1, 2. Unsang mga hagit ug mga kalipay ang mahimong dad-on sa pagkatin-edyer?

 ANG pagkaanaay anak nga tin-edyer diha sa balay dakog kalainan sa pagkaanaay singko-anyos o bisan diyes-anyos nga bata. Ang panahon sa pagkatin-edyer may kaugalingong mga hagit ug mga suliran, apan makadala usab kinig kasadya ug mga ganti. Gipakita sa mga panig-ingnan sama nila Jose, David, Josias, ug Timoteo nga ang mga batan-on mahimong makalihok nga kasaligan ug makabaton ug maayong relasyon uban kang Jehova. (Genesis 37:2-11; 1 Samuel 16:11-13; 2 Hari 22:3-7; Buhat 16:1, 2) Daghang tin-edyer karon ang nakapamatuod sa susamang butang. Tingali, nakaila ka sa pipila kanila.

² Apan, alang sa pipila ang panahon sa pagkatin-edyer maoy masamokong panahon. Ang mga batan-on makasinatig maayo ug dili-maayong mga buot. Hayan gusto sa mga bayong ug mga dalagita nga mahimong mas independente, ug malagmit nga mayugot sila sa mga limitasyon nga ipahamtang kanila sa ilang mga ginikanan. Bisan pa, tataw nga wala pay kasinatian ang maong mga batan-on ug nanginahanglan pa ug mahigugmaon, mapailobong tabang gikan sa ilang mga ginikanan. Oo, ang katuigan sa pagkatin-edyer makapaukyab, apan makapalibog usab kini​—pareho alang sa mga ginikanan ug alang sa mga tin-edyer. Sa unsang paagi matabangan ang mga batan-on sulod sa maong mga tuig?

3. Sa unsang paagi mahatagan sa mga ginikanan ang ilang nagkahingkod nga anak ug maayong kahigayonan sa kinabuhi?

³ Ang mga ginikanan nga nagasunod sa tambag sa Bibliya naghatag sa ilang batan-ong mga anak ug labing maayong kahigayonan nga mahimo aron makalusot nga malamposon sa maong mga pagsulay ngadto sa responsableng pagkahamtong.  Sa tanang kayutaan ug sa tanang yugto sa panahon, ang mga ginikanan ug mga tin-edyer nga parehong nagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya gipanalanginan sa kalamposan.​—Salmo 119:1.

4. Nganong ang suod nga pagpakig-estorya ilabinang mahinungdanon sa panahon sa pagkatin-edyer?

⁴ Ang Bibliya nag-ingon: “Adunay pagkapakyas sa mga laraw sa dihang walay suod nga pakig-estorya.” (Proverbio 15:22) Kon kinahanglanon ang suod nga pakig-estorya sa dihang batabata pa ang mga anak, ilabina kining mahinungdanon sa panahon sa pagkatin-edyer​—sa dihang ang mga batan-on malagmit nga mogugol ug menos nga panahon sa balay ug mas dakong panahon nga nakig-uban sa mga higala sa tunghaan o sa laing mga kauban. Kon walay suod nga pakig-estorya​—walay matinud-anon ug prangkang komunikasyon tali sa mga anak ug mga ginikanan​—ang mga tin-edyer mahimong mga estranyo diha sa balay. Busa sa unsang paagi magpabiling bukas ang mga linya sa komunikasyon?

5. Sa unsang paagi gidasig ang mga tin-edyer nga lantawon ang butang may kalabotan sa pakigkomunikar uban sa ilang mga ginikanan?

⁵ Ang mga tin-edyer ug mga ginikanan kinahanglang motuman sa ilang bahin niining butanga. Tinuod, mahimong mas lisdan ang mga batan-on nga makig-estorya sa ilang mga ginikanan kay niadtong sila batabata pa. Bisan pa, hinumdomi nga “sa dihang walay maalamong direksiyon, ang katawhan mangapukan; apan adunay kaluwasan diha sa panon sa mga magtatambag.” (Proverbio 11:14) Kining mga pulonga mapadapat sa tanan, bata ug tigulang. Ang mga tin-edyer nga nakaila niini makasabot nga gikinahanglan gihapon nila ang maalamong direksiyon, sanglit labaw nga komplikado ang mga suliran nga giatubang nila kay kaniadto. Kinahanglang ilhon nila nga ang ilang magtutuong mga ginikanan kuwalipikado kaayo ingong mga magtatambag tungod kay sila mas eksperyensiyado sa kinabuhi ug nakapakita na sa ilang mahigugmaong kahingawa latas sa daghang katuigan. Busa, niining yugtoa sa ilang kinabuhi, ang  maalamong mga tin-edyer dili magpalayo sa ilang mga ginikanan.

6. Unsang tinamdan ang batonan sa maalamon ug mahigugmaong mga ginikanan sa pagpakigkomunikar uban sa ilang mga anak nga tin-edyer?

⁶ Ang prangkang komunikasyon nagkahulogan nga tinoon sa ginikanan nga maduolan siya sa dihang bation sa tin-edyer ang panginahanglang makig-estorya. Kon ikaw usa ka ginikanan, tinoa nga ikaw maduolan ug andam nga makigkomunikar. Mahimong dili kini sayon. Ang Bibliya nag-ingon nga adunay “panahon sa paghilom ug panahon sa pagsulti.” (Ecclesiastes 3:7) Sa dihang bation sa imong anak nga tin-edyer nga panahon na aron siya mosulti, malagmit mao na kini ang panahon nga ikaw mohilom. Tingali ang maong panahon gigahin na nimo alang sa personal nga pagtuon, pagpahayahay, o pagtrabaho sa balay. Apan, kon ang imong anak nga batan-on buot makig-estorya kanimo, paningkamoti nga usbon ang imong mga plano ug paminawi siya. Kay kon dili, malagmit nga siya dili na mosulay pag-usab. Hinumdomi ang panig-ingnan ni Jesus. Sa usa ka okasyon, nakatagal na siya ug panahon aron magpahayahay. Apan sa dihang nagpunsisok na ang mga tawo sa palibot aron maminaw kaniya, iyang gihiklin ang pagpahulay ug gisugdan sila sa pagtudlo. (Marcos 6:30-34) Kadaghanan sa mga tin-edyer nakaila nga ang ilang mga ginikanan puliki kaayo, apan gikinahanglan nila ang pasalig nga ang ilang mga ginikanan maduolan kon gikinahanglan. Mao nga, himoa ang imong kaugalingon nga maduolan ug magmasinabtanon.

7. Unsay gikinahanglan nga likayan sa mga ginikanan?

⁷ Sulayi ang paghinumdom kon unsay kahimtang niadtong ikaw usa pa ka tin-edyer, ug ayawg wad-a ang imong katistis! Ang mga ginikanan kinahanglang magsaya uban sa ilang mga anak. Sa dihang adunay libreng panahon, giunsa kana sa paggugol sa mga ginikanan? Kon gusto nila kanunay nga gamiton ang ilang libreng panahon sa pagbuhat sa mga butang nga wala maglakip sa ilang pamilya, ang ilang mga anak nga tin-edyer dali rang makamatikod. Kon makahinapos ang mga batan-on nga labaw silang gipabilhan sa mga higala sa tunghaan kay sa ilang mga ginikanan, sila masugamak gayod sa mga suliran.

8. Sa unsang paagi masilsil diha sa mga bata ang apresasyon alang sa pagkamatinud-anon, kuging pagtrabaho, ug hustong panggawi?

⁸ Kon ang mga ginikanan wala pa makasilsil diha sa ilang mga anak sa apresasyon sa pagkamatinud-anon ug pagkakugihan, kinahanglang buhaton nila kana sa panahon sa pagkatin-edyer. (1 Tesalonica 4:11; 2 Tesalonica 3:10) Mahinungdanon usab alang kanila nga tinoon nga kinasingkasing nga gituohan sa ilang mga anak ang kahinungdanon sa pagkinabuhi sa matarong ug hinlong kinabuhi. (Proverbio 20:11) Niining bahina daghan ug igakomunikar ang usa ka ginikanan pinaagig panig-ingnan. Maingon nga ang dili-magtutuong mga bana mahimong “mangakabig nga walay pulong pinaagi sa panggawi sa ilang mga asawa,” ang mga tin-edyer usab makakat-on ug hustong mga prinsipyo pinaagi sa panggawi sa ilang mga ginikanan. (1 Pedro 3:1) Sa gihapon, ang panig-ingnan lamang dili igo, sanglit ang mga anak naladlad usab sa daghang daotang mga panig-ingnan ug sa bul-og sa madanihong propaganda sa gawas sa balay. Busa, ang mahigugmaong mga ginikanan kinahanglang masayod sa mga panglantaw sa ilang mga anak nga tin-edyer may kalabotan sa ilang nakita ug nadunggan, ug kini nagkinahanglag makahuloganong mga pakigkabildohay.​—Proverbio 20:5.

9, 10. Nganong tinoon sa mga ginikanan nga matudloan ang ilang mga anak mahitungod sa seksuwal nga mga butang, ug sa unsang paagi nila kini himoon?

⁹ Kini ilabinang tinuod may kalabotan sa seksuwal nga  mga butang. Mga ginikanan, hilasan ba kamo sa paghisgot ug sekso uban sa inyong mga anak? Bisan pag hilasan kamo, paningkamoti nga buhaton kana, tungod kay tino nga makakat-on ra ang inyong mga anak nga batan-on bahin sa maong butang gikan sa laing tawo. Kon dili sila makakat-on gikan kaninyo, kinsay nasayod kon unsang matanga sa tinuis nga impormasyon ang ilang makuha? Sa Bibliya, wala likayi ni Jehova ang paghisgot ug seksuwal nga mga butang, ug ang mga ginikanan dili usab angay molikay niana.​—Proverbio 4:1-4; 5:1-21.

¹⁰ Salamat na lang, may tin-awng giya gikan sa Bibliya bahin sa seksuwal nga panggawi, ug ang Watchtower Society nakapatik ug daghang mapuslanong impormasyon nga nagpakita nga ang maong giya mapadapat gihapon sa modernong kalibotan. Nganong dili pahimuslan ang maong tabang? Pananglitan, nganong dili repasohon uban sa inyong anak nga lalaki o anak nga babaye ang haom nga mga kapitulo sa Tomo 1 ug 2 sa Mga Pangutanang Gisukna sa mga Batan-on​—Mga Tubag nga Mosaler? Malagmit nga makuratan ka gayod sa mga resulta.

11. Unsay labing epektibong paagi nga ang mga ginikanan magtudlo sa ilang mga anak kon unsaon pag-alagad kang Jehova?

¹¹ Unsay labing mahinungdanong ulohan nga angay hisgotan sa mga ginikanan ug mga anak? Gipunting kini ni apostol Pablo sa dihang siya nagsulat: “Padayong matutoa [ang inyong mga anak] diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Ang mga anak kinahanglang padayong makakat-on mahitungod kang Jehova. Sa partikular, kinahanglang makat-onan nilang higugmaon siya, ug kinahanglang gusto nila siyang alagaran. Dinhi, usab, dako ang mahimong ikatudlo sa maayong sulondan. Kon nakita sa mga ulitawhay ug dalagita nga gihigugma sa ilang mga ginikanan ang Diyos ‘uban sa ilang tibuok kasingkasing ug sa ilang tibuok kalag ug sa ilang tibuok hunahuna’ ug nga nagpatungha kinig maayong mga bunga diha sa mga kinabuhi sa ilang mga ginikanan, malagmit nga sila maimpluwensiyahan sa pagbuhat ug susama. (Mateo 22:37) Sa samang paagi, kon nakita sa mga batan-on nga makataronganon  ang panglantaw sa ilang mga ginikanan mahitungod sa materyal nga mga butang, nga ginauna ang Gingharian sa Diyos, matabangan sila nga ugmaron ang samang tinamdan sa hunahuna.​—Ecclesiastes 7:12; Mateo 6:31-33.

12, 13. Unsang mga punto ang angay huptan sa hunahuna aron ang pagtuon sa pamilya magmalamposon?

¹² Ang senemanang pagtuon sa Bibliya sa pamilya maoy usa ka talagsaong tabang sa pagpakigkomunikar ug espirituwal nga mga sukdanan ngadto sa mga batan-on. (Salmo 119:33, 34; Proverbio 4:20-23) Ang pagbaton sa ingong regular nga pagtuon mahinungdanon. (Salmo 1:1-3) Angayng ilhon sa mga ginikanan ug sa ilang mga anak nga ang ubang mga kalihokan kinahanglang hikayon nga ulahi sa pagtuon sa pamilya, dili ang kasukwahi. Dugang pa, mahinungdanon ang hustong tinamdan aron ang pagtuon sa pamilya mahimong epektibo. Matod sa usa ka amahan: “Ang yawi mao nga idasig sa konduktor ang di-estrikto apan matinahorong kahimtang panahon sa pagtuon sa pamilya​—dili-pormal apan dili sab tiawtiaw. Malagmit dili kanunay dali nga makab-ot ang hustong pagkatimbang, ug gikinahanglan kanunay sa mga batan-on ang pagpasibo sa tinamdan. Kon dili maayo ang dagan sa usa  o duha ka panahon, paglahutay ug maglaom sa sunod nga higayon.” Ang samang amahan nag-ingon nga sa iyang pag-ampo sa pagsugod sa matag pagtuon, sa espisipiko mangayo siyag tabang kang Jehova alang sa hustong panglantaw niadtong tanang hingtungdan.​—Salmo 119:66.

¹³ Ang pagdumalag pagtuon sa pamilya maoy responsabilidad sa magtutuong mga ginikanan. Tinuod, malagmit ang pipila ka ginikanan dili-maayong mga magtutudlo, ug mahimong nalisdan sila nga makakitag mga paagi sa paghimo nga makaiikag ang pagtuon sa pamilya. Bisan pa, kon gimahal nimo ang imong mga anak nga tin-edyer “diha sa buhat ug sa kamatuoran,” tinguhaon nimo nga matabangan sila sa mapaubsanon ug matinud-anong paagi aron mouswag sa espirituwal. (1 Juan 3:18) Mahimo silang moreklamo usahay, apan malagmit nga masabtan ra nila ang inyong halalom nga kabalaka alang sa ilang kaayohan.

14. Sa unsang paagi ang Deuteronomio 11:18, 19 mapadapat sa dihang mokomunikar ug espirituwal nga mga butang sa mga tin-edyer?

¹⁴ Ang pagtuon sa pamilya dili lamang mao ang okasyon sa pagkomunikar sa mga butang nga mahinungdanon sa espirituwal. Nahinumdoman ba nimo ang sugo ni Jehova sa mga ginikanan? Siya nag-ingon: “Ibutang ninyo kining akong mga pulong sa inyong kasingkasing ug sa inyong kalag ug ihigot ninyo sila ingon nga timaan sa inyong kamot, ug mahimo sila nga mga timaan sa agtang sa tunga sa inyong mga  mata. Kini igatudlo usab ninyo sa inyong mga anak, nga magasulti bahin kanila kung magalingkod ikaw sa imong balay ug kung molakaw ikaw sa dalan ug kung mohigda ikaw ug kung mobangon ikaw.” (Deuteronomio 11:18, 19; tan-awa usab ang Deuteronomio 6:6, 7.) Kini wala magpasabot nga ang mga ginikanan kinahanglang magwali kanunay sa ilang mga anak. Apan ang usa ka mahigugmaong ulo sa pamilya angay nga magmaalisto kanunay alang sa mga kahigayonan nga mapalig-on ang espirituwal nga panglantaw sa iyang pamilya.

15, 16. (a) Unsa ang disiplina? (b) Kinsay responsable sa pagpahamtang ug disiplina, ug kinsa ang may responsabilidad sa pagtino nga kini paminawan?

¹⁵ Ang disiplina maoy pagbansay nga nagatul-id, ug kini naglakip sa komunikasyon. Ang ideya sa disiplina mas labaw nga nagpasabot sa pagtul-id inay sa silot​—bisan tuod ang silot mahimong gikinahanglan. Gikinahanglan sa imong mga anak ang disiplina sa dihang sila mas bata pa, ug karon nga sila mga tin-edyer na, gikinahanglan gihapon nila ang pipila ka matang niana, tingali mas labaw pa gani. Ang maalamong mga tin-edyer nasayod nga kini tinuod.

¹⁶ Ang Bibliya nagaingon: “Si bisan kinsa nga buang walay pagtahod sa disiplina sa iyang amahan, apan si bisan kinsang nagatagad sa pagbadlong maoy maalamon.” (Proverbio 15:5) Daghan kitag makat-onan gikan sa maong teksto. Kini nagpasabot nga ang disiplina igahatag. Ang usa ka tin-edyer dili ‘makatagad sa pagbadlong’ kon wala kini ihatag. Ang responsabilidad sa pagpahamtang ug disiplina gihatag ni Jehova ngadto sa mga ginikanan, ilabina sa amahan. Hinunoa, ang responsabilidad alang sa pagpaminaw sa maong disiplina anaa sa tin-edyer. Makakat-on siya ug daghan pa ug makahimog menos nga mga sayop kon iyang paminawan ang maalamong disiplina sa iyang amahan ug inahan. (Proverbio 1:8) Ang Bibliya nag-ingon: “Ang kawalad-on ug kaulaw modangat kaniya nga magadumili sa pagsaway, apan kadtong manumbaling sa pagbadlong pagapasidunggan.”​—Proverbio 13:18.

17. Unsang pagkatimbang ang gikinahanglang tinguhaon sa mga ginikanan sa dihang magpahamtang ug disiplina?

 ¹⁷ Sa dihang nagadisiplina sa mga tin-edyer, nagkinahanglag pagkatimbang ang mga ginikanan. Angayng likayan nila nga mahimong estrikto kaayo nga ilang mapalagot ang ilang anak, tingali madaot pa gani ang pagsalig-sa-kaugalingon sa ilang mga anak. (Colosas 3:21) Ug bisan pa niana ang mga ginikanan dili gustong mahimong matugoton pag-ayo nga ang ilang mga anak mahikawan ug mahinungdanong pagbansay. Ang maong pagkamatugoton mahimong makadaot. Ang Proverbio 29:17 nagaingon: “Pitola ang imong anak ug siya magahatag kanimo ug pahulay ug magahatag ug dakong kahimuot sa imong kalag.” Hinunoa, ang bersikulo 21 nagaingon: “Kon patumanan sa usa ang iyang sulogoon gikan sa pagkabata, sa iyang ulahing katuigan mahimo pa gani siyang dili mapasalamaton.” Bisan tuod kining maong bersikulo naghisgot mahitungod sa usa ka sulogoon, samang mapadapat kini kang bisan kinsa nga bata diha sa panimalay.

18. Pamatuod sa unsa ang disiplina, ug unsay likayan sa dihang ang mga ginikanan magpahamtang ug dili-mabalhinong pagdisiplina?

¹⁸ Sa pagkamatuod, ang hustong disiplina maoy usa ka pamatuod sa pagmahal sa ginikanan alang sa iyang anak. (Hebreohanon 12:6, 11) Kon ikaw usa ka ginikanan, nasayod ka nga lisod ipadayon ang dili-mabalhinon, makataronganon nga disiplina. Alang sa kalinaw, daw mas sayon nga tugotan ang gahig-ulong tin-edyer sa pagbuhat kon unsay iyang gusto. Hinunoa, sa kadugayan ang ginikanan nga mosunod niining paagiha magaani ug usa ka panimalay nga walay kontrol.​—Proverbio 29:15; Galacia 6:9.

19, 20. Sa unsang paagi madumala sa maalamong paagi sa mga ginikanan ang butang may kalabotan sa kalingawan alang sa ilang mga anak nga tin-edyer?

¹⁹ Sa unang mga panahon ang mga anak kasagaran gidahom nga motabang sa buluhaton sa balay o sa uma. Karon daghan sa mga tin-edyer daghag walay-nagbantay nga libreng panahon. Aron magamit ang maong panahon, ang komersiyal nga kalibotan nagtagana ug daghan kaayong materyal sa pagpuno sa libreng panahon. Idugang sa maong  kamatuoran nga ang kalibotan nagbutang ug diyutayng bili sa mga sukdanan sa moralidad sa Bibliya, ug aduna kay mga sangkap alang sa umaabot nga katalagman.

²⁰ Busa, huptan sa maalamong ginikanan ang katungod sa paghimog pangataposang mga desisyon mahitungod sa kalingawan. Hinunoa, ayawg kalimti nga ang tin-edyer nagatubo. Matag tuig, malagmit nga naglaom siya nga trataron ingong usa ka hamtong nga tawo. Busa, maalamon alang sa usa ka ginikanan nga hatagag mas dakong kagawasan sa pagpilig kalingawan samtang nagkaedad ang tin-edyer​—sa kondisyon nga ang maong mga kapilian nagbanaag sa pag-uswag ngadto sa espirituwal nga pagkahamtong. Usahay, ang tin-edyer malagmit mohimog dili-maalamong mga pagpili bahin sa musika, mga kauban, ug uban pa. Sa dihang mahitabo kini, kinahanglang hisgotan kini uban sa tin-edyer aron nga ang mas maayong mga pagpili mahimo sa umaabot.

21. Sa unsang paagi ang pagkamakataronganon sa gidugayon sa panahon nga gigugol diha sa kalingawan magapanalipod sa usa ka tin-edyer?

²¹ Unsa ka dako nga panahon ang igahin alang sa kalingawan? Sa pipila ka kayutaan ang mga tin-edyer gipatuo nga takos sila sa mapadayonong kalingawan. Busa, ang usa ka ulitawhay o dalagita mahimong magplano sa iyang eskedyul aron nga siya makaadto sa usa ka “hapihapi” ngadto sa lain. Anaa ra sa mga ginikanan ang pagpasabot sa leksiyon nga ang panahon kinahanglang gugolon usab sa ubang mga butang, sama sa pamilya, personal nga pagtuon, pakig-uban sa hamtong-sa-espirituwal nga mga tawo, Kristohanong mga tigom, ug buluhaton sa panimalay. Kini mopugong nga ang “mga kalingawan niining kinabuhia” magatuok sa Pulong sa Diyos.​—Lucas 8:11-15.

22. Sa unsa nga kinahanglang itimbang ang kalingawan diha sa kinabuhi sa usa ka tin-edyer?

²² Si Haring Solomon nag-ingon: “Ako nasayod nga walay lain nga maayo alang kanila kay sa pagkalipay ug sa pagbuhat sa maayo samtang sila buhi pa; ug nga ang tagsatagsa ka tawo usab mokaon unta ug moinom ug motan-aw ug maayo sa tanan niyang buhat. Kini maoy hatag sa Diyos.” (Ecclesiastes 3:12, 13) Oo, ang pagkalipay maoy bahin sa usa ka timbang nga kinabuhi. Apan mao man usab ang kuging pagtrabaho.  Daghang tin-edyer karon ang wala makakat-on ug kalipay nga nagagikan sa kuging pagtrabaho o ang pagbati sa pagtahod-sa-kaugalingon nga gikan sa pag-atubang ug usa ka suliran ug pagsulbad niana. Ang pipila wala mahatagi ug kahigayonan nga maugmad ang usa ka kahanas o pangita nga mahimong gamiton sa pagsuportar sa ilang kaugalingon sa ulahi. Kini ang tinuod nga hagit alang sa ginikanan. Tinoon ba nimo nga ang imong anak nga batan-on makabaton sa maong mga kahigayonan? Kon molampos ka sa pagtudlo sa anak nimo nga tin-edyer sa pagpabili ug gani sa pagkalipay sa kuging pagtrabaho, siya makaugmad ug mapuslanong panglantaw nga magdala ug tibuok-kinabuhing mga kaayohan.

23. Sa unsang paagi madasig sa mga ginikanan ang ilang mga anak nga tin-edyer?

²³ Bisan sa dihang may mga suliran ka sa imong anak nga tin-edyer, ang kasulatan sa gihapon napamatud-ang tinuod: “Ang gugma dili gayod mapakyas.” (1 Corinto 13:8) Ayaw gayod undangi ang pagpakita ug gugma nga sa walay duhaduha imong gibati. Suknaa ang imong kaugalingon, ‘Gihatagan ba nako ug pagdayeg ang matag anak sa iyang mga kalamposan sa pagdumala ug mga suliran o pagsagubang ug mga kalisdanan? Gipahimuslan ba nako ang mga kahigayonan aron ipahayag ang akong pagmahal ug apresasyon alang sa akong mga anak, una pa molabay ang maong mga kahigayonan?’ Bisan tuod usahay malagmit adunay mga dili-pagsinabtanay, kon makasalig ang mga tin-edyer sa inyong gugma alang kanila, malagmit nga ilang balosan ang maong gugma.

24. Unsang Kasulatanhong prinsipyo ang malangkobong ikapadapat sa pagmatuto ug mga anak, apan unsay angay hinumdoman?

²⁴ Siyempre, samtang ang mga anak nagtubo ngadto sa pagkahamtong, sila ngadtongadto mohimog bug-at nga mga desisyon sa ilang kaugalingon. Sa pipila ka kahimtang ang mga ginikanan mahimong dili makaangay sa maong mga desisyon. Komosta na man kon ang ilang anak makahukom nga dili magpadayon sa pag-alagad kang Jehova nga Diyos?  Mahimo kining mahitabo. Bisan ang pipila ka espirituhanong mga anak ni Jehova nagsalikway sa iyang tambag ug nahimong masukihon. (Genesis 6:2; Judas 6) Ang mga anak dili mga kompiyuter, nga mahimong iprograma sa paglihok sumala sa atong gusto. Sila mga binuhat nga adunay kagawasan sa pagpili, nga manubag sa atubangan ni Jehova alang sa mga desisyon nga ilang buhaton. Sa gihapon, ang Proverbio 22:6 napamatud-ang tinuod ingong usa ka malangkobon nga lagda sa tanan: “Bansaya ang bata diha sa dalan nga iyang pagalaktan; bisan kung siya matigulang na siya dili mobiya gikan niana.”

25. Unsay labing maayong paagi nga ang mga ginikanan makapakita ug pasalamat kang Jehova alang sa pribilehiyo sa pagkaginikanan?

²⁵ Busa, pakitai ang inyong mga anak ug dakong gugma. Himoa ang labing maayo nga imong mahimo sa pagsunod sa mga prinsipyo sa Bibliya diha sa pagmatuto kanila. Pakitai ug maayong panig-ingnan bahin sa diyosnong panggawi. Sa ingon inyong ihatag sa inyong mga anak ang labing maayong kahigayonan sa pagtubo aron mahimong responsable, mahadlokon-sa-Diyos nga mga hamtong. Mao kini ang labing maayong paagi nga ang mga ginikanan magpakitag pasalamat kang Jehova alang sa pribilehiyo sa pagkaginikanan.