Basahon sa Bibliya Numero 28​—Oseas

Magsusulat: Oseas

Dapit Gisulatan: (Distrito sa) Samarya

Sinulat Nahuman: Human sa 745 W.K.P.

Gikobrehang Panahon: Una pa sa 804–human sa 745 W.K.P.

1, 2. (a) Unsa usahay ang pagtawag sa kataposang 12 ka basahon sa Hebreohanong Kasulatan? (b) Unsa ang nahibaloan kang Oseas, ug kang kinsa maylabot ang iyang tagna?

 ANG kataposang 12 ka basahon sa Hebreohanong Kasulatan kumon nga gitawag “menor nga mga manalagna.” Ang panultihong kumon gigamit sa Alemanya, “ang gagmay nga mga manalagna,” mopadayag nga mas haom, sanglit kining mga basahon tinong dili menor sa importansiya, bisan pa ang ilang tingob gitas-on sa gihapon menos pa kay nianang sa Isaias o Jeremias. Sa Hebreohanong Bibliya, sila giisip ingon usa ka tomo ug gitawag “Ang Napulog-duha.” Ang paghipos kanila sa tingob niining paagi lagmit alang sa katuyoan sa pagtipig, sanglit ang diyotay nga rolyo mahimong sayong mawala. Ingon sa matag usa niining 12 ka basahon, ang una ginganlan sa magsusulat niini, si Oseas, kansang ngalan pinamubong porma sa Hoshaiah, nagkahulogan “Giluwas ni Jah; Si Jah Miluwas.”

² Sa basahong midala sa iyang ngalan, diyotay ang gibutyag maylabot kang Oseas gawas nga siya anak ni Beri. Ang iyang mga tagna halos ekslusibong maylabot sa Israel, labay lang gihinambitan ang Juda; ug samtang ang Jerusalem wahinambiti ni Oseas, ang dominante nga tribo sa Israel, ang Epraim, ginganlan sa 37 ka beses ug ang kabisera sa Israel, ang Samarya, 6 ka beses.

3. Sulod sa unsang gidugayon si Oseas mitagna, ug kinsa ang ubang manalagna niining panahon?

³ Gitug-an kanato sa unang bersikulo sa basahon si Oseas mialagad ingon manalagna ni Jehova sulod sa talagsaon taas panahon, gikan sa duol sa kataposan sa paghari ni Haring Jeroboam II sa Israel ngadto sa paghari ni Hesekias sa Juda. Kana gikan dimaulahi sa 804 W.K.P. hangtod human sa 745 W.K.P., dili momenos 59 ka tuig. Ang iyang panahon sa matagnaong pag-alagad wayduda misulod sa pipila ka tuig sa paghari nila Jeroboam II ug Hesekias. Sulod niining panahon sila Amos, Isaias, Miqueas, ug Oded mao ang uban matinumanong manalagna ni Jehova.—Amos 1:1; Isa. 1:1; Miq. 1:1; 2 Cron. 28:9.

4. Unsang pagkutlo ug matagnaong katumanan mikumpirmar sa pagkakasaligan sa Oseas?

⁴ Ang pagkakasaligan sa tagna gikumpirmar sa pagkutlo niini sa pipila ka beses sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Gikutlo ni Jesus mismo ang Oseas 10:8 sa paglitok sa hukom sa Jerusalem: “Unya sila moingon sa kabukiran, ‘Taboni kami!’ ug sa kabungtoran, ‘Tumpagi kami!’” (Luc. 23:30) Kining samang pasahe bahin gikutlo sa Pinadayag 6:16. Gikutlo ni Mateo ang Oseas 11:1 sa pagpakita sa katumanan sa tagna: “Gikan sa Egipto gitawag ko ang akong anak.” (Mat. 2:15) Ang tagna ni Oseas sa pagpasig-uli sa tibuok Israel natuman sa pagkaagi nga daghan sa napulo-tribo nga gingharian miduyog sa Juda una pa sa pagkabihag niini ug ang ilang kaliwat lakip niadtong kinsa mibalik human pagkadistiyero. (Ose. 1:11; 2 Cron. 11:13-17; 30:6-12, 18, 25; Esd. 2:70) Gikan sa panahon ni Esdras, giokupar sa basahon ang hustong dapit niini sa Hebreohanong kanon ingon “pulong ni Jehova pinaagi ni Oseas.”—Ose. 1:2.

5. Alang sa unsang kamaluibon gisilotan ni Jehova ang Israel?

⁵ Nganong gipadala ni Jehova si Oseas ingon iyang manalagna sa Israel? Tungod kini sa kamaluibon sa Israel ug sa pagtakboy sa Baal nga pagsimba, sa paglapas sa tugon ni Jehova. Sa Yutang Saad, ang Israel nahimong agrikultural nga katawhan, apan sa pagbuhat niini ilang gisagop dili lamang ang Kanaanhon nga paagi sa kinabuhi apan usab ang ilang relihiyon uban sa pagsimba niini kang Baal, diyos nga simbolo sa masanayong mga puwersa sa kinaiya. Sa adlaw ni Oseas bug-os gipulihan sa Israel ang pagsimba kang Jehova sa mahugyawon, hubog nga seremonyang milakip sa imoral nga relasyon uban sa mga puta sa templo. Gipasidungog sa Israel ang kauswagan kang Baal. Siya dimaunongon kang Jehova, ditakos kaniya, ug busa kinahanglan disiplinahon. Ipakita kaniya ni Jehova ang iyang materyal nga kabtangan dili gikan ni Baal, ug busa iyang gipadala si Oseas sa pagpasidaan sa Israel kon unsa ang kahulogan sa kapakyasan sa paghinulsol. Tapos namatay si Jeroboam II, giatubang sa Israel ang iyang labing ngilngig nga hugna sa panahon. Usa ka pagmando sa kalisang, uban sa pipila ka magmamando nga gipatay, ang mipadayon hangtod sa Asiryanhong pagkabihag sa 740 W.K.P. Sulod niining panahon, duha ka pundok nakig-away sa usa ug usa, usa buot sa pagpormag alyansa uban sa Egipto, ug ang lain, uban sa Asirya. Walay grupo ang misalig kang Jehova.

6. Unsa ang gibutyag sa estilo sa pagsulat ni Oseas?

⁶ Ang estilo sa pagsulat ni Oseas mabutyagon. Sagad siya lumo ug sensitibo sa iyang pulong ug subsob gipasiugda ang mahigugmaong-kalolot ug kaluoy ni Jehova. Mohisgot siya sa matag diyotay nga ilhanan  sa paghinulsol nga iyang nakita. Sa ubang panahon ang iyang pinulongan kalit ug mapugsanon. Kon unsa ang iyang kulang sa ritmo, iyang pun-an sa puwersa ug gahom. Gipahayag niya ang kusganon kaayong pagbati, ug dali rang mousab sa diwa.

7. Unsa ang giilustrar sa kamaluibon ni Gomer ug sa pagpasig-uli kaniya sa ulahi?

⁷ Sa sinugdan sa iyang matagnaong karera, si Oseas gisugo sa pagkuhag “asawa sa pagpakighilawas.” (1:2) Tinong si Jehova dunay katuyoan niini. Ang Israel nahimo kang Jehova ingon asawang maluibon, makihilawason. Apan siya mopakita sa iyang gugma kaniya ug maningkamot sa pagpasig-uli kaniya. Ang asawa ni Oseas, si Gomer, sibung miilustrar niini. Gisabot kining human sa pagpanganak sa iyang unang anak, siya nahimong maluibon ug dayag nanganak sa ubang anak sa pagpanapaw. (2:5-7) Gipakita kini sa rekord nga mipahayag siya “nag-anak kaniya [Oseas] sa usa ka anak-lalaki” apan wala mohimog bisan unsang reperensiya sa manalagna maylabot sa pagpanganak sa duha pa ka anak. (1:3, 6, 8) Ang kapitulo 3, bersikulo 1-3, daw namolong maylabot sa pagkuha balik ni Oseas kang Gomer, sa pagpalit kaniya ingon ulipon, ug kini nalangkit sa pagkuha balik ni Jehova sa iyang katawhan human sila mihinulsol sa ilang mananapaw nga kurso.

8. Unsang mga ngalan ang gigamit baylobaylo sa basahon?

⁸ Ang napulo-tribo amihanang gingharian sa Israel, kang kinsa ang mga pulong sa tagna ni Oseas pangunang gitumong, hiilhan usab ingon Epraim, ngalan sa dominante nga tribo sa gingharian. Kining mga ngalan, Israel ug Epraim, gigamit nga baylobaylo sa basahon.

KAUNDAN SA OSEAS

9. Unsa ang gipasabot sa mga ngalan sa mga anak ni Gomer kon sa unsang paagi si Jehova makiglabot sa Israel?

⁹ Giilustrar ang mananapaw nga kurso sa Israel (1:1–3:5). Ang “asawa sa pagpakighilawas” ni Oseas nag-anak sa manalagna sa usa ka anak-lalaki, si Jesreel. Sa ulahi siya dunay duha pa ka anak, anak-babaye, si Lo-ruhama, nagkahulogan “[Siya] Wala Pakitai ug Kaluoy,” ug anak-lalaki, si Lo-ammi, nagkahulogan “Dili Akong Katawhan.” Kining duha ka ngalan gihatag ni Jehova sa pagpasabot siya “dili na mopakitag kaluoy usab sa balay sa Israel” ug pagpasiugda sa iyang linangkob nga pagsalikway kanila ingon iyang katawhan. (1:2, 6, 9) Apan, ang mga anak sa Juda ug Israel, ingon “mga anak sa buhi nga Diyos,” tigomon sa paghiusa ubos sa usa ka ulo, “tungod kay dako ang adlaw ni Jesreel.” (1:10, 11) Gihinloan sa mananapaw nga pagsimba kang Baal, ang katawhan sa Diyos mobalik kang Jehova ug modawat kaniya ingon ilang bana. (2:16) Ihatag ni Jehova ang kasigurohan sa Israel ug mopasibu kaniya sulod sa panahon nga walay katinoan sa kamatarong, hustisya, mahigugmanong-kalolot, kaluoy, ug kamatinumanon. Harmonya sa ngalan Jesreel (nagkahulogan “Ang Diyos Mopugas ug Binhi”), si Jehova misaad: “Ako tinong mopugas kaniya ingon binhi alang kanako sa yuta, . . . ug akong ingnon kadtong dili akong katawhan: ‘Kamo akong katawhan’; ug sila, sa ilang bahin, moingon: ‘Ikaw ang among Diyos.’” (2:23) Ingon sa asawa nga mihinulsol sa iyang pagpanapaw, “mamalik ang Israel ug tinong mangita kang Jehova nga ilang Diyos, ug kang David nga ilang hari.”—3:5.

10. Unsa ang resulta sa pagsalikway sa kahibalo sa nasod?

¹⁰ Matagnaong mga hukom batok sa Epraim (ug Juda) (4:1–14:9). Gihatag sa unang bersikulo sa kapitulo 4 ang himutangan sa matagnaong pasidaan nga misunod: “Si Jehova dunay kaso legal uban sa mga pumuluyo sa yuta, kay walay kamatuoran ni mahigugmaong-kalolot ni kahibalo sa Diyos sa yuta.” Unsa ang moresulta niining kahimtang? “Tungod kay ang kahibalo mao ang gisalikway nimo mismo, akong isalikway usab ikaw sa pag-alagad ingon saserdote kanako; ug tungod kay kanunay kang nalimot sa kasugoan sa imong Diyos, akong kalimtan ang imong mga anak, bisan ako,” ingon ni Jehova. (4:1, 6) Ang mismong espiritu sa pagpakighilawas mipahinabo sa Israel sa paglaag pahilayo. Duna unya pagkuwenta sa samag-bigaon nga Israel ug Juda, apan ilang pangitaon si Jehova kon makaplagan nila ang ilang kaugalingon “sa kasakit.”—5:15.

11. Sa unsang paagi nangaliyupo si Oseas sa katawhan, apan ngano kini alaot kanila?

¹¹ Nangaliyupo si Jehova sa katawhan: “Mamalik kita kang Jehova, kay . . . siya moayo kanato.” Si Jehova nalipay sa mahigugmaong-kalolot ug langitnong kahibalo inay kay sa mga halad ug mga halad sinunog, apan ang mahigugmaong-kalolot sa Epraim ug Juda “ingon sa yamog nga mahanaw lang dayon.” (6:1, 4) Ang Epraim “ingon sa buangbuang salampati nga walay kasingkasing.” Ang katawhan miadto sa Egipto ug Asirya alang sa panabang inay kay kang Jehova. (7:11) Alaot kini kanila. Ngano? Milaroylaroy sila, milaraw sa daotang butang, mibungkag sa tugon ni Jehova, ug milapas sa iyang kasugoan. “Kay hangin ang ilang gipugas, ug unos ang ilang anihon.” (8:7) Si Jehova mahinumdom sa ilang sayop ug hatagan pagtagad ang ilang sala. “Sila mahimong libudsuroy taliwala sa kanasoran.” (9:17) Ang Israel nahimong alaot nga bagon kansang kasingkasing nahimong salingkapaw. Inay sa pagpugas sa binhi sa kamatarong ug moani sa mahigugmaong-kalolot, gidaro sa Israel ang kadaotan ug giani ang kadimatarong. “Gikan sa Egipto gitawag ko ang akong anak,” pahinumdom ni Jehova. (11:1) Oo, Iyang gihigugma ang Israel gikan sa iyang pagkabata, apan gilibotan Siya sa Israel sa bakak ug limbong. Mitambag si Jehova: “Sa imong Diyos kinahanglan mobalik ka, bantayan ang mahigugmaong-kalolot ug hustisya; ug pasagdi ang dayong paglaom sa imong Diyos.”—12:6.

12. (a) Unsa ang gisuma ni Oseas sa kapitulo 13? (b) Unsang pagpasig-uli ang gisaad?

¹² Sa kapitulo 13, gisuma ni Oseas ang tanang  miagi labot sa unang saad sa Israel ug sa lumong pag-atiman ni Jehova, ingon man sa kalimtanon sa Israel ug sa kaulahian sa pagtalikod sa nasod kang Jehova. Gipahayag ni Jehova: “Ako mihatag kanimo sa hari sa akong kasuko, ug ako mokuha kaniya sa akong kaligutgut.” (13:11) Apan, unya, dunay pagpasig-uli: “Gikan sa kamot sa Sheol akong lukaton sila; gikan sa kamatayon akong tubuson sila. Hain na man ang imong kalala, O Kamatayon? Hain na man ang imong kamalaglagon, O Sheol?” (13:14) Bisan pa, makalilisang matuod ang dadangatan sa rebelyosong Samarya.

13. Gitapos sa unsang pangaliyupo ang basahon sa Oseas, ug kinsa ang molakaw sa mga dalan ni Jehova?

¹³ Ang basahon mitiklop uban sa makagayhab kasingkasing pangaliyupo: ‘Balik, O Israel, kang Jehova nga imong Diyos, kay napangdol ka sa imong sayop. Mangayog pasaylo, ug sa baylo itanyag ang nating mga baka sa imong mga ngabil. Si Jehova mopakita kanimo sa kaluoy ug gugma. Siya mahimong ingon sa makapabugnaw nga yamog kanimo, ug mobulak ka ingon sa liryo ug sa kahoy nga olibo.’ Ang maalamon ug masinaboton mosabot niining mga butang: “Kay ang mga dalan ni Jehova matul-id, ug ang mga matarong mao ang molakaw kanila; apan ang mga malapason mao ang mapangdol kanila.”—14:1-6, 9.

NGANONG MAPUSLANON

14. Unsang sibung katumanan sa tagna ni Oseas ang matikdan?

¹⁴ Gilig-on sa basahon sa Oseas ang pagtuo sa dinasig nga tagna ni Jehova. Ang tanang butang gitagna ni Oseas maylabot sa Israel ug Juda namatuod. Ang Israel gibiyaan sa iyang mga kerido taliwala sa idolatroso silingang kanasoran ug miani sa alimpulos sa kalaglagan gikan sa Asirya sa 740 W.K.P. (Ose. 8:7-10; 2 Hari 15:20; 17:3-6, 18) Bisan pa, gitagna ni Oseas si Jehova mopakitag kaluoy sa Juda ug luwason siya, apan dili pinaagi sa gahom militar. Natuman kini sa dihang gipatay sa manolonda ni Jehova ang 185,000 sa mga Asiryanhon nga mihulga sa Jerusalem. (Ose. 1:7; 2 Hari 19:34, 35) Bisan pa, ang Juda gilakip sa hukom sa Oseas 8:14: “Ug ako tinong mopadalag kalayo sa iyang mga siyudad ug kini molamoy sa puloy-anang mga torre sa matag usa,” tagnang nakabaton sa makalilisang katumanan sa dihang giguba ni Nabukodonosor ang Juda ug Jerusalem, 609-607 W.K.P. (Jer. 34:6, 7; 2 Cron. 36:19) Ang daghang tagna ni Oseas sa pagpasig-uli natuman sa dihang gitigom tingob ni Jehova ang Juda ug Israel, ug ‘sila migula sa yuta’ sa ilang pagkadistiyero sa 537 W.K.P.—Ose. 1:10, 11; 2:14-23; 3:5; 11:8-11; 13:14; 14:1-9; Esd. 2:1; 3:1-3.

15. Sa unsang paagi gipadapat sa mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan ang mga pagkutlo gikan sa basahon sa Oseas?

¹⁵ Ang mga reperensiya sa tagna ni Oseas sa mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan usab labing mapuslanon alang sa atong konsiderasyon karon. Pananglitan, gihimo ni Pablo ang gamhanang pagpadapat sa Oseas 13:14 sa paghisgot sa pagkabanhaw: “Kamatayon, hain ang imong kadaogan? Kamatayon, hain ang imong kalala?” (1 Cor. 15:55) Sa pagpasiugda sa dili takos nga kalolot ni Jehova ingon sa gipahayag sa mga sudlanan sa kaluoy, gikutlo ni Pablo ang Oseas 1:10 ug 2:23: “Kini ingon sa iyang gipamolong usab sa Oseas: ‘Kadtong dili akong katawhan akong tawgon “akong katawhan,” ug siya nga wala higugmaa “hinigugma”; ug sa dapit diin kini giingon kanila, “Kamo dili akong katawhan,” didto sila tawgon “mga anak sa buhi nga Diyos.”’” (Roma 9:25, 26) Gibatbat ni Pedro ang susamang pasahe gikan sa Oseas sa pag-ingon: “Kay kamo kanhi dili katawhan, apan karon katawhan sa Diyos; kamo kadtong wala kapakitai sa kaluoy, apan karon kadtong gipakitaan sa kaluoy.”—1 Ped. 2:10.

16. Unsang pulong ni Oseas ang gisubli ni Jesus sa pagpakita sa kinahanglanon ni Jehova sa pagsimba?

¹⁶ Busa, ang tagna ni Oseas nakitang natuman dili lamang sa pagbalik sa usa ka nahibilin sa adlaw ni Sorobabel apan usab sa maluluy-ong pagtigom ni Jehova sa espirituwal nga nahibilin nga nahimong ‘mga anak hinigugma sa buhi nga Diyos.’ Pinaagi sa pagdasig nakita ni Oseas ang kinahanglanon niini. Dili kini sa dagway sa pagsimba uban sa pormal nga seremonya, apan sa mga pulong sa Oseas 6:6 (nga gisubli ni Jesus sa Mateo 9:13 ug Mat 12:7): “Sa mahigugmaong-kalolot ako nahimuot, ug dili sa halad; ug sa kahibalo sa Diyos inay kay sa tibuok halad sinunog.”

17. (a) Unsa ang kinahanglanon sa napangdol sa espirituwal nga pagpanapaw? (b) Unsang masadyaong saad sa Gingharian ang unod sa Oseas?

¹⁷ Gipakita sa ilustrasyon sa mananapaw nga asawa nga buhing gidula sa mismong kinabuhi ni Oseas nga gidumtan ni Jehova kadtong mobiya kaniya ngadto sa mga dalan sa idolatriya ug bakak nga pagsimba, sa ingon nanapaw sa espirituwal. Si bisan kinsa nga napangdol sa sayop kinahanglan mobalik kang Jehova sa matuod nga paghinulsol ug ‘motanyag sa baylo sa nating mga baka sa ilang mga ngabil.’ (Ose. 14:2; Heb. 13:15) Kini sila mahimong momaya uban sa nahibilin sa espirituwal nga mga anak sa Israel sa katumanan sa saad sa Gingharian sa Oseas 3:5: “Human niana ang mga anak sa Israel mobalik ug tinong mangita kang Jehova nga ilang Diyos, ug kang David nga ilang hari; ug sila tinong mangadto nga nahadlok kang Jehova ug sa iyang kaayo sa kataposang bahin sa mga adlaw.”

[Mga Pangutana sa Pagtuon]