Basahon sa Bibliya Numero 32​—Jonas

Magsusulat: Jonas

Sinulat Nahuman: k. 844 W.K.P.

1. Unsang mga pangutana ang gitubag sa basahon sa Jonas, ug unsa ang gipakita niini maylabot sa kaluoy ni Jehova?

 JONAS—langyaw nga misyonero sa ikasiyam ka siglo W.K.P.! Giunsa niya paglantaw ang iyang tulomanon gikan kang Jehova? Unsang bag-ong kasinatian ang gibuksan niini alang kaniya? Nakaplagan ba niya ang katawhan sa iyang tulomanon nga madinawaton? Unsa ka malamposon ang iyang pagwali? Gitubag kini sa dramatikong rekord sa basahon sa Jonas. Gisulat sa panahon kanus-a gibungkag sa gipiling nasod ni Jehova ang tugon uban kaniya ug nahulog sa paganong idolatriya, gipakita sa matagnaong rekord ang kaluoy sa Diyos dili limitado sa usa ka nasod lamang, ni bisan sa Israel. Dugang pa, gibayaw niini ang dakong kaluoy ug mahigugmaong-kalolot ni Jehova, kasukwahi sa kakulang sa kaluoy, pailob, ug pagtuo nga sagad maobserbahan sa dili hingpit nga tawo.

2. Unsa ang nahibaloan mahitungod kang Jonas, ug mga unsang tuig siya mitagna?

² Ang ngalan Jonas (Hebreohanon, Yoh·nahʹ) nagkahulogan “Salampati.” Siya anak sa manalagna si Amitai sa Gatheper sa Galilea sa teritoryo ni Sabulon. Sa 2 Hari 14:23-25 atong mabasa nga gilugwayan ni Jeroboam nga hari sa Israel ang utlanan sa nasod sumala sa pulong gisulti ni Jehova pinaagi kang Jonas. Kini mopahaluna sa panahon sa pagtagna ni Jonas sa mga 844 W.K.P., tuig sa pagsaka sa trono ni Jeroboam II sa Israel ug daghang tuig una pa ang Asirya, uban sa kabisera niini sa Ninibe, misugod sa pagdominar sa Israel.

3. Unsa ang nagmatuod ang talaan ni Jonas kasaligan?

³ Waykwestiyon ang tibuok talaan sa Jonas kasaligan. Ang “Maghihingpit sa atong pagtuo, si Jesus,” mipunting kang Jonas ingon aktuwal persona ug mihatag sa dinasig nga interpretasyon sa duha ka matagnaong hitabo sa Jonas, sa ingon gipakita nga ang basahon undan sa matuod nga tagna. (Heb. 12:2; Mat. 12:39-41; 16:4; Luc. 11:29-32) Ang Jonas kanunay gipahaluna sa mga Hudiyo taliwala sa ilang kanonikal nga basahon ug giisip nila ingon kasaysayanhon. Ang mismong kaprangka ni Jonas sa paghubit sa iyang kasaypanan ug kahuyangan, nga walay pagpaningkamot sa pagtabon kanila, mitimaan usab sa rekord nga matuod.

4. Unsang matang sa isda ang mahimong milamoy kang Jonas? Apan, unsa ang supisyente na alang sa atong impormasyon?

⁴ Unsa na man ang “dakong isda” nga milamoy kang Jonas? Dunay daghang ispikulasyon kon unsang matang sa isda kini. Ang balyenang esperma may bug-os nga katakos sa paglamoy sa tawo nga tibuok. Mao man ang daku puting iho. Ang Bibliya, bisan pa, yanong mipahayag: “Gitudlo ni Jehova ang usa ka dakong isda sa paglamoy kang Jonas.” (Jon. 1:17) Ang matang sa isda wala tinoa. Dili kini matino uban sa kapiho kon kini ba balyenang esperma, daku puting iho, o uban wala hiilhing linalang sa dagat. a Ang rekord sa Bibliya nga kini “usa ka dakong isda” supisyente na alang sa atong impormasyon.

KAUNDAN SA JONAS

5. Unsa ang reaksiyon ni Jonas sa iyang tulomanon, ug uban sa unsang resulta?

⁵ Jonas gitudlo sa Ninibe apan midagan (1:1-16). “Ug ang pulong ni Jehova midangat kang Jonas nga anak ni Amitai, nga miingon: ‘Tindog, umadto sa Ninibe nga dakong siyudad, ug mopahibalo batok kaniya nga ang ilang kadaotan nakadangat sa atubangan nako.’” (1:1, 2) Gilaliman ba si Jonas niining tulomanon? Wala! Midagan siya sa atbang  direksiyon, misakay sa sakayan pa Tarsis, lagmit sa Espanya. Nahinagbo sa sakayan ni Jonas ang dakong unos. Sa kahadlok ang mga marinero nangayog tabang, “matag usa sa iyang diyos,” samtang si Jonas natulog sa luwang sa barko. (1:5) Human gipukaw si Jonas, ilang giripa sa paningkamot nga madiskobrehan kinsa ang responsable sa midangat kanila. Ang ripa naigo kang Jonas. Karon kini iyang gipahibalo kanila siya Hebreohanon, magsisimba ni Jehova, ug midagan siya pahilayo sa iyang hatag-Diyos nga katungdanan. Gidapit niya sila sa pagtambog kaniya sa dagat. Human sa dugang paningkamot sa paggaud sa sakayan, sa kaulahian ilang gitambog si Jonas sa dagat. Mihunong ang kabangis sa dagat.

6. Unsa ang kasinatian ni Jonas uban sa “dakong isda”?

⁶ Gilamoy sa “usa ka dakong isda” (1:17–2:10). “Karon gitudlo ni Jehova ang usa ka dakong isda sa paglamoy kang Jonas, sa pagkaagi nga si Jonas didto sa sulod nga bahin sa isda tulo ka adlaw ug tulo ka gabii.” (1:17) Miampo siya nga mainiton kang Jehova gikan sa sulod sa isda. “Gikan sa tiyan sa Sheol” siya mituaw sa panabang ug mipahayag siya mobayad sa iyang gisaad, kay “ang kaluwasan iya ni Jehova.” (2:2, 9) Sa sugo ni Jehova, gisuka sa isda si Jonas sa mamalang yuta.

7. Unsa ka epektibo ang pagwali ni Jonas sa Ninibe?

⁷ Pagwali sa Ninibe (3:1–4:11). Gisubli ni Jehova ang iyang sugo kang Jonas. Wala na molikay si Jonas sa tulomanon, apan miadto sa Ninibe. Didto siya milakaw latas sa kadalanan sa siyudad ug misinggit: “Kap-atan ka adlaw na lamang, ug ang Ninibe laglagon.” (3:4) Ang iyang pagwali epektibo. Usa ka balod sa paghinulsol mibanlas latas sa Ninibe, ug ang katawhan niini misugod pagbutang ug pagtuo sa Diyos. Giproklamar sa hari ang tawo ug mananap kinahanglan mopuasa ug mosul-ob sa bisti nga sako. Sa kaluoy giluwas ni Jehova ang siyudad.

8. Unsa ang reaksiyon ni Jonas sa pagpahayag sa kaluoy ni Jehova sa siyudad, ug giunsa pagyagyag ni Jehova ang kadili konsistente sa manalagna?

⁸ Labaw kini kay sa maantos ni Jonas. Iyang gitug-an kang Jehova nga siya daan nang nahibalo nga Siya mopakitag kaluoy ug mao kana ngano siya midagan pahilayo sa Tarsis. Buot unta niyang mamatay. Nagbagulbol, si Jonas mikampo sa silangan sa siyudad ug mihulat kon unsa ang mahitabo. Gitudlo ni Jehova ang usa ka tanom nga tabayag sa pagtubo ug paglandong sa iyang gisapot nga manalagna. Ang kalipay ni Jonas niini mubo ra. Sunod buntag gitudlo ni Jehova ang ulod sa pagkutkot sa tanom, sa pagkaagi nga ang makapahayahay nga proteksiyon niini gipulihan sa pagkayagyag sa makadangdang hangin silangan ug sa makapagbang adlaw. Makausa pa buot ni Jonas mamatay. Matarong-kaugalingon iyang gipakamatarong ang iyang kasuko. Gipakita ni Jehova ang iyang kadili konsistente: Si Jonas nasubo alang sa tanom nga tabayag apan nasuko kay si Jehova karon naluoy sa dakong siyudad sa Ninibe.

NGANONG MAPUSLANON

9. Unsang tinamdan ug aksiyon ni Jonas ang pasidaan kanato?

⁹ Ang aksiyon ni Jonas ug ang sangpotanan niini pasidaan kanato. Midagan siya sa hatag-Diyos nga bulohaton; iya untang gikuptan sa iyang kamot ang katungdanan ug misalig sa Diyos sa paglaban kaniya. (Jon. 1:3; Luc. 9:62; Prov. 14:26; Isa. 6:8) Sa dihang siya miadto sa atbang direksiyon, gipakita niya ang negatibong tinamdan sa kapakyasan sa pagpaila sa iyang kaugalingon sa mga marinero ingon magsisimba ni “Jehova nga Diyos sa mga langit.” Nawad-an siya sa kaisog. (Jon. 1:7-9; Efe. 6:19, 20) Ang kamakikaugalingon ni Jonas mitultol kaniya sa pag-isip sa kaluoy ni Jehova sa Ninibe ingon insulto personal; gipaningkamotan niya sa pagluwas-nawong pinaagi sa pag-ingon kang Jehova siya daan nang nahibalo nga mao kini ang sangpotanan—busa nganong ipadala pa siya nga manalagna? Gibadlong siya alang niining dimatinahoron, reklamador nga tinamdan, busa makapulos kita sa iyang kasinatian ug modumili sa pagpangitag sayop sa pagpakitag kaluoy ni Jehova o sa iyang paagi sa pagbuhat sa mga butang.—Jon. 4:1-4, 7-9; Fil. 2:13, 14; 1 Cor. 10:10.

10. Sa unsang paagi ang mahigugmaong-kalolot ug kaluoy ni Jehova giilustrar sa basahon sa Jonas?

¹⁰ Milandong sa tanan ubang butang sa basahon sa Jonas mao ang paghulagway niini sa matahom nga mga hiyas ni Jehova sa mahigugmaong-kalolot ug kaluoy. Gipakita ni Jehova ang mahigugmaong-kaluoy sa Ninibe sa pagpadala sa iyang manalagna sa pagpasidaan sa taliabot nga kalaglagan, ug siya andam sa pagpakitag kaluoy sa dihang ang siyudad mihinulsol—kaluoy nga mitugot sa Ninibe sa pagpabilin kapin sa 200 ka tuig hangtod sa kalaglagan niini sa mga Medyanhon ug mga Babilonyanhon sa mga 632 W.K.P. Iyang gipakita ang kaluoy kang Jonas sa pagluwas kaniya sa dagat nga gikusokuso sa unos ug sa pagtagana sa tabayag sa “pagluwas kaniya sa iyang daotang kahimtang.” Pinaagi sa pagtagana sa proteksiyon sa tabayag ug unya sa pagkuha niini, gipahibalo ni Jehova kang Jonas nga Siya mopakitag kaluoy ug mahigugmaong-kalolot sumala sa Iya mismong gikahimut-an.—Jon. 1:2; 3:2-4, 10; 2:10; 4:6, 10, 11.

11. Unsa “ang ilhanan ni Jonas”?

¹¹ Sa Mateo 12:38-41, gisultihan ni Jesus ang relihiyosong mga lider nga ang bugtong ilhanan iyang ihatag kanila mao “ang ilhanan ni Jonas.” Human sa tulo ka adlaw ug tulo ka gabii sa “tiyan sa Sheol,” mipadayon si Jonas sa pagwali sa Ninibe, sa ingon nahimong “ilhanan” sa mga Ninibehanon. (Jon. 1:17; 2:2; 3:1-4) Mao man, gigugol ni Jesus ang bahin sa tulo ka adlaw sa lubnganan ug gibanhaw. Sa dihang ang iyang mga disipolo mipahibalo sa ebidensiya nianang hitabo, si Jesus nahimong ilhanan nianang kaliwatan. Sumala sa Hudiyong metodo sa pagsukod sa panahon ug sa kamatuoran sa katumanan sa kaso  ni Jesus, kining hugna sa “tulo ka adlaw ug tulo ka gabii” motugot kubos pa kay sa tulo ka tibuok adlaw. b

12. (a) Unsa pa ang giingon ni Jesus maylabot sa mga Ninibehanon ug sa mga Hudiyo sa iyang kaliwatan? (b) Sa unsang paagi gipadayag ang “butang labaw pa kay kang Jonas,” uban sa unsang koneksiyon sa Gingharian ni Jehova ug sa kaluwasan?

¹² Niining samang hisgot, gitandi ni Jesus ang paghinulsol sa mga Ninibehanon uban sa kagahi sa kasingkasing ug laktod nga pagsalikway nga iyang nasinati gikan sa mga Hudiyo sulod sa iya mismong ministeryo, nga miingon: “Ang mga tawo sa Ninibe mobangon sa paghukom uban niining kaliwatan ug mokondenar niini; tungod kay sila mihinulsol sa giwali ni Jonas, apan, tan-awa! butang labaw pa kay kang Jonas ang ania.” (Tan-awa usab ang Mateo 16:4 ug Lucas 11:30, 32.) “Butang labaw pa kay kang Jonas”—unsa ang buot ipasabot ni Jesus niining mga pulong? Iyang gipunting ang iyang kaugalingon ingon kinadak-ang manalagna sa tanan, Usa nga gipadala ni Jehova sa pagwali: “Paghinulsol, kamong katawhan, kay ang gingharian sa mga langit haduol na.” (Mat. 4:17) Bisan pa, kadaghanan sa mga Hudiyo nianang kaliwatan misalikway sa “ilhanan ni Jonas.” Unsa na man karon? Bisan pa kadaghanan wala mamati sa mensahe sa pasidaan ni Jehova, daghang linibo sa tibuok kalibotan duna sa mahimayaong oportunidad sa pagpamati sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos nga unang giwali ni Jesus, “ang Anak sa tawo.” Ingon sa mahinulsulong mga Ninibehanon, nga gipanalanginan pinaagi sa pagwali ni Jonas, kini sila usab mahimong moambit sa abunda ug maluluy-ong tagana ni Jehova alang sa lugway nga kinabuhi, kay sa matuod “ang kaluwasan iya ni Jehova.”—Jon. 2:9.

[Mga footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]