Basahon sa Bibliya Numero 24​—Jeremias

Magsusulat: Jeremias

Mga Dapit Gisulatan: Juda ug Egipto

Sinulat Nahuman: 580 W.K.P.

Gikobrehang Panahon: 647–580 W.K.P.

1. Kanus-a ug pinaagi ni kinsa si Jeremias gikomisyon?

 ANG manalagna Jeremias nabuhi sulod sa peligroso ug samok nga panahon. Gikomisyon siya ni Jehova sa tuig 647 W.K.P., sa ika-13 ka tuig sa paghari sa nahadlok-Diyos Haring Josias sa Juda. Sa panahon sa pagkumponer sa balay ni Jehova, nakaplagan ang basahon sa Kasugoan ni Jehova ug gibasa sa hari. Iyang gikugihan ang pagpatuman niini, apan ang iyang nahimo mao lang ang temporaryong pagpugong sa pagkahulog sa idolatriya. Ang apohan ni Josias, si Manases, mihari sulod sa 55 ka tuig, ug ang iyang amahan si Amon, gipatay human mihari sa 2 ka tuig lang, mibuhat sa daotan. Gidasig nila ang katawhan sa hugaw nga patuyang sa sayaw-awit-huboghubog ug rituwal nga ngilngig, nga sila nabatasan sa paghalad sa insenso sa “hara sa kalangitan” ug sa tawhanong mga halad sa demonyong mga diyos. Gipuno ni Manases ang Jerusalem uban sa inosenteng dugo.—Jer. 1:2; 44:19; 2 Hari 21:6, 16, 19-23; 23:26, 27.

2. Unsa ang katungdanan ni Jeremias, ug unsang puno-hitabong mga tuig ang gikobrehan sa iyang pagpanagna?

² Disayon ang katungdanan ni Jeremias. Moalagad siya ingon manalagna ni Jehova sa pagtagna sa kalaglagan sa Juda ug Jerusalem, sa pagsunog sa matahom nga templo ni Jehova, ug sa pagkabihag sa iyang katawhan—kagun-oban nga halos dikatoohan! Ang iyang pagpanagna sa Jerusalem mopadayon sa 40 ka tuig, latas sa pagmando sa daotang mga Haring Joakas, Joakim, Joakin (Konia), ug Sedekias. (Jer. 1:2, 3) Sa ulahi, sa Egipto, siya mitagna mahitungod sa idolatriya sa kagiw nga mga Hudiyo didto. Ang iyang basahon nahuman sa 580 W.K.P. Ang gikobrehang panahon sa Jeremias usa ka puno hitabong hugna sa 67 ka tuig.—52:31.

3. (a) Sa unsang paagi ang kanonisidad ug pagkakasaligan sa basahon sa Jeremias gilig-on sa Hebreohanong panahon? (b) Unsang dugang testigo niini ang makaplagan sa Kristohanon Gregong Kasulatan?

³ Sa Hebreohanon ang ngalan sa manalagna ug sa iyang basahon Yir·meyahʹ o Yir·meyaʹhu, nagkahulogan, posible, “Si Jehova Gituboy; o, Si Jehova Mihuso [lagmit gikan sa tagoangkan].” Ang basahon makita sa tanang katalogo sa Hebreohanong Kasulatan, ug ang kanonisidad niini sagad gidawat. Ang dramatikong katumanan sa pipila ka tagna sulod mismo sa kinabuhi ni Jeremias kapasikaran sa bug-os sa kakasaligan niini. Dugang pa, si Jeremias gihisgotan sa daghang beses pinaagi sa ngalan sa Kristohanon Gregong Kasulatan. (Mat. 2:17, 18; 16:14; 27:9) Nga si Jesus nakatuon sa basahon sa Jeremias dayag sa iyang pagkombinar sa pinulongan sa Jeremias 7:11 uban nianang sa Isaias 56:7 sa dihang iyang gihinloan ang templo. (Mar. 11:17; Luc. 19:46) Tungod sa kaisog ug kawalay kahadlok ni Jesus, ang ubang katawhan nakahunahuna siya si Jeremias. (Mat. 16:13, 14) Ang tagna ni Jeremias sa bag-ong tugon (Jer. 31:31-34) gihisgotan ni Pablo sa Hebreohanon 8:8-12 ug 10:16, 17. Gikutlo ni Pablo ang Jeremias 9:24 sa pag-ingon: “Siya nga mopasigarbo, pasagdi siya mopasigarbo kang Jehova.” (1 Cor. 1:31) Sa Pinadayag 18:21 dunay mas kusganong pagpadapat sa ilustrasyon ni Jeremias (Jer. 51:63, 64) sa pagkapukan sa Babilonya.

4. Sa unsang paagi misuporta ang arkiyolohiya sa rekord?

⁴ Ang mga kaplag arkiyolohikal suporta usab sa rekord sa Jeremias. Pananglitan, usa ka Babilonyanhong cronicas mitug-an sa pagbihag ni Nabukodonosor (Nebukadresar) sa Jerusalem sa 617 W.K.P., sa dihang iyang gisikop ang hari (Joakin) ug gitudlo ang iyang gipili mismo (Sedekias).—24:1; 29:1, 2; 37:1. a

5. (a) Unsa ang nahibaloan mahitungod kang Jeremias mismo? (b) Unsa ang ikaingon mahitungod sa iyang estilo sa pagsulat?

⁵ Nabatonan nato ang mas kompletong biograpiya ni Jeremias kay sa bisan kinsa lain karaang manalagna gawas ni Moises. Gibutyag ni Jeremias ang daghan mahitungod sa iyang kaugalingon, sa iyang pagbati, ug sa iyang emosyon, nga nagpasabot sa wayhadlok nga kaisog, inubanan sa kamapaubsanon ug kalumo sa kasingkasing. Dili lamang siya manalagna apan saserdote usab, tighipos sa Kasulatan, ug tukmang historyador. Sa pagkatawo siya anak sa saserdote Hilkia sa Anatot, siyudad sa saserdote sa banika sa amihanan sa Jerusalem, “sa yuta sa Benjamin.” (1:1) Ang estilo sa pagsulat ni Jeremias klaro, direkta, ug sayon sabton. Dagaya ang ilustrasyon ug hulagway larawan, ug ang basahon gilangkoban sa prosa ug balak.

KAUNDAN SA JEREMIAS

6. Sa unsang paagi ang ulohan sa tagna gihikay?

⁶ Ang materyal gihikay dili sa kronolohikal apan sumala sa ulohan. Busa, ang talaan mihimog daghang kausaban sa panahon ug libot nga sirkumstansiya. Sa  kaulahian, ang kalaglagan sa Jerusalem ug Juda gihubit sa tumang detalye sa kapitulo 52. Wala lang gipakita niini ang katumanan sa daghan sa tagna apan gitagana usab ang himutangan alang sa basahon sa Lamentaciones, nga misunod.

7. Sa unsang paagi si Jeremias nahimong manalagna, ug sa unsang paagi gipasaligan siya ni Jehova?

⁷ Gikomisyon ni Jehova si Jeremias (1:1-19). Gikomisyon ba si Jeremias tungod kay siya manalagna o tungod kay siya gikan sa saserdotehanon nga panimalay? Si Jehova mismo mitin-aw: “Una ko ikaw giporma sa tiyan naila ko na ikaw, ug una ikaw migula sa tagoangkan gibalaan ko ikaw. Manalagna sa kanasoran gihimo ko ikaw.” Kini tulomanon gikan kang Jehova. Sugot ba si Jeremias sa pag-adto? Sa kamapaubsanon iyang gitanyag ang pasumangil, “Bata pa ako.” Gipasaligan siya ni Jehova: “Nia gibutang ko ang akong pulong sa imong baba. Tan-awa, gikomisyon ko ikaw niining adlawa ibabaw sa mga nasod ug ibabaw sa mga gingharian, aron sa pagluka ug paggun-ob ug sa paglaglag ug pagpukan, sa pagtukod ug pagtanom.” Si Jeremias kinahanglan dimahadlok. “Pihong moaway sila batok kanimo, apan sila dimakadaog batok kanimo, kay ‘ako mouban kanimo,’ mao ang gipamolong ni Jehova, ‘sa pagluwas kanimo.’”—1:5, 6, 9, 10, 19.

8. (a) Sa unsa ang Jerusalem nahimong dimatinumanon? (b) Sa unsang paagi dad-on ni Jehova ang kalamidad?

⁸ Jerusalem, dimatinumanong asawa (2:1–6:30). Unsang mensahe dala sa pulong ni Jehova kang Jeremias? Ang Jerusalem nalimot sa iyang unang gugma. Iyang gibiyaan si Jehova, ang Tuboran sa buhing tubig, ug namuta sa iyang kaugalingon uban sa langyaw nga mga diyos. Gikan sa pinili pulang paras, siya nausab ngadto sa “dunot nga mga sanga sa langyaw nga paras.” (2:21) Ang iyang mga palda gidugo sa mga kalag sa mga pobreng inosente. Bisan pa ang puta nga Israel namatud-ang mas matarong kay sa Juda. Gisangpit sa Diyos kining mga renegado sa pagbalik kay siya ang ilang bana nga tag-iya. Apan ingon sila sa maluibong asawa. Mahimo silang mobalik kon wagtangon nila ang ilang dulumtanang butang ug tulion ang ilang kasingkasing. “Iisa ang sinyal pa Sion,” kay si Jehova modalag kalamidad gikan sa amihanan. (4:6) Kadugmokan! Ingon sa liyon gikan sa kalibunan, ingon sa makapaig nga hangin latas sa kamingawan, uban sa mga karo ingon sa unos hangin, mao man ang pag-abot sa berdugo ni Jehova.

9. (a) Unsa ang pulong ni Jeremias alang sa gahig-ulong Jerusalem? (b) Unsa ang kapuslanan sa ilang mga tiyabaw sa kalinaw?

⁹ Lakaw suroy sa Jerusalem. Unsay imong nakita? Kalapasan ug kadimatinumanon lamang! Gilimod sa katawhan si Jehova, ug ang Iyang pulong sa baba ni Jeremias kinahanglan mahimong kalayo sa paglamoy kanila ingon sa pirasong kahoy. Ingon nga ilang gibiyaan si Jehova sa pag-alagad sa langyaw nga diyos, busa Siya mopahinabo kanila sa pag-alagad sa mga dumuluong sa langyaw nga yuta. Mga gahig-ulo! Dunay ilang mga mata apan dimakakita, ug mga igdulungog apan dimakadungog. Kamakalilisang! Ang mga manalagna ug mga saserdote aktuwal nga nanagna sa kabakakan, “ug ang akong katawhan nahigugma niini,” matod ni Jehova. (5:31) Ang kalamidad miabot gikan sa amihanan, apan “gikan sa labing diyotay kanila ngadto sa labing dako kanila, ang tagsatagsa mihimo alang sa kaugalingon sa dimakataronganong ganansiya.” Miingon sila, “‘Kalinaw! Kalinaw!’ apan walay kalinaw.” (6:13, 14) Apan sa hinanali miabot ang maglalaglag. Gihimo ni Jehova si Jeremias ingon magsusulay sa metal taliwala kanila, apan walay bisan unsa gawas sa hugaw ug biya nga pilak. Sila sa bug-os daotan.

10. Ngano ang Jerusalem kinahanglan mahiagom sa samang dadangatan ingon sa Silo ug Epraim?

¹⁰ Pasidaan nga ang templo dili proteksiyon (7:1–10:25). Miabot ang pulong ni Jehova kang Jeremias, ug siya kinahanglan moproklamar sa ganghaan sa templo. Patalinghogi siya samtang siya misinggit niadtong nanulod: ‘Nanghambog kamo mahitungod sa templo ni Jehova, apan unsa ang inyong gihimo? Ang pagdaogdaog sa walay amahan ug sa balong babaye, pag-ula sa inosenteng dugo, paglakaw sunod sa ubang mga diyos, pagpangawat, pagpatay, pagpanapaw, pagsaksi nga bakak, ug paghalad kang Baal! Mga salingkapaw! Gihimo ninyo ang balay ni Jehova nga “yanong langob sa mga kawatan.” Hinumdomi kon unsa ang gibuhat ni Jehova sa Silo. Buhaton usab niya ang susama sa inyong balay, O Juda, ug iyang ilabog kamo, ingon nga iyang gilabog ang Epraim (Israel) sa amihanan.’—Jer. 7:4-11; 1 Sam. 2:12-14; 3:11-14; 4:12-22.

11. Nganong ang Juda dili na madala sa pag-ampo?

¹¹ Ang Juda dili na matabang sa pag-ampo. Aw, ang katawhan ngani mihimog mga torta aron ihalad sa “hara sa kalangitan”! Matuod, “kini ang nasod kansang katawhan wala mosugot sa tingog ni Jehova nga Diyos niini, ug wala modawat sa disiplina. Ang kamatinumanon nahanaw.” (Jer. 7:18, 28) Gibutang sa Juda ang dulumtanang butang sa balay ni Jehova ug gisunog ang iyang mga anak-lalaki ug mga anak-babaye sa hataas nga mga dapit sa Topet sa walog sa Hinom. Tan-awa! Kini tawgon “walog sa pagpatay,” ug ang ilang patay nga mga lawas mahimong kalan-on sa langgam ug mananap. (7:32) Ang kasadya ug kalipay mahanaw sa Juda ug Jerusalem.

12. Inay sa kalinaw, unsa ang mahitabo sa Juda ug sa iyang gisagop nga mga diyos?

¹² Gilaoman nila ang kalinaw ug kaayo, apan tan-awa, kalisang! Ang pagkatibulaag, kalaglagan, ug pagbangotan moresulta sa ilang kagahig-ulo. ‘Si Jehova ang buhi nga Diyos ug Hari hangtod sa panahon nga walay katinoan.’ Mahitungod sa mga diyos nga wala mohimo sa mga langit ug sa yuta, walay espiritu kanila. Kakawangan sila ug buhat sa yagayaga, ug mahanaw sila. (10:10-15) Ilabyog ni Jehova sa gawas ang mga pumuluyo sa yuta. Pamati! Dakong pagpanugmok gikan sa yuta sa amihanan nga molaglag sa mga siyudad sa Juda. Giila sa manalagna: ‘Dili sa  yutan-ong tawo ang pagtultol sa iyang kurso,’ ug miampo siya alang sa pagtul-id aron dili siya mahulog sa wala.—10:23.

13. Nganong si Jeremias gidid-an sa pag-ampo alang sa Juda, ug sa unsang paagi gilig-on ni Jehova si Jeremias sa takna sa peligro?

¹³ Gitunglo ang mga malapason sa tugon (11:1–12:17). Wala sugta sa Juda ang mga pulong sa tugon niini uban kang Jehova. Walay pulos alang sa katawhan ang papangayog panabang. Si Jeremias dili moampo alang sa Juda, kay “giduslitan ug kalayo” ni Jehova kining kanhi labong kahoy nga olibo. (11:16) Samtang ang kaubanang lungsoranon ni Jeremias sa Anatot mikonsabo sa paglaglag kaniya, miliso ang manalagna kang Jehova alang sa kusog ug panabang. Gisaad ni Jehova ang pagpanimalos sa Anatot. Nangutana si Jeremias, ‘Ngano kini nga ang dalan sa daotan milampos?’ Gipasaligan siya ni Jehova: ‘Lukahon ug laglagon ko ang dimasinugtanong nasod.’—12:1, 17.

14. (a) Pinaagi sa unsang mga ilustrasyon gipahibalo ni Jehova nga ang Jerusalem dili na mareporma ug ang hukom kaniya dili na mabakwi pa? (b) Unsa ang mga resulta kang Jeremias sa pagkaon sa mga pulong ni Jehova?

¹⁴ Jerusalem dimareporma ug gilaglag (13:1–15:21). Gisugilon ni Jeremias sa unsang paagi gisugo siya ni Jehova sa pagbutang sa bakos nga lino sa iyang hawak ug unya sa pagtago niini sa lungag sa bato daplin sa Euprates. Sa dihang gikalot kini ni Jeremias, dunot na kini. “Dili na kini mopulos sa bisan unsa.” Busa giilustrar ni Jehova ang iyang determinasyon sa paglaglag sa “garbo sa Juda ug sa abunda nga garbo sa Jerusalem.” (13:7, 9) Iyang dugmokon sila sa tingob sa ilang kahubog, ingon sa dagkong tadyaw nga puno sa bino. “Ang Kusihanon makausab ba sa iyang panit? o ang leopardo sa mga kabang niini?” (13:23) Ingon niana, ang Jerusalem dimareporma. Si Jeremias dili moampo alang niining katawhan. Bisan pa kon sila Moises ug Samuel moanha sa atubangan ni Jehova sa pagpangaliya alang kanila, dili siya mamati, kay determinado siya sa paghalad sa Jerusalem sa kalaglagan. Gilig-on ni Jehova si Jeremias batok sa iyang mga magsasaway. Nakaplagan ni Jeremias ug gikaon ang pulong ni Jehova, nga miresulta sa ‘kalipay ug kasadya sa kasingkasing.’ (15:16) Kini panahon, dili sa tistis nga waypulos, apan sa pagsalig kang Jehova, nga misaad himoon si Jeremias ingon lig-ong paril nga tumbaga batok sa katawhan.

15. (a) Unsa ka seryoso ang mga panahon, ug pinaagi sa unsang sugo gihatag ni Jehova kining pagpasiugda? (b) Sa unsang paagi ang katawhan makaila sa ngalan ni Jehova, ug ngano ang ilang sala wala molimbong kaniya?

¹⁵ Si Jehova mopadalag mga mananagat ug mga mangangayam (16:1–17:27). Tungod sa umaabot nga kalaglagan, gisugo ni Jehova si Jeremias: “Dili ka mangasawa, ug dili ka manganak ug mga anak-lalaki ug mga anak-babaye niining dapita.” (16:2) Dili kini panahon sa pagbangotan ni sa pagbangkete sa katawhan, kay hapit na ilabog sila ni Jehova gawas sa yuta. Unya si Jehova usab misaad sa pagpadalag ‘mga mananagat sa pagpanagat kanila ug sa mga mangangayam sa pagpangayam kanila,’ ug pinaagi sa paghimo niining tanan, “sila makaila nga ang [iyang] ngalan si Jehova.” (16:16, 21) Ang mga sala sa Juda gikulit sa kasingkasing sa katawhan uban sa puthaw nga igkukulit, oo, uban sa tumoy nga diamante. “Ang kasingkasing mas malimbongon kay sa bisan unsang butang ug desperado,” apan si Jehova makahimo sa pagsusi sa kasingkasing. Walay usa nga makalimbong kaniya. Kadtong nahimong apostata “mibiya sa tuboran sa buhing tubig, si Jehova.” (17:9, 13) Kon ang Juda dili mobalaan sa adlaw nga Igpapahulay, lamyon ni Jehova ang iyang mga ganghaan ug mga torre uban sa kalayo.

16. Unsa ang giilustrar ni Jehova sa magkukulon ug sa iyang mga sudlanang kulonon?

¹⁶ Ang magkukulon ug ang yutang kulonon (18:1–19:15). Gisugo ni Jehova si Jeremias sa pagkanaog sa balay sa magkukulon. Didto iyang giobserbahan sa unsang paagi giusab sa magkukulon ang guba nga sudlanan yutang kulonon, gihimo kini nga laing sudlanan sumala sa iyang gikahimut-an. Unya gipahayag ni Jehova ang iyang kaugalingon ingon Magkukulon sa balay sa Israel, uban sa gahom sa pagguba o sa pagtukod. Sunod, iyang gisultihan si Jeremias sa pagdalag tadyaw sa magkukulon sa Walog sa Hinom ug didto ipahibalo ang kalamidad gikan kang Jehova tungod kay gipuno sa katawhan ang dapit sa inosenteng dugo, gisunog ang ilang mga anak-lalaki sa kalayo ingon tibuok halad sinunog kang Baal. Unya buk-on ni Jeremias ang tadyaw ingon simbolo sa pagbuak ni Jehova sa Jerusalem ug sa katawhan sa Juda.

17. Unsang lisod nga kasinatian ang nabatonan ni Jeremias, apan kini nakapahilom ba kaniya?

¹⁷ Walay hunong ubos sa paglutos (20:1-18). Nalagot sa isog nga pagwali ni Jeremias, gisulod ni Pasur nga komisyonado sa templo si Jeremias sa mga atip sa bilanggoan sulod sa usa ka gabii. Sa pagpagawas kaniya, gitagna ni Jeremias ang pagkabihag ug kamatayon ni Pasur sa Babilonya. Nasubo sa pagyubit ug pagsaway nga gipunting kaniya, gipalandong ni Jeremias ang paghunong. Bisan pa, dili siya makahilom. Ang pulong ni Jehova nahimong ‘sa iyang kasingkasing ingon sa nagsigang kalayo nga natuob sulod sa iyang mga bukog,’ busa siya napugos sa pagsulti. Bisan pa gipanghimaraot ang adlaw sa iyang pagkatawo, mituaw siya: “Awit kang Jehova, kamong katawhan! Dayega si Jehova! Kay iyang giluwas ang kalag sa kabos gikan sa kamot sa mga mamumuhat daotan.”—20:9, 13.

18. Sa unsa gipahibalo ni Jeremias si Sedekias?

¹⁸ Kasuko ni Jehova batok sa mga magmamando (21:1–22:30). Ingon tubag sa pakisusi gikan ni Sedekias, gipahibalo siya ni Jeremias sa kasuko ni Jehova batok sa siyudad: Ang hari sa Babilonya molikos batok niini, ug laglagon kini pinaagi sa peste, espada, gutom, ug kalayo. Si Salum (Joakas) mamatay sa pagkadistiyero, si Joakim ilubong ingon sa asno nga laki, ug ang iyang anak si Konia (Joakin) ilabog gawas sa Juda aron mamatay sa Babilonya.

19. Unsa ang gitagna ni Jeremias mahitungod sa “usa ka matarong saha,” ug unsa ang giilustrar sa duha ka bukag sa igos?

 ¹⁹ Paglaom sa “matarong saha” (23:1–24:10). Gisaad ni Jehova ang matuod nga mga magbalantay sa pagpuli sa bakak nga mga magbalantay ug sa “matarong saha” gikan sa punoan ni David, hari nga “tinong mohari ug molihok uban sa kaalam ug mopatuman sa hustisya ug pagkamatarong sa yuta.” Ang iyang ngalan? “Siya tawgon, Si Jehova ang Atong Pagkamatarong.” Iyang tigomon ang nakatag nga nahibilin. (23:5, 6) Kon ang mga manalagna mibarog pa sa suod nga grupo ni Jehova, ilang gipahinabo unta ang katawhan sa pagpatalinghog ug pagbiya sa ilang daotang paagi. Hinonoa, matod ni Jehova, ilang “gipahinabo ang akong katawhan sa paglaag tungod sa ilang kabakakan.” (23:22, 32) “Tan-awa! Duha ka bukag sa igos.” Gigamit ni Jeremias ang maayo ug daotan nga igos sa pag-ilustrar sa matinumanong nahibilin nga mobalik sa ilang yuta sa pabor sa Diyos ug sa laing klase nga mosangko sa kalamidad.—24:1, 5, 8-10.

20. Giunsa paggamit ni Jehova ang Babilonya ingon iyang alagad, apan unsa, sa baylo, ang iyang dadangatan?

²⁰ Panagbangi ni Jehova sa mga nasod (25:1-38). Kining kapitulo sumada sa mga hukom nga makita sa dakong detalye sa kapitulo 45-49. Pinaagi sa tulo ka paralelong tagna, gilitok karon ni Jehova ang kalamidad alang sa tanang nasod sa yuta. Una, giila si Nabukodonosor ingon alagad ni Jehova sa paglaglag sa Juda ug sa palibot nga kanasoran, “ug kining mga nasod moalagad sa hari sa Babilonya sa kapitoan ka tuig.” Unya kini turno usab sa Babilonya, ug siya mahimong “awaaw nga guba hangtod sa panahon nga walay katinoan.”—25:1-14.

21. Kinsa ang moinom sa kopa sa kasuko ni Jehova? Uban sa unsang resulta?

²¹ Ang ikaduhang tagna mao ang panan-awon sa kopa sa bino sa kasuko ni Jehova. Dad-on ni Jeremias kining kopa sa kanasoran, ug “sila moinom ug mosusapinday ug molihok ingon sa buang mga tawo” tungod sa kalaglagan ni Jehova nga moabot batok kanila. Una, sa Jerusalem ug Juda! Unya, padayon sa Egipto, balik sa Pilistia, tabok sa Edom, saka sa Tiro, sa kayutaan sa haduol ug halayo, ug sa “tanan ubang gingharian nga naa sa nawong sa yuta; ug ang hari sa Sisak moinom sunod kanila.” Sila ‘moinom ug mosuka ug matumba.’ Walay usa ang makaikyas.—25:15-29.

22. Sa unsang dakong kalamidad ipahayag ni Jehova ang iyang nagdilaab nga kasuko?

²² Sa ikatulong tagna, mituybo si Jeremias sa matahom balaknong gitas-on. “Gikan sa kahitas-an si Jehova mismo modahunog . . . batok sa tanang pumuluyo sa yuta.” Kabanha, kalamidad, dakong unos! “Ug kadtong gipatay ni Jehova niadtong adlawa gikan sa usa ka tumoy sa yuta ngadto sa laing tumoy sa yuta.” Walay pagbangotan, walay paglubong. Ingon sila sa kinalibang sa yuta. Ang bakak nga mga magbalantay ihawon, uban sa mga halangdon sa ilang panon. Walay kaikyasan alang kanila. Pamati sa ilang uwang! “Gihimong awaaw” ni Jehova mismo “ang ilang sibsibanan . . . tungod sa iyang nagdilaab nga kasuko.”—25:30-38.

23. (a) Unsang konsabo ang giporma batok kang Jeremias, unsa ang iyang depensa, ug unsang paninugdan ang gipunting sa pagpakawalay sala niya? (b) Giunsa pagpakita ni Jeremias ang umaabot nga pagkaulipon sa Babilonya, ug unsang tagna maylabot kang Hananias ang natuman?

²³ Si Jeremias gibindikar (26:1–28:17). Ang mga magmamando ug katawhan mikonsabo sa pagpatay kang Jeremias. Nanalipod si Jeremias. Pulong ni Jehova ang iyang gisulti. Kon patyon nila siya, patyon nila ang inosente nga tawo. Ang hukom: dili sad-an. Gipaila sa tigulang mga lalaki ang panig-ingnan sa mga manalagna Miqueas ug Urias sa paghisgot sa kaso ni Jeremias. Sunod gisugo ni Jehova si Jeremias sa paghimog mga talikala ug mga yugo, ibutang kini sa iyang liog, ug unya ipadala kini sa kanasoran sa palibot ingon simbolo nga sila moalagad sa hari sa Babilonya sulod sa tulo ka kaliwatan sa mga magmamando. Si Hananias, usa sa bakak nga mga manalagna, misupak kang Jeremias. Iyang gipahayag nga ang yugo sa Babilonya balion sulod sa duha ka tuig ug gihulagway kini pinaagi sa pagbali sa kahoy nga yugo. Gipasiugda ni Jehova ang iyang tagna pinaagi sa pagpahimo kang Jeremias sa puthaw nga mga yugo ug gitagna si Hananias mamatay nianang tuiga. Si Hananias namatay.

24. (a) Unsang mensahe ang gipadala ni Jeremias sa mga distiyero sa Babilonya? (b) Uban kang kinsa si Jehova mohimo sa bag-ong tugon, ug sa unsang paagi kini mamatud-ang mas dako kay sa unang tugon?

²⁴ Paglipay sa mga distiyero sa Babilonya (29:1–31:40). Misulat si Jeremias sa mga distiyero nga gidala sa Babilonya uban ni Jekonias (Joakin): Pahaluna diha, kay una si Jehova modala kaninyo balik, dunay hugna sa panahon sa 70 ka tuig nga pagkadistiyero. Gisugo ni Jehova si Jeremias sa pagsulat sa ilang pagbalik sa usa ka basahon: Si Jehova mobali sa ilang yugo, ug “sila moalagad kang Jehova nga ilang Diyos ug kang David nga ilang hari, nga akong [Jehova] bangonon alang kanila.” (30:9) Si Raquel mopugong sa iyang tingog sa paghilak, kay ang iyang mga anak “mobalik gikan sa yuta sa kaaway.” (31:16) Ug karon, makapasalig nga deklarasyon gikan kang Jehova! Iyang himoon uban sa mga balay sa Juda ug Israel ang bag-ong tugon. Mas dako kini kay sa tugon nga ilang gibungkag! Isulat ni Jehova ang iyang kasugoan sa kahiladman, sa ilang kasingkasing. “Ug ako mahimong ilang Diyos, ug sila mismo mahimong akong katawhan.” Gikan sa labing diyotay ngadto sa labing dako, ang tanan makaila kang Jehova, ug iyang pasayloon ang ilang sala. (31:31-34) Ang ilang siyudad tukuron usab ingon butang balaan kang Jehova.

25. Sa unsang paagi gipasiugda ang kaseguro sa pagpasig-uli sa Israel, ug unsang balita ang dala sa pulong ni Jehova?

²⁵ Segurado ang tugon ni Jehova uban kang David (32:1–34:22). Sulod sa kataposang paglikos ni Nabukodonosor sa Jerusalem, si Jeremias gipugngan. Bisan pa, ingon ilhanan si Jehova seguradong mopasig-uli sa Israel, gipalit ni Jeremias ang umahan sa Anatot ug gisulod ang mga dokumento sa sudlanang  kulonon. Gidala karon sa pulong ni Jehova ang maayong balita: Ang Juda ug Jerusalem momaya usab, ug si Jehova motuman sa iyang tugon uban kang David. Apan ikaw, O Sedekias, hibaloi nga ang hari sa Babilonya mosunog niining siyudad uban sa kalayo ug ikaw mismo moadto sa pagkabihag sa Babilonya. Alaot ang mga tag-iya sa ulipon nga misugot sa pagpagawas sa ilang mga ulipon apan milapas sa ilang tugon!

26. Unsang saad ang gihimo ni Jehova sa mga Rekabita, ug ngano?

²⁶ Saad ni Jehova kang Rekab (35:1-19). Sa mga adlaw ni Haring Joakim, gipadala ni Jehova si Jeremias sa mga Rekabita. Kini sila midangop sa Jerusalem sa unang pagduol sa mga Babilonyanhon. Gitanyagan sila ni Jeremias sa binong imnon. Ilang gidumilian tungod sa sugo sa ilang amahan si Jonadab, nga gihatag kapin sa 250 ka tuig sa una. Kalahi, matuod, sa dimatinumanong kurso sa Juda! Si Jehova misaad kanila: “Si Jonadab nga anak ni Rekab dili kabsan ug tawo nga motindog sa akong atubangan sa walay kataposan.”—35:19.

27. Nganong kinahanglanon ang pagsulat usab sa mga tagna ni Jeremias?

²⁷ Gisulat usab ni Jeremias ang basahon (36:1-32). Gisugo ni Jehova si Jeremias sa pagsulat sa tanang pulong sa iyang mga tagna hangtod niining tungora. Gidikta kini ni Jeremias kang Baruk, nga mibasa niini sa makusog sa balay ni Jehova sa adlaw sa puasa. Gipakuha ni Haring Joakim ang linukot ug, sa pagkadungog sa usa ka bahin, masuk-anong gigisi kini ug gilabog kini sa kalayo. Iyang gisugo ang pagdakop nila Jeremias ug Baruk, apan gitago sila ni Jehova ug gisugo si Jeremias sa pagsulat ug laing linukot.

28. (a) Unsang padayong tagna ang gihimo ni Jeremias? (b) Sa unsang paagi ang kurso ni Ebedmelek lahi nianang sa mga prinsipe?

²⁸ Kataposang mga adlaw sa Jerusalem (37:1–39:18). Gibalik sa rekord ang paghari ni Sedekias. Gihangyo sa hari si Jeremias sa pag-ampo kang Jehova alang sa Juda. Midumili ang manalagna, miingon nga ang kalaglagan sa Jerusalem segurado. Misulay si Jeremias sa pag-adto sa Anatot apan gisakmit ingon usa nga misibat, gibunalan, ug gipriso sa daghang adlaw. Unya gipakuha siya ni Sedekias. Dunay pulong ba gikan kang Jehova? Seguradong duna! “Ngadto sa kamot sa hari sa Babilonya itugyan ka!” (37:17) Nasuko sa punay nga mga tagna sa kalaglagan ni Jeremias, gilabay siya sa mga prinsipe sa lapokong atabay. Si Ebedmelek nga Etiopiyanhon, eunuko sa balay sa hari, malolotong milaban kaniya, sa pagkaagi nga si Jeremias giluwas gikan sa anam-anam nga kamatayon, apan gibilin siya nga priso sa Sawang sa Guwardia. Makausa pa gipatawag ni Sedekias si Jeremias sa atubangan niya, aron lamang sultihan: ‘Surender sa hari sa Babilonya o atubanga ang pagkabihag ug kalaglagan sa Jerusalem!’—38:17, 18.

29. Unsang kalamidad ang nahitabo karon sa Jerusalem, ug kumosta sila Jeremias ug Ebedmelek?

²⁹ Ang paglikos sa Jerusalem milungtad sa 18 ka bulan, ug unya gisulod ang siyudad sa ika-11 ka tuig ni Sedekias. Ang hari mikagiw uban sa iyang kasundalohan apan hiapsan. Ang iyang mga anak ug mga dungganon gipatay atubangan sa iyang mga mata, ug gibuta siya ug gidala sa Babilonya nga gikadenahan. Gisunog ang siyudad ug gigun-ob, ug ang tanan gawas sa pipila ka kabos nga katawhan gidala sa pagkadistiyero sa Babilonya. Pinaagi sa sugo ni Nebukadresar, si Jeremias gipagawas sa sawang. Una sa pagpagawas kaniya iyang gisultihan si Ebedmelek mahitungod sa saad ni Jehova sa pagluwas kaniya, ‘tungod kay siya misalig kang Jehova.’—39:18.

30. Sa unsang paagi ang nahibiling katawhan napakyas sa pagsanong sa tambag ni Jeremias, ug unsang hukom sa kalaglagan ang gipahibalo ni Jeremias sa Egipto?

³⁰ Kataposang mga hitabo sa Mispa ug Egipto (40:1–44:30). Mipabilin si Jeremias sa Mispa uban ni Gedalias, nga gihimo sa mga Babilonyanhon nga gobernador ibabaw sa nahibiling katawhan. Human sa duha ka bulan gipatay si Gedalias. Nangayog tambag ang katawhan kang Jeremias, ug iyang gipaabot ang pulong sa Diyos kanila: ‘Si Jehova dili moluka kaninyo gikan niining yuta. Ayaw kahadlok tungod sa hari sa Babilonya. Kon, bisan pa, kamo mokanaog sa Egipto, kamo mamatay!’ Kanaog sa Egipto sila miadto, gidala sila Jeremias ug Baruk uban kanila. Sa Tapanhes sa Egipto, gipahibalo ni Jeremias ang hukom sa kalaglagan: Ang hari sa Babilonya mopahaluna sa iyang trono sa Egipto. Walay pulos alang sa Israel sa pagsimba sa mga diyos sa Egipto ug sa pagpadayon sa halad sa “hara sa kalangitan.” Nalimot na ba sila kon giunsa paglaglag ni Jehova ang Jerusalem alang sa idolatriya niini? Si Jehova modala ug kalamidad kanila sa yuta sa Egipto, ug dili sila mobalik sa Juda. Ingon ilhanan, gihatag ni Jehova si Paraon Hopra mismo sa kamot sa iyang mga kaaway.

31. Unsang pasalig ang gihatag kang Baruk?

³¹ Pahat ni Baruk (45:1-5). Nasubo si Baruk sa pagpatalinghog sa balikbalik nga mga tagna sa kalaglagan ni Jeremias. Gisultihan siya hunahunaon una ang bulohaton ni Jehova sa pagtukod ug pagguba inay kay sa “pagpangita sa dagkong butang” alang sa iyang kaugalingon. (45:5) Siya luwason latas sa tanang kalamidad.

32. Batok kang kinsa moabot “ang espada ni Jehova”?

³² Espada ni Jehova batok sa kanasoran (46:1–49:39). Gitug-an ni Jeremias ang kadaogan sa Babilonya batok sa Egipto sa Karkemis ug ubang dapit. Bisan pa ang kanasoran mapuo, si Jacob mopabilin apan dili mopadayon nga disilotan. “Ang espada ni Jehova” moabot batok sa mga Pilistihanon, batok sa garbosong Moab ug hambogirong Amon, batok sa Edom ug Damasko, Kedar ug Hasor. (47:6) Ang pana sa Elam balion.

33. (a) Unsa ang mahitabo sa bulawang kopa, ang Babilonya? (b) Sa unsang paagi, nan, kinahanglan molihok ang katawhan sa Diyos?

³³ Espada ni Jehova batok sa Babilonya (50:1–51:64). Si Jehova misulti maylabot sa Jerusalem: Itug-an kini taliwala sa kanasoran. Ayaw ililong ang  bisan unsa. Gibihag ang Babilonya ug gipakaulawan ang iyang mga diyos. Kalagiw gula kaniya. Kining masong nakadugmok sa kanasoran sa tanang yuta nabuak na. “O Garboso,” ang madaogdaogon sa bihag nga Israel ug Juda, hibaloi nga si Jehova sa kasundalohan mao ang ilang Manunubos. Ang Babilonya mahimong anhaan sa nag-uwang mga mananap. “Ingon gigun-ob sa Diyos ang Sodoma ug Gomora . . . , walay tawo ang mopuyo didto.” (50:31, 40) Ang Babilonya nahimong bulawang kopa sa kamot ni Jehova aron mahubog ang mga nasod, apan sa hinanali siya napukan, sa pagkaagi nga siya mismo nabuak. Uwang tungod kaniya, kamong katawhan. Gipukaw ni Jehova ang espiritu sa mga hari sa Medya aron sa pagdala kaniya sa kalaglagan. Ang gamhanang mga lalaki sa Babilonya mihunong sa pagpakig-away. Nahimo silang sama sa mga babaye. Ang anak-babaye sa Babilonya tamakan nga lig-on ingon sa salog giukanan. “Sila matulog sa walay kataposang pagkatulog, diin sila dili na mahigmata.” Ang dagat midako ug misalanap sa Babilonya uban sa panon sa mga balod. “Pahawa sa taliwala niya, O katawhan ko, ug ang matag usa motagana sa iyang kalag uban sa kaikyasan gikan sa nagdilaab nga kasuko ni Jehova.” (51:39, 45) Pamatii ang tiyabaw, ang dakong kagun-oban sa Babilonya! Dugmokon ang mga hinagiban sa gubat sa Babilonya, kay si Jehova usa ka Diyos sa panimalos. Sa walay pakyas siya manimalos.

34. Unsang ilhanan miilustrar sa pagkapukan sa Babilonya?

³⁴ Gisugo ni Jeremias si Serias: ‘Umadto sa Babilonya ug basaha sa makusog kining mga pulong sa tagna batok sa Babilonya. Unya higti ug bato ang basahon ug ilabog kini sa tunga sa Euprates. “Ug moingon ka, ‘Ingon niini ang pagkaunlod sa Babilonya ug bisan kanus-a dili na motunga pa tungod sa kalamidad nga akong dad-on kaniya.’”’—51:61-64.

35. Unsang rekord karon misunod?

³⁵ Rekord sa pagkahulog sa Jerusalem (52:1-34). Kining talaan halos pareho uban nianang gikobrehan sa una sa 2 Hari 24:18-20; 25:1-21, 27-30.

NGANONG MAPUSLANON

36. (a) Unsang panig-ingnan sa isog nga kadasig ang atong makaplagan kang Jeremias? (b) Sa unsang bahina sila Baruk, mga Rekabita, ug Ebedmelek nindot nga mga panig-ingnan usab alang kanato?

³⁶ Kining dinasig nga tagna makalig-on ug mapuslanon. Tan-awa ang isog nga panig-ingnan sa manalagna mismo. Siya waykahadlok sa pagproklamar sa dipopular nga mensahe sa waydiyos nga katawhan. Iyang gisalikway ang panag-uban sa daotan. Iyang gipabilhan ang kadinalian sa mensahe ni Jehova, gihatag ang iyang kaugalingon sa bug-os sa pag-alagad kang Jehova ug sa dipaghunong bisan kanus-a. Iyang nakaplagan ang pulong sa Diyos ingon kalayo sa iyang kabukogan, ug kini kalipay ug kasadya sa iyang kasingkasing. (Jer. 15:16-20; 20:8-13) Hinaot unta susama kita kamadasigon alang sa pulong ni Jehova! Hinaot unta kita usab mohatag sa maunongong pagsuporta sa mga alagad sa Diyos, ingon ni Baruk kang Jeremias. Ang sinserong kamasinugtanon sa mga Rekabita nindot usab nga panig-ingnan kanato, mao man ang malolotong konsiderasyon ni Ebedmelek sa gilutos nga manalagna.—36:8-19, 32; 35:1-19; 38:7-13; 39:15-18.

37. Sa unsang paagi ang pagkonsiderar sa Jeremias milig-on sa pagtuo sa gahom sa pagtagna ni Jehova?

³⁷ Ang pulong ni Jehova nga miabot kang Jeremias natuman sa talagsaong katukma. Kini pihong molig-on sa pagtuo sa gahom sa pagtagna ni Jehova. Naa, pananglitan, ang katumanan sa tagna nga buhing nakita mismo ni Jeremias, sama sa pagkabihag ni Sedekias ug sa kalaglagan sa Jerusalem (21:3-10; 39:6-9), pagkawagtang sa trono ug kamatayon sa pagkabihag ni Haring Salum (Joakas) (Jer. 22:11, 12; 2 Hari 23:30-34; 2 Cron. 36:1-4), pagkabihag ni Haring Konia (Joakin) sa Babilonya (Jer. 22:24-27; 2 Hari 24:15, 16), ug sa kamatayon sulod sa usa ka tuig sa bakak nga manalagna Hananias (Jer. 28:16, 17). Tanan niining mga tagna, ug kapin pa, natuman ingon sa gitagna ni Jehova. Nakaplagan usab sa ulahing mga manalagna ug mga alagad ni Jehova nga ang tagna ni Jeremias kasaligan ug mapuslanon. Pananglitan, nasabtan ni Daniel gikan sa sinulat ni Jeremias nga ang kalaglagan sa Jerusalem kinahanglan kapitoan ka tuig, ug gidapit ni Esdras ang pagtagad sa katumanan sa mga pulong ni Jeremias sa kataposan sa 70 ka tuig.—Dan. 9:2; 2 Cron. 36:20, 21; Esd. 1:1; Jer. 25:11, 12; 29:10.

38. (a) Unsang tugon, nga gipunting usab ni Jesus, gipasiugda sa tagna ni Jeremias? (b) Unsang paglaom sa Gingharian ang giproklamar?

³⁸ Sa okasyon kanus-a gisugdan niya ang pagsaulog sa Panihapon sa Ginoo uban sa iyang mga disipolo, gipasabot ni Jesus ang katumanan sa tagna ni Jeremias maylabot sa bag-ong tugon. Busa, iyang gipunting “ang bag-ong tugon pinaagi sa akong dugo,” pinaagi diin ang ilang mga sala gipasaylo ug gitigom sila ingon espirituwal nga nasod ni Jehova. (Luc. 22:20; Jer. 31:31-34) Ang mga gipanganak-espiritu nga gidala sulod sa bag-ong tugon mao kadtong gikuha ni Kristo sulod sa tugon sa Gingharian, sa pagmando uban kaniya sa mga langit. (Luc. 22:29; Pin. 5:9, 10; 20:6) Ang mga reperensiya niini gihimo niining Gingharian sa pipila ka beses sa tagna ni Jeremias. Taliwala sa mga pagsaway sa dili matinumanong Jerusalem, gipunting ni Jeremias kining bidlisiw sa paglaom: “‘Tan-awa! Ang mga adlaw moabot,’ mao ang gipamolong ni Jehova, ‘ug akong bangonon kang David ang usa ka matarong saha. Ug ang usa ka hari tinong mohari ug molihok uban sa kaalam ug mopatuman sa hustisya ug pagkamatarong sa yuta.’” Oo, usa ka hari nga tawgon “Si Jehova ang Atong Pagkamatarong.”—Jer. 23:5, 6.

39. Ang pagbalik sa usa ka nahibilin gikan sa Babilonya, ingon sa gitagna ni Jeremias, mihatag pasalig sa unsa?

³⁹ Makausa pa si Jehova namolong mahitungod sa pagpasig-uli: “Ug sila pihong moalagad kang Jehova nga ilang Diyos ug kang David nga ilang hari, nga akong bangonon alang kanila.” (Jer. 30:9) Sa kaulahian, iyang gitug-an ang maayong pulong gipamolong  ni Jehova mahitungod sa Israel ug Juda, sa epekto nga “niadtong mga adlaw ug nianang panahon [si Jehova] mopatungha alang kang David sa matarong saha,” aron sa pagpadaghan sa iyang binhi ug aron dunay “usa ka anak nga momando ingon hari ibabaw sa iyang trono.” (33:15, 21) Ingon ka seguro nga ang usa ka nahibilin mobalik gikan sa Babilonya, mao man ang Gingharian niining matarong “saha” mopatuman sa hustisya ug kamatarong sa tibuok yuta.—Luc. 1:32.

[Footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]