ni Albert D. Schroeder, magtatan-aw sa sona. Pagka-1990, nadayag nga gikinahanglan ang mas dagkong mga pasilidad, ug gipaningkamotan ang pagpangita ug bag-ong lokasyon nga katukoran, apan ang tanan wala molampos.

Sa Nobyembre 1998, nadesisyonan nga paliton ang usa ka tinukod ug himoon kanang mga pasilidad sa sangang buhatan. Napili sa mga igsoon ang usa ka pundok sa mga apartment nga maayong pagkapuwesto daplin sa karsada nga gitawag ug Seroe Loraweg, dili layo sa Willemstad. Sa Disyembre 4, gipalit kana. Ang katulin ug kasayon sa pagkahitabo sa tanan nagpasalig sa mga igsoon nga si Jehova nagpanalangin sa maong paningkamot, nga kaharmonya sa Salmo 127:1. Ang gibag-o nga mga tinukod maanindot ug hayahay ug naghatag ug pasidungog ug himaya sa ngalan ni Jehova.

 Sa Nobyembre 20, 1999, gihimo ang pagpahinungod sa bag-ong sangang buhatan diha sa nataran sa sanga, ug 273 ang mitambong. Si Gerrit Lösch sa Nagamandong Lawas mikutlo kang manalagnang Isaias aron ipakita kon sa unsang paagi ang bag-ong mga tinukod pagagamiton alang sa dakong katuyoan ni Jehova. Pagkaugma, 2,588 ang mitambong sa espesyal nga programa diha sa estadyum sa esport, ug alang sa daghan, mao kini ang hinungdanong hitabo sa 2000 nga tuig sa pag-alagad.

Balita sa Radyo sa Isyu Bahin sa Dugo

Gipabilhan sa mga Saksi ni Jehova ang kinabuhi ug giisip kini nga usa ka gasa gikan sa Diyos. Kaharmonya sa Buhat 15:​29, giayran nila ang dugo. Ang ilang binase-sa-Bibliya nga pagdumili sa pagpaabono ug dugo nasaypan pagsabot sa maayog-tuyo nga mga doktor ug mga awtoridad. Sa 1983 usa ka huwes sa Curaçao ang wala moila sa hinatag-Diyos nga ginikananhong awtoridad ni Esmond ug Vivian Gibbs ug nagmando nga abonohan ug dugo ang ilang gamayng bata. Ang kaso nabalita pag-ayo, ug misunod ang dili-maayong publisidad. Usa ka estasyon sa radyo ang nagsibya sa usa ka programa nga nagpatin-aw sa mga butang, ug usa ka grupo sa pito​—lakip kang Hubert Margarita ug sa iyang asawa, si Lena, uban kang Robertus Berkers, ang magtatan-aw sa sirkito—​ang naghisgot sa maong ulohan sulod sa tulo ka oras. Ang mga igsoon mahanasong nagpatin-aw sa balaod sa Bibliya bahin sa dugo, ug ang programa milampos sa paghupay sa naglungtad nga tensiyon ug sa pagtabang sa mga tawo nga makasabot sa mga kinahanglanon ni Jehova.

May mga doktor usab nga nagtahod sa katungod sa pasyente sa pagpili nga dili magpaabono ug dugo. Pananglitan, si Gerda Verbist, usa ka magtutudlo, nakaagom sa usa ka grabeng aksidente sa sakyanan ug kinahanglang operahan dayon. Nagdugo siya pag-ayo nga ang ihap sa iyang mga selula diha sa usa ka tinong gidaghanon sa dugo mius-os ngadto sa duha. Ang siruhano mihukom nga kaduha operahan si Gerda aron dili siya maagasan ug dugang dugo. Malamposon ang operasyon. Ang mga Saksi ni Jehova mapasalamaton sa maong hanas ug dedikadong mga doktor, kinsa usahay kinahanglang makigbisog sa ilang kaugalingong mga tanlag apan may kaisog  ug integridad sa pagtahod sa katungod sa ilang mga pasyente sa pagpili nga dili magpaabono ug dugo.

Si Guillermo Rama, tsirman sa Hospital Liaison Committee sa Curaçao, nag-ingon: “Kami kanunayng pangayoag tabang sa kritikal nga mga situwasyon. Kon wala ang komite, mas daghan pa ang problema.” Si Alfredo Muller, tsirman sa Aruba, miuyon. Siya miingon nga bisan tuod sa sinugdan misupak ang pipila ka doktor sa Aruba, kadaghanan karon nakigkooperar na sa mga Saksi ni Jehova.

Ang Mahigugmaong Pag-alagad sa mga Magtatan-aw sa Sirkito

Bisan tuod ang pag-uswag niining tulo ka isla hinay kaayo sa sinugdan, dihay kanunayng pag-uswag, ug  ang mga literatura dali rang ipahimutang. Sa 1964 dihay upat ka kongregasyon nga may 379 ka magmamantala, ug sa 1980 ang mga kongregasyon miuswag ngadto sa 16 nga may 1,077 ka magmamantala. Tali sa 1981 ug 2000, ang mga magmamantala miuswag ngadto sa 2,154, ug sa pagkadugang sa duha ka Olandes ug duha ka Kinatsila nga mga kongregasyon, ang gidaghanon sa mga kongregasyon miuswag ngadto sa 29, nga ang nanambong sa Memoryal maoy 6,176.

Aron maalagaran ang lainlaing mga grupo sa pinulongan, gikinahanglan ang mga magtatan-aw sa sirkito nga makasulti ug labing menos tulo ka pinulongan, ug lisod mangita ug ingon niana nga mga igsoong lalaki. Apan, ang ABC nga mga isla gipanalanginan ug nagapanawng mga magtatan-aw kinsa, sama kang Pablo, nahimuot pag-ayo nga ipaambit ang ilang mga kalag. (1 Tes. 2:8) Ang nakigbahin niining buluhatona mao sila si Humphrey ug Ludmila Hermanus, karon mga misyonaryo sa Suriname, ug si Edsel ug Claudette Margarita, lokal nga mga payunir. Ang mga payunir sa Aruba nga sila si Frankie ug Maria Herms nag-alagad usab sa sirkitong buluhaton hangtod nga sila gitawag sa Bethel, diin sila karon nag-alagad ingong bahin sa tem sa mga maghuhubad.

Sa 1997, si Marc ug Edith Millen, kanhing nag-alagad sa sirkito sa Belgium, mibiyaheg layo aron sa pagpalig-on sa mga igsoon. Sama sa tanang bag-ong mga misyonaryo, ang mga Millen kinahanglang magtuon sa pinulongan, usa ka hagit nga usahay adunay makapahimuot nga mga resulta. Nahinumdom si Brader Millen nga naningkamot siya pagsulti nga ang usa ka Kristohanon kinahanglang dili sama sa usa ka sundalo nga magtago sa trensera (buracu) ug, hinunoa, siya miingon nga dili sama sa usa ka sundalo nga magtago sa asno (buricu)! Bisan pa sa mga suliran, si Marc ug Edith milahutay. Kay nahimo nang larino sa pinulongan, sila karon malipayong nag-alagad sa Olandes ug Papiamento nga mga kongregasyon. Sa 2000, si Paul ug Marsha Johnson nahimong unang magtiayon nga nakigbahin sa usa ka bag-ong kahikayan diin ang magtatan-aw sa sirkito gikan sa Puerto Rico mag-alagad sa lokal nga Iningles ug Kinatsila nga mga kongregasyon.

 Mga Kingdom Hall nga Natukod sa Dinaliang Paagi

Sa 1985, gikan sa mga dapit nga sama ka layo sa Alaska, 294 ka igsoon gikan sa Tinipong Bansa ang nangabot sa pagtukod ug Kingdom Hall sa Pannekoek, Curaçao. Natapos sulod sa siyam ka adlaw, ang bag-ong tigomanan nabaniog pag-ayo ug nagsilbing maayo kaayong pamatuod ug ebidensiya sa gugma ug panaghiusa nga nagalihok. Ang mga tawo natingala sa pagkakita sa mga lalaki, babaye, ug mga bata nga madasigong nagtabang sa mga boluntaryo gikan sa Tinipong Bansa. Si Ramiro Muller miingon: “Sama sa naandan, dihay mga problema labot sa pamaagi; apan kini nabuntog, ug ang espiritu ni Jehova gamhanang nagalihok diha sa pagtukod sa tigomanan. Sa Dominggo  sa gabii ang mga igsoon nakahimo sa pagsimba kang Jehova diha sa bag-ong tigomanan, sa dakong kahingangha sa mga maduhaduhaon, kinsa miingon nga dili gayod kini mahuman.”

Daw nakapakugang usab sa lokal nga klero kining maong kalamposan, kay usa ka buntag niana human sa balita sa telebisyon, usa ka awto ang mihunong atubangan sa tigomanan. Kinsay mikawas sa awto? Walay lain kondili ang obispo sa Curaçao nga gikuyogan sa tulo ka pari, ang ilang tag-as nga puting mga sotana nagkayabkayab sa hangin, nga naglingolingo tungod sa dayag nga kahibulong ug pagkadili-makatuo.

Kulangon kami sa panahon kon mopadayon kami sa pag-asoy sa tanang dili-mahakogong mga buhat sa mga igsoon: sa unang  mga misyonaryo sama sa mga Van Eyk, sa mga Hoornveld, sa mga Phelpse, ug kang Cor Teunissen, kinsa mibiya sa ilang mga balay aron mag-alagad sa mga igsoon dinhi; kang Pedro Girigorie, kinsa dili makabasa ni makasulat apan nagtultol sa daghan ngadto sa kamatuoran; kang Theodore “Tall Boy” Richardson, nga maglakaw diha sa kadalanan sa Cher Asile aron sa paghimog daghang balikduaw; sa masibotong mga payunir nga sila si Maria Selassa, Edna Arvasio, Isenia “Chena” Manuel, ug Veronica Wall; sa malipayong Seferita Dolorita, buta ug paralisado apan milahutay gihapon sa pagsangyaw ug wala gayod mapakyas sa pagdasig niadtong nanuaw aron sa pagdasig kaniya. Ang mga larawan niining maong mga matinumanon ug sa uban pa, nga nagsakripisyo sa ilang kaugalingon, natisok pag-ayo diha sa mga hunahuna ug kasingkasing sa mga igsoon diha sa ABC nga mga isla.

Ang Desyerto Namulak

Sa katuigan sa 1980, ang Aruba nakasinatig dakong pag-uswag sa ekonomiya. Ang moderno kaayong mga hotel naglaray na karon diha sa puting mga baybayon, ug ang hayag kaayong mga  kasino nagdani sa mga adunahan sa kalibotan. Dili kalikayan nga kini nakaimpluwensiya sa hunahuna sa mga tawo, sanglit ang materyalismo migimaw uban sa malimbongon apan naggilakgilak nga dagway niini aron moapektar sa daghan​—bisan sa pipila diha sa mga kongregasyon. Apan, adunay dakong espirituwal nga kalamposan, ilabina diha sa natad nga Kinatsila, ug usa ka dinaliang panginahanglan alang sa takos nga mga igsoon nga manguna.

Ang Curaçao, sa laing bahin, nakasinati ug grabeng kalisod sa ekonomiya, ug daghang tawo ang namalhin sa Netherlands. Kining pagpamalhin sa mga igsoon nakaapektar sa mga kongregasyon, ug sa Curaçao ug Bonaire, diyutay ra ang pag-uswag sa milabayng pipila ka tuig.

Apan, samtang nagpadayon kita sa ika-21ng siglo, adunay rason nga ihangad namo ang among mga ulo ug magmaya. Ang mahimayaong Gingharian sa Diyos haduol na, ug ang katawhan sa Diyos nagpadayon sa pagtudlo sa kamatuoran niadtong tanan nga “hustong nakiling.” (Buh. 13:48) Kining kanhi umaw, espirituwal nga desyerto nabasa sa mga tubig sa kamatuoran.

 [Kahon/Mga hulagway sa panid 72]

Mga “Flamingo” ug mga Asno

Sa hilom, wala-mausab nga Bonaire, ang pagkuhag asin gikan sa dagat maoy hinungdanong industriya nga pangabuhian sa mga taga-isla. Ang mga flamingo mokaon sa pagkaon nga daghag asin. Dunay daghan niini diha sa mga asinan sa isla, nga naghimo sa Bonaire nga usa sa pipila ka dapit sa kalibotan nga maayong sanayanan niining buloknong mga langgam. Ang katunga-ihalas nga mga asno, nga sa sinugdan gipamalit gikan sa laing nasod aron magtrabaho diha sa mga asinan, gipasagdan nga mag-atiman sa ilang kaugalingon sa dihang gipulihan kini sa mga makina. Sa pagkakaron nagsuroysuroy sila sa mga banika. Aron mapreserbar sila, ang usa ka dangpanan sa mga asno ug usa ka programa nga Magsagop-ug-Asno giorganisar diha sa isla.

[Kahon/Hulagway sa panid 87]

Pinatuybong Atop ug Naglutawng Taytayan sa Curaçao

Ang Willemstad, ang kaulohan sa Curaçao, maoy usa ka talagsaon, maanindot nga lungsod. Ang mga tinukod nga pinatuybo ang mga atop makapahinumdom sa Amsterdam apan kini gipinturahan ug hayag nga mga kolor. Ang St. Anna Bay nagtadlas sa kinapusoran sa lungsod. Ang Naglutaw nga Taytayan ni Rayna Emma nagsumpay sa duha ka bahin sa lungsod ug mahimong buksan sa makadiyot aron makasulod ang dagkong mga barko sa lawom nga pantalan. Sa sinugdan, kinahanglang magbayad aron makatabok sa taytayan gawas kon ang usa ka tawo magtiniil, nga maoy timailhan sa kakabos. Ang resulta mao nga ang mga kabos manghulam ug sapatos aron dili isipong kabos ug ang mga dato magtago sa ilang mga sapatos aron dili makabayad!

[Kahon sa panid 93]

Mosaludar Una sa Pari?

“Ang dignidad sa usa ka pari taas kaayo ug halangdon nga kon diha sa dalan makasugat mi ug pari ug usa ka manulonda, mosaludar una mi sa pari.”​—Gihubad gikan sa Katolikong magasin nga La Union, Agosto 10, 1951, nga gipatik sa Curaçao.

[Kahon/Hulagway sa panid 95]

Ang Pagkabililhon sa Maayong Dungog

Sa Septiyembre 1986, gikuha ni Russell Yeatts ang usa ka pakete nga gipadala gikan sa Jamaica, nga giadres sa Watch Tower Bible and Tract Society. Sa pag-abli niini atubangan sa mga inspektor sa koreyo, natingala siya sa pagkakita ilawom sa lut-od sa mga magasin sa usa ka putos nga adunay upat ka kilong marijuana! Gidakop dayon siya sa polis. Hinunoa, gihatagan siyag maayong rekomendasyon sa direktor heneral sa koreyo sa Curaçao, kinsa miingon nga imposible nga si Brader Yeatts malangkit sa ilegal nga mga droga. Kon wala pa mohatag ug lig-ong pamatuod ang opisyal, mabilanggo na unta si Brader Yeatts. Ang resulta, gibuhian dayon siya. Ang hitabo nabalita pag-ayo diha sa lokal nga mga mantalaan, nga ang usa niana nagtawag kang Brader Yeatts nga “usa ka desente ug matinud-anon kaayo nga tawo” ug “interesado kaayo sa pagsangyaw sa maayong balita ngadto sa tanan.” Kining maong eksperyensiya nagpasiugda sa pagkahinungdanon sa maayong dungog.

 [Kahon/Hulagway sa panid 96]

Usa ka Talagsaong Bahin sa Buluhaton sa Gingharian

Daghang kopya sa pulyeto nga Pagsusi sa Kasulatan sa Adlaw-Adlaw ang mapahimutang kada tuig. Dihay mga tuig nga ang mga payunir nakapahimutang ug gatosan niana. Si Giselle Heide naospital, busa gigamit niya ang kahigayonan sa pagsangyaw nga di-pormal sa iyang kaubang mga pasyente. Usa kanila, si Ninoska, maayog pagsanong, nga nangutana kang Giselle kon duna ba siyay “gamayng basahon.” Sa sinugdan, wala mahibalo si Giselle kon unsang basahona ang iyang gipasabot apan sa kataposan nasabtan niya nga mao kadto ang Pagsusi sa Kasulatan sa Adlaw-Adlaw. Sukad niadto, naghisgot sila sa teksto kada buntag. Gihimo ang mga kahikayan sa pagtuon sa Bibliya sa dihang silang duha nakagawas na sa ospital. Wala abtig usa ka tuig, si Ninoska nabawtismohan. Sa pagkakaron, ang iyang bana ug mga anak nagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi.

[Hulagway]

“Pagsusi sa Kasulatan sa Adlaw-Adlaw” sa Olandes, Iningles, ug Papiamento

[Kahon sa panid 104]

“Kasibot sa Diyos; Apan Dili Sumala sa Tukmang Kahibalo”

Usa ka buntag samtang nagsangyaw sa kanataran, si Hubert Margarita ug Morena van Heydoorn nakahimamat kang Morella, usa ka estudyante. Ang gisulti ni Morella naghatag ug pamatuod nga siya may “kasibot sa Diyos; apan dili sumala sa tukmang kahibalo.” (Roma 10:2) Miingon siya nga adlaw-adlaw siyang nakadawat ug instruksiyon bahin sa Romano Katolisismo ug nga siya kombinsido nga kini mao ang paagi sa pagsimba sa Diyos. Gihikay ni Hubert ug Morena nga magtuon sa Bibliya uban kaniya. Mao kini ang mga kahikayan: Moadto siya sa iyang instruktor, ang pari, aron susihon kon tinuod ba ang iyang nakat-onan. Kon dili mouyon ang pari sa usa ka pagtulon-an, hangyoon niya siya nga hatagan siya ug Kasulatanhong mga katarongan kon ngano. Kon bation man ugaling niya nga ang ginatudlo kaniya sa mga Saksi kasukwahi sa Bibliya, mohunong siya pagtuon. Sa wala madugay nadiskobrehan ni Morella nga ang mga pagtulon-an sa Katolikong Iglesya dili diay kasulatanhon. Sa dihang naamgohan niya nga ang pari dili na mahimutang sa iyang mga pangutana, bug-os siyang mihunong sa pagtambong sa iyang mga klase. Si Morella mipadayon sa iyang pagtuon sa kamatuoran, nabawtismohan, ug karon matinumanong nag-alagad kang Jehova.

[Kahon/Hulagway sa panid 107]

Ang Balas ug Bato sa Aruba

Ang dagkong mga bato sa Casibari ug Ajo maoy makalingawng bahin sa talan-awon sa Aruba. Ang mga lungib nga adunay mga dibuho diha sa bato, nga gituohang gihimo sa Dabajuro nga mga Indian, talagsaon usab. Ang kanunayng init nga klima ug ang hataas, puti, balason nga mga baybayon nakadani sa libolibong turista nga mobalik tuigtuig ngadto sa isla.

 [Kahon sa panid 110]

“Gikan sa Baba sa mga Bata”

Si Jesus miingon: “Gikan sa baba sa mga bata ug sa mga masuso ikaw nagtaganag pagdayeg.” (Mat. 21:16) Matuod usab kini sa mga bata sa ABC nga mga isla. Ang 15-anyos nga si Maurice nagpuyo sa Aruba. Sa dihang si Maurice siyete anyos pa, wala siya makit-i sa iyang inahan diha sa usa ka distritong kombensiyon. Kay nabalaka, gipangita niya siya ug sa kataposan nakit-an siya diha sa likod nga bahin sa lawak diin ginahimo ang tigom alang sa mga aplikante sa Bethel. Gusto ni Maurice nga moaplay sa Bethel. Ang tsirman sa tigom, kay dili buot nga mahigawad siya, nagtugot kaniya nga magpabilin. Aw, ang mainitong tinguha ni Maurice nga mag-alagad kang Jehova sa Bethel wala mapalong. Nabawtismohan siya sa edad nga 13 ug makugihon diha sa kongregasyon, nga nangandam pag-ayo alang sa tanang asaynment. Siya determinado gihapon nga moalagad sa Bethel.

Sa Bonaire, ang sayis-anyos nga si Renzo gidapit sa pag-adto sa Kingdom Hall ug nalingaw pag-ayo niana. Usa ka pagtuon sa Bibliya ang nasugdan uban kaniya, ug sukad niadto dili na siya moadto sa simbahang Katoliko. Gipangutana niya ang iyang mga ginikanan kon nganong wala sila tudloi diha sa simbahan bahin sa Paraiso, ug kini nakapukaw sa ilang interes. Nagsugod sila pagtuon uban sa mga Saksi ni Jehova. Sa ulahi, ang amahan ug inahan ni Renzo uban sa usa sa mga estudyante sa Bibliya ni Renzo nabawtismohan. Si Renzo, karon otso anyos na, nabawtismohan sa usa ka sirkitong asembliya sa Bonaire.

[Kahon/Hulagway sa panid 115]

Kinsay Gustog Sabaw sa Ibid?

Ang mga ibid, sama nianang anaa sa hulagway sa ubos, kasagarang makita sa tibuok ABC nga mga isla. Kini nga mga reptilya giisip nga bililhon apan dili ingong mga ginalam nga hayop. Ang ibid mao ang pangunang sambog sa mga potaheng sinabaw ug linat-an. “Pareho nig lami sa manok,” matod pa sa usa ka lokal nga kosinero. “Ang karne lumoy ug humok kaayo.”

 [Mga mapa sa panid 71]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

HAITI

DAGAT CARIBBEANO

VENEZUELA

ARUBA

ORANJESTAD

San Nicolas

CURAÇAO

WILLEMSTAD

Santa Cruz

Buena Vista

BONAIRE

Kralendijk

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 66]

[Hulagway sa panid 68]

Ang mga tawo nga lainlaig nasyonalidad nakigtambayayong nga malinawon sa Kongregasyon sa Hooiberg, Aruba

[Hulagway sa panid 70]

Nagbaligya si Pearl Marlin ug relihiyosong literatura uban sa iyang amahan. Sa ulahi na-Saksi siya

[Hulagway sa panid 73]

Ang unang nagsultig-Iningles nga kongregasyon sa San Nicolas, Aruba

[Mga hulagway sa panid 74]

Pipila nga milalin ngadto sa Aruba: (1) Martha Faustin karon, (2) iyang bana, si Hamilton, nga namatay na, ug (3) si Robert ug Faustina Titre

[Hulagway sa panid 75]

Si Woodworth ug Oris Mills sa adlaw sa ilang kasal

[Hulagway sa panid 76]

Si Edwina Stroop, usa ka payunir sa Aruba

[Hulagway sa panid 77]

Si Jacobo Reina nakakuhag kopya sa librong “Creation” sa 1928 ug iyang naila nga naundan kadto sa kamatuoran

[Hulagway sa panid 78]

Gikan sa wala ngadto sa tuo: Sila si Russell ug Hazel Yeatts, mga graduwado sa ika-6 nga klase sa Gilead, ug si Mary ug William Yeatts, sa ika-14ng klase

[Hulagway sa panid 79]

Si Henricus Hassell, sa halayong wala, maoy madasigong magwawali sa maayong balita

Si Camilio Girigoria mao ang una sa lokal nga mga tawo nga nabawtismohan, sa 1950

[Hulagway sa panid 80]

Si Alice ug Henry Tweed gihandom tungod sa ilang nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga espiritu ug kasibot

[Hulagway sa panid 81]

Si Gabriel Henriquez gihatagan ug gasa nga suskrisyon sa “Pagmata!” Siya mao ang unang taga-Aruba nga nabawtismohan

[Hulagway sa panid 82]

Si Ninita Webb sa sinugdan misupak sa kamatuoran. Siya ug ang iyang bana, si Daniel, nahimong madasigong mga magwawali sa Gingharian

[Hulagway sa panid 82]

Si Maria Rasmijn maoy debotadong Katoliko hangtod nga giingnan siya sa iyang pari nga ang relihiyosong mga imahen walay pulos

[Hulagway sa panid 83]

Si Albert Suhr nagbilin ug maayo kaayong “mga sulat sa rekomendasyon”

[Hulagway sa panid 84]

Si Olive Rogers nakatabang sa daghan sa pagpahinungod sa ilang kinabuhi kang Jehova

[Hulagway sa panid 85]

Ibabaw: Si Eugene Richardson, nabawtismohan sa edad nga 17, nag-alagad ingong masibotong payunir

[Hulagway sa panid 85]

Ubos: Ang batan-ong Clinton Williams miduyog kaniya sa pagbukas sa “kunuku”

[Hulagway sa panid 86]

Ang puy-anan sa misyonaryo sa Aruba, sa mga 1956

[Hulagway sa panid 89]

Ibabaw: Sa 1962, si Nathan H. Knorr, nga gikan sa Bethel sa Brooklyn, nagpahinungod niining maong Kingdom Hall, ang una nga gipanag-iya sa mga igsoon sa Curaçao

[Hulagway sa panid 89]

Tuo: Si Victor Manuel, usa ka magmamantala sa maayong balita sulod sa duolan sa 50 ka tuig, nag-alagad sa ikaduhang nagsultig-Papiamento nga kongregasyon

[Hulagway sa panid 90]

Ibabaw: “Pakigdait sa Yuta” Internasyonal nga Asembliya sa 1969, Atlanta, Georgia, T.B.A.

Tuo: Ang kombensiyonanan sa Curaçao alang sa mao gihapong programa

[Hulagway sa panid 94]

Si Petra Selassa (tuo) ug ang iyang anak nga babaye, si Ingrid, maoy mga espesyal payunir nga gipadala sa Bonaire aron sa pagtabang niadtong 1969

[Hulagway sa panid 97]

“Ang Bantayanang Torre” sa Papiamento

[Hulagway sa panid 98]

Ibabaw: Sila si Pauline ug John Fry

[Hulagway sa panid 98]

Ubos: Si Age van Dalfsen miabot sa 1964 human mograduwar sa ika-39ng klase sa Gilead

[Hulagway sa panid 99]

Ibabaw: Sila si Janine Conception ug Raymond Pietersz maoy bahin sa siyam-ka-membro nga tem sa mga maghuhubad

[Hulagway sa panid 99]

Tuo: Si Estrelita Liket nagtrabaho ginamit ang kompiyuter ug software sa MEPS, mapuslanong mga kasangkapan sa pagtabang sa mga maghuhubad

[Hulagway sa panid 100]

Si Robertus ug Gail Berkers (sa wala), nga nag-alagad diha sa buluhaton sa sirkito, nagpukaw ug dakong kadasig alang sa bug-os-panahong ministeryo

[Hulagway sa panid 100]

Si Julie ug Age van Dalfsen (sa ubos) namalik sa Curaçao sa 1992 ug gidapit sa Bethel sa 2000

[Hulagway sa panid 100]

Si Age van Dalfsen, Clinton Williams, ug Gregory Duhon nag-alagad sa Komite sa Sanga

[Hulagway sa panid 102]

Si Blanche ug Hans van Heydoorn nakatabang ug 65 ka tawo nga makadangat sa punto sa pagpahinungod sa ilang kinabuhi kang Jehova

 [Hulagway sa panid 108]

(1) Ang sangang buhatan gipahinungod sa 1964

[Mga hulagway sa panid 108]

(2, 3) Ang bag-ong sangang buhatan, nga gipahinungod sa Nobyembre 20, 1999

[Mga hulagway sa panid 112]

Ang ABC nga mga isla gipanalanginan ug mga magtiayon diha sa nagapanawng buluhaton, sama nila ni (ibabaw) Ludmila ug Humphrey Hermanus ug (wala ngadto sa tuo) Paul ug Marsha Johnson ug Edith ug Marc Millen

[Mga hulagway sa panid 114]

Unang mga misyonaryo: (1) ang mga Van Eyk, (2) ang mga Hoornveld, ug (3) si Cor Teunissen mibiya sa ilang mga balay aron mag-alagad sa mga igsoon dinhi