Guyana

“Yuta sa Katubigan”​—mao kanay kahulogan sa “Guyana,” usa ka nasod sa Amerika del Sur kansang utlanan sa habagatan nahimutang mga 130 kilometros lamang ibabaw sa ekwetor. Haom kaayo kanang ngalana, kay kapin sa 40 ka suba ug dili-maihap nga sapa ang nag-agos gikan sa tropikanhong kakahoyan ug kalasangan nga naglangkob sa halos katibuk-ang 215,000 kilometro kuwadrado sa Guyana! Ang ubang mga suba niini nagsilbing mga utlanan sa Guyana sa mga silingan niini​—Brazil, Suriname, ug Venezuela. Ang suba hinungdanon usab kaayo sa mga tawong nagpuyo sa interyor, diin ang kabaryohan ug kaumahan nagkatag sa tampi niini. Sa pagkatinuod, ang komersiyo ug kasaysayan sa Guyana​—lakip sa katawhan ni Jehova—nalangkit gayod sa kasubaan niini.

Gikan sa kasadpan ngadto sa sidlakan, ang upat ka dagkong suba mao ang Essequibo, ang Demerara, ang Berbice, ug ang Courantyne. Ang kinatas-an, ang Essequibo, maoy 1,000 kilometros ang gitas-on ug 30 kilometros ang gilapdon sa bokana niini ug dunay 365 ka isla. Ang usa niini, ang Fort Island, mao ang sentro sa gobyerno panahon sa pagpangolonya sa Netherlands. Gikan sa tuboran niini sa kabukiran sa interyor, nga nahimutang sa habagatan, kining dagkong mga suba moagos paamihanan nga sa kataposan magliko-liko diha sa hiktin nga kapatagan duol sa baybay ug moawas diha sa Atlantiko. Ang katubigan niini mobuhagay diha sa pipila sa labing matahom nga mga busay sa kalibotan, sama sa  Kaieteur Falls, diin ang 120-metros nga gilapdong Potaro River, nga moagos paingon sa Essequibo, mobuhagay sa titip kaayo nga 226 metros.

Kay daghag maanindot nga kinaiyanhong mga lugar nga tan-awonon, ang Guyana maoy paraiso alang sa mahigugmaon sa kinaiyahan. Ang katubigan niini gipuy-an ug dagkong mga otter, itom nga buaya, ug mga pirarucu, o Arapaima, nga usa sa kinadak-ang isda sa tab-ang nga nadiskobrehan sukad. Kining moginhawa, karneg-kinaon nga higanteng isda motubo sa gitas-ong tres metros ug motimbang ug 220 kilos. Ang mga jaguar hilom nga mangukoy sa medyo ngitngit nga mga lasang, ug ang mga howler monkey maninggit gikan sa mga kahoy sa ibabaw, nga nakig-ipon ug puyo sa kapin sa 700 ka matang sa mga langgam, lakip na ang mga harpy eagle (usa ka matang sa agila) ug ang nindot kaayog kolor nga mga langgam nga macaw ug mga toucan.

Ang molupyo sa Guyana may gidaghanon nga duolan sa 770,000. Nalakip nianang gidaghanona ang mga taga-Sidlakang India, kansang mga kaliwat naggikan sa India ingong mga katabang nga ilalom sa kontrata; mga itom, nga kaliwat sa mga ulipon gikan sa Aprika; mga Amerikanong-Indian (Arawak, Carib, Wapisiana, ug Warrau); ug mga mestiso. Bisan pag creole ang sinultihan sa tibuok nasod, ang Iningles mao ang opisyal nga pinulongan, nga tungod niana ang Guyana maoy bugtong Iningles-ug-sinultihang nasod sa Amerika del Sur.

Tubig sa Kamatuoran Nakaabot sa Guyana

Sa mga tuig 1900, ang makahatag-ug-kinabuhi nga “tubig” nga makatagbaw sa espirituwal nga kauhaw sa mga tawo nagsugod sa pagdagayday sa Guyana. (Juan 4:14) Usa ka tawo nga ginganlag Peter Johassen, nga nagtrabaho sa kampo sa tigputol ug troso sa Courantyne River, nakabaton ug kopya sa Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Iyang gipaambit ang mensahe niini uban kang Gn. Elgin, kinsa misulat sa Watch Tower Society nga naghangyo ug dugang literatura sa Bibliya, lakip sa librong The Divine Plan of the Ages. Bisan tuod si Elgin wala makapabilin  sa kamatuoran nga iyang nakat-onan, natabangan niya ang uban nga mainteres sa kamatuoran. Tungod niini natukod ang gamayng grupo sa New Amsterdam, nga nahimutang sa bokana sa Berbice River.

Kasamtangan, sa Georgetown, ang kaulohan sa Guyana, si Edward Phillips nakabaton ug literatura nga gipatik sa mga International Bible Student, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova kaniadto. Kay maikagon sa pagpaambit sa iyang nakat-onan, gitigom ni Phillips ang iyang mga paryente ug mga higala sa iyang balay alang sa regular, dili-pormal nga mga panaghisgot sa Bibliya. Sa 1908 iyang gisulatan ang Watch Tower Society, nga naghangyo sa pagpadala ug hawas ngadto sa Guyana, nga niadtong panahona gitawag ug British Guiana. a Paglabay sa upat ka tuig, si Evander J. Coward miabot ug mihatag ug mga pakigpulong sa Bibliya ngadto sa gatosan nga nagtigom sa mga munisipyo sa Georgetown ug New Amsterdam.

Ang anak nga lalaki ni Phillips, si Frederick, nahinumdom sa pagduaw ni Coward. Siya misulat: “Si Brader Coward sa ngadtongadto nainila sa Georgetown, ug pinaagi sa mensahe nga iyang giwali, ang mga interesado nagsugod sa pagpakig-anib sa among grupo sa mga Estudyante sa Bibliya. Niadtong panahona, among tun-an ang mga librong The Divine Plan of the Ages, The New Creation, ug uban pa. Wala magdugay naghuot ang among balay, busa sa 1913 nangabang kami ug lawak sa taas sa Somerset House sa Georgetown. Kini nagsilbing tigomanan sa kongregasyon hangtod sa 1958.” Sa 1914, gipagamit na usab ni Edward Phillips ang iyang  balay, niining higayona ingong ang unang sangang buhatan sa Guyana. Siya ang gitudlo nga magtatan-aw sa sanga ug nagpabilin sa maong katungdanan hangtod sa iyang kamatayon sa 1924.

Sa 1916 nahatagan ug dugang nga pasiugda ang buluhatong pagsangyaw pinaagi sa pagpasalida sa “Photo-Drama of Creation,” nga usa ka slide ug pelikula. “Niadtong panahona, among gitagamtam ang kalinaw ug maayong espirituwal nga kauswagan,” misulat si Frederick. “Giimprenta pa gani sa lokal nga mantalaan ang mga sermon ni Charles T. Russell, nga usa ka iladong Estudyante sa Bibliya.”

Pagka-1917 ang kahimtang sa Guyana nausab. Ang nasod naapektohan sa gubat, ug giawhag sa usa ka prominente nga klerigo ang mga tawo sa pag-ampo alang sa mga Britaniko ug sa ilang mga kaalyado. Sa usa ka sulat ngadto sa prensa, gipatin-aw ni Coward ang kahimtang sa kalibotan sumala sa tagna sa Bibliya. Ug diha sa Munisipyo sa Georgetown, mihatag siya ug undanon kaayo nga diskurso nga nag-ulohang “Pagguba sa Kuta sa Babilonya.”

 “Ang mga klero nasuko pag-ayo,” sumala pa sa report diha sa Oktubre 1, 1983, nga Watchtower, “nga tungod niini ilang gisulsolan ang mga awtoridad sa pagpalagpot kang Brader Coward gikan sa nasod ug sa pagdili sa pipila sa atong mga publikasyon, pagdili nga miabot hangtod sa 1922.” Apan, tinahod sa daghang tawo si Coward tungod sa iyang maisogong pagsangyaw. Gani, sa dihang migikan siya, sila naglinya diha sa pantalan, nga naninggit: “Siya lang ang nagsangyaw sa kamatuoran.” Ang mga trabahador sa pantalan nanghulga pa nga magwelga agig protesta sa pagpalagpot kang Coward gikan sa nasod, apan gitambagan sila sa mga igsoon nga dili magwelga.

Pagkaliwas sa unang gubat sa kalibotan, ang mga Estudyante sa Bibliya nakaatubang ug mas malalangong pagsulay nga nakababag sa pagkaylap sa kamatuoran sa Gingharian sa makadiyot. Usa ka igsoon kaniadto nga membro sa hedkuwarter sa Brooklyn apan nahimong apostata mibisita sa Guyana sa daghang higayon sa pagpaningkamot nga makabig ang mga Estudyante sa Bibliya didto sa pagbulag sa organisasyon.

“Sa makadiyot,” nag-ingon ang gihisgotang Watchtower, “ang mga Estudyante sa Bibliya sa nasod nabahin sa tulo ka grupo, usa ka grupo nga nagpabiling maunongon sa organisasyon, usa ka kaatbang nga grupo, ug ang ikatulong grupo wala makahibalo kon unsay buhaton. Apan, ang maunongong grupo lamang ang gipanalanginan ni Jehova, ug kini sa ulahi miuswag.” Lakip sa mga maunongon mao sila si Malcolm Hall nga nabawtismohan sa 1915, ug si Felix Powlett nga nabawtismohan sa 1916. Silang duha nagpabiling masibotong mga alagad ni Jehova ug nakaabot ug kapin sa 90 ang edad.

 Aron dugang nga madasig ang matinumanong mga igsoon, si George Young nga gikan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter miadto sa Guyana sa 1922 ug nagpabilin didto ug mga tulo ka bulan. “Taas siya ug lanat,” miingon si Felix Powlett. Ang kang Young nga kahibalo sa Kasulatan, kusog nga tingog, natural nga pangompas, ug mga visual aid nakapukaw ug daghang tawo sa pagsusi pag dugang sa Pulong sa Diyos. Gibase sa report ni Young, ang Enero 1, 1923 nga Watchtower naghisgot nga “midako ang interes sa kamatuoran nianang bahina sa kalibotan, midaghan ang tumatambong sa tanang pakigpulong publiko, nga miresulta sa paghuot sa mga tigomanan, ug tungod niini miuswag ang kadasig ug debosyon sa mga igsoon.” Sa Somerset House, pananglitan, moaberids ug 100 ang motambong sa mga miting, bisan pag 25 lang ang mga magmamantala sa Gingharian niadtong panahona.

Sa pagka-1923 ang mga igsoon nagkugi usab sa pagduaw sa mga tawo sa layo pa nga mga lugar sa interyor. Kasagaran, duyan ug literatura lang ang ilang dad-on, nga nagsalig sa pagkamaabiabihon sa mga tawo nga mohatag kanila ug makaon. Kon may magpasaka kanila sa balay, didto sila matulog. Kon wala, ilang ibitay ang ilang mga duyan sa ilalom sa sanga sa kahoy ug matulog didto, nga giagwanta ang daghan kaayong lamok. Pagkabuntag ilang hisgotan ang teksto sa Kasulatan gikan sa Daily Heavenly Manna, usa ka libro nga gipatik sa organisasyon ni Jehova, ug dayon magsugod sa pagbaktas sa dalandalan o manakay sa baroto nga libre paingon sa sunod nga komunidad.

Ang mga paningkamot sa pagduaw sa mga tawo sa mas lagyong mga lugar nagpadayon hangtod sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan sa dihang ang gasolina girasyon, nga nakapamenos sa biyahe. Kasamtangan, gisagop sa mga Estudyante sa Bibliya ang ngalang mga Saksi ni Jehova sa 1931. Ang gagmayng mga grupo sa mga Estudyante sa Bibliya nga nakatag sa kadaplinan sa suba madasigong midawat sa bag-ong ngalan ug gipakita ang ilang kadasig pinaagi sa mas kugi pa nga pag-alagad. Sa ulahing bahin sa katuigan sa 1930, ang mga magmamantala nagsugod sa paggamit sa ponograpo nga may narekord nga mga diskurso sa Bibliya  diha sa pagsangyaw. Si Frederick Phillips, nga nagdumala sa sanga niadtong panahona, misulat: “Walay mga radyo sa mga baryo niadtong mga adlawa, ug ang unang timailhan sa among presensiya mao ang naglanog-lanog nga musika gikan sa among mga trompa nga gipadpad sa linaw, tropikanhong hangin. Ang musika sundan ug narekord nga mga pakigpulong. Halos ang tanan sa komunidad mag-alirong kanamo, ang uban nagsul-ob pa sa ilang mga padyama.”

Ang mga estasyon sa radyo nakatabang usab sa pagkaylap sa maayong balita. Gisibya sa usa ka estasyon sa Guyana ang mensahe sa Gingharian kada Dominggo ug Miyerkoles. Siyempre, kining tanang kalihokan namatikdan ni Satanas, kinsa nagpahimulos sa nasyonalistikong pagbati panahon sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan aron mabalda ang buluhaton.

Ikaduhang Gubat sa Kalibotan ug Liwas sa Gubat nga Kalihokan

Sa 1941, sa panahon sa ikaduhang gubat sa kalibotan, 52 ka magwawali sa Gingharian ang aktibo sa Guyana. Niana gihapong tuiga, Ang Bantayanang Torre ug Consolation (Pagmata! na karon) gidili. Sa 1944 ang tanang literatura nga gipatik sa katawhan ni Jehova gidili usab. “Bisan ang mga kopya sa Balaang Kasulatan nga walay komentaryo sa Watch Tower apan mga bersiyon lamang nga gipatik sa ubang mga sosyedad sa Bibliya gidili ngadto lamang sa mga Saksi ni Jehova,” nag-ingon ang report sa Hulyo 1, 1946, nga Watchtower.

 Sa Abril 1946, si Nathan Knorr nga gikan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter miduaw sa Guyana. Kauban niya si William Tracy, nga bag-o pang migraduwar sa Gilead. Ang tuyo nila mao ang pagdasig sa mga igsoon ug sa paghangyo sa gobyerno sa pagwagtang sa pagdili. Sa miting diha sa Georgetown, gisaysay ni Brader Knorr ngadto sa 180 ka igsoon ug mga interesado nga nagtigom nga ang unang mga tinun-an ni Jesus walay mga Bibliya ug mga libro sa pagtabang kanila sa ilang ministeryo. Bisan pa niana, gipanalanginan sila ni Jehova ug dakong pag-uswag. Ngano? Tungod kay nagpadayon sila sa pagsangyaw. Busa dili ba mao usab kanay himoon ni Jehova alang sa iyang modernong-adlaw nga mga alagad samtang sila nagpadayon nga malahutayon sa ilang buluhaton? Dayag na lang!

Kasamtangan, ang mga igsoon nagpadayon sa pagpangitag legal nga mga paagi aron mawagtang ang pagdili. Pananglitan, wala pay usa ka tuig liwas sa gubat, ilang napapirma ug petisyon ang 31,370 ka tawo sa pagprotesta sa pagdili. Dayon ang petisyon gihatag ngadto sa gobyerno. Dugang pa, aron ang mga tawo sa Guyana mahibalo, ang organisasyon ni Jehova nag-imprenta ug mga leaflet nga nagpadayag sa kahimtang. Ang ulohan mabasa: “ANG  BALAANG BIBLIYA GIDILI SA BRITISH GUIANA​—31,000 KA TAWO MIPIRMAG PETISYON NGADTO SA GOBERNADOR aron mapasig-uli ang kagawasan sa pagsimba sa tanang molupyo sa kolonya, bisag unsa pay ilang tinuohan.”

Si Brader Knorr nakigkita usab sa kalihim sa kolonya, si W. L. Heape, sa pagpangitag paagi aron ang pagdili mawagtang. Human sa 30-minutos nga interbiyo, gihatagan ni Brader Knorr si Gn. Heape ug kopya sa librong “The Truth Shall Make You Free” ug mihangyo nga basahon niya kinig maayo. Si Gn. Heape mitubag nga basahon niya kini. Dugang pa, iyang gisultihan si Brader Knorr nga ang pagdili sa pagkatinuod gihisgotan na sa siyam ka membro sa ehekutibong komite niana mismong higayona! Tinuod kini, kay sa Hunyo 1946, ang gobernador mideklarar nga ang pagdili giwagtang na.

Wala magdugay human niadto, 130 ka abogon nga mga karton nga nasudlan ug 11,798 ka libro ug mga pulyeto giluwatan ngadto sa mga igsoon. Nalipay kay makatanyag na usab ug literatura, naapod-apod sa mga magwawali sa Gingharian, nga nianang tungora may gidaghanon na nga 70, ang tanang gihatod nga literatura sa napulo lamang ka semana. Sa pagka-Agosto nagsugod na usab ang mga igsoon sa pagsangyaw sa kadalanan, nga may maayong mga resulta. “Dali kaayong mapahimutang ang mga magasin nga sama ka dali sa pagkahalin sa mga mantalaan,” nagtaho ang sanga.

Bisan sa panahon sa pagdili, ang mga igsoon nagpadayon sa pagdawat ug bililhong espirituwal nga pagkaon, tungod usab kini sa pagkugi sa usa ka igsoon nga nagtrabaho sa buhatan sa koreyo sa Georgetown. Siya nagsulat: “Akong gibati nga akong  responsibilidad ang pagseguro nga ang mga kopya sa Ang Bantayanang Torre makaabot sa sanga. Pinaagi sa tabang sa mga sister, ang mga kopya sa mga artikulo sa pagtuon gimakenilya o gimimyograp ug giapod-apod ngadto sa mga pamilya aron magamit sa mga miting sa kongregasyon.”

Bag-ong mga Misyonaryo Nakatabang sa Pagpauswag sa Buluhaton

Kon ang nagdagan nga sakyanan ikambiyada, mas motulin pa ang dagan niini. Sa Guyana, mitulin ang buluhatong pagsangyaw sa dihang miabot ang gibansay sa Gilead nga mga misyonaryo sa tunga-tunga sa katuigan sa 1940. Lakip kanila mao si William Tracy, nga migraduwar sa ikatulong klase, maingon man si John ug Daisy Hemmaway ug Ruth ug Alice Miller, nga migraduwar sa ikalimang klase. Gipaambit niining masibotong mga Saksi uban sa lokal nga mga igsoon ang bililhong mga butang nga ilang nakat-onan sa Gilead, ug sila nagpakitag maayong sulondan diha sa kanataran.

Si Brader Tracy nabalaka niadtong nagpuyo sa layo. “Akong gilibot ang nasod,” siya misulat, “nga nagbalikbalik pagtungas ug paglugsong sa kabukiran ug paglawig sa kasubaan aron sa pagpakigkita sa mga tawong interesado nga nagpuyo sa layo ug sa pagpangitag bag-ong interesado. Mibiyahe ako sakay sa tren nga nagdagan duol sa baybay, mga bus, bisikleta, mga lansa sa suba, mga baroto, ug bisan mga bangka.”

Gitabangan usab sa mga misyonaryo ang lokal nga mga payunir sa pagkahimong organisado aron sila makasangyaw sa teritoryo sa sistematikong paagi ug, kon posible, sa pagduaw sa mga teritoryo nga wala pa masangyawi. Hinumdomi nga sa 1946, dihay lima lang ka kongregasyon sa Guyana ug 91 ang kinatas-ang gidaghanon sa magwawali sa Gingharian. Apan walay butang nga imposible alang niadtong gihatagan ug gahom sa espiritu sa Diyos.​—Zac. 4:6.

Sa primero, daghan ang edarang mga payunir nga nag-alagad uban sa mga misyonaryo. Apan, bisan pa sa ilang edad, sila nagpakita  ug maayong espiritu sa ilang buluhaton. Lakip kanila mao si Isaac Graves, George Headley, Leslie Mayers, Rockliffe Pollard, ug George Yearwood. Lakip sa mga sister mao si Margaret Dooknie, Ivy Hinds, Frances Jordan, Florence Thom, Atalanta Williams, ug Princess Williams (dili magparyente). Nagdalag suplay nga mga libro, pulyeto, ug mga magasin, ilang giadto ang lagyong lugar dala ang mensahe sa Gingharian.

Si Ivy Hinds (Wyatt na karon) ug Florence Thom (Brissett na karon) giasayn sa lungsod sa Bartica sa Essequibo River, mga 80 kilometros painteryor. Ang lungsod mao ang agianan paingon sa interyor nga lugar sa mga bulawan ug brilyante. Usa lang ka igsoon ang nagpuyo didto. Si John Ponting, nga nag-alagad ingong magtatan-aw sa sanga ug magtatan-aw sa sirkito niadtong higayona, misulat: “Sulod sa duha ka bulan 20 na ang tigtambongan sa mga miting, ug 50 ang mitambong sa Memoryal.” Ang usa niadtong midawat sa kamatuoran mao si Jerome Flavius. Buta siya. “Sa ulahi makahatag na siya ug mga pakigpulong nga siya-siya ra human nga basahon ni Ivy Hinds kaniya ang materyal sa makadaghang higayon,” miingon si John.

Bisag hapit nang mag-70, ang payunir nga mga sister nga si Esther Richmond ug Frances Jordan nagtuon sa pagsakay ug bisikleta aron daghang teritoryo ang ilang masangyawan. “Si Margaret Dooknie, kinsa dili na makahinumdom kon pila na ka tuig siya nga nagpayunir, magbaktas hangtod nga siya kapoy na kaayo nga usahay makit-an namo siya nga makatulog sa mga bangko sa parke,” miingon si Brader Ponting. “Dili gayod namo malimtan ang mga tawong sama kaniya.”

Nadasig sa mga panig-ingnan sa mga misyonaryo ug sa edarang mga payunir, daghang batan-on ang nagpayunir usab. Tungod niini, daghang tawo ang nakadangat sa kamatuoran, ug natukod ang mga grupo ug mga kongregasyon diha sa nagkalainlaing bahin sa nasod. Sa 1948 dihay 220 ka magmamantala sa Guyana. Sa 1954 kanang gidaghanona miuswag ngadto sa 434. Kasamtangan, ang grupo sa mga igsoon sa Kitty-Newtown nga nagtigom sa Somerset House midaghan hangtod nga nakatukod sila ug laing  kongregasyon​—nga ginganlan ug Newtown​—ang ikaduha diha sa kaulohan. Karon ang Georgetown may siyam ka kongregasyon na.

Mga Karetilya, mga Siklista, ug mga Asno

Sa unang bahin sa katuigan sa 1950, ilalom sa pagdumala sa sangang buhatan, ang mga igsoon mohatag ug mga pakigpulong publiko sa tibuok Georgetown diha sa mga hawan nga mga lugar, kasagaran matag Sabado sa gabii ug Dominggo sa hapon. Mogamit sila ug karetilya nga sila ray naghimo. Kini gikargahan ug kusog ug tingog nga amplipayer, duha ka dagkong trompa, mga speaker stand, ug mga kable sa koryente. Si Albert Small, nga nabawtismohan sa 1949, miingon: “Sa maadlaw, usa ka karatula ang ibutang diha sa lugar nga pagatigoman. Kini ang mabasa ‘Ang Imong mga Pangutana Bahin sa Bibliya Tubagon’ ug nasulat diha ang oras sa miting. Daghan ang nanambong niadtong mga pakigpulonga, ug ang uban sa ulahi nakadangat sa kamatuoran.”

Sa pagpakita nga dunay dugang pagtubo nga gidahom sa umaabot, si Nathan Knorr ug ang iyang sekretaryo, si Milton Henschel, naghatag ug mga pakigpulong diha sa Globe Cinema sa Georgetown sa unang bahin sa 1954. Si John Ponting diha niadtong  tungora. Siya nagtaho: “Ang tanang 1,400 ka lingkoranan napuno, ug 700 ang namati sa gawas pinaagig mga trompa hangtod nga ang mga tawo midutdot sa sulod dihang mibundak ang kusog nga ulan. Among gipaanunsiyo ang programa pinaagi sa usa ka parada sa mga siklista nga nagsul-ob ug mga plakard. Inigngitngit, kami nagpaanunsiyo pinaagi sa usa ka gisug-an nga dakong karatula nga giguyod sa asno nga inubanan sa usa ka brader nga maoy moanunsiyo diha sa amplipayer.”

Dugang nga mga Biyahe Painteryor

Samtang nag-alagad ingong magtatan-aw sa sanga, gidasig ni William Tracy ang mga igsoon sa pagduaw sa mga tawo nga nagpuyo sa lagyong mga lugar. Siya mismo nakaabot sa mga lugar sa mga suba sa Essequibo ug Berbice ug naghikay ug sirkitong mga asembliya uban sa gagmayng mga grupo ug mga kongregasyon niadtong mga dapita. Ang mga asembliya kasagarang himoon diha sa mga sinehan ug mga publikong tunghaan, kasagaran ang sinehan lamang ang dakodako nga kahimoan sa asembliya. Sa 1949, sa usa ka asembliya diha sa sinehan sa Suddie, duol sa bokana sa Essequibo, ang pakigpulong publiko nga “Impiyerno Gigamit Ingong Panghadlok” nakapaukay pag-ayo. Ang uban nagsugod sa pagtawag sa mga Saksi ni Jehova ingong relihiyon nga walay impiyerno.

Sa 1950, si William Tracy, nga bag-ong naminyo, gibalhin ngadto sa Tinipong Bansa. Si John Ponting maoy mipuli niya ingong magtatan-aw sa sanga ug ingong nagapanawng magtatan-aw. Si John motabang usab sa pagsangyaw sa pipila ka teritoryo duol sa suba. Ang mga igsoon tigsakay ug mga barkong dekarga. Sa dihang ang mga tagabaryo sa kadaplinan sa suba manuol sakay sa ilang mga baroto aron sa pagdawat ug paghulog ug sulat diha sa barko  nga nagsilbing buhatan sa koreyo, ang mga igsoon mohangyo sa pagsakay uban kanila ngadto sa tampi, nga magsalig nga dunay mohatag kanila ug pagkaon ug magpasaka kanila sa balay. Sila mosangyaw sa baryo ug dayon inigkagabii modayon sa usa sa mga pamilya. Pagkasunod adlaw may mohatod kanila sa baroto sa ubos nga bahin sa suba aron sila makasangyaw sa sunod baryo. Usa ka hapon nakaduaw sila sa usa ka gabsanan. Gipahunong sa manedyer ang trabaho, gitigom ang mga trabahante, ug gihatagan ang mga igsoon ug panahon sa paghatag ug 15-minutos nga pakigpulong. Ilang gikuha ang tanang literatura.

Si Thomas Markevich, usa ka graduwado sa ika-19ng klase sa Gilead, giasayn sa Guyana sa Hulyo 1952. Iyang gitaak usab ang mga teritoryo nga wala masangyawi. Si Tom miingon: “Lalim kaayo ang bation kon ikapaambit nimo ang mensahe sa Gingharian uban sa tawo nga wala pa gayod sukad masangyawi. Apan usahay makurat ka, sama sa nahitabo nako. Mibiyahe ako sa Demerara sakay ug lansa sa suba dayon mibaklay paingon sa kinapusoran sa lasang, diin nakakita ako ug gamayng payag. Gisugat ako sa tagbalay, gipasulod, gipalingkod, ug namati sa akong gisulti. Sa gitan-aw nako ang palibot, akong nakita sa akong kahibulong nga ang mga bungbong gipapilitan ug mga panid sa mga magasing Bantayanang Torre, ang tanan dunay petsa sa katuigan sa 1940! Seguro, ang tagbalay nakadungog na sa mensahe sa Gingharian kaniadto, lagmit diha sa lansa sa suba o sa Georgetown o Mackenzie.”

Ang misyonaryong si Donald Bolinger mao ang unang mihimo sa lisod kaayong pagbiyahe agi sa mala paingon sa Kaieteur Falls. Samtang nagsangyaw sa mga Amerikanong-Indian, nakahibalag siya ug opisyal sa gobyerno nga  nagtrabaho didto. Sa ngadtongadto, kining tawhana nagpahinungod sa iyang kinabuhi ngadto kang Jehova ug maoy nagdumala sa grupo nga natukod didto sa ulahi. Ang ubang mga magmamantala namalhin sa lagyong mga lugar, sama sa mga minahan sa brilyante ug bulawan, tungod sa ilang sekular nga trabaho. Bisag layo sila, makita sila nga magsangyaw sa lainlaing mga payag diha sa mga kampo. Unsay nakatabang kanila aron makapabiling malig-on sa espirituwal? Sila adunay maayong eskedyul sa pagtuon ug pagsangyaw.

‘Makalipay ug Makatagbawng’ Pag-alagad

Ang mga misyonaryong si John ug Daisy Hemmaway nag-alagad sa Guyana gikan sa 1946 ngadto sa 1961. Usahay ilang igugol ang duha ka semana sa ilang panahon sa bakasyon diha sa amihanan-kasadpang  distrito, duol sa Venezuela, diin didto nanimuyo ang mga Carib, Arawak, ug ubang lumad nga mga tribo. Sa usa ka higayon sila nakapahimutang ug daghang literatura sa mga tawong Arawak. Wala malipay niini ang Katolikong mga madre nga nagpalakaw sa lokal nga tunghaan. Gani, gipangutana sa mga madre ang mga bata kon nakabaton ug literatura ang ilang mga ginikanan. Sa dihang nahibaloan sa mga ginikanan kining pagpangutana, sila nasuko kaayo ug gipahibalo ang pari nga silay magbuot kon unsay ilang basahon. Gisaway sa pari sa panahon sa serbisyo sa simbahan sa Dominggo ang pulyetong Can You Live Forever in Happiness on Earth? nga daghan ang midawat. Apan kini nga taktika wala moepekto, kay nianang adlawa nga migikan ang magtiayong Hemmaway, daghang taga-baryo miduol kanila ug nangayog kopya sa pulyeto.

Aron makaabot niining lugara, nga mga 300 kilometros painteryor ang gilay-on, si John ug Daisy nanakay ug lansa, tren, ug trak. Nagdala silag mga suplay ug literatura ug usa ka bisikleta, nga kinahanglanon sa pagbiyahe sa mga dalandalan aron maabot ang mga agianan sa mga Indian. “Kining mga agianan,” matod pa ni John, “nagsanga, ug kinahanglang timan-an sa tawong moagi dinhi ang iyang giagian o kaha magbali siya ug mga sanga diha sa mga krosing sa mga dalandalan kon buot niya nga makapauli nga walay daotang mahitabo. Kon ugaling makasugat ug mga leyon o tigre diha sa dalan, ang buhaton lang mao ang pagtindog nga walay lihoklihok ug tutokan kinig maayo. Sa ngadtongadto, ang mananap hilom nga molakaw. Ang mga unggoy nga naglabyog-labyog sa ibabaw sa kakahoyan maninggit sa pagprotesta sa manunugok, samtang ang sloth nga nagbitay nga nagtuwad, motan-aw sa tawo nga moagi. Dinhi ug didto sa mga lugar nga gikaingin, may makitang mabulokon ug kolor nga mga toucan nga naningaon sa bunga sa kapayas.”

Paglabay sa 15 ka tuig nga pag-alagad ingong misyonaryo sa Guyana, gipadayag ni Brader Hemmaway ang iyang gibati pinaagi sa pag-ingon: “Pagkamakapalipay gayod! Oo, pagkamagantihon! Ang paglingkod sa yuta nga salog sa payag ug sa pagpakigsulti  sa mga Amerikanong-Indian bahin sa Gingharian sa Diyos, nga nagtudlo kanila sa usa ka bag-ong paagi sa kinabuhi, makahatag ug katagbawan nga dili-hitupngan. Ang pagtan-aw niadtong mga tawong mapaubsanon nga midawat sa pagtulon-an sa Bibliya ug dayon nagpahinungod sa ilang kinabuhi ngadto sa Diyos maoy usa ka kasinatian nga dili gayod mapala sa among panumdoman.”

Lokal nga mga Payunir Mitungha sa Gilead

Daghang lokal nga mga payunir nalipay usab sa pribilehiyo sa pagtungha sa Tunghaang Gilead, ug ang pipila giasayn ug balik sa Guyana. Lakip kanila mao si Florence Thom (Brissett na karon), ika-21ng klase, 1953; Albert ug Sheila Small, ika-31ng klase, 1958; ug Frederick McAlman, ika-48ng klase, 1970.

Si Florence Brissett miingon: “Naglaom ako nga iasayn sa langyaw nga nasod, apan usa ka panalangin gikan kang Jehova nga giasayn ako sa Skeldon sa Guyana. Daghan sa akong kanhing mga eskolmet, mga magtutudlo, mga higala, ug mga kaila midawat sa akong pagtanyag ug pagtuon sa Bibliya tungod kay nakaila sila nako. Ang uban mihangyo pa nako nga magpatuon! Lakip kanila mao si Edward King, kansang asawa ako nang gitun-an. Makapaikag, ang pari nga Anglikano nakadungog nga ang asawa ni Edward nagtuon. Busa iyang gipatawag si Edward, nga miinsistir sa pagpahunong niana. Apan inay mosugot, si Edward mismo nagsugod sa pagtuon.”

Human nga namauli ang magtiayong Small gikan sa Gilead, si Albert nag-alagad ingong membro sa Komite sa Sanga ug magtatan-aw sa sirkito usab sulod sa daghang tuig. Sa pagkakaron silang duha ni Sheila, bisan pa sa mga problema sa panglawas, nagpadayon sa pag-alagad ingong mga espesyal payunir sa usa ka lokal nga kongregasyon, diin si Brader Small nag-alagad usab ingong ansiyano. Siyempre, dili tanan niadtong taga-Guyana giasayn ug balik didto. Pananglitan, si Lynette Peters, nga migraduwar sa ika-48ng klase, giasayn ngadto sa Sierra Leone. Siya nag-alagad gihapon nga matinumanon diha sa iyang asaynment sa langyawng nasod.

 Salida Nakapukaw ug Interes

Ang usa ka salida nga kaylap nga gigamit sa mga Saksi ni Jehova sa katuigan sa 1950 nag-ulohang The New World Society in Action. Gipasiugda niini ang hedkuwarter sa Brooklyn ug ang dakong kombensiyon nga gihimo diha sa Yankee Stadium sa Siyudad sa New York sa 1953. Ang salida nakatabang sa tanan​—sa mga Saksi ug sa uban​—aron bug-os pang masabtan ang organisasyon ni Jehova ug ang gidak-on niini. Sa pagkatinuod, ang salida dako kaayog epekto sa mga tawo nga nagpuyo sa kinapusoran sa lasang, nga ang kadaghanan kanila wala pa gayod makakita ug bisan unsang matang sa salida!

Kasagaran ang pelikula ipasalida diha sa dakong hawan. Daghang kilometros ang baktason sa mga tawo aron motan-aw niana. ‘Apan sa unsang paagi,’ basin mangutana ka, ‘ikapasalida sa mga igsoon ang pelikula diha sa mga dapit nga walay koryente?’ Si Alan Johnstone, nga nakatungha sa Gilead kinsa miabot sa 1957 ug nag-alagad ingong magtatan-aw sa sirkito, nagpasalida sa pelikula sa daghang okasyon. Siya nagsulat: “Diha sa dapit nga walay koryente, mogamit kami ug mga generitor nga malulotong ipahulam sa lokal nga mga tawo nga naggamit niini sa pagdan-ag sa ilang mga tindahan magabii. Usa ka dakong habol giinat ug maayo diha sa tunga sa duha ka punoan sa kahoy nga magsilbing tabil.”

Human sa usa ka pagsalida niini, si John ug Daisy Hemmaway nagsakay sa usa ka barko sa pagpamauli. Daghan diha sa barko nakadungog bahin sa pelikula ug gustong motan-aw niana. Busa sa pag-uyon sa kapitan, nagtaod ang magtiayong Hemmaway ug tabil diha sa hawanan sa barko ug ang projector diha sa lawak sa barko nga dunay bentana sa hustong posisyon. “Ang mga paring Katoliko ug Anglikano misakay usab sa barko,” misulat si John. “Bisag wala sila manumbaling sa pagtan-aw sa salida diha sa mamala, sila karon, tingali bisag dili gusto, nakakita niini diha sa barko. Gani, didto mismo sa ilang lawak sa barko namo gibutang ug gipaandar ang projector. Dayon gibombardiyohan sila ug mga pangutana sa mga pasahero nga mga Saksi ni Jehova lang ang makatubag.”

 Nagkomento sa dakong epekto sa pelikula, si John Ponting nagsulat: “Ang pagpasalida sa pelikula niadtong mga tuiga epektibo kaayo ilabina sa mga dapit nga diyutay ra ang mga Saksi ug gilantaw nga ubos. Ang mga maduhaduhaon dako nag pagtahod kanamo human nakakita sa tibuok-kalibotang organisasyon nga gilangkoban ug daghan kaayong nagkalainlaing rasa. Daghang tawo nag-usab sa ilang tinamdan ug misugot nga tun-an sa Bibliya. Ang uban kanila nahimong mga ansiyano. Sa duha lang ka semana, usa ka magtatan-aw sa sirkito nagpasalida sa pelikula sa 17 ka beses, kadaghanan sa hawan, nga gitambongan ug 5,000.

“Diha sa laing biyahe, nga naglangkit ug duha ka adlaw nga paglawig sa sulog sa suba ug dayon pagbaktas sa dalandalan sa lasang, ang kahago sa usa ka magtatan-aw sa sirkito nabaslan ug dako sa dihang daghang Amerikanong-Indian ang nakatan-aw sa pelikula​—ang unang pelikula nga ilang nakita sukad. Pagkasunod adlaw, daghang taga-baryo nga ang kadaghanan kanila mga Presbiteryano, midawat sa among mga magasin. Tungod niini nga pagduaw, ang tinamdan sa tibuok baryo sa mga katawhan ni Jehova nausab pag-ayo.”

Gikan sa 1953 ngadto sa 1966, ang Guyana nakaagom ug politikanhon ug rasanhon nga kagubot. Ang mga tuig sa 1961 ngadto sa 1964 mao ang kinagrabehan ug daghang rayot, pagpangawat, pagpamatay, ug welga sa katibuk-an ang nahitabo. Walay publikong transportasyon, ug daghan ang mibati ug kahadlok. Ang mga igsoon wala lutosa, apan ang uban nag-antos tungod sa kagubot. Pananglitan, duha ka igsoon ang gikulata, ug duha pa, lakip kang Albert Small, naigo sa bala ug naospital aron kuhaon kini. Ang kahimtang migrabe nga tungod niini nangilabot ang mga sundalo sa Britanya.

Pagkatukma nga niadtong magubot nga yugto, ang pelikulang The New World Society in Action naghisgot bahin sa usa ka pundok sa mga tawo gikan sa tanang kanasoran nga nagpasundayag ug tinuod nga pakigdait ug panaghiusa! Dugang pa, ang mga igsoon wala magpababag sa pagkawalay kasakyan sa pagtambong sa mga miting ug sa pagpakigbahin sa ministeryo. Sila nagbaktas lang ug layolayo kay sa kasagaran, o nagbisikleta. Labaw sa tanan, sila nagpakita ug  tinuod nga Kristohanong gugma sa usag usa. “Sila nagtagad sa usag usa ug nagpaambit sa ilang nabatonan,” mitaho si Albert Small.

Mga Sister Nanguna sa Buluhaton

Ang mga sister naghatod usab sa mensahe sa Gingharian ngadto sa lagyong mga lugar. Si Ivy Hinds ug Florence Thom, pananglitan, gitudlo ingong mga espesyal payunir sa Bartica, diha sa daplin sa lasang. Si Mahadeo, nga nag-inusara nga magmamantala, nagpuyo didto uban sa iyang asawa, si Jamela. Sama sa kadaghang mga babaye niadtong panahona nga taga-Sidlakang India, si Jamela wala paeskuylaha ug dili makabasa ni makasulat. Bisan pa niana, gusto siyang mobasa ug Bibliya ug motabang sa pagtudlo sa iyang duha ka gagmayng mga anak nga lalaki. “Pinaagi sa panalangin ni Jehova ug sa akong tabang,” miingon si Florence, “nahanas niya ang mga arte sa pagbasa, pagsulat, ug pagsangyaw sa uban.”

Paglabay ug duha ka bulan sukad sa pag-abot ni Florence ug Ivy, wala gihapon sila makakita ug arang-arang nga dapit nga kapuy-an. Sila nagkinahanglan usab ug dapit nga katigoman, kay sila nagdumala na ug kapin sa napulo ka pagtuon sa Bibliya. Labaw nang naglisod sila sa dihang nakadawat sila ug notisya bahin sa umaabot nga duaw sa magtatan-aw sa sirkito. Ang nakaapan pa, kini gieskedyul sa mismong semana nga ang mga trabahante gikan sa interyor ug ang panon sa mga pampam gikan sa Georgetown modugok sa Bartica, nga nagpasamot sa pagdaghan sa mga tawo!

Apan ang kamot ni Jehova dili mubo. Si Florence nahinumdom: “Usa ka adlaw ayha pa miabot ang magtatan-aw sa sirkito, among nahibalag ang usa ka tag-iya sa balay nga misugot sa pagpaabang kanamo sa gamayng duhay-lawak nga balay sa sentro sa lungsod. Walay hunong kami nga nagtrabaho, nangnusnos ug namintal sa bungbong ug dayon nagpasinaw sa salog. Nanaod kami ug mga kortina ug ang mga muwebles gipasulod, nga natapos sa sayong kabuntagon. Grabe kapuliki nga kagabhion kadto! Si John Ponting, ang magtatan-aw sa sirkito, halos dili makatuo sa among giasoy kaniya. Sa unang gabii sa iyang pagduaw, 22 ang mitambong, usa ka timaan nga sa dili madugay matukod ang Kongregasyon sa Bartica.”

 Gitadlas-tadlas ang Kasubaan Pinaagi sa mga Sakayang Kingdom Proclaimer

Sa unang mga tuig, pahimuslan sa mga igsoon ang bisan unsang mga sakayan ug mga bangka nga kasakyan aron makaduaw sa mga balay sa kadaplinan sa suba. Sa ulahi, sila nakapalit ug ilang kaugalingong mga sakayan, nga gitawag ug Kingdom Proclaimer I, Kingdom Proclaimer II, ug uban pa, hangtod sa Kingdom Proclaimer V. (Ang unang duha ka sakayan guba na.)

Si Frederick McAlman miasoy: “Mamugsay pabor sa agos sa sulog, magsangyaw kami sa ubos nga bahin sa sidlakang tampi sa Pomeroon River hangtod nga makaabot kami sa Hackney, 11 kilometros gikan sa bokana. Didto kami mangatulog sa balay ni Sister DeCambra, ang mananabang sa maong lugar niadtong panahona. Sayo sa buntag, mopadayon kami sa pagpanakayan hangtod sa bokana sa suba sa dili pa motabok sa kasadpang tampi sa suba. Dayon sungsongon namo ang suba nga 34 kilometros paingon sa Charity.” Sulod sa lima ka tuig, ang mga igsoon mamugsay  ngadto-ngari sa Pomeroon sa wala pa sila nakabaton ug segunda-mano, sayis-kabalyos nga makina sa sakayan.

Ang paglawig sa kasubaan kasagarang wala kaayoy mga kapeligrohan, apan ang mga igsoon kinahanglang magbantay, kay dunay laing tig-agiagi. Ug ang Kingdom Proclaimer I ug II maoy mga sakayan nga gidisenyo nga bugsayon, busa dili kini kusog nga modagan. Si Frederick miingon: “Sa akong pagpauli gikan sa pagsangyaw diha sa Pomeroon River sa usa ka Sabado sa hapon, usa ka dakong barkong dekarga nga kusog kaayo ang dagan nabangga sa akong sakayan. Ang kapitan ug ang mga tripulante wala magbantay tungod kay nangahubog. Nalagpot ako gikan sa Kingdom Proclaimer I, ngadto sa suba, ug nailalom sa ilang barko. Mitidlom ako, nga naningkamot intawon pag-ayo nga dili malumos diha sa kangitngit, ang akong ulo nagsigeg kaigo sa ilalom sa ilang barko nga pipila lamang ka pulgada gikan sa dakong palabad. Usa ka batan-ong lalaki sa barko, kay nakakita sa nahitabo nako, miambak sa suba ug giluwas ako. Daghang semana nga nag-antos ako sa kasakit tungod sa mga samad, apan mapasalamaton ako nga nakapabiling buhi!”

Apan ang maong aksidente wala makapaluya kang Frederick. “Ako determinadong mopadayon sa pagsangyaw,” matod pa niya, “tungod sa gipakitang interes sa mga tawo sa Bibliya diha sa kadaplinan sa suba. Onse kilometros gikan sa Charity sa Sirikie  may grupo sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon, ug ako ray ilang gisaligan.”

Usa ka Semana Uban sa Magtatan-aw sa Sirkito

Ang pag-alagad ingong nagapanawng magtatan-aw sa kabaryohan sa Guyana makahatag ug pagsulay sa kusog sa tawo. Gawas nga mobiyahe sa kasubaan, sa dili-sementadong mga dalan, ug dalandalan sa lasang, ang mga magtatan-aw sa sirkito ug ilang mga asawa usahay mag-antos sa mga lamok ug ubang mga insekto, mga matang sa dagkong iring, mga pagbunok sa ulan ug, sa ubang mga lugar, mga kawatan. Peligro usab nga mataptan sila ug malarya, tipos, o uban pang mga sakit sa tropiko.

 Gisaysay sa nagapanawng magtatan-aw ang pagbisita sa pipila ka nahilit nga mga magmamantala sa tampi sa Demerara River. Siya misulat: “Human makaduaw sa Kongregasyon sa Mackenzie, misakay kami ug lansa sa Lunes sa pagbisita sa usa ka brader sa baryo sa Yaruni, diha gihapon sa Demerara, mga 40 kilometros gikan sa Mackenzie. Sa pag-abot didto, nanangyaw kami sa masigkatampi sa suba pinaagig bangka, nga nagpadala sa agos paingon sa Mackenzie.

“Ang mga tawo maabiabihon kaayo ug gihatagan kami ug mga prutas ug ila pa gani kaming gidapit sa pagpangaon. Sa Biyernes, namangka kami sa suba sa pagtagbo sa bapor aron makasakay. Sa Soesdyke, nanganaog kami sa bapor ug namangka paingon sa tampi ug dayon mikawas. Gitagbo kami sa usa ka brader ug mitabok sa Demerara paingon sa iyang balay sa Georgia. Niana gihapong gabhiona, nagmiting kami uban sa pamilya.

“Pagkasunod adlaw, kaming tanan nanabok sa Demerara paingon sa Soesdyke, nga nanangyaw sa teritoryo didto maingon man sa usa ka lugar nga daghag nagpuyo duol sa Erport sa Timehri. Nanangyaw usab kami sa mga bukid nga balas, diin ang mga tawo nagkarga ug mga balas diha sa mga trak paingon sa Georgetown. Sa Sabado sa gabii, nagmiting na usab kami uban sa pamilya sa Georgia. Pagkasunod adlaw, kaming tanan nanabok na usab sa suba paingon sa Soesdyke alang sa pag-alagad sa kanataran sa buntag ug pakigpulong publiko sa hapon diha sa balkon sa buhatan sa koreyo. Ug niana natapos ang among semana.” Ang kakugi sa debotadong mga magtatan-aw sa sirkito ug ilang mga asawa nabaslan, kay ang Soesdyke karon dunay usa ka mauswagong kongregasyon. Ang mga igsoon duna nay ilang kaugalingong Kingdom Hall, nga natapos sa 1997.

Nakaagi usab ug aksidente ang mga magtatan-aw sa sirkito. Si Jerry ug Delma Murray nga nagsakay ug motorsiklo nakaabot sa usa ka kanal nga dunay taytayan nga gama sa pipila ka kahoyng tabla nga gibangan. Si Delma naghulat samtang nagtabok si Jerry sa taytayan sakay sa motorsiklo. Apan morag  dunay daotang nahitabo sa pagtabok, kay si Jerry, ang motorsiklo, ug maleta nahulog sa taytayan ug nawagtang sa lapokong tubig sa ubos. Si Delma misinggit, ug ang mga tagabaryo nagdagan nga nanuol aron sa pagtabang. Paglabay sa pipila ka yugto, ang kabalaka napulihan ug pagpangatawa sa dihang, ingon sa gisulat sa usa ka igsoon, “kining puti nga tawo naglakaw paingon sa tampi nga napuno sa mga tanom-tanom sa tubig ug ang iyang mga sapatos nagkalapok.”

Mga Amerikanong-Indian Midawat sa Maayong Balita

Sugod sa tuig 1970, samtang nagsangyaw sa tiyanggihan sa Charity, si Frederick McAlman nakapahimutang ug mga magasing Bantayanang Torre ug Pagmata! sa usa ka Amerikanang-Indian nga ginganlag Monica Fitzallen. (Tan-awa ang kahon sa panid 176.) Si Monica, nga nagpuyo sa reserbasyon sa mga Amerikanong-Indian, nagdala sa mga magasin sa iyang pagpauli. Sa dihang siya nasakit, iyang gibasa kini ug nakasabot nga kini ang kamatuoran. Wala magdugay, siya nahimong magmamantala sa maayong balita​—ang bugtong magmamantala diha sa reserbasyon—ug nabawtismohan sa 1974.

Si Monica nahinumdom: “Dasig kaayo ako sa pagpamalaybalay, nga malipayon sa pagpaambit sa akong bag-ong-napalgang kahibalo ngadto sa mga tawo sa akong komunidad. Apan, aron makaduaw sa ilang mga balay, kinahanglang magbugsay ako sa kadaplinan sa mga suba ug mga sapa. Sa midaghan ang mga interesado, ako nagsugod sa paghimog mga miting uban nila, nga nagbasa ug naghisgot sa materyal gikan sa giya sa pagtuon sa Bibliya nga Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon.”

 Namunga ba ang kakugi ni Monica? Oo, kay siya karon malipayon sa pagpakig-uban sa 13 pa ka magmamantala, lakip sa iyang bana, sa iyang anak nga lalaki ug binalaye, ug sa iyang apo nga babaye. Kaniadto, ang gamayng grupo mobiyahe pa ug 12 oras pinaagig bangka paingon sa Charity, ang kinadul-ang kongregasyon. Apan, karon sila duna nay mga miting sa ilang kaugalingong komunidad, ug ang mga tumatambong moabot ug tulo ka pilo sa gidaghanon sa mga magmamantala!

Kasamtangan, ang kongregasyon sa Charity midako usab. Kini karon dunay 50 ka magmamantala, ang kadaghanan kanila moagi pa sa Pomeroon aron sa pagtambong sa mga miting. Ang aberids nga tumatambong sa miting mosobra ug 60, ug sa 2004 nga Memoryal, 301 ang mitambong. Ang Kongregasyon sa Charity may bag-o na usab nga Kingdom Hall.

 Talagsaong Pag-uswag sa Baramita

Ang laing dapit sa Guyana diin daghang lumad nga mga tawo ang midawat sa mensahe sa Gingharian mao ang Baramita. Nahimutang sa amihanan-kasadpang bahin sa nasod, ang Baramita dunay komunidad sa Carib nga mga Indian. Ang mga Carib mao ang pipila sa labing unang nanimuyo sa rehiyon sa Caribbeano, diin gikan kanila gikuha ang ngalan niini. Ang ilang pinulongan gitawag usab ug Carib.

Si Ruby Smith, usa ka nitibo nga Carib, nainteres sa kamatuoran sa 1975 sa dihang nakadawat siya ug tract gikan sa iyang apohang babaye. (Tan-awa ang kahon sa panid 181.) Si Ruby 16 anyos niadtong panahona. Siya miuswag sa espirituwal ug nabawtismohan sa 1978 sa “Madaogong Pagtuo” nga Kombensiyon. Wala magdugay human niadto, ang iyang pamilya mibalhin sa Georgetown tungod sa negosyo. Didto siya naminyo kang Eustace Smith. Si Eustace dili makasulti ug Carib, apan siya ug si Ruby gusto gayod nga mobalhin sa Baramita aron makapaambit sa mensahe sa Gingharian sa mga paryente ni Ruby ug sa uban pa. Si Ruby miingon: “Nakita ni Jehova kon unsay anaa sa among mga kasingkasing ug gitubag ang among mga pag-ampo tungod kay sa 1992 kami mipauli sa Baramita.”

Si Ruby nagpadayon: “Sa pag-abot namo nagsugod dayon ako sa pagsangyaw ngadto sa komunidad. Gihimo namo ang mga miting sa silong sa among gamayng balay, nga mga singko piye gikan sa yuta. Wala magdugay, dako na kaayo ang grupo nga naghuot na niining maong lugar, busa nanghulam kami ug mga tolda. Sa nahibaloan nga may mga miting nga ginahimo, ang tumatambong midaghan ug sa ulahi nakaabot ug mga 300! Kay larino man akong mosulti ug Carib, ako ang gitudlo nga maghubad sa Ang Bantayanang Torre. Sa unsang paagi makadungog ang tanan? Migamit kami ug baratohong transmiter sa mikroponong FM, samtang daghan sa tumatambong nagdala ug ilang kaugalingong radyo ug kini ila lang lisoon nga itunong sa eksaktong frequency.

“Nianang panahona, kami ni Eustace nagtuo nga ang grupo  nagkinahanglan gayod ug Kingdom Hall. Busa human sa pagkuwenta sa galastohan ug paghisgot sa proyekto ngadto sa uban, kami nagsugod sa pagtukod. Ang akong magulang nga lalaki nga si Cecil Baird dakog naamot sa materyales sa pagtukod, samtang ang uban mitabang sa pagtrabaho. Ang trabaho gisugdan sa Hunyo 1992, ug ang proyekto natapos sa unang bahin sa misunod nga tuig, nga igo gayod sa panahon sa pagsaulog sa Memoryal. Nakurat kami sa dihang 800 ang mitambong sa pakigpulong, nga gihatag ni Gordon Daniels, usa ka nagapanawng magtatan-aw.

“Ang grupo sa Baramita nahimong kongregasyon sa Abril 1, 1996, ug ang Kingdom Hall gipahinungod sa Mayo 25. Sukad niadto, kini gipadak-an ug karon kini haruhayng makapalingkod ug kapin sa 500, nga magamit na sa mga igsoon alang sa sirkitong mga asembliya ug sa mga adlaw sa espesyal nga asembliya. Tinuod, ang gamayng grupo kaniadto nahimo nang kongregasyon karon nga dunay duolan sa 100 ka magmamantala nga may aberids nga tumatambong nga 300 sa Pakigpulong Publiko. Ug 1,416 ang nakatambong sa Memoryal!”

Usa ka Dako Kaayong Kasal!

Sa distrito sa Baramita, gipalegal sa daghang magtiayong nagpuyopuyo ang ilang kaminyoon aron mahiuyon sa mga sukdanan sa Bibliya. Apan, ang uban naglisod sa pagkuhag gikinahanglang mga papeles, sama sa sertipiko sa pagkatawo. Bisan pa niana, human sa dakong paningkamot ug tabang sa mga igsoon aron matino ang mga petsa sa adlawng natawhan ug ubang mga detalye, kining maong mga magtiayon nakasal.

Sa usa ka okasyon, 79 ka magtiayon ang gikasal sa usa ra ka seremonya. Si Adin Sills, usa ka membro sa Komite sa Sanga, ang mihatag sa pakigpulong sa kasal. Paglabay sa tulo ka adlaw, 41 ka tawo, kadaghanan mga bag-ong kasal, nagpahayag ug tinguha nga mahimong dili-bawtismadong mga magmamantala.

Daghan kaayo sa Baramita ang nagpakitag interes sa Pulong sa Diyos ug nakita sa tibuok komunidad ang talagsaong kauswagan. Diha sa dedikasyon sa Kingdom Hall, usa sa mga ansiyano  miingon: “Ang Baramita karon maoy usa ka dapit nga may kalinaw ug pakigdait. Tungod kini kay kasagaran kapin sa 90 porsiyento sa komunidad ang tigtambongan sa mga miting.”

Sa 1995 ang distrito sa Baramita nakaagom ug grabeng hulaw. Sa unsang paagi gisagubang sa katawhan ni Jehova ang kahimtang? Si Gillian Persaud maestra sa Baramita niadtong higayona. Sa dihang nakadungog siya nga dihay gamayng ayroplano nga mitugpa sa erport sa duol, midagan siya kutob sa ginhawa aron maabtan ang piloto sa dili pa makalupad pag-usab. Iyang gihangyo ang piloto sa pagpasakay kaniya paingon sa Georgetown, diin mideretso siya sa sangang buhatan aron sa pagtaho sa kahimtang sa mga igsoon.

Si James Thompson, usa ka membro sa Komite sa Sanga niadtong panahona, miasoy: “Gitugotan kami sa Nagamandong Lawas sa pagpadalag pagkaon ug ubang mga kinahanglanon ngadto sa Baramita. Napasakay usab namo sa ayroplano ang 36 ka magmamantala paingon sa Georgetown aron makatambong sila ug  distritong kombensiyon. Alang sa kadaghanan, kadto ang ilang unang kombensiyon nga natambongan sukad.”

Tunghaan sa Pagbansay sa Ministeryo

Sukad nga gisugdan ang Tunghaan sa Pagbansay sa Ministeryo o Ministerial Training School (MTS) sa 1987, daghang nasod ang  nakapahimulos sa pag-alagad sa walay asawang mga ansiyano ug ministeryal nga mga alagad nga mieskuyla sa tunghaan. Usa na niana ang Guyana. Human makatungha sa klase nga gihimo sa kasikbit nga Trinidad, daghang lokal nga mga brader nakahatag ug mas dakong tabang sa buluhaton sa Gingharian sa Guyana. Ang uban sa pagkakaron nag-alagad ingong mga regular payunir, espesyal payunir, ug mga ansiyano sa kongregasyon. Kadtong namalik sa ilang kaugalingong mga kongregasyon nahimong dakong tabang sa pag-atiman sa mga karnero ni Jehova.

Daghang migraduwar sa MTS nakadawat ug dugang mga responsibilidad. Pananglitan, si Floyd ug Lawani Daniels, managsoon sa unod, giasayn ingong mga espesyal payunir sa mga kongregasyon nga nagkinahanglan gayod ug mga ansiyano. Si David Persaud gihatagan ug pribilehiyo sa pag-alagad ingong magtatan-aw sa sirkito. Ang kaubang estudyante nga si Edsel Hazel natudlo nga membro sa Komite sa Sanga sa Guyana. Maylabot sa uban nga nakaeskuyla sa tunghaan, usa ka magtatan-aw sa sirkito miingon:  “Nakita nako kining tanang indibiduwal nga miuswag sa espirituwal ug ilabina human nga sila nakatungha sa Tunghaan sa Pagbansay sa Ministeryo.”

Nag-alagad sa Dapit nga Mas Dako ang Panginahanglan

Sa ulahing bahin sa mga tuig sa 1970, ang Atlantic Coast nga kasadpan sa Essequibo River dunay mga 30,000 ka molupyo ug 30 ka magmamantala lamang. Busa matag karon ug unya, ang sanga mag-asayn ug mga espesyal payunir sa pag-alagad sa mga bahin niana nga teritoryo sa usa ka bulan sa usa ka panahon. Ang igsoon nga nanguna sa usa ka grupo nga nagsangyaw miingon: “Nakobrehan sa mga igsoon ang teritoryo ug nakapahimutang sila ug 1,835 ka libro, ug nakahimo sila ug mga pagbalik-duaw ug nakasugod ug ubay-ubayng mga pagtuon sa Bibliya.”

Laing brader mitaho: “Duha ka oras kaming namugsay sa among mga bangka, nga gikobre ang 27 kilometros. Usahay, among guroyon o itulod ang bangka sa kutob-tuhod nga lapok, apan nagantihan ang among kahago tungod kay maabiabihon ang mga tagbalay. Gigamit sa usa ka maestro sa musika ang atong songbok sa pagtudlo ug musika. ‘Ginindotan gayod ako sa pagkahan-ay sa musika,’ siya miingon. Dayon iya kaming gitugtogan ug duha ka alawiton ug midawat ug unom ka libro.”

Ang ubang mga brader ug mga sister nagtanyag sa ilang kaugalingon sa pagtabang sa mga dapit nga mas dako ang panginahanglan. Tagda ang panig-ingnan ni Sherlock ug Juliet Pahalan. Si Sherlock misulat: “Sa 1970, kami ni Juliet gidapit sa pagtabang sa Kongregasyon sa Eccles, 13 kilometros sa habagatan sa Georgetown sa Demerara River. Dihay mga problema ang kongregasyon, ug ang pipila ka indibiduwal kinahanglang ipalagpot. Busa, mga 12 na lang ang nahibiling aktibong mga magmamantala sa kongregasyon ug ang ilang dili-bawtismadong kabataan. Dugaydugay nga ako lamang ang ansiyano. Dugang pa, ang kongregasyon nag-atiman ug gamayng grupo sa Mocha, nga usa ka layo nga baryo. Magabii sa Lunes magdumala ako ug Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon sa Mocha ug dayon sa Eccles na usab.

 “Magdumala usab ako ug Pagtuon sa Bantayanang Torre. Kay kulang man ang among mga magasin, among basahon una ang matag parapo ug dayon ang pangutana, nga lahi sa normal nga pamaagi sa pagtuon niadtong panahona. Kami magdala ug mga kandila sa miting tungod kay kanunay man nga walay koryente; sa ting-ulan, daghan kaayo ang lamok. Niadtong panahona, ang kadaghanan sa mga igsoon magbaktas o magbisikleta paingon sa mga miting ug sa teritoryo sa pagsangyaw. Ang mga magmamantala sa Mocha mangadto sa Eccles sa samang paagi. Human sa mga miting, kutob sa masulod sa akong gamayng sakyanan akong pasakyon ug ihatod sila pagpauli sa Mocha.”

Nabaslan ba ang kahago? Sa maghinumdom niadtong panahona, si Brader Pahalan misulat: “Samtang didto pa sa Eccles, ako ug ang akong asawa nagdumala ug pagtuon sa Bibliya uban sa pipila ka tawo, nga kadaghanan kanila, uban sa ilang mga pamilya, nagpabilin gihapon sa kamatuoran. Ug ang uban sa mga igsoong lalaki karon nag-alagad ingong mga ansiyano sa kongregasyon. Dili hitupngan kana nga mga panalangin!”

Pag-alagad Diha sa “Paraiso Alang sa mga Payunir”!

Sa pipila ka tuig nga milabay, mga 50 ka brader ug sister​—kadaghanan mga payunir​—gikan sa Britanya, Canada, Irlandia, Pransiya, ug Tinipong Bansa nakaalagad sa Yuta sa Katubigan aron ipaabot usab ang imbitasyon: “Umari ka! . . .  Si bisan kinsa nga may tinguha paimna sa tubig sa kinabuhi nga walay bayad.” (Pin. 22:17) Ang uban nakapabilin ug pipila ka bulan; ang uban, mga tuig. Sa dihang mahutdan na sila ug pondo, daghan ang mamauli sa ilang nasod, manarbaho makadiyot, ug dayon mamalik. Daghan  ang nag-isip nga sila gipanalanginan tungod sa ilang pag-alagad sa Guyana. Mapasalamaton kaayo sila nga makahisgot ug espirituwal nga mga butang uban sa mga tawo nga, sa katibuk-an, taas kaayo ug pagtamod sa Bibliya. Bisan ang kadaghanan niadtong wala mag-angkon nga Kristohanon malipay sa pagpakigsulti sa mga Saksi ni Jehova. Dugang pa, dapiton usahay sa mga tagbalay ang mga igsoon sa pagpangaon. “Busa dili pasulabi ang pag-ingon nga ang Guyana maoy paraiso alang sa mga payunir,” miingon si Ricardo Hinds, koordinetor karon sa Komite sa Sanga.

Si Arlene Hazel, nga nag-alagad karon sa sanga uban sa iyang bana, si Edsel, nahinumdom sa ilang mga eksperyensiya sa mga baryo sa Guyana: “Sa 1997, human sa pagpakigkomunikar sa sanga, kami nakadawat ug asaynment sa pag-alagad sa Lethem, usa ka lungsod sa suok nga interyor duol sa utlanan sa Brazil. Kami nag-alagad didto uban sa mga isigka-Canadiano nga si Robert ug Joanna Welch ug usa ka Amerikanang sister, si Sarah Dionne, nga miabot sa Lethem mga pipila pa lang ka bulan. Usa ka bawtismadong brader​—si Richard Achee, usa ka beterinaryo​—nagpuyo sa teritoryo niadtong panahona. Gihatagan kami sa sanga ug listahan sa mga 20 ka tawo nga nakatuon sa miagi, apan among nasuta nga ang kadaghanan dili interesado. Apan, dihay duha nga gustong mahimong dili-bawtismadong mga magmamantala.

“Ang among unang miting gihimo ilalom sa punoan sa mangga, ug 12 ang mitambong, apil kaming 6 ka payunir. Paglabay sa pipila ka bulan, 60 ang mitambong sa among unang Memoryal. Kasamtangan, ang mga payunir sa among grupo nahimong tulo na lang. Bisan pa niana, naningkamot gayod kami sa pagdumala sa 40 ka pagtuon sa Bibliya! Sa dihang miabot ang magtatan-aw sa sirkito, gitambagan niya kami nga dili na dumalahan ug pagtuon ang mga tawo nga dili motambong sa mga miting. Maayo kini nga tambag, kay ang mga pagtuon nga among gipadayon miuswag.”

Sa pagkatinuod, paglabay sa upat ka tuig, ang Lethem nahimong kongregasyon nga dunay 14 ka magmamantala. Ang tumatambong sa mga adlaw sa espesyal nga asembliya sa Lethem  midaghan ngadto sa 100. Kining dayag nga pamatuod sa panalangin ni Jehova sa paningkamot sa iyang mga alagad maoy igo nang balos sa tanang kalisod nga ilang giantos.

Inabangang mga Tigomanan ug mga Balay nga Hawan ang Silong

Sukad sa pagsugod sa buluhaton sa Guyana, problema ang pagpangitag maayong mga dapit sa pagsimba. Niadtong 1913, ang pipila ka igsoon sa Georgetown nag-abang ug lawak sa Somerset House, nga ilang gigamit sulod sa 45 ka tuig. Pagka-1970, duha lang ka kongregasyon ang adunay ilang kaugalingong Kingdom Hall​—ang Kongregasyon sa Charlestown sa Georgetown ug ang Kongregasyon sa Palmyra sa Berbice. Apan, sa miagi nga tulo ka tuig, naabot sa Guyana ang 1,000 ka magmamantala! Busa ang kadaghanang kongregasyon nagtigom sa inabangang mga pasilidad, nga kasagaran dili kaayo kombenyente.

Sa ulahing bahin sa mga tuig sa 1950, pananglitan, ang mga magmamantala sa Kongregasyon sa Wismar, diha sa Demerara River, midaghan hangtod sa punto nga ang mga igsoon kinahanglang mangitag angay nga tigomanan. Gipagamit sila sa dapit nga gitawag ug Islander Hall. Sila magtigom sa tungatunga sa semana alang sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo ug Tigom sa Pag-alagad ug sa Dominggo sa gabii alang sa Miting Publiko ug sa Pagtuon sa Bantayanang Torre. Apan lisod andamon ang dapit alang sa mga miting. Una manabok ang mga igsoon sa Demerara gikan sa Mackenzie paingon sa Wismar pinaagig baroto. Usa ka brader ang magdalag karton sa mga magasin, lain ang magdalag karton sa literatura, ug ang ikatulong brader magdalag nagkalainlaing mga porma ug mga kahon sa kontribusyon. Siyempre, kining tanan kinahanglang iplastar una pa ang miting. Human niana, ang tanan hiposon ug dad-on na usab ug balik human sa tigom.

Ang mga miting ginahimo usab diha sa hawan nga silong sa balay. Tungod sa baha, ang mga balay sa Guyana kasagaran tag-as ug haligi nga gama sa kahoy o semento. Tungod kay ang mga balay gitukod man niining paagiha, may lugar nga magamit alang sa  mga miting sa kongregasyon. Apan, sa Guyana, daghang tawo ang nagtuo nga kon ang usa ka relihiyon dili makaarang sa pagpanag-iyag tarong nga tigomanan, nan kini walay bendisyon sa Diyos.

Dugang pa, ang mga miting nga ginahimo diha sa hawan nga silong sa mga balay usahay mabalda, nga makawala sa dignidad sa okasyon. Sa usa ka higayon, ang manok nga nakuratan sa iro milupad ngadto sa tigomanan ug mitugpa sa sayis-​anyos nga batang babaye. Siya misinggit ug kusog ug ang tanan nakurat. Human sa miting, nangatawa sila niining hitaboa apan kini nagpadayag na usab nga gikinahanglan gayod ang mas angay nga dapit sa pagsimba. Dugang pa, ang paghimo sa mga miting diha sa hawan nga mga silong sa balay nga nagsilbing Kingdom Hall makawala sa gana sa mga interesado sa pagtambong.

Pagpanukod ug Kingdom Hall

“Sa 32 ka tuig nako nga pag-alagad sa Kongregasyon sa Charity,” nahinumdom si Frederick McAlman, “nakapangabang kami ug lainlaing mga balay nga hawan ang silong. Kay sa silong man kami sa balay, kinahanglang magbantay kami nga dili mapakong ang among mga ulo sa mga kahoyng sagbayan. Ang usa ka sister nga nagkugos sa iyang anak nasayop sa pagkalkulo sa gitas-on sa sagbayan ug napakong ang ulo sa iyang anak. Dayon, gisulti sa anak kining hitaboa ngadto sa iyang amahan, nga dili-magtutuo. Ang mga ginikanan sa bata mihinapos nga ang kongregasyon nagkinahanglan ug ilang kaugalingong dapit sa pagsimba. Gani, ang inahan sa bata mitanyag sa pagdonar ug usa ka parsela sa yuta ngadto sa kongregasyon, ug ang amahan nagsaad nga siyay mogasto sa pagtukod sa Kingdom Hall. Ug mao gayod kanay nahitabo. Karon, kanang orihinal nga Kingdom Hall, human giusab sa daghang higayon, mao gihapon ang sentro sa matuod nga pagsimba diha sa komunidad. Kini gigamit usab nga gamayng Assembly Hall alang sa lokal nga sirkito.”

Kaniadto, mokabat ug daghang bulan ang pagtukod ug mga Kingdom Hall. Ingon niini ang nahitabo sa tigomanan sa Eccles. Si Sherlock Pahalan, nga nag-alagad ingong ansiyano sa Eccles  niadtong higayona, miasoy: “Ang among mga miting ginahimo diha sa eskuylahan. Nagtuo kami nga daghan pa unta ang makadangat sa kamatuoran kon kami dunay among kaugalingong Kingdom Hall. Apan pobre ang gamayng grupo sa magmamantala sa Eccles. Bisan pa niana, sila nagpasa ug resolusyon nga magtukod ug tigomanan. Nangita ako ug yuta sulod sa teritoryo, apan walay nakit-an.

“Kasamtangan, gipahulam kami sa mga igsoon sa Georgetown ug mga hulmahan ug gitudloan kami kon unsaon paghimog mga bloke nga semento. Sa primero, dugay namong natapos ang 12 lamang ka bloke, apan sa sige namo ug trabaho nahanas kami, ilabina ang mga sister. Laing problema mao ang pagpalit ug semento tungod kay girasyon kini niadtong panahona. Kinahanglang mangayo pa ako ug permiso aron makapalit ug limitadong gidaghanon. Dayon aron makaseguro nga makuha namo ang eksaktong pahat, moadto ako ug sayo sa piyer ug maghulat diha sa linya. Sunod mangita pa akog trak nga mobiyahe sa Eccles nga may igong lugar nga makargahan ug semento. Si Jehova mitabang kanunay kanamo. Apan nagkinahanglan gihapon kami ug yuta.”

Si Sherlock nagpadayon: “Sa 1972, kami ni Juliet nagbakasyon sa Canada ug miduaw sa akong ig-agaw, nga dili Saksi. Siya miingon nga duna siyay duha ka parsela nga yuta sa Eccles apan wala na kini areglaha sa mga paryente nga gitugyanan sa pag-atiman niini. Busa nangayo siya sa akong tabang. Miingon ko nga malipay ako sa pagtabang, nga midugang nga nangita ako ug yuta sa Eccles nga katukoran ug Kingdom Hall. Sa walay langan, iya akong gipapili niining duha ka lote.

“Among nakita nga mitabang gayod ang Diyos sa pagtukod. Bisag nihit ang semento ug ang ubang mga materyales sa pagtukod, migamit kami ug ubang mga materyales ug nangitag laing mga paagi ug milampos ra ang trabaho. Dugang pa, pipila lang ka igsoon ang may kahibalo sa pagtukod, ug dakong trabaho ang pag-eskedyul sa mga boluntaryo aron makaanha diha sa tukoranan. Sa pagkatinuod, ang akong gamayng sakyanan nakabiyahe  ug daghang kilometros sa pagkuha ug paghatod sa mga igsoon. Ang among Kingdom Hall natapos ra gayod. Usa pa gani ka membro sa Nagamandong Lawas, nga si Karl Klein, ang mihatag sa pakigpulong sa dedikasyon. Nalipay kaayo kami niini!”

Dali-Mahuman nga mga Kingdom Hall

Di pa dugay sa 1995, kapin sa katunga sa mga kongregasyon sa Guyana nagtigom gihapon sa inabangang mga pasilidad ug sa mga balay nga hawan ang silong. Busa, ang sanga nag-organisar ug komite sa pagtukod alang sa tibuok nasod aron matagan-an ang panginahanglan. Sa Oktubre nianang tuiga, ang mga igsoon nagtukod sa ilang unang dali-mahuman nga Kingdom Hall sa Mahaicony, mga 50 kilometros sa sidlakan sa Georgetown sa Mahaicony River. Sa dihang gisultihan nga ang mga Saksi ni Jehova magtukod ug Kingdom Hall sa upat lang ka hinapos nga mga semana, usa ka silingan miingon: “Kon moingon hinuon ka nga tangkal sa manok, OK mahuman dayon na, apan nungka mahuman nga ingon niana ka dali ang usa ka konkretong bilding.” Siyempre, sa ulahi nausab ang iyang panglantaw.

Diha sa usa ka nasod nga grabe usahay ang pagdumot sa rasa, ang mga proyekto sa pagpanukod ug mga Kingdom Hall nagpakita  sa tanan nga bisag unsa pay rasa o nasyonalidad, ang mga Saksi ni Jehova nagtinabangay diha sa matuod nga Kristohanong panaghiusa. Sa pagkatinuod, usa ka tigulang nga babaye nga nagtan-aw sa proyekto sa Mahaicony miingon ngadto sa magtatan-aw sa sirkito: “Nakamatikod ako ug unom ka nagkalainlaing rasa sa mga tawo nga malinawong nagtrabaho sa dapit nga gitukoran!”

Pagtukod sa Sanga

Sa 1914, ang unang sangang buhatan sa Guyana nahimutang sa balay sa pamilyang Phillips, diin kini nagpabilin hangtod sa 1946. Nianang tuiga, dihay 91 ka magmamantala. Pagka-1959, kanang gidaghanona mitubo ngadto sa 685, ug ang buluhaton nagpadayon sa paglambo. Busa sa Hunyo 1960, ang mga igsoon nakapalit ug propiedad sa 50 Brickdam, sa Georgetown. Giayo kini ug ang naglungtad nga mga bilding nagsilbing sangang buhatan ug balay sa mga misyonaryo. Apan sa pagka-1986, kulang nag lugar kining maong mga bilding. Busa sa pagtugot sa Nagamandong Lawas, nagtukod ug bag-ong sanga sa mao gihapong lugar. Gitabangan sa internasyonal nga mga alagad ang lokal nga mga igsoon sa pagtapos sa trabaho sa 1987.

Sama sa mga anak nga babaye ni Salum, kinsa mitabang sa ilang amahan sa pagtukod sa usa ka bahin sa paril sa Jerusalem, ang mga sister dako kaayog nahimo sa proyekto sa sanga. (Neh. 3:12) Pananglitan, 120 ka sister, nga gibahin sa mga napulo ka grupo, naghimog 12,000 ka blokeng semento nga gikinahanglan sa proyekto. Migamit ug 16 ka hulmahan, natapos nila ang trabaho sulod sa 55 ka adlaw. Ug dili lalim kana nga trabaho! Ang minasa nga semento kinahanglan husto nga pagkatimpla​—igoigo ang pagkabasa aron ang semento mogahi apan dili usab basa kaayo nga ang bloke mabungkag kon tangtangon gikan sa hulmahan.

Ang lokal nga mga brader nagsilbing mga guwardiya magabii, nga kasagaran gikan pa sa ilang sekular nga mga trabaho. Ang pipila nagtrabaho uban sa internasyonal nga mga alagad, kinsa nagtudlo kanila ug mapuslanong kahanas. Ang usa niining batan-ong mga igsoon, si Harrinarine (Indaal) Persaud, nahinumdom:  “Ang akong trabaho mao ang pagtaod sa mga molding sa eskina sa kurdiso​—usa ka trabaho nga dili ako maantigo. Munas ginhawa nakog paningkamot hangtod nga natapos nako kini. Human sa pag-inspeksiyon niana, ang magtatan-aw, tingali natagbaw sa akong trabaho, miingon, “Karon ang tibuok sanga ang imong trabahoon.” Sa pagkakaron, gipaambit niining batan-ong brader ang iyang abilidad ngadto sa uban dihang may mga proyekto sa pagpanukod ug mga Kingdom Hall.

Kay paliton man sa mga igsoon ang ubang mga materyales gikan sa gawas sa nasod, gikinahanglan nila ang kooperasyon sa mga awtoridad sa gobyerno. Tungod niini, daghang opisyales ang nanganha sa lugar nga gitukoran, lakip si Presidente Forbes L. Burnham ug sa iyang mga kauban. Ang tanan nakadayeg sa pulidong trabaho, maingon man ang usa ka lokal nga karpintero. “Dekalidad gayod ang inyong pagtukod sa inyong bilding,” siya miingon. Sa Enero 14, 1988, ang hawas sa Brooklyn nga si Don Adams, nga nag-alagad ingong magtatan-aw sa sona, mao ang mihatag sa pakigpulong sa dedikasyon.

Sa Pebrero 12, 2001, giandam na usab ang yuta alang sa pagtukod​—niining higayona sa laing lugar. Sa makausa pa, ang internasyonal nga mga alagad nga gitabangan sa lokal nga mga igsoon nagtrabaho sa proyekto. Ang bag-ong sanga gipahinungod sa Sabado, Pebrero 15, 2003. Si Richard Kelsey nga gikan sa sanga sa Alemanya ang mihatag sa pakigpulong sa dedikasyon sa tumatambong nga 332.

Daghang karaang mga misyonaryo namalik sa Guyana aron sa pagtambong sa programa, ang uban nakabalik sa unang higayon sa daghang tuig! Dayon sa Dominggo, 4,752 gikan sa 12 ka nasod​—doble sa gidaghanon sa mga magmamantala sa Guyana​—mitambong sa espesyal nga miting.

Mga Asembliya Nagkinahanglan ug Abilidad

Alang mga sirkitong asembliya ug mga adlaw sa espesyal nga asembliya, ang mga igsoon kasagarang mag-abang ug mga pasilidad. Sa kabaryohan, sila magtukod ug tigomanan. Si Thomas  Markevich, nga nag-alagad sa Guyana gikan sa 1952 hangtod sa 1956, miingon: “Ang among asembliya gihimo mga 60 kilometros sa ibabaw nga bahin sa Demerara River gikan sa Georgetown. Mga duha ka gatos ka Saksi sa siyudad ang gustong motambong agig suporta sa lokal nga mga igsoon. Busa midesidir kami sa pagtukod ug temporaryong Assembly Hall nga gama sa lokal nga mga materyales​—kawayan ang mga haligi ug mga lingkoranan ug dahon sa saging ang atop.

“Nanguha kami ug mga materyales, gikarga kini sa usa ka gamayng bagon, ug gihawiran kini sa bahada nga giagian. Apan sa pagkaalaot, ang bagon nabuhian diha sa usa ka kurbada, nayabo, ug midailos ang tanang karga ngadto sa suba. Apan bentaha hinuon nga nahitabo kini kay ang karga milutaw paingon mismo sa lugar nga gitukoran! Sa dihang nagsugod ang asembliya, ang bisitang mga igsoon nalipay nga miduyog kanila ang gatosang tagabaryo sa pagtambong sa tulo-​ka-adlawng programa.”

Si Thomas midugang: “Human sa asembliya, kaming tanan nanangyaw sa duol nga mga teritoryo nga wala pa ikaasayn ug kongregasyon. Diha sa usa ka baryo, naghimo kami ug  pakigpulong publiko, ug ang tibuok baryo mitambong​—hasta ang usa ka binuhi nga unggoy. Ang unggoy nagpuyo makadiyot ug dayon gusto niyang magsusi-susi diha sa bantaaw nga lugar. Busa milukso-lukso siya ug mitugpa sa akong abaga. Siya milantaw makadiyot ug miluksog balik ngadto sa iyang agalon hangtod nahuman ang pakigpulong, ug nahuwasan gayod ako!”

Mga Kombensiyon

Sugod sa mga tuig sa 1900, gihimo ang dagkong mga panagtigom duyog sa duaw sa linaing mga hawas gikan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter, sama nila ni Brader Coward ug Brader Young. Sa 1954, si Nathan Knorr ug si Milton Henschel miadto sa Guyana alang sa Bag-ong Kalibotang Sosyedad nga Asembliya, nga gitambongan ug 2,737.

Paglabay sa daghang tuig, sa 1999, kapin sa 7,100 ka delegado ang mitambong sa duha ka kombensiyon sa Guyana. Ang usa gihimo sa Georgetown, ug ang lain, sa Berbice. Ang kombensiyon sa Georgetown nagkinahanglag dagko ug dinalian nga mga kausaban, nga nakahatag gayod ug problema sa mga igsoon. “Usa ka popular nga bituon sa pelikula ug ang iyang grupo sa mananayaw miabot gikan sa India, ug ang National Park Commission dili makabalhin sa pasundayag sa laing adlaw, bisag kami ang nakauna sa pagreserba sa pasilidad,” misulat ang sanga.

“Nangita dayon mig laing lugar—ang dulaanag cricket—ug gipahibalo dayon ang mga kongregasyon. Walo ka adlaw na lang ang nabilin ug magsugod na ang kombensiyon! Apan dili lang kana ang problema. Sa Caribbean, ang dulang cricket tinamod pag-ayo, ug ang lugar nga pagadulaan sa cricket halos gipakabalaan. Busa dili gayod motugot ang tagdumala nga among tamakan ang balili. Apan sa unsang paagi ipresentar namo ang drama? Ug asa man kami magtukod ug entablado?

“Bisan pa niana, among gipadayon ang plano, masaligon nga motabang ra si Jehova. Ug tuod man kami iyang gitabangan! Gitugotan kami sa paggamit sa balilihon nga lugar, sa kondisyon nga pataasan namo nga dili modapat sa yuta ang entablado ug ang  tulotaytayan paingon niana. Aron matapos ang trabaho, ang tanan nagtrabaho nga walay hunonghunong sa tibuok gabii. Naglain usab ang tempo, kay miulan man halos tibuok gabii. Bisan pa niining tanang kahasol, ang programa halos nagsugod sumala sa eskedyul.

“Ang kombensiyon mipadayon nga walay kakulian, ug maayo ang tempo gawas lang sa kataposang adlaw, sa Dominggo. Kami nakamata sa binundak sa ulan. Wala magdugay ang dulaanan sa cricket gibahaan, ug mitaas ang tubig ug dos pulgada ilalom sa tulotaytayan ug sa entablado. Ang ulan mihunong sa hapit nang  magsugod ang programa. Maayo na lang nga wala ibutang ang mga kable sa koryente diha sa yuta apan gitaod ilalom sa tabla. Busa bisag nakahatag ug kahasol ang pagtukod ug entablado ug tulotaytayan nga taas-taas ug haligi, kini nahimong panalangin!”

Sa dihang nagsugod ang drama, ang tanang 6,088 nga mitambong naikag kaayong nagtan-aw niini sa mahayag nga adlaw. Paglabay sa duha ka semana, 1,038 ang mitambong sa ikaduhang kombensiyon, nga gihimo sa Berbice. Ang katibuk-ang tumatambong nga 7,126 mao ang kinatas-an nga nakab-ot sa Guyana kutob niadtong panahona. Di pa dugay, ang mga tumatambong moabot ug halos 10,000.

Masanag nga Umaabot

Diha sa iyang tagna, nakita ni Ezequiel ang napasig-uli ug nahimaya nga templo ni Jehova. Gikan niini nagdagayday ang tubig, nga nagkalapad ug nagkalalom samtang nag-agos kini hangtod  nga ‘midoble ang gidak-on’ niini, nga nakahatag ug kinabuhi bisan sa tayam, walay-kinabuhi nga Patayng Dagat.​—Ezeq. 47:​1-​12.

Uban sa paglambo sa putli nga pagsimba sukad sa 1919, ang katawhan sa Diyos nakakita nianang maong tagna nga natuman. Karong panahona, ang matuod nga suba sa espirituwal nga mga tagana​—mga Bibliya, mga giya sa pagtuon sa Bibliya, miting, asembliya, ug mga kombensiyon​—nakatagbaw sa espirituwal nga kauhaw sa minilyon sa tibuok kalibotan.

Giisip sa mga Saksi ni Jehova sa Guyana nga usa ka pribilehiyo nga nakabaton sila ug bahin sa katumanan nianang maong tagna. Dugang pa, sila magpadayon sa paggamit sa mga suba sa literal nga diwa sa paghatod ug makahatag-ug-​kinabuhi nga espirituwal nga pagkaon ngadto sa tanan nga “hustong nakiling alang sa kinabuhing walay kataposan,” bisag asa pa niining Yuta sa Katubigan nagpuyo kining mga tawo nga takos.​—Buh. 13:48.

[Mga footnote]

 [Kahon sa panid 140]

Katibuk-ang Larawan sa Guyana

Ang yuta: Binanlas sa mga suba ang yuta nga makita diha sa rehiyon nga duol sa dagat, nga ang dakong bahin niini nahimutang ubos sa lebel sa dagat ug protektado sa mga 230 kilometros nga mga dike. Mga 80 porsiyento sa nasod maoy lasang, hasta ang mga kabukiran sa interyor, nga tuboran sa kadaghanang suba sa Guyana.

Ang mga tawo: Mga katunga taga-Sidlakang India ug kaliwat, kapin sa 40 porsiyento Aprikano ug kaliwat o mestiso, ug mga 5 porsiyento maoy mga Amerikanong Indian. Mga 40 porsiyento nag-angkong Kristohanon; 34 porsiyento, Hindu; ug 9 porsiyento, Muslim.

Ang pinulongan: Iningles ang opisyal nga pinulongan, apan creole ang laing sinultihan usab sa tibuok nasod.

Ang pangabuhi: Duolan sa 30 porsiyento sa mamumuo nagtrabaho sa uma. Ang ubang mga industriya mao ang pangisda, panuroso, ug pagmina.

Ang pagkaon: Humay, kakaw, sitrus, lubi, kape, mais, kamoteng kahoy, kalamay, ug ubang mga prutas ug utanon sa tropiko ang pangunang mga produkto sa uma. Dunay binuhing mga baka, baboy, manok, ug mga karnero. Isda ug pasayan mao ang pangunang tuboran sa pagkaon nga gikan sa dagat.

Ang klima: Ang Guyana tropikanhon ug klima. Ang mga dapit duol sa dagat bundakan ug 60-​80 pulgadang ulan matag tuig. Bisag duol sa ekwetor, ang Guyana medyo bugnaw tungod sa hanging dumagsa nga kanunayng mohuros gikan sa Dagat Atlantiko.

 [Kahon/Hulagway sa panid 143-145]

Walay “Makapatak-om” sa Iyang Baba

Malcolm Hall

Natawo: 1890

Nabawtismohan: 1915

Kaagi sa Kinabuhi: Usa ka lumad sa isla sa Leguan, siya ang usa sa unang nakasangyaw sa maayong balita sa maong lugar ug nag-atiman sa grupo nga natukod didto.

Sumala sa giasoy ni Yvonne Hall nga apo sa iyang magulang nga lalaki.

Gisultihan sa usa ka opisyal sa eleksiyon ang akong Lolo: “Tinuod ba nga dili ka mobotar? Kon mao, prisohon ka namo ug among embargohon ang imong Bibliya.” Gitan-aw siya sa mata, si Lolo mitubag: “Apan unsay imong buhaton sa akong baba? Makapatak-om ka ba sa akong baba sa pagsulti sa kamatuoran nga gililong gikan kaninyo sa inyong mga lider sa relihiyon sa dugay na kaayong panahon?” Ang nasulti lamang sa opisyal mao: “Balikan ra ti ka unya.”

Nabawtismohan sa 1915, si Lolo maoy usa sa unang mga magsasangyaw sa Gingharian sa Guyana. Siya “tinuod gayod nga maglalaban sa kamatuoran,” matod pa sa usa ka brader. Si Lolo nakakat-on sa kamatuoran sa Gingharian samtang nagpuyo ug nagtrabaho sa Georgetown. Human nga nakadungog ug usa lamang ka pakigpulong publiko sa Somerset House, naila niya ang kamatuoran. Busa, siya mipauli ug gisusi ang tanang teksto diha sa iyang Bibliya.

Human niana, siya mipauli sa Leguan ug nagsugod dayon sa pagsangyaw ngadto sa uban. Apil sa una nga  midawat sa mensahe sa Gingharian mao ang iyang duha ka igsoong babaye ug ubang gulanggulang nga mga pag-umangkong lalaki. Sila ang nagsilbing haligi sa grupo nga nagtigom sa balay ni Lolo.

Kaniadto, ang klero dako kaayog impluwensiya sa mga islahanon, ug lisod kaayong pukawon ang interes sa mga tawo sa maayong balita. Ang klero kanunay moingon nga si Lolo “nabuang na tungod sa Bibliya.” Apan wala kana makapaluya kaniya. Pananglitan, sa mabuntag sa Dominggo iyang ibutang ang iyang ponograpo sa atubangan sa balkon ug patokaron ang narekord nga mga diskurso sa Bibliya. Ang mga tawo sagad magtindog sa gawas sa dalan ug mamati.

Sa ngadtongadto, ang uban mapabilhong misanong. Kini nadayag ilabina sa gabii sa Memoryal, sa dihang ang tibuok balay ni Lolo sa taas napuno sa mga tawo. Siya ang tsirman, mamumulong, ug bugtong nga nakig-ambit. Ang usa sa iyang mga estudyante sa Bibliya, si Leroy Denbow, nagpayunir ug nakaalagad pa gani sa usa ka higayon ingong magtatan-aw sa sirkito.

Human miretiro sa iyang sekular nga trabaho ingong purser sa barko sa Essequibo River, si Lolo nagpayunir, nga nagsangyaw sa isla sa Leguan ug sa kasikbit nga Wakenaam. Ang iyang adlaw magsugod sa alas 4:30 s.b., dihang iyang gatasan ang iyang mga baka ug lawgan ang iyang mga baboy. Sa mga alas 7:30 s.b., siya maligo, magbasa sa adlaw-adlaw nga teksto ug ubang mga teksto sa Bibliya, mamahaw, ug dayon mangandam sa pagsangyaw. Mahinumdoman gihapon nako siya nga nagbomba ug hangin sa ligid sa iyang bisikleta sa dili pa mogawas sa pagsangyaw. Sa bisan unsang adlaw, siya makakobre ug labing menos 20 kilometros.

Natapos ni Lolo ang iyang kinabuhi sa yuta sa Nobyembre 2, 1985, nga matinumanong nakaalagad kang Jehova duolan sa 70 ka tuig. Ug niadtong panahona, wala gayoy ‘nakapatak-om’ sa iyang baba. Oo, ang Leguan Island ug ang Wakenaam Island aduna nay kongregasyon karon.

 [Hulagway sa panid 155-158]

Mga Tubag sa Akong mga Pangutana sa Bata pa Nakapausab sa Akong Kinabuhi

Albert Small

Natawo: 1921

Nabawtismohan: 1949

Kaagi sa Kinabuhi: Nagsugod sa pagpayunir sa 1953. Siya ug ang iyang asawa, si Sheila, mitungha sa Gilead sa 1958 ug giasayn ug balik sa Guyana.

“Gihimo ka sa Diyos”​—mao kanay isulti kanunay kanako sa bata pa. Busa sa dihang si Mama miingon nga ako ang kinamalditohan sa iyang upat ka anak, motubag ako nga ang Diyos naghimo ug tulo ka buotang anak ug usa ka malditong anak.

Sa mga diyes anyos pa ako, gipangutana nako ang maestro sa Sunday school, “Kinsay naghimo sa Diyos?” Ako wala tubaga. Bisan pa niana, sama sa kadaghanan sa mga tawo kaniadto, sa nagkaedad ako, mianib ako ug relihiyon​—ug ang akong gipili mao ang Relihiyong Presbiteryano. Apan, ang kadaghanan sa akong mga pangutana wala matubag. Pananglitan, sa simbahan kantahon namo ang alawiton nga may mga pulong nga nag-ingon: “Ang dato nagpuyo sa iyang kastilyo, ang kabos diha sa iyang ganghaan. Gihimo sila sa Diyos nga taas ug ubos; siya maoy nagbuot sa ilang kahimtang.” ‘Ang Diyos ba gayoy “nagbuot sa ilang kahimtang”?’ nahibulong ako. Sa usa ka higayon gipangutana nako ang usa ka ministro, “Kon gihimo sa Diyos si Adan ug Eva, diin gikan ang nagkalainlaing rasa?” Sa laktod, siya mitubag nga ang asoy sa Genesis dili tinuod.

 Dayon, sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan, kami giawhag sa pag-ampo alang sa mga sundalo sa Britanya. Nakombinsir ako sa kataposan nga ang gitudlo sa akong simbahan nagkasumpaki sa nabasa nako sa Bibliya. Bisan pa niana, nangutana ako sa akong kaugalingon, ‘Asa man ako moadto?’ Busa nagpabilin ako sa akong relihiyon. Sa nag-edad ako ug 24, gipakaslan nako si Sheila.

Usa ka adlaw sa paghiabot nako sa balay gikan sa simbahan dihay usa sa mga Saksi ni Jehova nga mibisita. Among gitawag ang mga Saksi nga relihiyong walay impiyerno, ug wala akoy interes kanila. Ilang gihimo ang ilang mga miting diha sa pribadong mga balay ug ang ilang klero wala magsul-ob ug besti sa ministro. Dugang pa, ang mga butang nga nahitabo sa akong kinabuhi, lakip na sa akong pagpakasal sa usa ka dalayegon kaayo nga babaye, nakapatuo gayod nako nga wala ako pasagdi sa Diyos.

Sa dihang ang Saksi​—si Nesib Robinson​—nagpailaila sa iyang kaugalingon, nagbulkit ako sa ligid sa akong bisikleta. “Buslot kining ligira,” matod ko. “Kon Kristohanon ka, tabangi ako sa pag-ayo ini.” Unya midalidali ako pagsulod sa balay. Pagkasunod semana, dihang migawas ako sa pultahan paingon sa simbahan, nga nagkapot ug Bibliya, si Nesib nagsaka sa hagdanan. “Dili ako interesado sa inyong relihiyon,” miingon ako. “Anaa sa sulod ang akong asawa. Siyay pakigsultihi.” Ug milakaw ako.

Nagbasol ako nga misulti niana, kay diha sa simbahan, imbes mamati sa pastor, ako naghunahuna, ‘Kon si Gn. Robinson ug ang akong asawa magsultihanay, dili na unya siya makaluto sa among espesyal nga sabaw sa Dominggo.’ Apan ako walay angayng kabalak-an; kay sa pag-abot nako sa balay, andam na ang sabaw. Kay gustong masayod, gipangutana nako si Sheila: “Nakig-estorya ka ba kang Robinson?” “Oo,” siya mitubag. “Siya milingkod ug misangyaw samtang nagluto ko.”

 Wala magdugay human niadto, si Sheila midawat sa pagtuon sa Bibliya. Siya nanganak usab sa among kamagulangan, apan kini natawong patay. Gipangutana nako si Gn. Robinson kon nganong mahitabo kining mga butanga. Siya mitubag nga dili kini sala sa Diyos kondili bunga kini sa pagkamasinupakon ni Adan ug Eva ug sa pagkadili-hingpit nga atong napanunod gikan kanila. Nakombinsir ako niining tubaga.

Kanunay akong bisitahan ni Nesib diha sa akong pandayanan ug muwebles. Mag-estoryahanay kami bahin sa akong trabaho, apan sa usa ka paagi sal-otan gayod niya kini ug mga punto gikan sa Bibliya sa dili pa siya molakaw. Sa ulahi, mas daghan kami ug naestoryahan bahin sa Pulong sa Diyos kay sa bahin sa mga muwebles. Usa ka adlaw nakahunahuna ako sa pagpangutana kaniya sa mga butang nga dugay nang nakatugaw kanako, nga nagtuong makapalibog usab kini kaniya​—kay bisan gani ang mga ministro sa simbahan wala mahibalo sa mga tubag.

Kay miinsistir nga ibase ni Nesib ang tubag diha sa Kasulatan, ako siyang gipangutana, “Kinsay naghimo sa Diyos?” Gibasa ni Nesib ang Salmo 90:2 gikan sa King James Version, nga nag-ingon: “Sa wala pa himoa ang kabukiran, o sa wala pa maumol ang yuta ug ang kalibotan, bisan gikan sa walay sinugdan ngadto sa walay kataposan, ikaw mao ang Diyos sa gihapon.” Gitan-aw ako, siya miingon: “Nasabtan mo ba ang giingon niini? Walay bisan usa ang naghimo sa Diyos; siya naglungtad nang daan.” Kining tin-aw, makataronganong tubag nakapakurat kanako. Ug nakawagtang kini sa tanang pagduhaduha, kay karon gisukna nako ang tanang pangutana nga nakatugaw nako sa daghan nang katuigan. Ang mga tubag ni Nesib nga gibase sa Kasulatan, ilabina bahin sa katuyoan sa Diyos sa paghimo sa yuta nga usa ka paraiso, nakapalipay sa akong kasingkasing nga wala pa nako masinati sukad.

Ang akong unang pagtambong sa Kingdom Hall dako kaayog epekto kanako. Ngano man? Tungod kay nakurat ako sa pagkakita sa tumatambong nga nakigbahin sa miting​—usa ka butang nga wala gayod nako makita nga gihimo sa akong simbahan. Ang akong asawa nga wala pa makatambong ug miting, wala diha niadtong higayona. Sa dihang gisultihan nako siya bahin niana, siya miingon: “Manambong tang duha.” Ug kami nagsigeg tambong sulod na sa 55 ka tuig!

Kami ni Sheila nabawtismohan sa Dagat Atlantiko sa 1949. Sa 1953, nagsugod ako sa pagpayunir. Paglabay ug duha ka tuig, si Sheila miduyog nako nianang nahimong 50-ka-tuig nga karera sa bug-os-​panahong pag-alagad. Sa 1958 gidapit kami sa pagtungha sa ika-31ng klase sa Gilead ug giasayn ug balik sa Guyana. Kami nag-alagad sa nagapanawng buluhaton sulod sa 23 ka tuig ug dayon ingong mga espesyal payunir, nga maoy among pribilehiyo sa pag-alagad hangtod karon. Oo, nagpasalamat ako kang Jehova dili lamang sa paghatag ug mga tubag sa akong mga pangutana sa bata pa kondili sa pagtugot usab kanako ug sa akong asawa sa pag-alagad kaniya.

 [Kahon/Hulagway sa panid 163-166]

“Ania Ako! Ipadala Ako”

Joycelyn Ramalho (Roach kaniadto)

Natawo: 1927

Nabawtismohan: 1944

Kaagi sa Kinabuhi: Siya biyuda na karon, nga nakagugol ug 54 ka tuig sa bug-os-​panahong pag-alagad, lakip sa nagapanawng buluhaton uban sa iyang bana.

Natawo ako sa isla sa Nevis sa Caribbeano. Ang akong inahan nag-inusara nga ginikanan, usa ka Metodista, ug nars. Gitudloan niya ako sa pagtuo sa Diyos. Tungod sa iyang trabaho, mibalhin kami sa usa ka gamayng baryo sa isla. Sa pagkasunod Dominggo, misimba kami sa simbahan sa Metodista ug milingkod sa usa sa mga bangko. Apan, paglabay sa pipila ka minutos, kami giingnan nga ang “mga tag-iya” sa bangko miabot na ug kinahanglang mangita kami ug laing kalingkoran. Bisan tuod maluluy-ong gipalingkod kami sa laing membro diha sa “iyang” bangko, si Mama nakaingon nga dili na gayod kami mobalik nianang simbahana. Hinuon, mianib kami sa Anglikanong Iglesya.

Sa unang bahin sa katuigang 1940, samtang mibisita sa usa ka higala, nakahibalag si Mama ug usa ka Saksi nga taga-St. Kitts nga mihatag kaniya ug pipila ka basahon. Kay himasa kaayo, gibasa ni Mama ang basahon ug iyang nakita nga kini ang kamatuoran. Wala magdugay, siya naminyo, ug kaming tanan namalhin sa Trinidad. Ang among mga publikasyon gidili didto niadtong panahona, apan  nakatambong kami sa mga miting sa Kingdom Hall. Wala magdugay, giputol ni Mama ang iyang pagpakiglangkit sa Simbahang Anglikano ug nagsugod sa pag-alagad kang Jehova, maingon man usab ang akong ama-ama, si James Hanley.

Sa Trinidad, nakaila nako ang usa ka batan-ong sister nga ginganlag Rose Cuffie. Wala ako masayod nga paglabay ug 11 ka tuig, si Rose mahimo diay nakong partner sa misyonaryong pag-alagad. Kasamtangan, ang akong tinguha sa pag-alagad kang Jehova nagkadako. Mahinumdom pa ako nga nagsangyaw nga nag-inusara sa unang higayon. Diha sa unang pultahan, ang tagbalay migawas, ug wala dayon ako makatingog. Morag dugaydugay ako nga nagtindog didto ayha pa nakabukas sa akong Bibliya, ug nakabasa sa Daniel 2:​44, ug dalidali nga milakaw!

Nagsugod ako sa pagpayunir sa 1950, ug kapin lamag duha ka tuig sa ulahi, nalipay ako nga nakadawat ug imbitasyon sa pagtungha sa ika-21ng klase sa Gilead. Tulo sa among klase ang giasayn sa Guyana: si Florence Thom, nga taga-Guyana; si Lindor Loreilhe, nga akong kauban sa lawak; ug ako. Miabot kami sa Nobyembre 1953 ug giasayn sa Skeldon, usa ka lungsod nga mga 180 kilometros gikan sa Georgetown, duol sa bokana sa Courantyne River. Ang nahilit nga grupo didto maikagon kaayong naghulat kanamo.

Ang kadaghanan sa mga tawo nga nagpuyo sa Skeldon maoy taga-Sidlakang India ang kagikan ug Hindu o Muslim ang relihiyon. Kadaghanan dili makabasa ug makasulat, busa dihang sangyawan namo sila, kasagaran motubag dayon sila: “Klaroha pagsulti, o simpleha lang pagsulti, Sister.” Sa primero, mga 20 ngadto sa 30 ang mitambong  sa mga miting, apan nagkadiyutay sa dihang mihunong pagtambong kadtong dili interesado.

Usa ka babaye miuswag hangtod sa punto nga gusto na siyang makigbahin sa pag-alagad sa kanataran. Apan sa miabot ako sa gikasabotang oras, ang iyang 14-anyos nga anak nga lalaki mao ang nakailis na ug gusto kaayong mouban nako. Ang iyang inahan miingon: “Miss Roach, si Frederick na lay paubana imbes ako.” Among nahibaloan sa ulahi nga siya gidid-an diay sa iyang amahan, nga debotadong Anglikano. Bisan pa niana, ang iyang anak nga lalaki, si Frederick McAlman, miuswag ug maayo sa espirituwal ug sa ulahi mitungha sa Gilead.​—Tan-awa ang kahon sa panid 170.

Sa ulahi gibalhin ako sa Henrietta, diin usa lang ang magmamantala, nga usa ka brader. Ang maong lugar ilalom sa pagdumala sa Kongregasyon sa Charity. Ang akong bag-ong kauban sa pagpayunir mao si Rose Cuffie, nga akong gihisgotan sa sinugdan. Kami ni Rose mogugol ug upat ka adlaw sa usa ka semana sa Henrietta, ug sa matag Biyernes sayo kami nga mogikan, nga magbisikleta ug kapin sa 30 kilometros sa abogong mga dalan aron motambong sa mga tigom sa Charity. Magdala kamig mga pagkaon, hapin sa katre, habol, ug moskitero.

Sa pagpaingon didto magsangyaw kami sa kadalanan ug mohapit sa pagdasig sa pipila ka magmamantala ug sa usa ka dili-aktibo nga sister. Kasagaran magtuon kami uban nila sa Ang Bantayanang Torre. Sa Dominggo, balik sa Henrietta, magdumala kami ug Pagtuon sa Bantayanang Torre uban sa among mga estudyante sa Bibliya ingong grupo. Wala gayod kami makaagi ug grabeng mga aksidente, apan dihay panagsang paghiyos sa ligid o pagkatumog sa lawas kon maabtan kamig ulan.

 Malipayon kaayo kami. Gani, usa ka adlaw giingnan kami sa usa ka babaye: “Kamo malipayon kanunay; morag wala moy problema.” Malipayon kaayo kami tungod kay gihatagan kami ni Jehova ug mabungahong ministeryo. Bisan ang dili-aktibong sister nga among giduaw mibalik sa pag-alagad kang Jehova. Karon, duolan na sa 50 ka tuig ang milabay, siya matinumanon gihapon.

Sa Nobyembre 10, 1959, nagpakasal ako kang Immanuel Ramalho, usa ka payunir. Nag-alagad kaming duha sa Suddie, 23 kilometros sa habagatan sa Henrietta. Didto namabdos ako apan nakuhaan. Ang pagkapuliki sa ministeryo nakatabang kanako sa pagsagubang. Sa ulahi nakabaton kami ug duha ka anak. Bisan pa niana, kami nakapadayon gihapon sa pagpayunir.

Sa 1995, si Immanuel namatay. Kaming duha nakaalagad kang Jehova diha sa daghang nagkalainlaing mga teritoryo. Nakita namo ang pipila ka gagmayng grupo nga nahimong mauswagong mga kongregasyon, nga dunay mga ansiyano, ministeryal nga mga alagad, ug nakapatukod pa gani ug ilang kaugalingong Kingdom Hall! Nakaalagad usab kami ug napulo ka tuig sa nagapanawng buluhaton. Bisag gimingaw kaayo ako kang Immanuel, ang mahigugmaong tabang ni Jehova ug sa kongregasyon nakahatag kanako ug dakong kahupayan.

Gitubag ni manalagnang Isaias ang imbitasyon ni Jehova sa pag-alagad pinaagi niining mga pulonga: “Ania ako! Ipadala ako.” (Isa. 6:8) Ako ug ang akong anhing bana naningkamot gayod sa pagsundog sa maayong tinamdan sa manalagna. Tinuod, sama kang Isaias, nakaagi kami ug lisod, ultimo makapaguol nga mga panahon. Apan ang kalipay mas daghan kay sa kaguol.

 [Kahon/Hulagway sa panid 170-173]

Ang Akong Asaynment sa Gilead Mao ang Akong Kaugalingong Nasod

Frederick McAlman

Natawo: 1942

Nabawtismohan: 1958

Kaagi sa Kinabuhi: Sa pagkagraduwar sa Gilead, siya giasayn ug balik sa Guyana. Siya ug ang iyang asawa, si Marshalind, nag-alagad karon ingong mga regular payunir.

Sa 12 pa ako, usa ka misyonarya nga ginganlag Joycelyn Roach (Ramalho na karon) nagsugod sa pagtuon sa Bibliya sa akong inahan. Miapil ako sa pagtuon. Si Mama mihunong sa pagtuon, apan ako nagpadayon ug nagsugod sa pagtambong sa tanang miting. Sa nag-edad ako ug 14, giuban ako ni Sister Roach ug sa iyang mga isigka-misyonarya nga si Rose Cuffie ug Lindor Loreilhe sa pagsangyaw sakay sa ilang mga bisikleta. Ang ilang espiritu sa pagkamisyonarya dako kaayog impluwensiya nako nga wala lang ako makaamgo niadtong panahona.

Sa dihang nagsugod ako sa pagtuon uban sa mga Saksi ni Jehova, nangandam usab ako sa akong kompirmasyon ingong Anglikano. Sa usa ka higayon, gisaysay sa pari ang kahulogan sa “santisima” Trinidad. Human sa pagpamati kaniya sa makadiyot, miingon ako nga wala ako magtuo nga kining maong doktrina makita diha sa Bibliya. Siya mitubag: “Nahibalo ko nga nagbasa ka ug pipila ka libro, ug kanang mga libroha makahilo. Ayaw kanag basaha. Kinahanglang motuo ka sa Trinidad.” Sukad niadto, wala na ako mobalik sa  simbahang Anglikano apan nagpadayon sa akong pagtuon uban sa mga Saksi. Nabawtismohan ako sa 1958.

Sa Septiyembre 1963, nakadawat ako ug sulat gikan sa sangang buhatan nga nagdapit kanako sa pagsulod sa buluhaton sa pagkaespesyal payunir. Gidawat nako ang imbitasyon. Ang akong asaynment mao ang Kongregasyon sa Fyrish sa Courantyne River, ug ang akong partner mao si Walter McBean. Usa ka tuig kaming nag-uban sa pag-alagad, nga nagsangyaw sa teritoryo sa ibabaw ug sa ubos nga bahin sa suba. Kini nag-andam kanamo alang sa among sunod nga asaynment​—ang Kongregasyon sa Paradise, nga dunay napulo ka magmamantala dihang kami miabot sa 1964. Kami nagpayunir didto kapin sa upat ka tuig ug nakakita sa pagtubo sa kongregasyon ngadto sa 25 ka magmamantala.

Sa 1969, gidapit ako sa pagtungha sa ika-48 nga klase sa Gilead. Niana gihapong tuiga nalipay kaayo ako nga nahimong dinapit sa pamilyang Bethel sa Brooklyn aron sa pagtambong sa “Pakigdait sa Yuta” nga Internasyonal nga Asembliya sa 1969. Makapalipay kaayo sa espirituwal nga nakailaila ug daghan kaayong matinumanong mga brader ug sister! Dili gayod ako malimot sa higayon nga gidapit kami ni Frederick W. Franz, usa sa Nagamandong Lawas, sa iyang lawak. Daghan kaayo siyag mga libro ug nahibulong ako kon asa siya matulog! Ang laing dalayegong estudyante sa Pulong sa Diyos mao si Ulysses Glass, usa sa among mga instruktor sa Gilead. Mahinumdoman gihapon nako siya nga miingon: “Ang sumbanan sa paghimog maayong sulat ug pagtudlo mao ang pagkatukma, pagkalaktod, ug pagkatin-aw.”

Tinuod nga naguol ako sa dihang nahibaloan nako nga sa Guyana ako maasayn. Para nako ang Guyana dili usa ka langyaw nga asaynment kay ako taga-dinhi man. Apan, malulotong nakigsulti si Brader Glass nako ug gitabangan ako  sa paglantaw sa mga butang sa laing paagi. Gipahinumdoman niya ako nga ang pagtungha sa Gilead mismo maoy usa na ka dakong pribilehiyo ug nga tingali ipadala ako sa usa ka lugar sa Guyana nga wala pa ako makaadto. Tinuod gayod kana kay giasayn ako sa Kongregasyon sa Charity sa Pomeroon River. Niadtong panahona, ang Charity duna lamay lima ka magmamantala.

Ang akong partner nga si Albert Talbot ug ako wala kaayoy hibangkaagan sa pagpadagan ug sakayan diha sa suba, busa nagtuon kami kon unsaon pagmaniobra sa among sakayan. Morag sayon kining pamation, apan sa pagkatinuod dili kini sayon. Kon dili ka mahibalo sa dagan sa sulog ug sa hangin, dili ka maukang didto kay dili ka man makaabante o kaha magsige ka na lang ug tuyok-tuyok. Maayo na lang kay may hawod nga mitabang namo, usa sa among kinamaayohang magtutudlo nga usa ka lokal nga sister.

Sulod sa napulo ka tuig, kami nakabiyahe pinaagi sa paggamit sa kusog sa among mga bukton sa pagbugsay. Dayon gibaligyaan sa usa ka lokal nga residente ang kongregasyon ug makina, apan kulang ang among kuwarta. Busa imong mahanduraw ang among kalipay sa dihang nakadawat kami ug tseke gikan sa sangang buhatan aron ipalit ug makina. Lagmit, daghang kongregasyon ang nakadungog sa among panginahanglan ug buot motabang. Sa ngadtongadto, kami nakapalit ug laing mga sakayang demotor nga among ginganlan tanan ug Kingdom Proclaimer nga gisundan ug numero sa pag-ila sa espesipiko nga sakayan.

Human nakaalagad uban sa daghang nagkalainlaing partner sa pagpayunir, nakaila nako ang usa nga nahimong akong kauban sa kinabuhi, si Marshalind Johnson, usa ka espesyal payunir nga giasayn sa Kongregasyon sa Mackenzie. Ang iyang anhing amahan nga si Eustace Johnson ilado sa Guyana, nga nakaalagad ingong magtatan-aw sa sirkito sa mga napulo ka tuig sa wala pa siya mamatay. Karon si Marshalind ug ako nag-alagad ingong mga regular payunir, ug dunay total nga 72 ka tuig sa bug-os-​panahong pag-alagad, apil sa 55 ka tuig ingong mga espesyal payunir. Niadtong panahona, nagmatuto kami ug unom ka anak.

Gipanalanginan usab ni Jehova ang among pagkugi sa ministeryo. Pananglitan, sa unang bahin sa katuigang 1970, samtang nagsangyaw sa Pomeroon, nakahibalag kami ug sastre nga batan-ong lalaki nga misugot sa pagtuon sa Bibliya. Maayo siya nga estudyante. Among gidasig siya sa pagsag-ulo sa mga ngalan sa mga basahon sa Bibliya. Sulod sa usa ka semana nasag-ulo niya dili lamang ang tanang ngalan kondili makahinumdom usab siya sa numero sa panid niini! Silang duha sa iyang asawa, ug pito sa ilang siyam ka anak nakadangat sa kamatuoran, ug kaming duha nag-alagad ingong mga ansiyano sa Charity. Ang mga panalangin nga sama niini dili gayod unta modangat sa akong kinabuhi kon dili pa sa dalayegong panig-ingnan niadtong kugihan, unang mga misyonarya.

 [Kahon/Hulagway sa panid 176-177]

Nagtuon Ako sa Pulong sa Diyos Pinaagig Sulat

Monica Fitzallen

Natawo: 1931

Nabawtismohan: 1974

Kaagi sa Kinabuhi: Nahilain sa layong lugar, siya nagtuon sa Pulong sa Diyos sa duha ka tuig pinaagig sulat ug kugi nga nagsangyaw sa iyang mga isigka-Amerikanong-Indian. Kay buta na karon, sag-ulohon niya ang mga teksto alang sa pagsangyaw.

Ako nagpuyo diha sa usa ka reserbasyon sa mga Amerikanong-Indian nga gitawag ug Waramuri, nga nahimutang duol sa bokana sa Moruka River, sa amihanan-kasadpang distrito sa Guyana. Sa unang bahin sa katuigang 1970, sa dihang nakakat-on ako sa kamatuoran, ang kinadul-ang kongregasyon mao ang Charity, sa Pomeroon River. Daganon kinig 12 ka oras sa baroto.

Nakahibalag ako ug Saksi ni Jehova samtang namalit ako didto sa Charity. Gitanyagan ako ni Frederick McAlman ug Ang Bantayanang Torre ug Pagmata! Gidawat nako kini, gidala sa balay, ug gibutang nako sa kaban, diin didto natago kini sa duha ka tuig. Dayon nasakit ako, dugaydugay nga nag-ilaid sa banig, ug nagmagul-anon pag-ayo. Nianang panahona nahinumdoman nako ang mga magasin. Akong gibasa kini ug dihadiha nakakita nga kini ang kamatuoran.

Nianang panahona, ang akong bana, si Eugene, nagsugod sa pagpangitag trabaho ug midesidir sa paglawig sa ubos nga bahin sa suba paingon sa Charity. Miarang-arang na ang akong panglawas, busa miuban ako kaniya. Apan, ang akong pangunang tuyo sa pag-uban mao ang pagpangita sa mga  Saksi ni Jehova. Wala ako makapangita sa layo; kay dihay usa ka babayeng Saksi nga miadto sa mismong balay nga among giabtan. Nangutana ako, “Membro ka ba sa grupong Watchtower?” Sa dihang siya mitubag ug oo, nangutana ako bahin sa tawo nga akong nakaila sa tiyanggihan sa miaging duha ka tuig. Gipangita dayon niya si Frederick McAlman, nga naatol nga miuban sa grupo sa mga magmamantala nga nagsangyaw sa teritoryo sa duol.

Sa dihang mibalik ang duha, gipakita ni Brader McAlman ang kahikayan sa pagtuon sa Bibliya nga gigamit ang librong Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon. Gidawat nako ang tanyag sa pagtuon. Kay kinahanglang mopauli man kami ni Eugene, ang akong pagtuon gihimo pinaagig sulat. Duha ka libro ang akong natun-an nianang paagiha​—ang librong Kamatuoran ug ang “Mga Butang Diin Dili Gayod Mahimo nga Magabakak ang Diyos.” Samtang nagtuon sa librong Kamatuoran, mihawa ako sa Simbahang Anglikano ug nahimong dili-bawtismadong magmamantala. Gisulatan ako sa pari, nga nag-ingon: “Ayawg pamati sa mga Saksi ni Jehova. Menos sila ug pagsabot sa Bibliya. Moanha ako ug hisgotan nato kining butanga.” Apan wala gayod siya moabot.

Sanglit ako lang ang bugtong magmamantala diha sa reserbasyon, gipaambit nako ang akong bag-ong-nakat-onang kahibalo uban sa akong mga silingan. Gisangyawan usab nako ang akong bana, nga malipay ako sa pag-ingon, nabawtismohan paglabay ug usa ka tuig gikan sa akong pagbawtismo. Karon, si Eugene maoy usa sa among 14 ka lokal nga mga magmamantala.

Sa mga tuig nga dili pa dugay, nabuta ako tungod sa glaucoma ug katarata, busa karon ginasag-ulo nako ang mga teksto nga gamiton sa ministeryo. Bisan pa niana, nagpasalamat ako kang Jehova nga makaalagad gihapon ako kaniya.

 [Hulagway sa panid 181-183]

Gihatagan Ako ni Jehova sa ‘Gihangyo sa Akong Kasingkasing’

Ruby Smith

Natawo: 1959

Nabawtismohan: 1978

Kaagi sa Kinabuhi: Usa ka lumad nga Carib, dako kaayo siyag nahimo sa pagsangyaw sa maayong balita sa Baramita, nga usa ka reserbasyon alang sa mga Amerikanong-Indian sa interyor sa Guyana.

Ang akong unang kontak sa mga Saksi ni Jehova maoy sa 1975. Ako 16 anyos niadtong panahona. Si Lola nakadawat ug tract gikan sa iyang humabdos nga lalaki ug gihangyo ako sa paghubad niini alang kaniya, kay dili man siya makabasa ug Iningles. Nahingangha sa mga saad sa Bibliya nga gihisgotan diha sa tract, gisulatan nako ang kupon ug gipadala ngadto sa sangang buhatan. Sa dihang miabot ang gihangyong mga publikasyon, kini akong gitun-an ug nagsugod sa pagsulti ngadto sa uban bahin sa mga kamatuoran sa Kasulatan nga akong nakat-onan. Kini una nakong gipaambit sa akong apohang babaye ug iyaan. Ikasubo, si Papa nasuko sa akong gihimo.

Wala magdugay, ang akong Lola ug iyaan nagsugod sa pagsangyaw. Ang pipila sa mga taga-baryo misanong ug nanganha sa among balay kay gustong makakat-on pag dugang bahin sa Bibliya. Kasamtangan, sa nagsige ako ug basa, nakakat-on pa akog dugang nga kinahanglang mag-usab ako sa akong kinabuhi aron mapahimut-an si Jehova. Busa kinahanglang itug-an nako ngadto sa akong amahan  nga ako dunay gikawat sa iyang talyer ug makig-uli sa usa sa akong igsoong lalaki. Human sa daghang pag-ampo, akong gihimo kini.

Kasamtangan, gipadala sa sangang buhatan ang usa ka espesyal payunir, si Sheik Bakhsh, sa pagduaw sa among lugar. Apan, si Brader Bakhsh dili makaestar ug dugay, busa siya ug ang laing igsoon, si Eustace Smith, nga nabana nako sa ulahi, maoy nagtuon kanako pinaagig sulat.

Sa 1978, miadto ako sa Georgetown sa pagtambong sa “Madaogong Pagtuo” nga Kombensiyon. Sa pag-abot nako sa kaulohan, mideretso ako sa sangang buhatan sa pagpahibalo nga gusto kong magpabawtismo. Ilang gitudlo si Albert Small nga maoy morepaso nako sa mga pangutana nga hisgotan sa mga ansiyano niadtong gustong magpabawtismo. Malipayon kaayo ako nga mipauli sa Baramita nga usa na ka bawtismadong alagad ni Jehova!

Kay nadasig pag-ayo, nagsugod dayon ako sa pagsangyaw. Daghan ang interesado, busa gihangyo nako ang uban kanila sa pagtukod ug simple nga dapit sa pagsimba. Didto, matag Dominggo, hubaron nako ang Iningles nga Bantayanang Torre ngadto sa Carib. Apan, nasuko si Papa sa akong mga buluhaton ug gidid-an ako sa paggawas sa balay matag Dominggo. Busa sekreto nga girekord nako ang mga artikulo diha sa cassette tape, ug patokaron kini sa akong magulang nga lalaki diha sa mga miting. Niining higayona, mga 100 ang regular na nga tigtambongan.

Wala magdugay, ang among pamilya mibalhin sa Georgetown tungod sa negosyo, ug si Lola mibalhin ngadto sa Matthews Ridge. Ang akong iyaan nagpabilin sa Baramita apan mihunong sa pagsangyaw sa maayong balita  ngadto sa uban. Busa ang buluhaton sa Gingharian nahunong sa makadiyot.

Sa Georgetown, nahibalag nako si Eustace Smith mismo, ug sa ngadtongadto kami nagpakasal. Bisag dili makamaong mosulti ug Carib si Eustace, kaming duha nagtinguha sa pag-adto sa Baramita aron sa pag-ugmad sa interes didto. Sa 1992 ang among pangandoy natuman. Sa dihang miabot kami, nagsugod dayon kami sa pag-alagad ug naghikay ug mga miting. Wala magdugay, ang tumatambong midaghan ug duolan sa 300!

Naghikay usab kami ug klase human sa Pagtuon sa Bantayanang Torre alang sa dili makamaong mobasa ug mosulat. Si Yolande, ang among kamagulangang anak, motabang sa pagtudlo. Sa dihang nagsugod siya, 11 anyos pa lang siya ug usa ka dili-bawtismadong magmamantala. Karon, siya ug ang among usa pa ka anak, si Melissa, nag-alagad ingong mga regular payunir.

Sa 1993, gipanalanginan ni Jehova ang Baramita ug usa ka Kingdom Hall. Gihatagan usab niya kami ug “mga gasa nga mga lalaki” nga makasulti ug Carib ug makapanguna sa kongregasyon. (Efe. 4:8) Pagka-Abril 1, 1996, kami nahimong Kongregasyon sa Baramita. Ako malipay usab sa pagbalita nga membro niini nga kongregasyon ang akong inahan, akong Lola, ug halos tanan nakong mga igsoon. Sa pagkatinuod, gihatagan ako ni Jehova sa ‘gihangyo sa akong kasingkasing.’​—Sal. 37:4.

[Hulagway]

Ako ug si Eustace karon

 [Chart/Graph sa panid 148-149]

GUYANA—TALAAN SA DAGKONG PANGHITABO

1900: Dihay mga tawo nga nagsugod sa pagbasa ug pagtuon sa Zion’s Watch Tower ug ubang pinasukad-sa-Bibliya nga mga publikasyon.

1910

1912: Si E. J. Coward naghatag ug mga pakigpulong sa gatosang tumatambong sa Georgetown ug sa New Amsterdam.

1913: Usa ka lawak sa Somerset House giabangan ingong tigomanan. Kini gigamit hangtod sa 1958.

1914: Unang sangang buhatan naorganisar sa Georgetown.

1917: Tungod sa pagsulsol sa mga klero, gidili sa gobyerno ang pipila ka publikasyon.

1922: Gitangtang ang pagdili. Si George Young mibisita.

1940

1941: Ang Bantayanang Torre ug Consolation (karon Pagmata!) gidili.

1944: Ang tanang publikasyon sa mga Saksi ni Jehova gidili.

1946: Gitangtang ang pagdili sa Hunyo. Unang mga misyonaryo sa Gilead nangabot.

Katuigan sa 1950: Ang pelikulang The New World Society in Action gipasalida sa tibuok Guyana.

1960: Ang sanga mipalit ug propiedad sa Georgetown. Ang napalit nga mga bilding nagsilbing sanga ug balay sa mga misyonaryo.

1967: Kapin sa 1,000 ka magmamantala ang naabot.

1970

1988: Bag-ong sanga, sa daang propiedad, gipahinungod.

1995: Nakapatindog ug unang Kingdom Hall nga gitukod sa dinaliang paagi.

2000

2003: Ang sanga karon, diha sa bag-ong napalit nga yuta, gipahinungod.

2004: 2,163 ka magmamantala ang aktibo sa Guyana.

[Graph]

(Tan-awa ang publikasyon)

Total nga mga Magmamantala

Total nga mga Payunir

 2,000

1,000

1910 1940 1970 2000

 [Mga mapa sa panid 141]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

GUYANA

Baramita

Hackney

Charity

Henrietta

Suddie

GEORGETOWN

Mahaicony

Soesdyke

Bartica

Yaruni

New Amsterdam

Mackenzie

Wismar

Skeldon

Berbice

Orealla

Lethem

Essequibo

Demerara

Berbice

Courantyne

VENEZUELA

BRAZIL

SURINAME

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 134]

[Hulagway sa panid 137]

Si Evander J. Coward

[Hulagway sa panid 138]

Ang Somerset House sa Georgetown, Guyana, nagsilbing tigomanan sa kongregasyon gikan sa 1913 ngadto sa 1958

[Hulagway sa panid 139]

Si George Young

[Hulagway sa panid 146]

Si Frederick Phillips, Nathan Knorr, ug William Tracy, sa 1946

[Hulagway sa panid 147]

Sa Hunyo 1946, kini nga proklamasyon gipahayag ngadto sa publiko, nga opisyal nga nagtapos sa pagdili sa among literatura sa Guyana

[Hulagway sa panid 152]

Si Nathan Knorr, Ruth Miller, Milton Henschel, Alice Tracy (Miller kaniadto), ug si Daisy ug John Hemmaway, sa 1954

[Hulagway sa panid 153]

Si John Ponting

[Hulagway sa panid 154]

Si Geraldine ug James Thompson nag-alagad sa Guyana sulod sa 26 ka tuig

[Hulagway sa panid 168]

Ginurupong pagsangyaw pinaagig sakayan

[Hulagway sa panid 169]

Nagsangyaw sa tampi sa Moruka River sakay sa “Kingdom Proclaimer III”

[Hulagway sa panid 175]

Si Jerry ug Delma Murray

[Hulagway sa panid 178]

Si Frederick McAlman ug si Eugene ug Monica Fitzallen nagpaambit sa maayong balita sa usa ka Amerikanong-Indian nga nag-ayo sa iyang bangka

[Hulagway sa panid 184]

Sirkitong asembliya sa Baramita, sa 2003

[Mga hulagway sa panid 185]

Daghan sa Baramita ang midawat sa kamatuoran sa Bibliya

[Hulagway sa panid 186]

Nagsangyaw nga nagbangka

[Hulagway sa panid 188]

Si Sherlock ug Juliet Pahalan

 [Mga hulagway sa panid 191]

Guyana​—“paraiso alang sa payunir”

[Hulagway sa panid 194]

Kingdom Hall sa Orealla, Guyana

[Hulagway sa panid 197]

Ang sangang buhatan kaniadto sa 50 Brickdam, Georgetown, natapos sa 1987

[Hulagway sa panid 199]

Komite sa Sanga, gikan sa wala ngadto sa tuo: Edsel Hazel, Ricardo Hinds, ug si Adin Sills

[Hulagway sa panid 200, 201]

Ang bag-ong gitukod nga sanga sa Guyana