Norway
Norway
USA ka batan-ong lalaki diha sa barko ang mahinamong naglantaw sa kabaybayonan sa Norway. Siya si Knud Pederson Hammer. Siya, nga kanhi ministro sa Baptist sa North Dakota, U.S.A., nahimong Estudyante sa Bibliya (karon nailhang mga Saksi ni Jehova) usa ka tuig na ang milabay. Nianang higayona, tuig 1892, siya nagbiyahe balik sa iyang yutang natawhan aron mosangyaw sa iyang mga higala ug paryente.
Ang kadaghanan sa duha ka milyong molupyo sa Norway maoy membro sa Lutheran State Church. Si Knud gustong motabang sa sinserong mga Norwegian nga makaila sa matuod nga Diyos, si Jehova, ug makasabot nga ang mahigugmaong Diyos dili magsakit sa mga makasasala diha sa impiyernong-kalayo. Gusto usab niyang sultihan sila bahin sa umaabot nga Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo, diin ang yuta maparaiso na.
Sa nagkaduol ang barko sa baybayon, iyang gisud-ong ang kabukiran ug kawalogan niining matahom nga nasod—taas, hiktin nga yuta nga may habog, naputos ug niyebeng mga bukid, makapahinganghang mga luok, ug bagang kalasangan. Nakaamgo siya nga lisod abton ang mga dapit diin diyutay lag molupyo ug pipila ray karsada ug taytayan. Bisag daghang Norwegian ang nagpuyo sa nagkadagkong mga siyudad, ang uban nagpuyo sa banika, sa mga baryo daplin sa dagat, o sa gatosan ka isla. Ang resulta sa pagsangyaw ni Knud, ingon man ang pag-uswag sa matuod nga pagsimba sa Norway bisan pa sa mga kababagan, makapalig-on sa pagtuo ug makapadasig sa tanang alagad sa Diyos.
ANG BINHI SA GINGHARIAN NAMUNGA
Bisan pag may pipila nga nagpakitag interes sa mensahe didto sa Skien, ang lungsod nga natawhan ni Knud, siya wala magdugay didto kay kinahanglan siyang mobalik sa iyang pamilya sa United States. Apan sa 1899, siya mibalik sa Norway sa hangyo ni Charles T. Russell, nga maoy nagdumala kaniadto sa buluhaton sa mga Estudyante sa Bibliya. Gusto ni Brader Russell nga magtukod si Knud ug kongregasyon sa Norway. Nagdala si Knud ug pipila ka kopya sa unang duha ka tomo sa librong Millennial Dawn (sa ulahi gitawag ug Studies in the Scriptures), nga gihubad sa pinulongang Dano-Norwegian. (Kaniadto, ang sinulat nga Norwegian susama sa Danish, ug ang mga publikasyon mahimong mabasa sa Denmark ug Norway.) Si Knud misangyaw sa daghang tawo ug nakapahimutag pipila ka libro, apan sa wala madugay siya mibalik na usab sa United States.
Pagkasunod tuig, si Ingebret Andersen, nga nagpuyo sikbit sa Skien, nakadawat ug librong The Plan of the Ages, lagmit usa sa mga kopya nga gidala ni Knud sa Norway. Dugay nang interesado si Ingebret sa “ikaduhang pag-anhi” ni Kristo, ug sa maong higayon siya ug ang iyang asawa, si Berthe, nakagusto pag-ayo sa ilang nabasa. Wala madugay, si Ingebret misangyaw na sa uban. Mitambong pa gani siyag relihiyosong mga tigom aron mosangyaw bahin sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo. Sa ulahi, iyang giduaw kadtong nagpakitag interes, ug sa ngadtongadto diha nay aktibong kongregasyon sa Skien nga may labing menos napulo ka Estudyante sa Bibliya.
Sa pagkadungog ni Knud gikan sa iyang paryente bahin sa gamayng kongregasyon sa Skien, siya mibalik sa Norway niadtong 1904 aron pangitaon si Ingebret. Diha sa dalan, siya nangutana sa usa ka tawo, “May nailhan ka bang Ingebret Andersen dinhi?” “Oo, ako,” ang tawo mitubag. Labihang lipaya ni Knud, nga gibuksan niya ang iyang maleta diha mismo sa tunga sa karsada aron ipakita ang dala niyang mga libro. Siyempre, nalipay usab si Ingebret nga nakahimamat kang Knud ug nakakitag daghang libro.
Maikagong gisuginlan ni Knud ang iyang isigkamagtutuong mga Norwegian bahin sa organisasyon ug buluhatong pagsangyaw. Sa dihang mibalik siya sa iyang pamilya, nga nagpuyo na sa Canada, ang Skien Congregation nadasig na kaayo aron magpadayon sa buluhaton.
PAGSANGYAW SA UBANG BAHIN SA NORWAY
Miuswag ang buluhatong pagsangyaw sa Norway sa 1903 pag-abot sa tulo ka madasigong colporteur (bug-os panahong magsasangyaw)—si Fritiof Lindkvist, Viktor Feldt, ug E. R. Gundersen. Si Fritiof mipuyo sa kaulohan, sa Kristiania (Oslo na karon), ug sa 1904 ang iyang balay nahimong opisina sa Watch Tower Society, diin gihikay ang mga order sa literatura ug subskripsiyon sa Zion’s Watch Tower.
Sa hinapos sa 1903, samtang si Brader Gundersen nagsangyaw sa Trondheim, sentral Norway, iyang naestorya si Lotte Holm, kinsa midawat ug pipila ka literatura. Sa ulahi si Lotte mipauli sa Narvik, ibabaw sa Arctic Circle, ug nahimong unang magmamantala sa amihanang Norway. Human niadto, si Viktor Feldt miadto sa Narvik ug nakatabang ug duha ka magtiayon nga mahimong mga Estudyante sa Bibliya. Ilang gikontak si Lotte ug sa wala madugay kining gamay nga grupo regular nang nagtigom aron magtuon sa Bibliya. Ang manghod nga babaye ni Lotte, si Hallgerd, midawat usab sa kamatuoran, ug sa ulahi silang duha masibotong nagpayunir sa lainlaing bahin sa Norway.
Maayog resulta ang pagsangyaw ni Brader Feldt ug Brader Gundersen sa Bergen sa 1904 ug 1905. Ang Zion’s Watch Tower sa Marso 1, 1905, mitaho: “Ang usa ka iladong magwawali sa Free Mission Church sa [Bergen] nakombinsir gayod sa kamatuoran ug karon nagapaambit sa matuod nga Ebanghelyo ngadto sa iyang mga mamiminaw nga kanunay daghan ug atentibo.”
Ang maong magwawali mao si Theodor Simonsen, nga sa ulahi gipalagpot sa Free Mission Church tungod sa pagtudlo sa kahibulongang bag-ong kamatuoran nga iyang nakat-onan sa atong mga publikasyon. Ang mga Estudyante sa Bibliya nalipay nga makauban si Brader Simonsen. Taliwala sa katawhan ni Jehova, siya gipabilhan pag-ayo ingong igsoon ug mamumulong. Sa ulahi, siya mipuyo sa Kristiania, diin may nag-uswag nga kongregasyon.
PIPILA SA UNANG MGA PAYUNIR
Sa mga 1905, dihay mga kongregasyon sa mga Estudyante sa Bibliya sa upat ka siyudad: Skien, Kristiania, Bergen, ug Narvik. Sa wala madugay, ang ubay-ubayng madasigong mga magmamantala nagpayunir, ug ilang gidala ang maayong balita sa ubang bahin sa nasod. Makaiikag ang kaagi sa maong unang mga payunir.
Ang unang payunir nga sister sa Norway mao si Helga Hess. Siya ilo ug nagpuyo sa Bergen, diin siya nahimong maestra sa Sunday school sa edad nga 17. Sa dihang nadunggan ni Helga si Theodor Simonsen nga nagwali sa simbahang Free Mission bahin sa iyang nakat-onan gikan sa usa ka libro sa mga Estudyante sa Bibliya, si Helga nainteres ug iyang gibasa ang maong libro. Mibiya siya sa pagtudlo sa Sunday school, ug sa 1905, sa edad nga 19, siya misugod sa pagpakaylap sa maayong balita sa Hamar ug Gjøvik.
Usa ka adlaw sa 1908, si Andreas Øiseth nagbughag kahoy diha sa ilang uma duol sa Kongsvinger sa dihang siya giduaw sa usa ka payunir ug gibinlag librong The Divine Plan of the Ages. Si Andreas, nga kapig 20 anyos, giganahan sa iyang nabasa ug nag-order ug dugang literatura. Paglabay sa pipila ka bulan, ang uma iyang gitugyan sa iyang manghod nga lalaki ug siya nagpayunir. Sulod sa walo ka tuig, siya nakasangyaw sa halos tibuok nasod. Una, siya nagpaamihanan, nga nagbisikleta pailaya sa ting-init ug nagkangga sa yelo sa tingtugnaw. Pag-abot niya sa Tromsø, siya nagpahabagatan nga nagkobre sa tanang dapit ubay sa kabaybayonan paingon sa Kristiania.
Si Anna Andersen, nga taga-Rygge duol sa Moss, usa usab sa unang mga payunir. Sa daghang katuigan, siya opisyal sa Salvation Army, nga nagdeboto sa iyang kinabuhi sa pagtabang sa mga kabos. Sa mga 1907, siya nakabasa sa pipila nato ka publikasyon ug nakaamgo nga iyang nakaplagan ang kamatuoran. Sa Kristiansund, iyang gikontak ang laing opisyal sa Salvation Army, si Hulda Andersen (Øiseth pagkaminyo), nga nainteres usab sa Bibliya. Sa wala madugay, sakay sa usa ka barko, gisugdan nilang duha ang taas nga panaw paamihanan hangtod sa Kirkenes, duol sa utlanan sa Russia. Sa pagpaingon didto, sila nanganaog sa matag pantalan ug nagpahimutag literatura. Sa mga 1912, si Anna nagpayunir. Sulod sa mga dekada, iyang nalibot ang tibuok nasod sakay sa barko ug bisikleta, nga nakapahimutag literatura sa halos tanang lungsod sa Norway. Miestar siyag dugay-dugay sa habagatan, sa Kristiansand, diin siya misuportar sa nag-uswag nga kongregasyon didto.
Si Karl Gunberg maoy opisyal kaniadto sa navy una mahimong Estudyante sa Bibliya. Siya mga 35 anyos sa nagsugod siyag payunir sa mga 1911, ug nanginabuhi ingong instruktor sa nabigasyon. Bisag estriktohog dagway, siya nailhang mahigalaon ug komedyante. Siya nagsangyaw sa tibuok Norway hangtod nga natigulang, ug ang iyang kasinatian ingong opisyal sa navy ug instruktor sa nabigasyon napahimuslan pag-ayo sa pagpakaylap sa maayong balita, nga ato unyang makita.
PAGPALIG-ON SA MGA IGSOON
Sa Oktubre 1905, nalipay pag-ayo ang mga igsoon sa unang asembliya sa Kristiania. Mga 15 ang mitambong ug 3 ang nabawtismohan. Sa 1906, gipahigayon ang asembliya sa Bergen, ug sukad sa 1909, ang mga asembliya gipahigayon na kada tuig, nga may mga mamumulong gikan sa Denmark, Finland, ug Sweden. Ang pipila sa maong mga brader nagduaw usab sa mga kongregasyon ingong mga pilgrim, nga maoy pagtawag kaniadto sa mga nagapanawng magtatan-aw.
Ang gikahinaman pag-ayo niadtong mga panahona mao ang mga duaw ni Brader Russell. Sa 1909 siya miduaw sa Bergen ug Kristiania. Gipabilhan gayod sa mga igsoon ang kahigayonan nga mahimamat si Brader Russell ug makapamati sa iyang mga pakigpulong! Ang ikaduha niyang duaw niadtong 1911 nabaniog pag-ayo, ug ang 61 ka igsoon nalipay nga mga 1,200 ang mitambong sa iyang pakigpulong publiko.
Tulo ka tuig sa ulahi, giasayn ni Brader Russell si Henry Bjørnestad sa pagduaw sa mga igsoon sa Norway ug Sweden ingong unang Norwegian nga nagapanawng magtatan-aw.
NAGKUGI PAG-AYO UNA PA ANG 1914
Sa 1910, ang serye sa tract nga Peoples Pulpit gitagana aron magamit sa pagsangyaw. Kini nakatabang nga mas daghang Estudyante sa Bibliya ang makigbahin sa pagsangyaw. Kay ikag nga iyagyag ang bakak nga mga doktrina ug ipatin-aw ang kamatuoran, sila nanagtag ug libreng libolibong tract, nga sagad nagsukip niana sa mga mantalaan.
Ang mga Estudyante sa Bibliya naghinamhinam kon unsay mahitabo sa 1914. Ang librong The Time Is at Hand (ikaduhang tomo sa seryeng Millennial Dawn) nagsaysay nga ang panahon sa mga Hentil matapos sa 1914 ug mahitabo ang kagubot ug anarkiya, ug dayon ang Gingharian sa Diyos magmando na. Ang mga Estudyante sa Bibliya nagdahom usab nga ang kaubang mga manununod ni Kristo makadawat na sa ilang langitnong ganti.
Kini ang sagad nga ulohan sa panaghisgot. Pananglitan, usa ka gabii sa Hulyo 1914, si Karl Kristiansen nagtugtog sa orkestra sa siyudad sa Skien. Sa intermisyon, giingnan niya ang pipila ka tawo sa iyang duol: “May mahitabo sa pipila na lang ka semana. Una, gubat, dayon rebolusyon, anarkiya, ug unya moabot na ang Gingharian sa Diyos.” Wala madugay human niadto, miulbo ang Gubat sa Kalibotan I, ug ang mga tawo nagpakisayod pag dugang kang Karl.
Sa halayong habagatan ubay sa baybayon, sa Arendal, usa lang ang Estudyante sa Bibliya niadtong 1914. Usa ka adlaw, kini nga sister nakahibalag kang Mia Apesland diha sa dalan ug misulti kaniya nga sumala sa Bibliya, mahitabo ang gubat sa tinghunlak sa 1914. “Motuo ko kon mahitabo kana,” mitubag si Mia. Sa dihang nakita ni Mia nga nahitabo ang giingon sa sister, gituman niya ang iyang saad ug nahimong magtutuo. Si Mia, ang sister nga misangyaw kaniya, ug uban pa, maoy unang mga membro sa Arendal Congregation.
MIUSWAG, DAYON DIHAY MGA PROBLEMA
Wala matuman ang tanang gidahom sa mga Estudyante sa Bibliya nga mahitabo sa 1914. Apan sila madasigon gihapon sa buluhaton. Gikan sa Disyembre 1914 hangtod sa 1915, ang makapahinganghang salida nga “Photo-Drama of Creation” nakahatag ug dakong pamatuod sa daghang katawhan sa Kristiania, Bergen, Trondheim, Skien, Arendal, ug Kristiansand.
Apan human niadto, mitungha ang pipila ka problema. Si Fritiof Lindkvist, nga nagdumala sa buluhaton sa Norway sa mga napulo ka tuig, misugod sa pagduso sa iyang kaugalingong mga ideya, ug sa 1916 siya mibiya sa organisasyon. Busa, ang may katungdanang mga brader sa Sweden ug Denmark mao nay nagdumala sa buluhaton sa Norway sulod sa pipila ka tuig. Sa 1921, si Enok Öman giasayn sa pagdumala sa buluhaton sa Norway, ug gihimo niya kana hangtod sa 1945.
Nahitabo na usab ang kagubot sa dihang namatay si C. T. Russell niadtong 1916 ug gipulihan ni J. F. Rutherford ingong magtatan-aw sa kalihokan sa mga Estudyante sa Bibliya. Tungod sa wala matuman nga mga pagdahom bahin sa 1914 ug sa mga kausaban sa organisasyon, daghan ang mibiya sa organisasyon. Grabe gayod ang epekto niini sa Bergen, diin usa ka brader ug pito ka sister na lang ang nabilin sa kongregasyon niadtong 1918. Sa Trondheim, ubay-ubay ang mibiya sa kongregasyon, ug sa Kristiania may usa usab ka grupo nga mibiya. Apan sa wala madugay, kadtong miunong sa organisasyon tugob nga gipanalanginan ni Jehova.
NADASIG PAG-USAB
“Minilyong Buhi Karon Dili na Gayod Mamatay” mao ang makaiikag nga pakigpulong ni Brader Rutherford niadtong 1918. Gikan sa 1920 hangtod sa 1925, kini gipahayag sa tibuok kalibotan. Si A. H. Macmillan gikan sa hedkuwarter sa New York ang nagpakigpulong niini sa ubay-ubayng siyudad sa Norway. Sa Kristiania, napuno ang awditoryum sa unibersidad ug daghan ang wala makasulod. Apan, si Brader Öman mitungtong sa usa ka kahon dapit sa entrada sa awditoryum ug mipahibalo sa kusog nga tingog: “Kon mobalik mo human sa usa ka oras ug tunga, mopakigpulong pag-usab si Macmillan!” Ug tinuod gayod, ang awditoryum napuno pag-usab alang sa pakigpulong ni Brader Macmillan sa ikaduhang higayon. Sa misunod nga mga tuig, gipakigpulong kana sa Norwegian nga mga brader sa ubang bahin sa Norway. Linibo ang maikagong namati sa makapakombinsir nga ebidensiya sa Kasulatan nga daghan ang maluwas sa Armagedon ug makabaton sa kinabuhing dayon sa paraisong yuta. Daghan usab ang nakadawat sa mensahe pinaagi sa pulyetong Millions Now Living Will Never Die!
Gikan sa 1922 hangtod sa 1928, ang mga Estudyante sa Bibliya nanagtag ug gatosan ka libong tract nga may mga resolusyon nga gisagop panahon sa mga kombensiyon, sama sa A Challenge to World Leaders, A Warning to All Christians, ug Ecclesiastics Indicted. Daghang Estudyante sa Bibliya ang misugod sa pagsangyaw pinaagi sa pagpanagtag niini.
Apan hinay gihapon ang pag-uswag. Bisan tuod masibotong nagsangyaw ang mga payunir ug ang dasig nga mga magmamantala, ang uban nagkinahanglag tabang aron mas makigbahin pa sa pagsangyaw. Dugang pa, ang mga publikasyon sagad gihubad lamang diha sa pinulongang Danish, Dano-Norwegian, o Swedish, apan walay Norwegian. Unsay mahimo aron mouswag pa ang buluhaton?
Ang Abril 1925 nga Norwegian nga Bulletin (karon Atong Ministeryo sa Gingharian) nagpahibalo: “Kami nagpadala kaninyo sa unang gula sa The Golden Age sa Norwegian. Mabatonan na karon ang mga subskripsiyon.” Kadto ang Marso 1925 nga gula sa The Golden Age (karon Pagmata!). Sa wala madugay, ang Norwegian nga The Golden Age kaylap nga napanagtag sa Norway ug Denmark. Pagka-1936, sa dihang ang Norwegian nga The Golden Age giilisan sa ngalang Ny Verden (Bag-ong Kalibotan), 6,190 na ka Norwegian ang nagsubskribir niini.
MAS MAAYONG PAGKAORGANISAR UG BAG-ONG MGA PASILIDAD
Sa Mayo 1925, kapig 500 ka Estudyante sa Bibliya gikan sa lainlaing bahin sa Scandinavia ang mitambong sa kombensiyon sa Örebro, Sweden. Niana nga kombensiyon, gipahibalo ni Brader Rutherford nga magtukod ug Northern European Office sa Copenhagen, Denmark. Si William Dey gikan sa London ang magdumala sa kalihokan sa katawhan sa Diyos sa Denmark, Norway, Sweden, Finland, ug mga nasod sa Baltic. Ang matag nasod may lokal gihapong magtatan-aw, ug si Brader Öman nagpabiling magtatan-aw sa Norway.
Si William Dey, usa ka abtik nga brader nga taga-Scotland, dakog natabang sa pagpauswag sa buluhatong pagsangyaw. Gawas nga maayong moorganisar, nadasig usab niya ang mga igsoon tungod sa iyang maayong kinaiya ug panig-ingnan sa ministeryo. Sa Septiyembre ug Oktubre 1925, iyang gilibot ang Norway ug giorganisar ang kalihokan sa kongregasyon subay sa instruksiyon sa hedkuwarter, nga nagsultig Iningles ug may tighubad. Si Brader Dey mao ang magtatan-aw sa Northern European Office hangtod sa Gubat sa Kalibotan II.
Ang mga igsoon taudtaod nang nangitag mas maayong lokasyon alang sa opisina sa Norway. Sa 1925, usa ka brader nga nakapanunod ug dakong kuwarta mipalit ug tres andanas nga bilding sa Oslo ug gibaligya kana ngadto sa organisasyon sa katunga lang nga kantidad. Tayming gyod kaayo! Kini nga bilding napahimuslan hangtod sa 1983.
ORGANISASYON SA AKTIBONG MGA SAKSI
Ang 1931 maoy halandomong tuig sa kasaysayan sa katawhan sa Diyos sa tibuok kalibotan. Nianang tuiga ilang nabatonan ang bag-ong ngalan—mga Saksi ni Jehova. “Sa pagdawat namo sa bag-ong ngalan, kaming tanan nanindog ug madasigong mihugyaw ug ‘Ja’ [Oo],” misulat si Brader Öman. Ang mga igsoon nalipay kaayo sa maong Kasulatanhong ngalan, ug determinado silang magkinabuhi uyon niana.
Dayag nga gipanalanginan ni Jehova ang masibotong pagsangyaw sa Norway. Ang aberids nga ihap sa mga magmamantala miuswag gikan sa 15 sa 1918 ngadto sa 328 sa 1938. Ang katawhan ni Jehova dili lang Estudyante sa Bibliya; sila aktibong mga saksi.
Usa kanila mao si Even Gundersrud, nga nabawtismohan sa 1917 ug membro sa Skien Congregation. Sa sinugdan, tagoan sa iyang asawa ang iyang sapatos aron dili siya makatambong sa tigom. Apan wala kana makapugong kaniya—motambong siya nga magtiniil! Kas-a, sa dihang gikandadohan sa iyang asawa ang ilang kuwarto, miambak siya sa bentana aron makagawas. Ang tanang gibuhat sa asawa ni Even wala makapugong kaniya sa pagtambong sa mga tigom. Bisan pa niana, si Even nagpakita gihapog kaayo sa iyang asawa. Ang asawa naulaw nga ang iyang bana moadto sa siyudad nga magtiniil. Kay gustong mahibalo kon nganong importante kaayo kang Even ang mga tigom, mikuyog siya kaniya. Ngadtongadto, siya usab na-Saksi.
Ang Skien Congregation madasigon sama sa ubang mga kongregasyon niadtong panahona. Ang mga igsoon didto makugihong nagsangyaw sa sikbit nga mga siyudad, lungsod, ug baryo. Sa mga hinapos sa semana sila sagad mosakayg trak o barko, aron mosangyaw ug magpahigayog mga tigom. Sa wala madugay naporma ang bag-ong mga grupo ug kongregasyon sa maong mga dapit. Ang ubang kongregasyon puliki usab sa teokratikanhong mga buluhaton.
MAAYONG PAG-USWAG SA BERGEN
Usa sa aktibong mga magmamantala sa Bergen mao si Torkel Ringereide. Sa 1918, may nakaplagan siyang brosyur sa mga Estudyante sa Bibliya. Iyang gipangita si Brader Dahl, ang bugtong brader sa Bergen Congregation niadtong panahona. Si Brader Dahl nagpahigayog mga tigom diha sa iyang balay uban sa mga membro sa kongregasyon nga pito ka sister. Si Helga Hess, nga nahisgotan na, maoy usa kanila, kinsa mibalik na sa Bergen. Si Torkel mianib sa gamayng kongregasyon, ug sa 1919 naminyo siya kang Helga.
Si Torkel maoy maisogon nga tawo nga kusog ug tingog. Sa daghang tuig, siya lamang ang tigpakigpulong sa kongregasyon. Kasagaran, mopakigpulong siya matag Dominggo, nga prangkang magyagyag sa pagkasalingkapaw sa klero ug sa ilang bakak nga mga doktrina. Ang iyang mga pakigpulong sagad ipahibalo sa mga mantalaan, ug ang manambong nga mga interesado mas daghan kay sa mga Estudyante sa Bibliya sa maong dapit.
Gidasig ni Torkel ang mamiminaw nga ipaambit ang kamatuoran sa uban. Ug sa 1932, nadungog kana ni Nils Raae. Usa ka tuig na siyang nahibalo sa kamatuoran, apan nagpanuko pa sa pagsangyaw. Ang kongregasyon hapit nang managtag sa pulyetong The Kingdom, the Hope of the World, ug si Torkel mipakigpulong bahin sa kahinungdanon sa pagsangyaw. “Makapadasig kaayo ang maong pakigpulong,” miingon si Nils, “ug ikag na kaayo kong mosangyaw.” Sa konklusyon sa pakigpulong, gikutlo ni Torkel ang giingon ni Jehova sa Isaias 6:8: “Kinsa ang akong ipadala, ug kinsa ang moadto alang kanamo?” Dayon si Torkel miingon: “Hinaot kitang tanan motubag sama ni Isaias: ‘Ania ako! Ipadala ako’!” Mao gayod kana ang nakapalihok kang Nils ug sa iyang asawa. Sa walay langan, misugod sila sa pagsangyaw.
Ang mga igsoon sagad magtapok sa balay ni Torkel ug Helga. Pirme silang maghisgot sa kamatuoran, ug kadto nakapadasig kaayo sa bag-o ug batan-ong mga magmamantala. Ang mga igsoon sa Bergen sagad manangyaw sa duol nga mga distrito sakay sa barko ug trak. Humag sangyaw, sila magtapok aron mag-estoryahay sa ilang mga kasinatian ug magkalipay sa pag-ubanay.
MASIBOTONG MGA MAGSASANGYAW SA OSLO
Sa katuigan sa 1920 ug 1930, ang pagsangyaw nag-uswag usab sa Oslo. Si Olaf Skau usa sa mga magmamantala nga nabawtismohan sa 1923. Sa 1927, siya natudlo ingong service director sa kongregasyon, ug siya maoy mapaagihon ug mahigugmaong magtatan-aw sulod sa daghang dekada. Iyang giorganisar ang buluhatong pagsangyaw sa Oslo ug siya naghikay usab ug hinapos-sa-semana nga mga pagsangyaw sakay sa bus o trak ngadto sa gawas sa kaulohan. Magpulaw pa gani siya sa paggamag mga mapa ug sa pagplano sa mga panaw sa pagsangyaw.
Ang mga magmamantala sa Oslo nanangyaw sa mga siyudad ug banika gikan sa Halden ug Fredrikstad sa habagatan sa Oslo ngadto sa Hamar sa amihanan, ug gikan sa Kongsvinger sa sidlakan ngadto sa siyudad sa Drammen ug Hønefoss sa kasadpan. Sila mangabot sa teritoryo sa alas 9:00 sa buntag ug manangyaw sa tibuok adlaw. Sagad, gawas sa pagpamalaybalay, magpahigayon usab silag mga pakigpulong publiko. Kini nga kalihokan nakatabang sa pagkapormag bag-ong mga grupo ug kongregasyon ug ang diyutay rang Saksi niadtong mga dapita nagpabili niana. Sulod sa siyam ka adlaw nga pagsangyaw niadtong 1935, ang 76 ka magmamantala sa Oslo nakapahimutag 13,313 ka pulyeto, nga miaberids ug kapin sa 175 ka pulyeto sa matag magmamantala!
Ang asawa ni Olaf, si Esther, may artraytis ug nag-wheel chair na. Apan ang ilang balay tapokanan sa mga igsoon. Si Olaf ang sagad magluto, ug nailhan siya nga laming molutog pako sa manok nga maoy kanunay niyang idalit. Hinuon, mas mahinumdoman sa daghang edarang Saksi ang makapalig-ong tapoktapok, makalingawng panaghisgot sa Bibliya, ug Bible games diha sa ilang balay. ‘Inigbiya namo sa ilang balay, ang among kasingkasing puno sa kalipay,’ nahinumdom si Ragnhild Simonsen.
“HUSTONG NAKILING ALANG SA KINABUHING WALAY KATAPOSAN”
Ang mga tawo kanhi mas relihiyoso ug suheto sa Bibliya. Busa daghan ang gustong makighisgot bahin sa Bibliya, ug sama sa unang siglo, “kadtong tanan nga hustong nakiling alang sa kinabuhing walay kataposan nahimong mga magtutuo.”—Buh. 13:48.
Usa kanila mao si Durdei Hamre. Sa 1924, siya nakadawat ug pulyeto nga iya dayong gipulawag basa. Sa ulahi siya miingon, “Sa akong pagkatulog ako Pentecostal, apan sa akong pagmata ako Saksi ni Jehova na.”
Sa mga 1925, usa sa walo ka magsoong lalaki sa pamilyang Fjelltvedt mitambong sa pakigpulong publiko bahin sa impiyernong-kalayo ug nakadawat ug pulyeto bahin niana. Nakombinsir siya sa iyang nabasa nga ang doktrina sa impiyernong-kalayo maoy bakak. Human niadto, sa nagkatigom ang pamilya sa ilang umahan, gipaambit niya ang iyang nakat-onan sa iyang pito ka igsoong lalaki ug tulo ka igsoong babaye. Ilang gihisgotan ang pulyeto hangtod sa tungang gabii. Sa mubong panahon, ang tanang magsoon ug daghan sa mga asawa nahimong Estudyante sa Bibliya. Sa ulahi, daghan sa ilang mga anak ug apo nahimong masibotong mga magmamantala, ug ang pipila kanila nagdala sa kamatuoran sa ubang dapit.
Ang interes sa mga tawo sa espirituwal nadayag niadtong 1936 sa dihang si M. A. Howlett gikan sa hedkuwarter sa New York nagpakigpulong sa mga kombensiyon sa Bergen ug Oslo. Sa Bergen, 810 ang mitambong sa pakigpulong publiko, nga naglakip sa pipila ka relihiyosong ministro ug usa ka obispo. Sa nanambong, 125 lang ang Saksi. Sa Oslo, 1,014 ang mitambong sa pakigpulong publiko, ug 140 lang kanila ang Saksi.
“NAGSUGOD NA SILAG PANGABOT!”
Nahinam gayod ang mga Saksi ni Jehova niadtong 1935 sa dihang gipaila ang “dakong panon” sa Pinadayag 7:9-17. Ang katawhan sa Diyos nalipay sa pagkahibalo nga kadtong naglaom nga magpuyo sa paraisong yuta makaduyog sa dinihogang nanghibilin sa pag-alagad kang Jehova. Sukad niadto, ang tuyo sa pagsangyaw mao ang pagtigom sa dakong panon, kinsa maluwas sa “dakong kasakitan”—ang kinadak-ang pagtigom sa matuod nga mga magsisimba sa tibuok kasaysayan.
Sa 1935, ang pipila ka dinihogang payunir nagsangyaw sa banika duol sa Lillehammer. Ang 10 anyos nga si John Johansen namati samtang gisangyawan ang ilang pamilya bahin sa paraisong yuta. Sa edad nga 13, gusto na kaayo niyang isangyaw ang makalipayng paglaom, busa gikuha niya ang bag sa iyang amahan ug miadto sa mga silingan nga nag-inusara. Karon, human sa kapig 70 ka tuig, si John ug ang iyang asawa, si Edith, dasig gihapong nagsangyaw ug nalipay nga nakaambit sa pagtigom ug daghang bag-ohan latas sa katuigan.
Usa ka adlaw sa 1937, si Olaf Rød ug ang laing brader naghisgot bahin sa dakong panon diha sa balay ni Olaf. Sila ray Saksi niadto sa Haugesund, ug sila nahibulong kon unsaon pagtigom sa dakong panon. Kalit nga may nanuktok. Pagbukas ni Olaf, si Alfred Trengereid ang diha sa pultahan. Siya nakakitag kopya sa Bantayanang Torre ug nakaangay sa iyang nabasa. Siya misakay dayon sa iyang baroto ug mitabok ngadto sa Haugesund aron mokuhag literatura sa nailhan niyang Saksi—si Olaf. Nahingangha si Olaf. ‘Oy, nagsugod na silag pangabot!’ mao ang iyang hunahuna. Ug nangabot gayod sila—sa lainlaing paagi ug panahon. Si Alfred na-Saksi ingon man ang daghang uban pa nga misanong sa maayong balita sa Gingharian sa maong dapit.
MGA LANSA NAKATABANG SA PAGTIGOM SA DAKONG PANON
Sa bag-o pa ang buluhatong pagsangyaw sa Norway, daw lisod maabot ang hilit nga kaislahan ug kabaybayonan. Busa sa 1928, ang sangang buhatan mipalit ug lansa nga paigo sa duha o tulo ka payunir ug makalawig sa batoong kabaybayonan sa Norway. Apan kinsay kuwalipikado nga mahimong kapitan sa lansa? Ang eksperyensiyadong payunir nga si Karl Gunberg miboluntaryo. Napuslan ang iyang kasinatian sa navy ug pagka-instruktor sa nabigasyon. Ang unang lansa, nga ginganlag Elihu ug gilansad sa Oslo, milawig pahabagatan ug mihapit sa mga pantalan. Apan, usa ka gabii sa tingtugnaw sa 1929, naguba sa bagyo ang Elihu duol sa Stavanger. Ang tanan mapasalamaton nga nangaluwas ra ang mga igsoong sakay niini.
Sa 1931, ang mga igsoon nakabatog laing lansa nga ginganlan nilag Ester. Si Karl milawig na usab uban ang duha ka brader. Gikobrehan nila ang mga teritoryo sa kasadpan ug amihanang Norway sulod sa pito ka tuig. Sa 1932, gibati ni Karl nga siya tigulang na ug malisdan na sa paglawig. Busa iyang gitugyan ang lansa kang Johannes Kårstad ug siya nagpayunir sa sidlakang Norway. Sa 1938, ang Ester gipulihan sa lansa nga Ruth, nga gigamit hangtod 1940, dihang nahunong ang pagsangyaw agi sa kadagatan tungod sa Gubat sa Kalibotan II. Ang tiglawig nga mga payunir nakakobreg halapad nga teritoryo ug nakapahimutag daghang literatura. Sa 1939, ang duha ka brader nga sakay sa Ruth, si Andreas Hope ug Magnus Randal, mitaho nga sa usa lang ka tuig nakapahimutang silag kapin sa 16,000 ka libro, pulyeto, ug mga magasin ug nakapatokar ug 1,072 ka pakigpulong sa ponograpo ngadto sa 2,531 ka mamiminaw.
Gawas sa daghang talagsaong kasinatian sa pagsangyaw, ang mga brader sa lansa nakakitag maanindot nga mga talan-awon. “Adlaw-adlaw kaming naglawig paamihanan,” miingon si Andreas Hope, “pasulod ug pagawas sa mga luok, libot sa nagbuntaog nga mga bukid. Ang talan-awon kahibulongan kaayo.” Sa tingtugnaw, sa amihanan sa Arctic Circle, ilang nakita ang “matahom nga dan-ag sa northern lights [aurora borealis].” Ug sa ting-init, ilang nakita ang kahibulongang “silaw sa adlaw sa tungang gabii.”
MASIBOTONG PAYUNIR NGA SISTER
Sa katuigan sa 1930, midaghan ang mga payunir. Bisag walay daghang kahimanan, nakobrehan nila ang dakong teritoryo, nga nagsangyaw sa maayong balita ug nagpahimutag literatura. Ang ilang way-pagkaawop nga kasibot nakatabang sa pagpahilunag lig-ong pundasyon alang sa pag-uswag.
Pananglitan, si Solveig Løvås (Stormyr pagkaminyo), nga taga-Oslo, nangita sa kamatuoran ug nakatambong nag lainlaing relihiyosong tigom. Usa ka adlaw niana, siya mitambong ug tigom sa mga Saksi ni Jehova ug nakaamgo nga iyang nakaplagan ang kamatuoran. Siya nabawtismohan sa 1933, ug duha ka tuig sa ulahi siya nagpayunir sa amihanang Norway. Bisag medyo kimpang tungod sa polio, iyang nasangyawan ang halos tanang siyudad, lungsod, baryo sa kabaybayonan, ug ang gagmayng mga komunidad gikan sa habagatan sa Bodø ngadto sa Kirkenes sulod ra sa unom ka tuig. Libolibo ang midawat ug literatura. Sa usa lang ka tuig, si Solveig nakakuhag kapin sa 1,100 ka subskripsiyon sa atong mga magasin!
Ang panday nga si Dag Jensen, sa baryo sa Hennes sa Vesterålen, nainteres pag-ayo sa mensahe ni Solveig. Siya nakakuhag literatura gikan sa ubang interesado sa daghan nang katuigan. Sa pagduaw ni Solveig kang Dag, iyang gihikay nga siya makakuhag subskripsiyon sa magasin, ug dayon si Solveig misangyaw sa ubang teritoryo. Si Dag misugod sa pagsangyaw nga siyasiya ra, nga nagpahulam sa pipila niya ka literatura sa ubang interesado.
Sa isla sa Andøya, si Solveig miduol sa nagpundok nga maskuladong mga mangingisda diha sa payag. Siya misangyaw kanila nga maisogon, mipatokar ug mga pakigpulong sa ponograpo, ug mitanyag ug mga subskripsiyon sa magasin. Ang batan-ong mangingisda, si Frits Madsen, nainteres ug misuskribir sa atong magasin. Sa nakobrehan ni Solveig ang teritoryo, siya mipadayon sa iyang panaw. Kanay sagad mahitabo—ang mga payunir manangyaw, makakitag mga interesado, makapahimutag literatura ug mga subskripsiyon, ug dayon moadto sa laing teritoryo. Unsaon pagtabang niadtong nagpakitag interes?
PAG-ATIMAN SA MGA KARNERO SA DIYOS
Sa Enero 1939, gisugdan ang bag-ong kahikayan alang sa mga nagapanawng magtatan-aw. Ang Norway gibahin sa upat ka sona o sirkito. Ang mga magtatan-aw sa sirkito (gitawag kaniadto nga zone servant) kinahanglang mogugol ug mas dakong panahon sa matag dapit kay sa nangagi. Gihatagan nilag mas dakong pagtagad ang pagtabang sa kongregasyon, pag-organisar ug bag-ong mga kongregasyon, ug pagtabang sa mga interesado nga makasangyaw. Si Andreas Kvinge gitudlong magtatan-aw sa Sirkito 4, nga mga 2,600 kilometros gikan sa Florø ngadto sa Kirkenes. Nianang lapad nga teritoryo, tulo ra ang kongregasyon—Trondheim, Namsos, ug Narvik. Apan kinahanglan usab niyang duawon ang nahilit nga mga magmamantala ug grupo, ug mga tawong nagsubskribir sa magasin.
Si Andreas mipaamihanan uban sa iyang asawa, si Sigrid, nga sagad nagbisikleta. Iyang gipaningkamotan nga matabangan ang mga magmamantala ug interesado nga mouswag sa kamatuoran. Ang mga payunir sama kang Solveig Løvås mihatag kang Andreas ug dugang impormasyon bahin sa mga interesado nga nagkinahanglag tabang. Pananglitan, iyang gisuginlan si Andreas bahin kang Dag Jensen sa Hennes ug kang Frits Madsen sa isla sa Andøya.
Sa 1940, sa dihang giduaw ni Andreas si Dag sa unang higayon, siya “namalbas, ug ang iyang nawong punog sabon,” nahinumdom si Andreas. “Dili gyod nako malimtan ang iyang nangislap nga mga mata nga gilibotag mga bula. Wala na siya katiwas sa pagpamalbas.” Gitabangan ni Andreas si Dag nga mouswag sa espirituwal. Si Dag madasigon, ug sa wala madugay natabangan niya nga makakat-on sa kamatuoran ang iyang asawa, si Anna, ug ang daghan niyang higala ug paryente.
Sa baryo sa Bleik sa Andøya, si Andreas nangita sa batan-ong mangingisda nga si Frits Madsen. Sa iyang tabang, si Frits ug ang iyang asawa nahimong unang mga membro sa kongregasyon nga natukod didto sa ulahi. Sa ubang mga dapit, si Andreas ug ang iyang asawa miduaw sa mga nasangyawan ni Solveig ug sa ubang kugihang payunir. Siya ug ang ubang magtatan-aw sa sirkito naghikayg mga tigom ug nagpormag mga kongregasyon. Sama sa unang siglong kongregasyon, ang pipila sa Norway maoy nagtanom ug ang uban maoy nagbisibis; apan sa gamhanang paagi, “ang Diyos ang nagpadayon sa pagpatubo niini.”—1 Cor. 3:6.
NORWAY GIDAOT SA GUBAT SA KALIBOTAN II
Sa Abril 1940, ang Norway naapil sa ikaduhang gubat sa kalibotan sa dihang kini gisulong sa Germany. Human sa 62 ka adlaw nga kombate, ang tibuok nasod nasakop na sa Nazi. Niadtong panahona, grabeng gibombahan ang daghang lungsod. Pipila ka adlaw human sa pagsulong, gidakop sa Gestapo ang magtatan-aw sa sanga, si Enok Öman, ug giprisog usa ka semana. Human sukitsukita, gibuhian siya sa mga sundalo. Pipila ka semana sa ulahi, gidakop na usab siya sa Gestapo aron sukitsukiton.
Nahadlok ang mga igsoon nga sila ibalhog sa mga kampo konsentrasyon, sama sa gihimo sa Germany. Apan wala kana himoa sa mga Nazi, ug ang mga igsoon padayong nagmasiboton sa pagsangyaw. Gani tungod sa gubat, ang mga tawo daw mas madinawaton sa maayong balita, ug nasugdan ang daghang pagtuon sa Bibliya (gitawag kaniadtog modelong mga pagtuon). Ang mga igsoon nakadawat gihapon sa Danish nga Bantayanang Torre gikan sa Denmark, ug ang magasing Consolation (Ny Verden) padayong gipatik sa pinulongang Norwegian. Sila may mga tigom gihapon ug mga asembliya, ug katingalahan nga midaghan ang mga magmamantala.
PAG-EMBARGO, PAG-ARESTO, UG PAGDILI SA BULUHATON
Hinuon, nagsugod ang mga problema. Ang German nga mga polis miadto na usab sa sangang buhatan, nangitag literatura, ug nagsukitsukit kang Brader Öman. Sa hinapos sa 1940, ilang giembargo ang librong Enemies tungod sa mga pahayag niini bahin sa Pasismo ug Nazismo. Sayo sa 1941, giaresto ug gisukitsukit sa mga polis ang ubay-ubayng payunir. May mga panahon nga ang German ug Norwegian nga mga Nazi nanambong sa mga tigom aron mangespiya sa mga kongregasyon. Human niana, sila nangadto sa buhatan ug giembargo ang estak sa mga pulyetong Fascism or Freedom ug ang Government and Peace.
Kalit lang, sa Hulyo 1941, ang Gestapo misugod sa pagpatuman sa ilang laraw nga pahunongon ang pagsangyaw sa tibuok Norway. Giadto sa lima ka polis nga German ang Bethel, giembargo ang nahibiling literatura, ug gidala ang mga Bethelite sa estasyon sa polis aron sukitsukiton. Si Brader Öman kinahanglang moreport sa mga polis kada adlaw, nga iyang gihimo sulod sa 12 ka semana.
Planado kaayong gipanulod sa Gestapo ang balay sa mga brader nga may katungdanan ug giembargo ang tanang literatura sa Watch Tower Society. Giingnan nila ang mga brader nga ibalhog sila sa kampo konsentrasyon kon dili mohunong sa pagsangyaw. Giaresto sa Gestapo ang ubay-ubayng igsoon ug ang uban giprisog pipila ka adlaw.
Sa Moss, gisulod sa mga polis ang balay ni Sigurd Roos ug giembargo ang iyang literatura. Gidakop si Sigurd, iyang asawa, ug ang laing brader. Gimandoan sila nga mohunong sa pagsangyaw ug paggamit sa ngalang Jehova. Sila miingon nga dili gayod sila mohunong sa pagsangyaw bahin kang Jehova ug sa Gingharian. Sa kataposan, ang mga polis miangkon: “Aw, di gyod mi makasumpo sa inyong pagtuo.” Human sa pipila ka oras, ilang gibuhian ang maisogong mga igsoon.
Gisulod usab sa mga Nazi ang balay ni Olaf Skau sa Oslo. Ilang giutingkay ang balay ug giembargo ang mga Bibliya, literatura, ug ponograpo. Gikandadohan usab nila ang kabinet sa mga libro ni Olaf. Wala makaplagi sa mga polis ang mga publisher record card, nga gitagoan sa hurnohan. Sa ulahi, ang mga Nazi mibalik nga nagdalag trak aron kuhaon ang mga libro. Ang lider mao si Tenyente Klaus Grossmann, usa ka gikahadlokang Nazi. Sa gipangutana ni Olaf si Grossmann kon unsay ilang himoon sa literatura, siya mitubag nga ila kanang iresiklo.
“Apan di ka ba mahadlok kang Jehova?” nangutana si Brader Skau.
“Si Jehova ang angayng magbantay!” hambog nga tubag sa Nazi. Sa pagsurender sa mga Nazi upat ka tuig sa ulahi, si Grossmann naghikog.
Gidakop sa Gestapo si Andreas Kvinge sa Bodø sa Hulyo 1941 ug gisukitsukit siya bahin sa adres sa mga Saksi sa amihanang Norway. “Wala ko mahibalo kon asa sila karon,” matinud-anong tubag ni Andreas. Gikulbaan pag-ayo si Andreas sa dihang gihuho sa mga polis ang iyang bag ug nakatag ang mga papel—listahan sa ngalan ug adres sa kongregasyon, sa mga magtatan-aw, ug sa mga interesado. Apan nahuwasan siya kay kana wala susiha. Ang Gestapo mas interesado nga mopirma si Andreas sa deklarasyon nga nag-admitir nga gidili ang pagsangyaw ug ang pagka-Saksi ni Jehova.
“Nahibalo mi nga gidili na karon ang among buluhaton,” mitubag si Andreas, “busa makapirma ko nga ako nahibalo niini. Apan bisan pag gidili ang among mga tigom ug ang pagpanagtag sa mga magasin ug libro, padayon kaming mogamit sa Bibliya ug makigsulti sa mga tawo bahin sa Gingharian sa Diyos.” Kay nakita sa Gestapo nga si Andreas dili gyod mokompromiso, siya gibuhian.
Sa ulahi, giembargo sa mga Nazi ang balay nga gigamit ingong sangang buhatan. Ilang gitugotan nga magpabilin didto si Brader ug Sister Öman, apan ang ubang Bethelite gipapahawa.
MGA TIGOM PANAHON SA PAGDILI
Sa dihang ang mga Nazi nanlimbasog sa pagpapha sa mga Saksi ni Jehova, gipadayon sa mga igsoon ang ilang kalihokan sa sekretong paagi. May pipila ka brader nga nagduaw ug nagdasig sa mga igsoon. Si Søren Lauridsen, nga nakaalagad kadiyot sa Bethel, maoy nagduaw sa habagatang Norway. Sa amihanan, si Andreas Kvinge padayong nagduaw sa iyang sirkito—nga sagad nagdawat ug ginagmayng trabaho aron dili siya katahapan. Sa 1943, si Magnus Randal, nga nakapayunir sakay sa lansa nga Ruth, gihatagan ni Brader Öman ug adres sa mga igsoon, ug mibisikletag 1,200 kilometros ngadto sa Bodø sa amihanan aron dasigon sila.
Bisag gidili, ang grupo sa mga igsoon padayong nagtigom aron magdinasigay sa usag usa. Kasagaran, ang gagmayng grupo nagtigom sa mga balay, apan usahay sila sekretong nagtigom nga dinaghan. Sa 1942, sila nalipay gayod nga 280 ang mitambong sa Memoryal nga gipahigayon sa duha ka lugar sa Oslo, ug 90 ang miambit sa mga emblema!
Ang mga Saksi nakapahigayon pa ganig sekretong mga asembliya sa hilit nga mga umahan o kakahoyan. Ang kinadak-ang asembliya maoy niadtong 1943 diha sa lasang duol sa baryo sa Ski. Mga 180 ang mitambong gikan sa mga dapit sa Oslo Fjord. Panahon sa usa ka intermisyon samtang nangaon ang mga delegado, kalit nga miabot ang tulo ka sundalong German nga nagkabayo. Unsay himoon sa mga igsoon?
Usa ka brader nga antigog German miduol sa mga sundalo ug nasayran niya nga gusto nilang mag-swimming apan nasaag sila. Siyempre, ang mga igsoon listo kaayong mitultol kanila sa dalan.
“Unsa kaha nang ilang tigom?” nangutana ang usa ka sundalo sa iyang mga kauban pagbiya nila.
“Grupo tingali sa mga mag-aawit,” mitubag ang laing sundalo. Wala ra gyod magtingog ang mga igsoon ug nahuwasan sila sa dihang nakabiya na ang mga sundalo.
GISEKRETO ANG BULUHATON
Daghang igsoon ang nagtagog mga basahon diha sa mga dapit nga lisod masakpan. Gilubong sa mga igsoon ang literatura ug kubkobon kana kon ilang gikinahanglan. Si Brader Skau, nga elektrisyan, nagtagog usa ka karton sa libro luyo sa transformer diha sa iyang gitrabahoan. Si Brader Øiseth nagtagog literatura sa balay sa putyukan, ug si Brader Kvinge may tagoanan sa iyang sudlanag patatas.
Kay nabalaka nga madiskobrehan ang pondohanag literatura sa Harstad, si Lotte Holm miadto didto aron kuhaon ang tanang karton sa literatura. Siya misakayg barko, ug iyang gipatongpatong ang mga karton ug gilingkoran kana. Paglarga sa barko, nakuyawan siya kay daghang sundalong German ang sakay ug naghunahuna siya kon unsaon pagdiskarga sa literatura nga dili masakpan. Apan dili diay siya angayng mabalaka. Pagdunggo sa barko, ang mga sundalo naluoy sa tigulang nga babaye nga daghag bug-at nga karga ug mitabang sa pagdiskarga sa tanang karton ug gihatod pa gani kana sa iyang balay. Way kalibotan ang mga sundalo nga dako kaayo silag natabang sa mga Saksi niadtong higayona.
Bisag gidili, ang mga igsoon padayong nagpayuhot ug bag-ong mga kopya sa Bantayanang Torre ngadto sa Norway gikan sa Sweden ug Denmark. Ilang gihubad sa Norwegian ang tun-anang mga artikulo ug ang gimakenilyang mga kopya giapod-apod sa tibuok nasod. Ang organisadong mga tighatod mosakayg tren, bisikleta, o barko aron ang espirituwal nga pagkaon makaabot sa mga igsoon sa tibuok nasod sa hustong panahon.
PADAYONG NAGSANGYAW
Panahon sa gubat, mitungha ang usa ka situwasyon nga nagsulay sa mga igsoon sa Norway. Sa dihang gidili ang atong buluhaton sa Hulyo 1941, ang mga igsoon gitambagan nga mag-amping nga dili makapasuko sa Nazi. Busa, ang daghan misangyaw lang sa ilang mga higala ug paryente ug miduaw sa mga tawo nga ilang nasangyawan sa miagi. Apan ang ubang igsoon mibati nga ang maong pamaagi pagpakitag kakulang sa kasibot ug walay kaso kon mamalaybalay sila gamit lang ang Bibliya. Bisag nagkasumpaki bahin sa pamaagi sa pagsangyaw, ang duha ka grupo nagtinguha nga magmatinumanon kang Jehova atubangan sa paglutos.
Unsay pwedeng himoon sa mga igsoon? Kay may gubat, imposible ang pagkontak sa hedkuwarter sa New York, busa daw dili dayon masulbad ang problema. Maluya kaha ang mga igsoon tungod sa di-pagsinabtanay? O padayon silang mosangyaw ug maghulat kang Jehova ug sa iyang organisasyon sa pagsulbad niana?
Dayag nga gipanalanginan ni Jehova ang ilang matinumanong pag-alagad kay panahon sa gubat, ang organisasyon nakasinatig pag-uswag nga sama nianang sa lima ka tuig una pa ang gubat. Bisan pa sa gubat, pagdili, ug sa nagkalahi nga paagi sa pagsangyaw, ang ihap sa mga magmamantala miuswag gikan sa 462 sa 1940 ngadto sa 689 sa 1945—nga nakapalipay gayod sa mga igsoon!
NAGKAHIUSA SA PAG-ALAGAD KANG JEHOVA
Sa natapos ang gubat sa 1945, si William Dey miadto sa Norway sa Hulyo ug Agosto aron motabang sa pag-organisar pag-usab sa buluhaton. Si Brader Dey naghikayg mga tigom sa Oslo, Skien, ug Bergen ug mihangyo sa mga igsoon nga maghiusa sa buluhaton. Iyang gipasiugda nga sila nakasinati sa mga panalangin ni Jehova, nakakita sa pag-uswag, ug busa makapadayon sa buluhaton uban ang pagsalig sa giya ni Jehova.
Sa Septiyembre 1945, si Nathan H. Knorr, sa hedkuwarter, mikontak kang Marvin F. Anderson, 28 anyos nga Danish-American, kinsa Bethelite kanhi sa New York ug nag-alagad ingong magtatan-aw sa sirkito sa United States. Gihangyo ni Brader Knorr si Brader Anderson nga moadto sa Norway aron atimanon ang pipila ka butang ug moestar didtog “daghang katuigan.” Misugot si Brader Anderson, apan milabay pa ang pipila ka bulan una siya nakaadto sa Norway.
Sa Disyembre 1945, si Brader Knorr ug Brader Henschel miduaw sa Norway. Tungod sa ilang mahigugmaong direksiyon, ang mga igsoon lig-ong nabugkos sa gugma ug nagkahiusa. Gipahibalo usab ni Brader Knorr nga si Brader Dey ang mopuli kang Brader Öman ingong magtatan-aw sa sanga. Usa ka bulan sa ulahi, si Brader Anderson miabot sa Norway, ug pagka-Pebrero, siya gitudlo ingong magtatan-aw sa sanga. Kay natapos na ang Gubat sa Kalibotan II, ang mga alagad ni Jehova sa tibuok Norway nagpadayon sa pagsangyaw uban ang bag-ong kadasig, nga masaligon sa panalangin ni Jehova.
ANG ORGANISASYON NI JEHOVA NAG-USWAG
Pag-abot ni Marvin Anderson sa Norway, ang sangang buhatan puliki sa daghang buluhaton. Sa Septiyembre 1945, ang mga magmamantala nakabaton nag usa ka Norwegian ug upat ka Swedish nga pulyeto. Pagkasunod bulan, sa Oktubre 1, 1945, ang Bantayanang Torre gipatik sa Norwegian, ug sa ngadtongadto ang ubang publikasyon usab.
Ang usa ka kataw-anang situwasyon nagpadayag nga ang mga basahon kinahanglang hubaron sa Norwegian. Ang usa ka Swedish nga pulyeto nag-ulohag Hopp—nga nagkahulogang “paglaom.” Apan sa Norwegian, ang “hopp” nagkahulogang “ambak,” o “lukso.” Busa, kinahanglang isaysay sa magmamantala nga ang ilang mensahe sa paglaom wala magpasabot nga ang mga magbabasa kinahanglang moambak!
Sa dihang si Brader Anderson nahimong magtatan-aw sa sanga sa 1946, ang sangang buhatan gamay kaayo maong siya ug ang lima pa ka brader nag-ipon pagpuyo sa usa ka kuwarto. Ang mga dili-Saksi nga nagpuyo sa maong bilding sukad pa sa panahon sa Nazi kinahanglang pabalhinon aron dunay kapuy-an ang nagkadakong pamilyang Bethel.
Si Brader Anderson nagmasiboton sa iyang bag-ong asaynment. Ang sangang buhatan gipanindot, ug may bag-ong mga gamit nga gipalit, lakip ang depedal nga imprentahan. Sa 1946, gisugdan diha sa kongregasyon ang makaiikag nga bag-ong tunghaan—ang Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo. Pinaagi niini, daghang brader ang mabansay sa paghan-ay ug paghatag ug mga pakigpulong, ug sa wala madugay daghan kanila ang nahimong takos nga mamumulong sa publiko.
Ang unang mga kombensiyon human sa gubat gihimo sa Oslo, Bergen, ug Trondheim sa Septiyembre ug Oktubre 1946. Sa tulo ka kombensiyon, 3,011 ang mitambong sa pakigpulong publiko nga “Ang Prinsipe sa Pakigdait,” ug 52 ang nabawtismohan. Makapahingangha ang maong mga gidaghanon kay 766 lang ang magmamantala sa Norway niadtong panahona.
Sa Disyembre 1946, ang kahikayan sa pagduaw sa mga magtatan-aw sa sirkito gibalik human kana mahunong ug kapig lima ka tuig. Daghang batan-ong brader, nga ang pipila nakaalagad sa Bethel, giasayn ingong mga magtatan-aw sa sirkito (gitawag kaniadtog servants to the brethren). Usa sa ilang mga tumong mao ang pagbansay sa mga igsoon sa pagsangyaw sa balaybalay, ug sila naningkamot nga daghag mabansay sa matag kongregasyon. Si Gunnar Marcussen, usa ka batan-ong magtatan-aw sa sirkito, miingon nga sa pipila ka kongregasyon, mga 50 ngadto sa 70 ang iyang nabansay sa usa ka semana nga pagduaw. Ngadtongadto, ang mga igsoon nahanas sa pagpresentar sa mensahe sa Gingharian ug wala na mogamit ug mga testimony card ug ponograpo, nga gigamit sukad sa dekada sa 1930. Gipasiugda usab ang pagbalik-duaw ug pagdumalag mga pagtuon sa Bibliya.
GIDASIG ANG PAGPAYUNIR
Human sa gubat, ang mga magmamantala gidasig sa pagpayunir aron matabangan ang nagkadaghang interesado. Busa, ang ubay-ubay nga nahunong sa pagpayunir tungod sa pagdili sa buluhaton sa 1941 nagpayunir na usab. Bisag lisod ang ekonomiya, 47 ang nagpayunir sa kataposan sa 1946.
Usa kanila mao si Sister Svanhild Neraal, nga mibiyahe paamihanan ngadto sa Finnmark sa 1946. Siya nakapayunir didto sa 1941 uban ni Solveig Løvås ug ilang nasinati ang pagpamomba sa Kirkenes ug Vardø. Dili malimtan ni Svanhild ang mga interesado nga ilang nahimamat ni Solveig, busa siya mibalik sa Kirkenes, nga napayhag sa gubat. Ang mga tawo didto naghunahuna nga si Svanhild way maayong paminsar kay miadto siya sa lugar nga wala ganiy kapuy-an.
Apan si Svanhild misalig kang Jehova, ug sa iyang unang tingtugnaw didto, siya natulog ra sa salog sa kosina sa gamayng balay nga gipuy-ag lima ka tawo. Grabe ang kahimtang human sa gubat, ug nag-antos siyag daghang kalisdanan. Sagad, bisag nagniyebe, maghulat siyag barko nga maulahi sa eskedyul o kaha di gyod moabot.
Si Svanhild daghag nindot nga kasinatian sa pagsangyaw sa katawhang Sami. Kon dili siya makasakayg bus paingon sa lagyong komunidad, siya maglansa o magbisikleta. Sagad padayonon siya sa maabiabihong mga Sami sa ilang tolda nga gama sa panit sa osa ug sila mamati pag-ayo sa iyang pagsangyaw sa tabang sa tighubad. Sa tingpangaon, agdahon nila siya nga mokaog karne sa osa. Ang pipila sa mga nasangyawan ni Svanhild na-Saksi sa ulahi.
Si Kjell Husby, nga nag-alagad sa Bethel niadtong panahona, miingon nga kanunayng mahibalo ang opisina kon diin si Svanhild tungod sa mga adres sa subskripsiyon nga iyang ipadala. Sa tulo niya ka tuig sa Finnmark, siya nakakuhag 2,000 ka subskripsiyon sa Bantayanang Torre ug nakapahimutag 2,500 ka libro!
“MANGINGISDA UG MGA TAWO”
Human sa gubat, ang mga magmamantala nagmasiboton usab sa pagsangyaw, nga maayo kaayog resulta. Si Dag Jensen, nga nahisgotan na, misangyaw sa iyang mga higala ug paryente sa gamayng baryo sa Hennes sa Vesterålen panahon sa gubat. Daghan ang nagpakitag interes ug nagtuon sa Bibliya gamit ang atong publikasyon. Pagkatapos sa gubat sa 1945, si Dag nabawtismohan. Sa misunod nga tuig, natukod ang usa ka kongregasyon sa Hennes ug 16 ang nabawtismohan diha sa balay ni Dag. Lima ka tuig sa ulahi, ang kongregasyon may mga 50 na ka magmamantala, ug sa 1971, si Dag mitaho nga kapig 20 ang nagpayunir.
Ang gugma ni Dag kang Jehova ug ang iyang kasibot sa pagsangyaw makatakod. Si Åshild Rønning, kinsa nagdako sa maong kongregasyon, miingon: “Inigsulod ni Dag sa usa ka balay, makita gayod nimo nga siya malipayon ug madasigon. Samag ang adlaw midan-ag sa sulod sa balay.” Makapadasig kaayo si Dag sa mga bata, sama sa dihang may bahin sila sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo. “Iyang gipabati kanamo nga hinungdanon ang among bahin,” matod ni Åshild. Tungod sa maong mabinationg pagdasig, si Åshild nagpayunir sa 1962 ug malipayong nagpaambit usab sa uban sa “mahimayaong maayong balita sa malipayong Diyos,” si Jehova.—1 Tim. 1:11.
Nganong daghan ang nahimong masibotong Saksi sa maong dapit? Bisag kadaghanan sa maong gamayng komunidad dili hinimba, sila nagtuo sa Diyos ug sa Bibliya. Dugang pa, kadaghanan sa mga Saksi ilado sa komunidad ingong maayong mga ulo sa pamilya nga gipaluyohan sa ilang maunongong mga asawa. Usa kanila mao ang pag-umangkon ni Dag nga si Arnulf Jensen, nga nabawtismohan sa 1947. Sa ordinaryong mga adlaw, siya mangisda, nga dangtag pipila ka adlaw sakay sa iyang lansa. Apan pagka-Biyernes sa gabii, bisag maayo ang pangisda, siya mopauli gayod samtang ang ubang mananagat magpabilin aron mas makakuwarta pa. Paneguroon ni Arnulf nga sa matag hinapos sa semana siya makatambong sa tigom ug makasangyaw uban sa iyang asawa ug walo ka anak—nga tanan na-Saksi. Sa ma-Sabado ug Dominggo, ang mga igsoon ‘mangisda ug mga tawo,’ nga sagad manakay sa lansa ni Arnulf aron maabot ang lagyong komunidad.—Mar. 1:16-18.
“IMPORTANTE ANG AMONG BULUHATON”
Ang pagbansayg mga misyonaryo sa Watchtower Bible School of Gilead sa New York nakatabag dako sa mga igsoon sa Norway. Si Hans Peter Hemstad ug Gunnar Marcussen, nga migraduwar sa Gilead sa 1948, mao ang unang mga estudyante nga taga-Norway. Sila giasayn sa Norway ingong nagapanawng magtatan-aw ug Bethelite, nga sa sinugdan ingong mga tagsaanon ug sa ulahi uban sa ilang asawa. Gikan sa 1948 ngadto sa 2010, mga 45 gikan sa Norway ang migraduwar sa Tunghaan sa Gilead. Kapig katunga kanila ang giasayn sa Norway ug nag-alagad ingong bug-os panahong magsasangyaw o nagapanawng magtatan-aw o Bethelite.
Lakip sa unang mga graduwado sa Gilead nga giasayn sa Norway mao si Andreas Hansen, nga taga-Denmark ug si Kalevi Korttila, nga taga-Finland. Sa 1951, sila gipadala sa East Finnmark, diin nakobrehan nila ang dakong teritoryo sakay sa barko, bisikleta, ug ski. Sagad, duawon nila ang mga nasangyawan ni Svanhild Neraal pipila ka tuig kanhi aron palig-onon sila sa espirituwal. Human sa usa lang ka tuig, ang 3 ka magmamantala sa maong teritoryo nahimong 15!
Si Kjell Martinsen nga taga-Hennes sa Vesterålen migraduwar sa Gilead sa 1953 ug giasayn sa Norway. Sa edad nga 22, siya gitudlo ingong nagapanawng magtatan-aw sa Vestfold ug Telemark. Bisan tuod gikulbaan sa maong asaynment kay batan-on pa, siya daghag makalilipayng kasinatian bahin sa mainitong pag-abiabi ug kooperasyon sa mas eksperyensiyadong mga brader. Si Kjell nag-alagad ingong nagapanawng magtatan-aw hangtod sa 2001, ug dayon siya uban sa iyang asawa, si Jorunn, nag-alagad ingong payunir sa Svolvær sa Lofoten.
Sa 1950, si Karen Christensen nga taga-Denmark nagpayunir sa Egersund ug Kongsvinger, diin walay mga kongregasyon. Iyang gikobrehan ang maong teritoryo pinaagig bisikleta. Human mograduwar sa Gilead sa 1954, siya gipadala sa Kongsberg. Sa 1956, siya naminyo kang Marvin Anderson ug nag-alagad sa Bethel sukad niadto. Karon, si Karen kapin nag 60 ka tuig sa bug-os panahong ministeryo. “Dili mi importanteng mga tawo,” si Karen miingon, “apan, importante ang among buluhaton.”
KADAOGAN DIHA SA KORTE
Gikan sa 1948 ngadto sa 1951, maayo gayod ang pag-uswag. Sa 1951, miuswag ug 29 porsiyento ang aberids nga ihap sa mga magmamantala, nga ang kinatas-an miabot ug 2,066. Apan, nianang panahona, ang mga alagad ni Jehova sa Norway nag-atubang usab ug pipila ka kaso sa korte.
Ang kaso nga nabaniog kaayo mao ang bahin sa pagtanyag ug Bantayanang Torre sa kadalanan. Sa Nobyembre 1949, ang pipila ka magmamantala nga nagsangyaw sa kadalanan sa Oslo giaresto ug gibuhian human sa pipila ka oras. Apan ang mga Saksi wala motalaw, ug misangyaw gihapon sa kadalanan sa misunod nga hinapos sa semana. Dayon, sa Disyembre 6, 1949, ang tanang nagsangyaw sa kadalanan sa Oslo gidakop. Giingnan sila nga dili sila makatanyag ug magasin diha sa dalan kon walay permiso sa polis. Ang mga polis miingon nga ang pagsangyaw makapahinabog pundokpundok, makadisturbo, ug makababag sa mga agianan. Pito ka igsoon ang gisukitsukit ug gikasohan, nga gipamultag gamayng kantidad o giprisog tulo ka adlaw.
Kay nalangkit man ang katungod sa kagawasan sa relihiyon, ug dili lamang ang pagpangayog permiso sa mga polis, ang mga igsoon miapelar sa Korte Suprema sa Norway. Sa mantalaang Dagbladet, ang hawas sa mga Saksi ni Jehova nga si John Roos mipasiugda nga ang atong pagsangyaw sa kadalanan dili gayod makadisturbo. “Kon ang pagsangyaw sa kadalanan dili makadisturbo, dili makababag sa agianan, ug dili makapahinabog pundokpundok,” siya nangatarongan, “kinahanglan pa bang mangayog permiso sa polis? Dili ba nga ang kagawasan sa relihiyon maghatag mag katungod kang bisan kinsa sa pagsangyaw?” Samtang nagpaabot sa desisyon sa Korte Suprema, ang mga Saksi padayong nagsangyaw sa kadalanan bisan pa sa mga pag-aresto ug nagkadakong mga multa. Ang pipila ka igsoon kapulo gidakop.
Sa Hunyo 17, 1950, gibali sa Korte Suprema ang desisyon sa korte sa siyudad, ug naabsuwelto ang mga igsoon! Kini ug ang ubang paborableng desisyon nagpamatuod nga ang mga Saksi ni Jehova sa Norway dunay katungod sa pagtanyag ug literatura diha sa kadalanan ug sa kabalayan nga dili na mangayog permiso sa polis.
HALANDOMONG MGA KOMBENSIYON
Sa mga dekada sa 1950 ug 1960, ang organisasyon nalig-on ug ang mga Saksi nasuod pag-ayo tungod sa daghang halandomong kombensiyon. Si Nathan H. Knorr ug Milton G. Henschel, gikan sa hedkuwarter sa New York, maoy duha sa mga mamumulong sa nasyonal kombensiyon sa Lillehammer sa 1951. Ang mga delegado naggikan sa tanang bahin sa nasod. Sila nalipay kay 89 ang nabawtismohan ug 2,391 ang mitambong sa pakigpulong publiko! Sa misunod nga katuigan ang mga delegado gikan sa Norway nalipay sa pagtambong sa internasyonal nga kombensiyon sa London ug New York. Dayon, sa 1955, mga 2,000 ka Saksing Norwegian ang mitambong sa internasyonal nga kombensiyon sa Stockholm, Sweden.
Ang 1965 nga “Pulong sa Kamatuoran” Internasyonal nga Asembliya sa Ullevål Stadium sa Oslo ilabinang makaiikag. Apan, dihay problema. Ang nasodnong tem sa saker sa Norway may dula kontra sa laing nasodnong tem diha sa estadyum sa gabii una sa asembliya. Daghang Saksi ang naghulat sa gawas hangtod nakagula ang tanang tumatan-aw, ug dayon nanghugop sila sa pag-andam sa estadyum. Sila naghago sa tibuok gabii—nanghinlo, nanglabayg basura, ug nagpatindog ug mga tolda sa kapeterya. Naghimo usab silag mga plataporma, tolda alang sa mga musikero, ug ingong dekorasyon, usa ka kamalig ug tulo ka payag—nga ang tanan giaptag balili. “Milagro sa usa ka gabii,” nag-ingon ang mantalaang Dagbladet. “Ang Ullevål Stadium nahimong matahom nga banika . . . Kahibulongan ang gihimo sa mga Saksi ni Jehova.”
Ang maabiabihong mga igsoon sa Norway nagtaganag abotanan sa kapig 7,000 ka langyawng delegado, nga ang kadaghanan taga-Denmark. Nagtukod silag mga tolda sa gawas sa siyudad. Maayo ra kadto samtang walay ulan. Apan, ang 6,000 nga miestar didto dili gayod makalimot sa ulan nga nakapalapok pag-ayo sa maong dapit sa unang mga adlaw sa asembliya. Ang tanan nalipay sa dihang miarang-arang ang panahon sa kataposang duha ka adlaw. Bisan pa sa di maayong panahon, ang lokal ug langyawng mga delegado nakatagamtam sa kainit sa Kristohanong pag-ubanay ug napalig-on sa tukma-sa-panahong espirituwal nga programa. Nalipay kaayo sila nga 199 ang nabawtismohan ug 12,332 ang mitambong sa pakigpulong publiko ni Brader Knorr!
“ANG PAGSANGYAW MAOY AMONG KINABUHI”
Gawas sa pagsangyaw sa balaybalay ug sa kadalanan, daghang igsoon ang nagmabungahon sa pagsangyaw sa impormal nga paagi. Sa 1936, si Konrad Flatøy, nga tigsugnod sa boiler sa barko, mitanyag ug pulyeto sa usa ka opisyal sa barko. Ang maong opisyal, si Paul Bruun, midawat sa pulyeto ug gibasa kana pagkagabii.
“Nakaamgo dayon ko nga kini ang kamatuoran,” miingon si Paul, “ug ang pulyeto nagpakita kanako sa kalainan sa tinuod ug bakak nga relihiyon.” Sa dihang daghan na siyag nakat-onan, siya misangyaw sa uban, ug panahon sa gubat, gidumalahan niyag pagtuon sa Bibliya ang usa ka interesadong marinero. Samtang nag-uswag ang kahibalo sa marinero, nasabtan niya nga dili na siya pwedeng mogunit sa masinggan sa barko. Sa nasayran sa mga awtoridad sa barko ang iyang baroganan, ilang gimandoan si Paul nga ihunong ang pagtuon sa Bibliya. Midumili siya, busa siya ug ang marinero gipakanaog sa London. Usa ka bulan sa ulahi, ang maong barko nalunod kay gitorpedo. Human niadto, ang marinero nabawtismohan ug si Paul gidapit sa Tunghaan sa Gilead. Human mograduwar sa 1954, si Paul gipadala sa Pilipinas ingong misyonaryo. Sa ulahi, siya mibalik sa Norway ug nag-alagad ingong magtatan-aw sa sirkito uban sa iyang asawa, si Grethe.
Sa 1948, si Holger Abrahamsen nagtrabaho ingong tighatod-kuha sa mga trabahante nga tigkubkob sa dunggoanan sa Narvik. “Ang pagsangyaw maoy among kinabuhi, ug kon wala kana patay mi,” maoy panultihon ni Holger. Busa, di gyod niya palabyon ang kahigayonan sa pagsangyaw sa mga pasahero. Usa kanila, si Olvar Djupvik, nahimong interesado ug mipaambit sa paglaom sa Paraiso sa iyang pangasaw-onon, si Anne Lise. Silang duha nabawtismohan, ug ilang namatuto ang upat nila ka anak nga lalaki ingong mga alagad ni Jehova. Usa kanila, si Hermann, nahimong misyonaryo sa Bolivia uban sa iyang asawa, si Laila. Sa ulahi, sila mibalik sa Norway ug karon si Hermann nag-alagad ingong nagapanawng magtatan-aw.
PAG-ATIMAN SA KARNERO NI JEHOVA
Sa mga dekada sa 1960 ug 1970, gihimo ang dagkong organisasyonal nga kausaban diha sa sangang buhatan ug mga kongregasyon. Si Marvin Anderson gipulihan ni Roar Hagen ingong magtatan-aw sa sanga. Dayon, pagka-1969, si Thor Samuelsen maoy mipuli sa pagdumala. Sa 1976, ang Komite sa Sanga gitudlo nga magdumala sa sangang buhatan, ug si Thor Samuelsen, Kåre Fjelltveit, ug Niels Petersen mao ang unang mga membro sa Komite sa Sanga sa Norway.
Sa Oktubre 1972, ang lawas sa mga ansiyano gitudlo ingong espirituwal nga mga magbalantay sa kongregasyon. Ang hamtong nga mga lalaki gitabangan nga makuwalipikado sa pagkahimong magbalantay sa daghang bag-ohan sa kamatuoran. Sukad niadto, dagayang gipanalanginan ni Jehova ang iyang katawhan samtang sila maunongong nag-alagad ubos sa iyang mahigugmaong pagdumala.
ANG MGA SAMI MISANONG SA MAAYONG BALITA
Sa ubay-ubayng dekada, daghang payunir ug uban pa ang nagsangyaw sa mga Sami, lakip sa mga namuhig osa sa bukid sa Finnmarksvidda. Bisag ang kadaghanang Sami antigog Norwegian, ang mga magmamantala nagkinahanglan usahay ug tighubad. Usa sa unang mga magsasangyaw sa pinulongang Sami mao si Aksel Falsnes, nga mestisong Sami ug makasultig Sami, Norwegian, ug Finnish. Ang iyang igsoong babaye, nga nagpuyo sa habagatang Norway, maoy unang na-Saksi ug nagpadala kaniyag publikasyon, nga maikagon niyang gibasa. Walay Saksi sa parte sa Troms nga gipuy-an ni Aksel, apan sa 1968, may pipila ka payunir ug usa ka magtatan-aw sa sirkito nga miduaw ug mitabang kaniya nga mouswag sa espirituwal.
Si Aksel nahimong masibotong magmamantala. Sagad, isakay niya ang iyang bisikleta sa baroto sayo sa buntag, motabok sa luok, ug dayon magbisikleta ngadto sa lainlaing baryo. Kay antigo sa pinulongang Sami, si Aksel nakapamatuod pag-ayo sa mga Sami sa kinalay-ang mga bahin sa Finnmark.
Si Aksel lig-og lawas, ug siya nag-ski ug lagyong distansiya aron maabot ang hilit nga mga balay. Pananglitan, usa ka tingtugnaw, siya nag-ski gikan sa Karasjok latas sa usa ka bukid paingon sa Kautokeino ug ngadto pa gyod sa Alta. Ang iya lang dala maoy gamayng backpack nga may pipila ka personal nga gamit ug literatura. Human sa pila ka semana, siya nakaabot sa balay sa iyang mga higala sa Alta, nga naka-ski ug mga 400 kilometros!
Sayo sa dekada sa 1970, ubay-ubay nga Sami ang na-Saksi. Sa Hammerfest, usa ka babayeng Sami ug iyang bana misugod pagtuon uban sa mga Saksi ni Jehova. Sa wala madugay, ang pipila niya ka paryente sa Alta nahimong interesado. Kining sinserong mga tawo gidumalahag pagtuon ni Arne ug Marie Ann Milde nga mga espesyal payunir sa Alta, ug sagad mga 10 o 12 ang moapil sa pagtuon. Halos katunga kanila ang na-Saksi.
“Lisod ang pagsangyaw sa lugar sa mga Sami,” matod ni Hartvig Mienna, usa ka Sami nga payunir sa Alta nga naggamit ug snowmobile aron maabot ang hilit nga mga lugar. “Lagyo ang mga distansiya, ug daghan kanila ang dili makabulag sa ilang tradisyon. Apan sila maabiabihon, ug nakasugod mig ubay-ubayng pagtuon sa Bibliya.”
MGA TUIG SA MAHINAMONG PAGPAABOT
Gikan sa mga 1965 hangtod sa mga 1975, ang ihap sa mga magmamantala padayong nag-uswag. Apan ang mga gidahom nga mahitabo sa 1975 nagsulay sa pagtuo sa ubay-ubayng igsoon. Kay ang dakong kasakitan wala moabot sa 1975, ang pipila mibiya sa organisasyon; ug tali sa 1976 ug 1980, medyo mius-os ang ihap sa mga magmamantala. Ang uban nga nahigawad, naluya sa makadiyot. Apan unsay gibati sa kadaghanan bahin sa ilang pag-alagad kang Jehova?
“Kami naghinamhinam kon unsay mahitabo sa 1975,” miadmitir si Hans Jakob Lilletvedt, “apan ang akong pagtuo wala magdepende niana.”
“Wala kami magpahinungod kang Jehova nga naghunahunag usa ka petsa, busa nagpadayon lang kami sa among mga kalihokan,” matod sa matinumanon ug dugay nang Saksi nga si John ug Edith Johansen.
“Mag-alagad ko kang Jehova hangtod sa hangtod,” miingon si Lea Sørensen. “Dili hinungdanon kon kanus-a moabot ang kataposan, sa 1975 ba o sa ulahi pa.”
BAG-ONG SANGANG BUHATAN
Sa hinapos sa dekada sa 1970, ang trabaho sa sangang buhatan nagkadaghan mao nga nagkinahanglag mas daghang Bethelite ingon man dugang puy-anan ug lugar nga katrabahoan. Busa sa 1979, giaprobahan sa Nagamandong Lawas ang mga plano sa pagtukod ug bag-ong sangang buhatan sa gawas sa Oslo. Sa hinapos sa 1980, ang mga brader nakakitag maayong puwesto sa Ytre Enebakk, mga 30 kilometros gikan sa sentro sa Oslo.
Aron makadaginot sa gasto, nagdapit ug mga boluntaryo sa pagtukod sa pasilidad. Dili gayod sayon ang pagbatog kahimanan sa pagtukod, pagtaganag pagkaon ug kasak-an sa mga 100 ka tawo, ug pag-organisar sa tibuok nga proyekto.
Kapig 2,000 ka lokal ug langyawng mga igsoon ang ‘kinabubut-ong mitanyag sa ilang kaugalingon.’ (Sal. 110:3) Daghan ang nangdonar ug mga patatas, utanon, prutas, tinapay, itlog, sinina, ug kahimanan. Ang pipila namutol ug mga kahoy sa lasang, ug ang uban maoy naglaras niana diha sa gamayng gabsanan sa dapit sa konstruksiyon. Ug ang uban pa nagdonar o kaha nagpahulam ug kuwarta.
Ang pipila ka igsoon nga may kahanas makatabang rag kadiyot, busa ang kadaghanan sa buluhaton kinahanglang himoon sa dili hanas nga mga boluntaryo. Si John Johnson, nga maoy nagdumala sa tanang elektrikal nga instalasyon, nag-ingon nga siya ug ang ubang nagdumala sa konstruksiyon mibating dili takos. “Ang mga boluntaryo nakakat-on sa trabaho ug maayo kaayo ang ilang nahimo,” matod ni John. “Katingalahan nga nasulbad ang mga problema ug makapahingangha ang resulta. Dayag nga si Jehova nga Diyos ang naggiya sa pagtukod.”
Tungod sa kakugi sa mga boluntaryo, pagkamahinatagon sa mga igsoon, ug sa panalangin ni Jehova, maayog dagan ang trabaho. Ang pagtukod nagsugod sayo sa 1981, ug sa Mayo 19, 1984, ang bag-ong sangang buhatan gipahinungod sa dihang miduaw si Milton Henschel nga membro sa Nagamandong Lawas. Ang proyekto nakapalipay ug mas nakapasuod sa mga igsoon sa Norway. Human sa pagtukod, daghang boluntaryo sa konstruksiyon ang nag-oksilyare o nagregular payunir.
GIPADALI ANG PAGTUKOD UG MGA KINGDOM HALL
Sa 1928, ang upat sa mga magsoong lalaki sa pamilyang Fjelltvedt nagtukod sa unang tigomanan sa mga magsisimba ni Jehova duol sa sentro sa Bergen. Sayo sa dekada sa 1980, ubay-ubayng kongregasyon ang nagtukod o nagpalit ug kaugalingong Kingdom Hall. Apan ang daghang kongregasyon nangabang lang ug dili-presentableng tigomanan. Sa dihang gitukod ang sangang buhatan, giestoryahan sa pipila ka brader kon sa unsang paagi daling makatukod ug mga Kingdom Hall. Sila nahibalo nga sa United States ug Canada, ang mga brader nagtukod ug dali-mahuman nga mga Kingdom Hall, ug sila naghunahuna, ‘Kon mahimo na didto sa tabang ni Jehova, mahimo sab na nato dinhi!’
Ang pipila ka brader nagdrowing sa mga plano ug naghan-ay sa mga detalye sa pagtukod, ug human sa eksperimentong pagtukod sa Askim sa 1983, sila nagtukod ug tulo ka dali-nahuman nga Kingdom Hall sa 1984—sa Rørvik, Steinkjer, ug Alta. Giunsa nila kana paghimo? Una, gipahiluna daan ang pundasyon ug dayon giorganisar ang hanas ug di-hanas nga mga boluntaryo sa paagi nga ang lainlaing hugna sa pagtukod nahuman rag pipila ka adlaw.
Sa misunod nga napulo ka tuig, mga 80 ka dali-nahuman nga Kingdom Hall ang natukod sa Norway. Sa ulahi, ang Norwegian nga mga igsoon nangadto sa Iceland aron motabang sa pagtukod ug tulo ka Kingdom Hall. Bisan tuod ang kadaghanang kongregasyon sa Norway may kaugalingon nang Kingdom Hall, dako pa gihapon ang trabahoonon. Ang karaang mga tigomanan kinahanglang ayohon, ang uban padak-an, ug kinahanglan pang magtukod ug bag-ong mga tigomanan.
“ANG MGA IGSOON NALIG-ON”
Ang pagpanukod ug mga Kingdom Hall nagtaganag praktikal ug nindot nga mga dapit sa pagsimba ug nahimong maayong pamatuod sa komunidad. Pananglitan, sa 1987 tulo ka brader ang nakigkita sa opisyales sa siyudad sa Fredrikstad aron hikayon ang pagtukod ug Kingdom Hall. Ang mga opisyales nangatawa pag-ingon sa mga brader nga mahuman kanag tulo ka adlaw. Apan sa unang adlaw pa lang gani, sa Biyernes, nadayag na nga ang mga Saksi makahuman niana segun sa plano. Pagka-Sabado, gidala sa usa sa mga opisyales ang iyang banda ngadto sa dapit sa konstruksiyon aron tugtogan ang mga boluntaryo isip pagpangayog pasaylo sa iyang pagduhaduha. “Katingalahan mong mga Saksi kay dali mong makatukod,” matod sa usa ka babaye nga nakakita sa pagtukod sa Kingdom Hall sa Arendal sa 1990, “apan mas katingalahan nga kamong tanan mapahiyomon ug malipayon.”
Karon, dunay duha ka Regional Building Committee nga nagdumala sa pagtukod ug Kingdom Hall sa tibuok Norway. Ang mga igsoon andam usab nga moboluntaryo sa mas dagkong proyekto sa pagpanukod. Pananglitan, sa 1991 ug 1992, ilang gipadak-an ang sangang buhatan. Ug sa 1994, ilang gitukod ang nindot nga Assembly Hall sa Oslo. Sa 2003, ang usa ka grupo sa konstruksiyon nagtukod ug dakong Kingdom Hall sa Bergen, nga magamit usab ingong asembliyahanan.
Ang kooperasyon ug panaghiusa nga gipasundayag panahon sa pagpanukod maayo usab ug epekto sa mga alagad ni Jehova. “Kini mas nakapasuod sa mga kongregasyon,” matod sa usa ka brader nga boluntaryo sa pagpanukod ug Kingdom Hall sukad sa 1983. “Nalig-on ang mga igsoon—naugmad ang suod nga panaghigalaay ug miuswag ang kooperasyon diha sa trabaho.”
MIDAGHAN ANG BULUHATON SA BETHEL
Pagkahuman sa bag-ong sangang buhatan, gidugangan ang mga Bethelite ug mas dako ang nahimo sa pagsuportar sa buluhatong pagsangyaw sa Norway. Pananglitan, mas daghang literatura ang gihubad sa Norwegian. Dako gayong kalamposan nga ang enterong Bag-ong Kalibotang Hubad sa Balaang Kasulatan napatik sa Norwegian sa 1996. (Ang Norwegian nga Bag-ong Kalibotang Hubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan giluwatan sa 1991.) Karon, halos tanang literatura sa mga Saksi ni Jehova mabatonan na sa Norwegian, apil ang reperensiyang Pagtugkad sa Kasulatan.
Ang bag-ong pasilidad sa sanga naglakip usab sa gikinahanglan kaayong recording studio. Sugod sa katuigang 1960, ang mga drama sa kombensiyon girekord ra diha sa mga Kingdom Hall ug sa lawting ug sa basement sa kanhing bilding sa sangang buhatan. Dili maayo ang pagrekord didto, ug sagad ihunong ang pagrekord kay banha ang mga sakyanan. Apan tungod sa recording studio sa bag-ong pasilidad, dali na kaayo ang pagrekord ug mga drama, video, ug mga awit sa Gingharian. Ang sangang buhatan nagrekord usab sa Norwegian nga Bantayanang Torre ug Pagmata! ug sa tibuok Bibliya, ug ang ubang mga libro anaa na sa CD ug sa Web site nga www.pr418.com.
PAG-ALAGAD DIIN MAS DAKO ANG PANGINAHANGLAN
Ang ubang magmamantala nagsangyaw lang sa ilang silinganan, apan daghang magmamantala ug payunir ang nangadto sa mga dapit nga wala pa masangyawi abot sa amihanan, sa Longyearbyen sa kaislahan sa Svalbard. Ang pipila ka magmamantala namalhin sa hilit nga mga dapit aron makasangyaw sa maayong balita ug, kon posible, makatukod ug mga kongregasyon.
Pagkaminyo ni Finn ug Tordis Jenssen sa 1950, nahibaloan nila nga may panginahanglan sa Hammerfest, usa sa kinalay-ang mga siyudad sa amihanang bahin sa kalibotan. Si Finn ug Tordis dili kuwartahan, apan sila baskog ug may determinasyon, ug may mga bisikleta. Busa sila nagbisikleta gikan sa Bodø paingon sa Hammerfest, nga may distansiyang mga 900 kilometros. Sa nanungatunga na sila, may pipila ka higala nga mihatag kanilag kuwarta aron makasakayg barko paingon sa ilang destinasyon. Sa Hammerfest, si Finn ug Tordis napuliki sa pagsangyaw ug sa pagpangimbitar alang sa mga pakigpulong publiko ni Finn matag hinapos sa semana. Gipanalanginan ni Jehova ang ilang kakugi, ug sa wala madugay sila nakatukod ug gamayng kongregasyon.
Ang usa sa mga mamumulong sa distritong kombensiyon sa Trondheim sa 1957 nagdasig sa mga igsoon nga palandongon ang pagbalhin sa lugar diin may panginahanglan sa mga magsasangyaw. Si Viggo ug Karen Markussen, nga taga-Stavanger, namati pag-ayo, ug gisiko ni Viggo si Karen. Nakasabot dayon si Karen. ‘Di na mi magdugay sa Stavanger,’ maoy iyang hunahuna. Apan unsay hunahuna sa ilang tulo ka anak nga babaye, nga nag-edad tali sa 11 ug 14 ug mga magmamantala na?
Sa dihang gihisgotan kana sa pamilyang Markussen human sa kombensiyon, nagkauyon sila nga moalagad sa dapit nga dakog panginahanglan. Agig tubag sa ilang sulat, gihangyo sila sa sangang buhatan nga mobalhin sa Brumunddal, diin walay kongregasyon. Busa sa 1958, ilang gibaligya ang ilang modernong balay ug buhatag muwebles, ug mipuyo sa simpleng balay duol sa Brumunddal. Gipanalanginan ni Jehova ang ilang pagsakripisyo, ug sa misunod nga katuigan, daghan sa ilang gitun-an sa Bibliya ang na-Saksi. Sa dihang nagkinaugalingon na ang ilang mga anak ug si Viggo nahimong magtatan-aw sa sirkito, diha nay kongregasyon sa Brumunddal nga may mga 40 ka madasigong magmamantala.
Ang batan-ong mga brader nakatabang usab sa pagpauswag sa intereses sa Gingharian pinaagig pagbalhin sa mga lugar nga walay kongregasyon. Sa 1992, ang pipila ka brader nga payunir, nga kadaghanan mga 19 anyos pa, mibalhin sa Måløy sa Nord Fjord aron duawon kadtong nagpakitag interes. Sila nagkugi sa pagsangyaw ug nagpahigayon dayog mga tigom sa ilang giabangang balay. Ang usa ka interesadong babaye nga ilang gitun-an maabiabihon kaayo ug sama nag ilang inahan. Sa ulahi, usa ka ansiyano ug iyang asawa mibalhin sa Måløy, ug natukod ang usa ka kongregasyon. Ang batan-ong mga brader nalipay sa ilang teritoryo, nga nagdumalag daghang pagtuon sa Bibliya, nag-atimag daghang asaynment sa kongregasyon, ug nagpalig-on sa bag-ong kongregasyon. “Kadto maoy talagsaong kasinatian ug kahigayonan nga mouswag sa espirituwal,” matod sa usa ka brader. Tungod sa pagkugi nila ug sa ubang igsoon, karon duna nay mga 30 ka magmamantala sa Nord Fjord Congregation, ug sila nagdumalag mga 50 ngadto sa 60 ka pagtuon sa Bibliya.
PAGSANGYAW SA UBANG PINULONGAN
Sa milabayng 20 ka tuig o kapin pa, nagkadaghan ang imigrante sa Norway. Busa ang mga kongregasyon naningkamot sa pagsangyaw kanila diha sa ilang pinulongan o sa pinulongan nga ilang masabtan. Ang unang langyawg-pinulongan nga kongregasyon sa Norway natukod sa 1986 ug ginganlag Oslo Latin Congregation kay ang ilang sangyawan mao ang mga nagsultig Kinatsila ug Portuguese, nga kadaghanan taga-Latin America. Sa maong panahon usab, ang ubang magmamantala nag-organisar ug pagsangyaw sa mga nagsultig Iningles sa Oslo. Ang mga igsoon nakahibalag ug daghang interesado, ilabina mga taga-Africa ug Asia. Ang pipila nakaplagan diha sa pagsangyaw sa kadalanan; ang uban diha sa kampo sa mga kagiw. Gigamit usab nila ang direktoryo sa telepono aron mangitag mga tawo nga langyawg apelyido nga lagmit nagsultig Iningles. Nasugdan ang daghang pagtuon sa Bibliya, ug sa 1990, natukod ang Oslo English Congregation.
Sukad niadto, daghang Norwegian nga magmamantala ang naningkamot sa pagtuon ug langyawng pinulongan. Uban sa langyawng mga igsoon, sila nakapormag mga grupo o kongregasyon alang sa mga nagsultig Arabic, Iningles, Ininsek, Kinatsila, Persian, Polish, Punjabi, Russian, Serbo-Croatian, Tagalog, Tamil, ug Tigrinya.
Ang pagsangyaw diha sa senyas nga pinulongan nag-uswag usab. May pipila ka libong amang nga naggamit ug Norwegian nga Senyas nga Pinulongan, ug ang organisasyon naningkamot sa pagtabang kanila. Sa dekada sa 1970, gisugdan sa mga igsoon ang paghubad sa pipila ka tigom, asembliya, ug kombensiyon ngadto sa senyas nga pinulongan, ug sukad niadto, daghang magmamantala ang nakakat-on sa pagsenyas. Ang mga grupo sa senyas nga pinulongan naporma diha sa pipila ka kongregasyon, ug sa 2008 natukod ang unang senyas ug pinulongan nga kongregasyon sa Oslo. Sa tibuok nasod, adunay mga 25 ka amang nga magmamantala, nga naggamit sa mga publikasyon nga nahubad sa Norwegian nga Senyas nga Pinulongan diha sa DVD.
MGA HOSPITAL LIAISON COMMITTEE
Kay ang mga Saksi ni Jehova dili magpaabonog dugo, ang pasyenteng mga Saksi malisdan usahay sa pagpatambal. Aron matabangan sila sa maong mga situwasyon ug mahibalo bahin sa alternatibong mga pagtambal, ang organisasyon naghikayg mga Hospital Liaison Committee (HLC) sa Norway niadtong 1990. Gikan sa 1990 hangtod sa 2010, ang mga brader sa HLC sa Oslo nagpahigayog mga 70 ka miting uban sa mga doktor ug kawani sa mga ospital sa ilang dapit ug nakatabang sa kapig 500 ka kaso. Tungod sa ilang pagkugi, nakakaplag silag daghang doktor nga mokooperar sa mga Saksi, ug ang medikal nga impormasyon nga gitagana sa mga HLC nagdasig sa mas daghang doktor sa paggamit ug mga alternatibo sa pag-abonog dugo. Ang tabang sa mga Patient Visitation Group gipabilhan usab pag-ayo sa mga pasyente ug sa ilang pamilya.
Ang kahinungdanon sa HLC gipakita sa kasinatian ni Helen, usa ka batan-ong payunir. Sa 2007, siya grabeng nasakit ug naospital. Mius-os pag-ayo ang iyang blood count, ug gipugos siya sa mga doktor nga magpaabonog dugo kay kini lamang kono ang makaluwas sa iyang kinabuhi. Sa tabang sa usa ka membro sa HLC, siya gibalhin sa mas dako ug daghag kahimanan nga ospital. Pag-abot ni Helen ug sa iyang inahan didto, gisugat sila sa usa ka membro sa HLC, gipalig-on, ug gitabangan nga makabaton sa gikinahanglang pagtambal. Misugot ang ospital nga dapatan si Helen ug tambal nga makapadaghan sa pulang selula sa iyang dugo. Sa pipila lang ka adlaw, mitaas ang iyang blood count, ug sa wala madugay siya luwas na sa peligro. Karon himsog na usab si Helen ug siya mapasalamaton kaayo nga ang ospital nagtahod sa iyang baroganan. Si Helen ug ang iyang inahan miingon, “Gipabilhan gayod namo ang kahikayan sa organisasyon ug ang pagsuportar ug pag-ampo sa mga igsoon, ug dili gayod namo kini kalimtan.”
PAGSAGUBANG SA PANGDAOT SA MEDIA
Tali sa 1989 ug 1992, ang mga Saksi ni Jehova sa Norway gidaot pag-ayo diha sa mga mantalaan, magasin, radyo, ug TV. Usa sa pangunang mga rason sa pangdaot mao ang pagsunod nato sa sugo sa Bibliya bahin sa pagtratar sa mga napalagpot. (1 Cor. 5:9-13; 2 Juan 10) Tungod niana, ang mga Saksi gitamay diha sa pagsangyaw, trabahoan, ug eskuylahan, ingon man sa mga membro sa pamilya. Bisan tuod ang mga sumusunod ni Jesus dili matingala kon pakaulawan sila, ang pagsagubang niini dili sayon.—Mat. 5:11, 12.
“Lisod ang maong panahon,” matod sa usa ka brader, “apan kadto may mga benepisyo usab. Nagpalihok kadto nako sa pagsusi pag-usab sa Kasulatanhong basehanan sa akong tinuohan. Ang pagpamalandong sa espirituwal nga tagana sa matinumanon ug maalamong ulipon nakapalig-on sa among pagtuo. Busa, sa akong hunahuna kami mas naandam sa pagsagubang sa mga pagsulay.”
“Makapadasig ang kaisog sa mga igsoon niadtong panahona,” nahinumdom ang usa ka magtatan-aw sa sirkito. “Kami nakaamgo nga ang kinamaayohang reaksiyon mao nga magkugi pa mi sa pagsangyaw, lakip diha sa kadalanan. Ikalipay nga daghang Saksi ang positibog reaksiyon.”
Sukwahi sa di-Kasulatanhong panghunahuna nga gipakaylap sa media, matikdi ang giingon sa kanhi napalagpot nga tawo bahin sa sugo sa Bibliya sa pagpalagpot. “Sa dihang napalagpot ko sa edad nga 20,” miingon si Fred, “natukmod ko nga seryosong palandongon ang akong kinabuhi. Makaguol ang maong kahimtang, apan ang pagpalagpot may positibong epekto. Mora bag si Jehova misulti kanako: ‘Dong, kinahanglang magtinarong na ka! Kay kon dili, madaot gyod ka.’ Nakatukmod kadto kanako sa pagbiya sa akong makasasalang mga buhat. Imbes kanunayng maghunahunag kalingawan, akong giseryoso ang kamatuoran. Gawas pa, akong naobserbahan nga ang pipila nako ka higala miuswag sa espirituwal ug kadto nakadasig nako nga maghinulsol.” Ikalipay, si Fred naghinulsol, nagbag-o sa iyang kinabuhi, ug napasig-uli. Siya ansiyano na karon.
“ANDAM SA ADLAW NI JEHOVA”
Bisag ang kadaghanang tawo materyalistiko ug walay interes sa kamatuoran, ang mga alagad ni Jehova padayong nag-una sa makapalig-on-sa-pagtuo nga kalihokan, sama sa adlaw-adlaw nga pagbasa sa Bibliya ug pagtambong sa tigom. Nagkadaghan ang nagpauswag sa ilang ministeryo pinaagig pagregular payunir. Ang usa ka brader nagpadayag sa gibati sa kadaghanan sa dihang siya miingon: “Kon ugma dili pa ko andam sa adlaw ni Jehova, nan dili gayod ko andam sa pag-abot niini. Kinahanglang magpadayon kita sa pag-alagad kay kini moabot gayod.” Dayag, kini nga tinamdan nakatabang sa padayong pag-uswag sukad sa 2001.
Usa ka tagana nga nakadasig sa mga kongregasyon ug nakahatag sa daghang brader ug espirituwal nga edukasyon mao ang Ministerial Training School (karon Bible School for Single Brothers). Ang usa ka estudyante miingon: “Tungod sa matukiong pagtuon sa Bibliya sulod sa walo ka semana, mas napabilhan nako ang kamatuoran. Ang tanang gitudlo sa Bibliya nahimong mas tin-aw ug tinuod kanako!” Sa milabayng duha ka dekada, kapig 60 nga migraduwar ang nakatabang sa pagpalig-on sa mga kongregasyon ug sa pagdasig kanila nga mas magkugi sa buluhaton.
GIMATUTO INGONG MGA SAKSI NI JEHOVA
Ang daghan nga nabawtismohan latas sa katuigan nakakat-on sa kamatuoran gikan sa ilang ginikanan. Ang ubay-ubayng Norwegian nga mga magmamantala maoy ikatulo, ikaupat, o ikalima na nga henerasyon sa mga Saksi. “Kanunay nakong mahunahunaan nga bulahan kaayo ko nga natawo sa pamilya nga masibotong nag-alagad kang Jehova,” matod ni Ivan Gåsodden, nga apo sa tuhod ni Ingebret Andersen, ang unang Estudyante sa Bibliya sa Skien. “Ang personal nga pagtuon, regular nga pagbasa sa Bibliya, ug maayong mga higala nga parehas nakog tumong nakatabang nako nga mobarog sa kamatuoran.” Ang mga anak ni Ivan nga si André ug Richard nagpabili usab sa ilang espirituwal nga kabilin ingong usa sa ilang labing bililhong kabtangan.
“Nagpasalamat gyod ko nga namatuto ko sa pamilyang Saksi,” matod sa payunir nga si Bente Bu, apong babaye ni Magnus Randal, nga nagpayunir sakay sa lansa nga Ruth. “Nalikayan nako ang daghang problema, ug gusto nakong gamiton ang akong kinabuhi sa pagtabang sa uban.”
Ang pipila nga luya sa espirituwal sa batan-on pa nahimong masibotong mga Saksi sa mihamtong na. Pananglitan, si Thomas ug Serine Fauskanger nga taga-Bergen gimatuto sa Kristohanong mga ginikanan, apan hinay ang ilang pag-uswag sa espirituwal. Unsay nakatabang nga mausab ang ilang panglantaw bahin sa pagsimba kang Jehova?
“Sa 2002, usa ka batan-ong brader nga nakatungha sa Ministerial Training School giasayn sa among kongregasyon,” matod ni Thomas. “Iya kong gitabangan sa ministeryo ug sa pagkab-ot ug espirituwal nga mga tumong.”
Sa nag-edad si Thomas ug 25, siya naminyo kang Serine, ug sa 2007, sila namalhin sa Båtsfjord, Finnmark, aron abagan ang magtiayong payunir sa pag-atiman sa mga interesado. Sa wala madugay, si Thomas ug Serine nagpayunir usab. Sa 2009 sila migugol ug tulo ka bulan sa Kjøllefjord, usa ka baryo daplin sa dagat nga wala pa masangyawi, diin sila ug ang pipila ka magmamantala nakasugod ug kapig 30 ka pagtuon sa Bibliya. Dayon, sila namalhin duol sa Kjøllefjord aron maatiman ang mga interesado. Karon, sila magdrayb ug mga tulo ka oras ug tunga paingon didto aron tabangan ang mga interesado. Puliki kaayo sila, apan si Serine miingon: “Ang akong kinabuhi karon simple ug malipayon. Diyutay ra ang among kabtangan, apan diyutay ra usab ang among problema.”
NAGLANTAW SA UNAHAN UBAN ANG PAGTUO KANG JEHOVA
Dako nag kausaban ang kahimtang sukad nga ang Estudyante sa Bibliya nga si Knud P. Hammer ug uban pa misugod sa pagsangyaw sa Norway. Kaniadto, daling namatikdan sa relihiyosong mga tawo nga lahi ang mga alagad ni Jehova kay sila nagtudlo sa kamatuoran diha sa katilingban nga impluwensiyado kaayo sa mga simbahan nga nagtudlog bakak nga mga doktrina. Latas sa katuigan, daghan ang nalipay sa pagkat-on sa Bibliya ug mibarog dayon sa matuod nga pagsimba.
Karon, nausab na ang tinamdan sa mga tawo sa Norway bahin sa relihiyon. Diyutay na lang ang nagtuo sa Diyos, ug giisip nga mapangahason ang pangangkon nga usa lang ang matuod nga relihiyon. Gikinahanglan ang dakong panahon ug paningkamot aron ang mga interesado makabatog kahibalo sa Bibliya ug makaugmad ug pagtuo sa Diyos ug sa Bibliya. Ug sagad, mas dakong panahon ang gikinahanglan aron sila makakat-on sa pagsunod sa mga sukdanan sa Bibliya. Bisan pa niana, si Jehova padayong nagkabig sa sinserong mga tawo, sila man nagpuyo sa hilit nga mga baryo sa kabaybayonan o sa tag-as nga mga bilding sa mga siyudad.—Juan 6:44.
Sama sa kahimtang bisan diin sa kalibotan, ang mga Saksi ni Jehova sa Norway nagpabili sa ilang ‘pribilehiyo sa paghatag ug walay kahadlok nga sagradong pag-alagad’ sa Soberanong Ginoo, si Jehova. (Luc. 1:74) Samtang sila mangita sa mga tawong matarong ug kasingkasing niining halapad nga teritoryo, sila makaaninaw na sa makapahingangha, matahom, ug malinawong kahimtang nga mao ang katuyoan sa Maglalalang alang sa tibuok yuta. Ang mga magsisimba ni Jehova sa Norway, duyog sa ilang maunongong mga igsoon sa tibuok kalibotan, mahinamong nagpaabot sa adlaw nga ang Gingharian magpatuman sa kabubut-on sa Diyos sa tanang suok sa atong matahom nga planeta.—Dan. 2:44; Mat. 6:10.
[Blurb sa panid 106]
Wala kana makapugong kaniya—motambong siya nga magtiniil!
[Blurb sa panid 111]
“Sa akong pagkatulog ako Pentecostal, apan sa akong pagmata ako Saksi ni Jehova na”
[Blurb sa panid 122]
“Aw, di gyod mi makasumpo sa inyong pagtuo”
[Blurb sa panid 157]
‘Dong, kinahanglang magtinarong na ka! Kay kon dili, madaot gyod ka’
[Kahon/Hulagway sa panid 90]
Katibuk-ang Larawan sa Norway
Yuta
Ang Norway ilado sa nindot kaayong mga luok ug kabukiran, ingon man sa linibong kaislahan niini. Way labot ang mga isla sa Svalbard tali sa dakong yuta ug sa North Pole, ang luna sa nasod mas dakog diyutay kay sa Italya. Bisag may mga panahong bugnaw kaayo ang Norway, ilabina sa Arctic sa amihanan, apan kon itandi sa ubang nasod nga nahimutang sa samang distansiya gikan sa ekwetor, ang klima sa kinadak-ang bahin sa Norway maoy kasarangan tungod sa init nga mga sulog ug hangin gikan sa Atlantiko.
Katawhan
Kadaghanan sa lima ka milyong molupyo maoy nitibong mga Norwegian, ug mga 10 porsiyento maoy mga imigrante. Ang panginabuhi sa daghang Sami (nailhang mga Lapp kaniadto) maoy pangisda, pangayam, ug panglit-ag ug mga hayop, ingon man pagbuhig osa.
Pinulongan
Ang opisyal nga pinulongang Norwegian may duha ka matang sa pagsulat—ang Bokmål (Pinulongan sa Libro), nga gigamit sa kadaghanan ug halos pareho sa Danish, ug ang Nynorsk (Bag-ong Norwegian).
Panginabuhi
Ang pangunang kahinguhaan sa nasod mao ang produksiyon sa aseite ug gas ug mga pabrika. Nag-eksport usab silag daghang isda. Mga 3 porsiyento lang sa Norway ang umahan.
Pagkaon
Ang kasagarang pagkaon maoy isda, karne, patatas, tinapay, ug mga produkto sa gatas. Ang Fårikål (linat-ang karnero ug repolyo) maoy naandang potahe. Tungod sa pag-abot sa daghang imigrante sa milabayng katuigan, komon na ang mga potahe gikan sa lainlaing nasod.
[Kahon/Mga hulagway sa panid 95, 96]
Nag-alagad Kang Jehova sa Tibuok Niyang Kusog
THEODOR SIMONSEN
NATAWO 1864
ESTUDYANTE SA BIBLIYA SUKAD 1905
MUBONG IMPORMASYON Kanhi magwawali sa Free Mission Church nga nahimong nagapanawng magtatan-aw.
◼ SA DIHANG nakat-onan ni Theodor sa atong mga publikasyon nga ang doktrina sa impiyernong-kalayo supak sa Bibliya, iya kanang giyagyag diha sa iyang mga wali sa Free Mission Church ug daghang mamiminaw ang nalipay. Apan usa ka adlaw human sa iyang wali, gitunolan siyag gamayng papel nga nag-ingon, “Kadto na ang imong kataposang wali!”
Niadtong 1905 nga si Theodor mihatag sa iyang kataposang wali sa Free Mission Church ug nahimong Estudyante sa Bibliya. Human niadto, mihatag siyag daghang pakigpulong sa gatosan ka mapabilhong Estudyante sa Bibliya. Gibuhi ni Theodor ang iyang pamilya pinaagig pagpamintal ug balay, ug sa hinapos sa semana siya magsangyaw ug manudlo. Kay siya daghag kahibalo sa Bibliya, kalmadong moestorya, ug maayong mangatarongan, si Theodor epektibong magtutudlo. Nindot usab siyag tingog, ug ang iyang mga pakigpulong sagad sugdan ug taposon niyag awit nga duyogan niyag zither.
Sa 1919, gitugot na sa iyang kahimtang nga makaalagad ingong nagapanawng magtatan-aw. Siya nagduaw sa mga kongregasyon sa Norway, Denmark, ug Sweden hangtod sa 1935. Hago ang maong buluhaton, nga naglakip sa pagdasig sa mga kongregasyon ug nahilit nga grupo, ingon man paghatag ug mga pakigpulong sa mga lungsod nga walay Estudyante sa Bibliya. Pananglitan, sulod sa 12 ka bulan, giduaw niya ang 190 ka lugar tali sa Kristiansand sa habagatan ug sa Tromsø sa amihanan. Niadtong panahona, ang mga nagapanawng magtatan-aw moestar lag usa o duha ka adlaw sa usa ka lugar, dayon moadto na sa laing dapit nga bisag unsa ray masakyan.
Bisag pipila ra sa mga dapit nga iyang giduaw ang may mga Estudyante sa Bibliya, daghang interesado ang manambong sa iyang mga pakigpulong. Pananglitan, sa iyang pagduaw sa Bodø sa 1922, siya ug si Anna Andersen, usa ka payunir nga miduaw didto niadtong higayona, misangyaw ug nangimbitar sa mga tawo alang sa pakigpulong. Duha sa mga nanambong ang nainteres, si Johan ug Olea Berntsen. Human sa pakigpulong, gidapit nila sa ilang balay si Theodor ug Anna aron tubagon ang ilang mga pangutana sa Bibliya. Ingong resulta, ang magtiayong Berntsen nahimong unang mga Estudyante sa Bibliya sa Bodø.
Si Theodor gigamit sa pagrekord sa kadaghanang Norwegian nga pakigpulong sa katuigan sa 1930. Siya matinumanon nga nag-alagad hangtod natapos ang iyang yutan-ong kinabuhi sa 1955.
[Kahon/Hulagway sa panid 102]
Siya ‘Naglakaw Uban sa Diyos’
ENOK ÖMAN
NATAWO 1880
NABAWTISMOHAN 1911
MUBONG IMPORMASYON Magtatan-aw sa sangang buhatan gikan sa 1921 hangtod sa 1945.
◼ SA TIN-EDYER pa si Enok didto sa Sweden, nasilsil sa iyang kaisipan ang asoy sa Bibliya bahin kang Enoc kinsa “nagpadayon sa paglakaw uban sa matuod nga Diyos.” (Gen. 5:22) Gusto ni Enok nga sundogon ang alagad sa Diyos nga iyang sangay. Apan 31 anyos na siya sa dihang mas nasabtan niya kon unsaon paglakaw uban sa Diyos pagbasa niya sa unang tomo sa Studies in the Scriptures. Siya nabawtismohan ug nagpayunir. Sa ulahi, siya nag-alagad sa sangang buhatan sa Sweden.
Sa 1917, si Enok gipadala sa Norway aron mag-alagad sa sangang buhatan, ug pagka-1921, siya gitudlo sa pagdumala sa buluhaton sa Norway. Niadtong panahona ang opisina sa Watch Tower Society maoy usa lang ka kuwarto diha sa usa ka bilding diin may apartment ug pedicure salon si Sister Maria Dreyer. Sa pagkaminyo ni Enok ug Maria sa 1922, ilang gigamit ang tibuok apartment ni Maria ingong sangang buhatan. Silang duha nag-uban sa Bethel hangtod sa pagkamatay ni Maria sa 1944. Sa 1953, si Enok nagminyog usab ug mibalik sa pagpayunir. Kay diha kanunay sa iyang hunahuna ang iyang langitnong paglaom, siya matinumanong ‘naglakaw uban sa Diyos’ hangtod sa iyang kamatayon sa 1975.
[Kahon/Hulagway sa panid 110]
“Siya Samag Silaw sa Adlaw”
WILHELM UHRE
NATAWO 1901
NABAWTISMOHAN 1949
MUBONG IMPORMASYON Madasigon sa pagsangyaw bisag paralisado.
◼ SI Wilhelm may sakit sa kaunoran maong naparalisar ang iyang mga bitiis ug naglisod sa pagsulti. Bisan pa niana, sa pagkadungog niya sa maayong balita sa mga 1935, siya misugod sa pagpaambit sa uban sa kahibulongang mga kamatuoran nga iyang nakat-onan. Gigamit niya ang iyang traysikol sa pagsangyaw ug pag-adto nga regular sa piyer sa Sortland sa Vesterålen aron magpatokar ug mga pakigpulong sa Bibliya diha sa ponograpo ug managtag ug mga basahon. Kay siya paralisado ug layo sa mga igsoon, sa 1949 na siya nabawtismohan. Apan siya madasigon sa pagsangyaw. Daghan sa mga nagbiyahe nga midunggo sa maong pantalan nakakat-on sa kamatuoran gikan kaniya, ug na-Saksi pa gani ang uban kanila.
Sa natigulang na si Wilhelm, siya mipuyo sa nursing home sa Tromsø. Sa tabang sa ubang magmamantala, siya padayong nagsangyaw pinaagig sulat. Kay mahigalaon ug maayog kinaiya, ang uban nadasig kaayo kaniya, lakip na ang mga kawani sa nursing home. Sa dihang siya namatay, ang manedyer miingon: “Kami kanunayng malipay nga mosulod sa iyang kuwarto. Tungod sa iyang pagtuo, siya samag silaw sa adlaw.”
[Kahon/Hulagway sa panid 113]
Gituman Niya ang Iyang Saad
JOHANNES KÅRSTAD
NATAWO 1903
NABAWTISMOHAN 1931
MUBONG IMPORMASYON Nagpayunir sakay sa lansa sulod sa walo ka tuig.
◼ SA 1929, si Johannes naospital kay gitesis (TB). Siya misugod pagbasa sa Bibliya ug misaad sa Diyos nga moalagad Kaniya kon maayo siya sa iyang sakit.
Sa hapit nang mogawas sa ospital, ikag kaayo niyang gibasa ang pipila ka libro sa mga Estudyante sa Bibliya. Sa ulahi, nakabaton siyag dugang mga libro nga ang matag usa gibasa niyag kaupat o kalima, ug sa wala madugay gipaambit niya sa uban ang mga kamatuoran nga iyang nakat-onan. Pagkaayo niya, siya miadto sa Bergen aron duawon si Brader Ringereide, kinsa misugyot kaniya nga magpayunir. Bisag dili pa kaayo hanas nga mosangyaw, siya wala magpanuko sa pagpayunir.
Gikan sa 1931 hangtod sa 1938, siya nagpayunir sakay sa lansa nga Ester, ug mga usa ka tuig usab sa lansa nga Ruth, nga nagtadlas sa kabaybayonan paamihanan sa Tromsø. Sa 1939, si Johannes nahimong nagapanawng magtatan-aw sa sidlakang Norway, ug nag-alagad usab sa Bethel sa makadiyot. Human sa Gubat sa Kalibotan II, siya naminyo kang Sigrid, ug sila nag-uban sa pagpayunir. Sa 1995, natapos ni Johannes ang iyang yutan-ong kinabuhi sa Fredrikstad.
[Kahon/Hulagway sa panid 132]
Pagsangyaw sa Patag
RANDI HUSBY
NATAWO 1922
NABAWTISMOHAN 1946
MUBONG IMPORMASYON Bug-os panahong alagad sukad sa 1946.
◼ ANG ginikanan ni Randi na-Saksi niadtong 1938 ug sa ulahi, si Randi na-Saksi usab. Sa 1946, siya gidapit nga moalagad sa Bethel, diin nahimamat niya ang batan-ong brader nga si Kjell Husby. Sila nagkatrato, nagminyo, ug nagpayunir. Sila matagbawon gayod sa lainlaing pribilehiyo sa bug-os panahong pag-alagad hangtod sa pagkamatay ni Kjell sa 2010.
Niining ulahi, si Randi maglisod na sa pagsaka sa hagdan o sa mga tungason tungod sa problema sa bitiis. Apan makalakaw ra siya sa patag ug sagad mosangyaw siya sa kadalanan ug sa mga tindahan sa Trondheim. Aron makasangyaw sa lainlaing tawo nga iyang mahimamat, pirme siyang magdalag literatura sa labing menos walo ka pinulongan. Gawas pa, ihatod siya sa mga igsoon sakay sa ilang sakyanan ngadto sa iyang mga ruta sa magasin.
Si Randi dili na makahimo ug sama kaniadto. Apan siya malipayon ug matagbawon gihapon sa iyang bug-os-kalag nga pag-alagad kay nahibalo nga si Jehova dili ‘malimot sa iyang buhat ug sa gugma nga iyang gipakita alang sa Iyang ngalan.’—Heb. 6:10.
[Kahon/Mga hulagway sa panid 149, 150]
Ang Gahom sa Pulong sa Diyos Nakapausab Kaniya
VIKTOR UGLEBAKKEN
NATAWO 1953
NABAWTISMOHAN 1981
MUBONG IMPORMASYON Kanhing kriminal nga nakalingkawas sa paghasi sa mga demonyo ug pagkaadik sa droga.
◼ SI Viktor nagsugod ug gamit ug hashish ug uban pang droga sa batan-on pa ug ngadtongadto nalangkit sa mga krimen. Siya dugay nang interesado sa Bibliya, ug sa 1979, kay gikapoy na sa daotang pagkinabuhi, siya naghunahuna kon matabangan ba siya sa Pulong sa Diyos. Apan, sa pagsusi niya sa lainlaing relihiyon, siya nahigawad ug wala matagbaw.
Ngadtongadto, si Viktor naghunahuna nga maghikog tungod sa depresyon. Dayon, nakadawat siyag sulat gikan sa iyang ig-agaw sa Bergen nga nagtuon uban sa mga Saksi ni Jehova. Siya miadto sa Bergen ug nagtuon usab. Sa sinugdan, buot niyang pamatud-an nga sayop ang mga Saksi. Apan kay mahunahunaon sa kalikopan, siya nalipay sa pagkahibalo nga ang Diyos ‘maglaglag sa mga nagalaglag sa yuta’ ug maghimo sa yuta nga usa ka paraiso.—Pin. 11:18.
Si Viktor mitambong dayon sa tigom uban sa iyang ig-agaw, ug siya nakadayeg sa kaayo ug sa pag-abiabi kaniya diha sa Kingdom Hall ug sa balay sa mga Saksi. Ang iyang nadungog ug nakita nagkombinsir kaniya nga kinahanglan niyang usbon ang iyang kinabuhi ug ihunong ang paggamit ug droga. Tungod sa iyang mapinadayonon ug tim-os nga pag-ampo, ang gahom sa Pulong sa Diyos ug sa balaang espiritu nakapausab sa iyang kinabuhi.—Luc. 11:9, 13; Heb. 4:12.
Dili sayon ang naagian ni Viktor aron makuwalipikado sa bawtismo. Sa tabang lamang ni Jehova nga siya nakalingkawas sa paghasi sa mga demonyo ug nakabuntog sa bisyo sa droga human mapakyas sa duha ka beses. Siya natabangan sa pagpalig-on sa usa ka ansiyano nga “ingon sa usa ka amahan nga magapakitag kaluoy sa iyang mga anak, si Jehova nagpakitag kaluoy kanila nga nahadlok kaniya.” (Sal. 103:13) Si Viktor padayong miuswag sa espirituwal ug nabawtismohan sa 1981. Kinahanglan pa niyang silbihan ang sentensiya sa nahimo niyang krimen, apan pagkagawas sa prisohan, siya nagpayunir dayon. Sukad niadto, siya nagkalipay sa pagtabang sa uban nga mahimong mga alagad ni Jehova. Siya ilabinang malamposon sa pagsangyaw diha sa mga prisohan, ug duha ka binilanggo nga iyang gitun-an ang na-Saksi.
Si Viktor nahimong kasaligang ulo sa pamilya ug ansiyano. Siya payunir gihapon uban sa iyang asawa, si Tone, ug anak nga lalaki. “Ang ministeryo maoy usa sa mga butang nga nakapausab kanako,” matod niya. “Mapasalamaton kaayo ko kang Jehova nga akong ikapaambit sa uban ang bililhong espirituwal nga mga bahandi.”
[Kahon/Hulagway sa panid 152]
Gipili Niya ang Mas Importanteng Butang
TOM FRISVOLD
NATAWO 1962
NABAWTISMOHAN 1983
MUBONG IMPORMASYON Magdudulag saker nga gustong moalagad kang Jehova.
◼ DIHANG 20 anyos pa si Tom, siya membro sa usa ka inilang tem sa saker sa Norway ug may posibilidad nga mabantog ug masapian. Ang iyang inahan usa na ka Saksi ni Jehova. Usa ka adlaw niana, si Tom gitanyagag pagtuon sa Bibliya sa usa ka batan-ong payunir nga miduaw sa iyang inahan. Gidawat niya kana apan miingon nga di niya gustong mag-Saksi.
Si Tom natandog sa mainitong pag-abiabi sa mga igsoon sa pagtambong niya sa tigom. Namatikdan usab niya nga sundan sa tanan ang pagbasa sa Bibliya panahon sa tigom. “Tungod gayod sa Bibliya nga buotan kaayo kining mga tawhana,” maoy hunahuna ni Tom.
Ngadtongadto, natino ni Tom nga nakaplagan niya ang kamatuoran ug gusto niyang moalagad kang Jehova. Apan, sa unsang paagi makombinsir ang tem nga buhian ang usa nila ka maayong magdudula? Katingalahan nga human niya isaysay sa mga tagdumala sa tem nga gusto niyang gamiton ang iyang kinabuhi alang sa mas importanteng butang kay sa saker, sila misugot nga dili na niya humanon ang kontrata.
Si Tom nabawtismohan sa 1983 ug pagka-1985 siya nagpayunir. Sa 1987, siya ug si Viktor Uglebakken mibalhin sa Hammerfest, diin mas dako ang panginahanglan. Sa ulahi, si Tom nahimong magtatan-aw sa sirkito, ug karon nag-alagad sa Bethel uban sa iyang asawa, si Kristina.
[Chart/Mga hulagway sa panid 162, 163]
HINUNGDANONG PANGHITABO SA Norway
1890
1892 Si Knud P. Hammer nagsugod pagsangyaw sa Norway.
1900
1900 Unang kongregasyon natukod.
1904 Opisina gibuksan sa Kristiania (Oslo).
1905 Unang asembliya gihimo sa Kristiania.
1909 ug 1911 Si C. T. Russell miduaw sa Norway.
1910
1914 Gitudlo ang unang nagapanawng magtatan-aw.
1914-1915 Daghan ang mitan-aw sa “Photo-Drama of Creation.”
1920
1920-1925 “Minilyong Buhi Karon Dili na Gayod Mamatay!” gipakigpulong sa tibuok Norway.
1925 The Golden Age (Pagmata!) gipatik sa Norwegian.
1928-1940 Mga lansa gigamit sa pagsangyaw sa mga baryo duol sa baybayon.
1930
1940
1940-1945 Pagsangyaw nagpadayon bisag gisupak panahon sa gubat.
1945 Ang Bantayanang Torre gipatik sa Norwegian.
1948 Miabot ang unang mga misyonaryo nga gibansay sa Gilead.
1950
1950 Korte Suprema milaban sa katungod sa pagsangyaw gamit ang literatura.
1960
1965 Internasyonal nga asembliya gipahigayon sa Oslo.
1970
1980
1984 Bag-ong sangang buhatan gipahinungod.
1990
1990 Gitudlo ang mga Hospital Liaison Committee.
1994 Assembly Hall sa Oslo gipahinungod.
1996 Kompletong Bag-ong Kalibotang Hubad sa Norwegian giluwatan.
2000
2010
2011 Bag-ong kinatas-ang ihap sa regular ug oksilyare payunir, magmamantala, ug tumatambong sa Memoryal.
[Graph/Hulagway sa panid 159]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Magmamantala
Payunir
10,000
8,000
6,000
4,000
2,000
1920 1935 1950 1965 1980 1995 2010
[Mga mapa sa panid 91]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
SWEDEN
STOCKHOLM
Örebro
Gulf of Bothnia
FINLAND
HELSINKI
Gulf of Finland
BALTIC SEA
DENMARK
COPENHAGEN
NORWAY
OSLO
Kjøllefjord
Båtsfjord
Vardø
Kirkenes
Karasjok
Hammerfest
Alta
Finnmarksvidda
Kautokeino
Tromsø
Harstad
Narvik
Sortland
Hennes
Svolvær
Bodø
Rørvik
Namsos
Steinkjer
Trondheim
Kristiansund
Måløy
Florø
Bergen
Haugesund
Stavanger
Egersund
Kristiansand
Arendal
Skien
Kongsberg
Drammen
Hønefoss
Gjøvik
Lillehammer
Brumunddal
Hamar
Kongsvinger
Ski
Askim
Moss
Halden
Fredrikstad
Oslo Fjord
NORTH SEA
NORWEGIAN SEA
Andøya Island
Bleik
Svalbard Archipelago
Longyearbyen
MGA LALAWIGAN
Finnmark
Troms
Telemark
Vestfold
[Hulagway sa panid 88]
Si Knud Pederson Hammer
[Mga hulagway sa panid 88, 89]
Reine, amihanang Norway
[Hulagway sa panid 92]
Mga igsoon sa Skien Congregation sa 1911, uban ni Ingebret ug Berthe Andersen
[Hulagway sa panid 93]
Si Viktor Feldt
[Hulagway sa panid 94]
Si Hallgerd Holm (1), Theodor Simonsen (2), ug Lotte Holm (3)
[Mga hulagway sa panid 98]
Unang mga payunir: (1) Helga Hess, (2) Andreas Øiseth, (3) Karl Gunberg, (4) Hulda Andersen, ug (5) Anna Andersen
[Hulagway sa panid 100]
Ang “Peoples Pulpit”
[Hulagway sa panid 104]
Ang Norwegian nga “Golden Age”
[Hulagway sa panid 106]
Si Even Gundersrud
[Hulagway sa panid 107]
Ang mga igsoon sa Skien Congregation sagad mosakayg trak sa dihang mosangyaw sa sikbit nga mga lugar
[Hulagway sa panid 108]
Si Torkel Ringereide
[Hulagway sa panid 109]
Si Olaf Skau
[Mga hulagway sa panid 114]
Si Karl Gunberg ang kapitan sa lansa nga “Elihu”
[Mga hulagway sa panid 115]
Si Johannes Kårstad maoy nagdumala sa lansa nga “Ester”
[Mga hulagway sa panid 116]
Si Andreas Hope ug Magnus Randal nagpayunir sakay sa lansa nga “Ruth”
[Hulagway sa panid 117]
Ang aurora borealis sa amihanang Norway
[Hulagway sa panid 118]
Si Solveig Løvås
[Hulagway sa panid 119]
Si Andreas ug Sigrid Kvinge
[Hulagway sa panid 124]
Sekretong asembliya sa lasang duol sa Ski
[Hulagway sa panid 127]
Si Marvin Anderson ug iyang asawa, si Karen
[Hulagway sa panid 128]
Depedal nga imprentahan
[Hulagway sa panid 129]
Kombensiyon sa Bergen, 1946
[Hulagway sa panid 130]
Si Svanhild Neraal, 1961
[Hulagway sa panid 133]
Ang lansa ni Arnulf sagad gamiton sa pagsangyaw
[Hulagway sa panid 135]
Si Gunnar Marcussen (1) ug Hans Peter Hemstad (2) mao ang unang mga taga-Norway nga migraduwar sa Gilead
[Hulagway sa panid 138]
Mga tolda nga giestaran sa mga delegado sa “Pulong sa Kamatuoran” Internasyonal nga Asembliya
[Hulagway sa panid 139]
Si Paul Bruun
[Hulagway sa panid 142]
Si Hartvig Mienna ug ang ubang igsoon nag-snowmobile sa dihang nagsangyaw sa mga Sami
[Hulagway sa panid 144]
Pagtukod sa sangang buhatan nga gisugdan sa 1981
[Hulagway sa panid 145]
Sangang buhatan karon
[Hulagway sa panid 147]
Assembly Hall sa Oslo
[Hulagway sa panid 160]
Tungod sa pagtudlo sa Bibliya diha sa pamilya, ang misunod nga mga henerasyon nahimong matinumanong mga alagad ni Jehova
