Basahon sa Bibliya Numero 33​—Miqueas

Magsusulat: Miqueas

Dapit Gisulatan: Juda

Sinulat Nahuman: Una pa sa 717 W.K.P.

Gikobrehang Panahon: k. 777–717 W.K.P.

1. Unsang matang sa tawo si Miqueas?

 HUNAHUNA ug tawo nga hamtong, usa nga migugol ug daghang tuig sa matinumanong pag-alagad kang Jehova. Hunahuna ug tawo nga isog, usa nga misulti sa mga magmamando sa iyang nasod, “Kamo nga nagadumot sa maayo ug nahigugma sa daotan, . . . kamo nga mikaon usab sa organismo sa akong katawhan, ug mipanit sa ila mismong panit gikan kanila.” Hunahuna ug mapaubsanong tawo, usa nga mihatag sa tanang dungog sa iyang gamhanang mga pulong kang Jehova, kang kansang espiritu siya namolong. Dili ka ba mahimuot sa pagsinati sa tawo nga ingon niana? Kadakong bahandi sa impormasyon ug maayong tambag ang iyang ihatag! Ang manalagna Miqueas mao kana nga tawo. Makaduol gihapon kita sa iyang piniling tambag sa basahon nga midala sa iyang ngalan.—Miq. 3:2, 3, 8.

2. Unsa ang nahibaloan kang Miqueas ug sa panahon sa iyang pagtagna?

² Ingon matuod sa daghan sa mga manalagna, diyotay ra kaayo ang giingon mahitungod kang Miqueas mismo sa iyang basahon; ang mensahe niini ang importante. Ang ngalan Miqueas pinamubong porma sa Miguel (nagkahulogan, “Kinsa ang Ingon sa Diyos?”) o Micaiah (nagkahulogan, “Kinsa ang Ingon ni Jehova?”). Mialagad siya ingon manalagna sulod sa paghari nila Jotam, Ahas, ug Hesekias (777-717 W.K.P.), nga mihimo kaniyang kadungan nila manalagna Isaias ug Oseas. (Isa. 1:1; Ose. 1:1) Ang eksaktong hugna sa panahon sa iyang pagtagna dili piho, apan sa kinadaghanan kini 60 ka tuig. Ang iyang mga tagna sa kalaglagan sa Samarya mahimong gihatag una pa sa kalaglagan sa siyudad sa 740 W.K.P., ug ang tibuok sinulat mahimong nahuman sa kataposan sa paghari ni Hesekias, sa 717 W.K.P. (Miq. 1:1) Si Miqueas banikanhong manalagna gikan sa balangay sa Moreset sa tabunok nga Sepela, habagatan-kasadpan sa Jerusalem. Ang iyang kasinati sa banikanhong kinabuhi gipakita sa matang sa ilustrasyon iyang gigamit sa pagpasiugda sa mga punto sa iyang mga pahayag.—2:12; 4:12, 13; 6:15; 7:1, 4, 14.

3. Sa unsang hinongdanong panahon si Miqueas mialagad, ug nganong gikomisyon siya ni Jehova ingon manalagna?

³ Si Miqueas nabuhi sa peligroso ug makahuloganong panahon. Ang tulin-lihok nga mga hitabo tilimad-on sa kalaglagan sa mga gingharian sa Israel ug Juda. Ang moral nga kadunot ug idolatriya miturok sa Israel, ug kini midala sa nasod sa kalaglagan gikan sa Asirya, dayag sulod sa mismong kinabuhi ni Miqueas. Milabyog ang Juda gikan sa buhat nga matarong sa paghari ni Jotam ngadto sa doble nga kadaotan sa Israel sa rebelyosong paghari ni Ahas ug unya nahiulian sulod sa paghari ni Hesekias. Gibangon ni Jehova si Miqueas sa kusganong pagpasidaan sa Iyang  katawhan kon unsa ang Iyang dad-on kanila. Ang mga tagna ni Miqueas mialagad sa paglig-on niadtong ila nila Isaias ug Oseas.—2 Hari 15:32–20:21; 2 Cron. kap. 27-32; Isa. 7:17; Ose. 8:8; 2 Cor. 13:1.

4. Unsa ang nagmatuod sa kakasaligan sa basahon sa Miqueas?

⁴ Dunay dagayang ebidensiya sa pagpakita sa pagkakasaligan sa basahon sa Miqueas. Kanunay gidawat kini sa mga Hudiyo ingon bahin sa Hebreohanong kanon. Ang Jeremias 26:18, 19 direktang mipunting sa mga pulong ni Miqueas: “Ang Sion darohon ingon sa yanong uma, ug ang Jerusalem mismo mahimong yanong tinapok.” (Miq. 3:12) Ang tagna takdong natuman sa 607 W.K.P. sa dihang gipatag sa hari sa Babilonya ang Jerusalem, “sa pagpahinabo sa kalaglagan.” (2 Cron. 36:19) Ang susamang tagna maylabot sa Samarya, nga kini mahimong “tinapok sa uma,” susamang natuman. (Miq. 1:6, 7) Ang Samarya gilaglag sa mga Asiryanhon sa 740 W.K.P. sa dihang ilang gidalang bihag ang Israel. (2 Hari 17:5, 6) Kini sa ulahi gipildi ni Alejandro nga Bantogan sa ikaupat ka siglo W.K.P. ug gilaglag sa mga Hudiyo ubos ni John Hyrcanus I sa ikaduhang siglo W.K.P. Niining kataposang kalaglagan sa Samarya, gipahayag sa The New Westminster Dictionary of the Bible, 1970, panid 822: “Gilumpag kini sa mananaog, gisulayan ang pagpapas sa tanang pruweba nga sukad dihay mibarog pinarilang siyudad sa bungtod.”

5. Sa unsang paagi ang arkiyolohiya testigo sa katumanan sa mga tagna ni Miqueas?

⁵ Gidugang usab sa arkiyolohikal nga ebidensiya ang tingog niini sa pagsuporta sa katumanan sa tagna ni Miqueas. Ang kalaglagan sa Samarya gihisgotan sa Asiryanhong kasaysayan. Pananglitan, mihambog ang Asiryanhon haring Sargon: “Akong gilikosan ug gipildi ang Samarya (Sa-me-ri-na).” a Bisan pa, kini mahimong aktuwal ang nag-una kaniya, si Salmaneser V, ang mitiwas sa kadaogan. Mahitungod kang Salmaneser, gipahayag sa usa ka Babilonyanhong talaan: “Iyang gilumpag ang Samarya.” b Ang pagsulong sa Juda sa paghari ni Hesekias, ingon sa gitagna ni Miqueas, maayong pagkataho ni Senakerib. (Miq. 1:6, 9; 2 Hari 18:13) Iyang gipabuhat ang dako upat-palid pinatataw sa bongbong sa iyang palasyo sa Ninibe nga mihulagway sa pagbihag sa Lakis. Sa iyang prisma iyang gipahayag: “Akong gilikosan ang 46 sa iyang kusganong siyudad . . . Akong giabog (pagawas kanila) ang 200,150 ka tawo . . . Siya akong gihimong priso sa Jerusalem, sa iyang harianong residensiya, ingon sa langgam sa hawla.” Iyang gilista usab ang buhis nga gibayad kaniya ni Hesekias, bisan pa iyang labihang gipasobrahan ang kantidad. Wala niya hisgoti ang kalamidad nga nahitabo sa iyang mga tropa. c—2 Hari 18:14-16; 19:35.

6. Unsa ang mibutang sa kadinasig sa Miqueas luyo sa tanang duda?

⁶ Ang kadinasig sa basahon gibutang luyo sa tanang duda sa talagsaong tagna sa Miqueas 5:2, nga mitagna sa dapit-natawhan sa Mesiyas. (Mat. 2:4-6) Dunay mga pasahe usab nga susama sa pahayag sa Kristohanon Gregong Kasulatan.—Miq. 7:6, 20; Mat. 10:35, 36; Luc. 1:72, 73.

7. Unsa ang ikaingon labot sa gahom sa pagpahayag ni Miqueas?

⁷ Samtang si Miqueas mahimong gikan sa kabanikahan sa Juda, dayag siya dikulang sa katakos sa pagpahayag sa iyang kaugalingon. Pipila sa kinanindotang pahayag sa Pulong sa Diyos makaplagan sa iyang basahon. Ang kapitulo 6 gisulat sa talagsaong dialogo. Ang kalit nga kausaban mihawid sa pagtagad sa magbabasa samtang si Miqueas tuling milalin gikan sa usa ka punto ngadto sa lain, gikan sa pagtunglo ngadto sa panalangin ug balik. (Miq. 2:10, 12; 3:1, 12; 4:1) Dagaya ang buhing mga garay sa panulti: Sa paggula ni Jehova, “ang kabukiran matunaw ubos kaniya, ug ang ubos nga kapatagan mismo masiak, ingon sa talo tungod sa kalayo, ingon sa tubig nga gibubo sa kimba nga dapit.”—1:4; tan-awa usab 7:17.

8. Unsa ang unod sa matag usa sa tulo ka seksiyon sa Miqueas?

⁸ Ang basahon mahimong bahinon sa tulo ka seksiyon, matag seksiyon gisugdan sa “Pamati” ug gisudlan sa pagbadlong, pasidaan sa silot, ug saad sa panalangin.

KAUNDAN SA MIQUEAS

9. Unsang silot ang gipakanaog batok sa Samarya ug Juda?

⁹ Seksiyon 1 (1:1–2:13). Si Jehova moabot gikan sa iyang templo sa pagsilot sa Samarya alang sa iyang idolatriya. Iyang himoon siya nga “tinapok” ug “ibubo sa walog ang iyang mga bato,” samtang gidugmok ang iyang linilok nga larawan. Walay kaayohan kaniya. Ang Juda usab labihan ka sad-an ug sulongon hangtod “sa ganghaan sa Jerusalem.” Kadtong milaraw sa butang makadaot gikondenar ug mibakho: “Kami nagun-ob!”—1:6, 12; 2:4.

10. Sa unsang paagi ang kaluoy ni Jehova gipasiugda?

¹⁰ Sa kalit ang kaluoy ni Jehova gipasiugda samtang, sa ngalan ni Jehova, gipahayag sa manalagna: “Akong tigomon si Jacob . . . Sa paghiusa akong ipahaluna sila, ingon sa panon sa toril, ingon sa panon taliwala sa sibsibanan niini; mahimo silang banha uban sa mga tawo.”—2:12.

11. (a) Unsang pagsaway ang karon gipunting batok sa mga magmamando ni Jacob ug Israel? (b) Giunsa pag-ila ni Miqueas ang tinubdan sa iyang kaisog?

¹¹ Seksiyon 2 (3:1–5:15). Unya mipadayon si Miqueas: “Pamati, palihog, kamong pangulo ni Jacob ug kamong kumander sa balay sa Israel.” Usa ka mahait nga pagsaway gipunting batok niining “midumot sa maayo ug nahigugma sa daotan” nga midaogdaog sa katawhan. Ilang “gidugmok ang ila mismong bukog.” (3:1-3) Lakip kanila mao ang bakak nga mga manalagna nga wala mohatag sa matuod nga giya, gipahinabo nga masaag ang katawhan sa Diyos. Kapin pa sa  tawhanong kaisog ang kinahanglanon sa pagpahayag niining mensahe! Apan masaligong gipahayag ni Miqueas: “Ako mismo nahimong puno sa gahom, uban sa espiritu ni Jehova, ug sa hustisya ug sa kusog, aron sa pagpahayag kang Jacob sa iyang pag-alsa ug sa Israel sa iyang sala.” (3:8) Ang iyang pagsaway sa sad-an dugo nga mga magmamando midangat sa mahait nga kulba-hinam: “Ang iya mismong mga pangulo yanong mohukom alang sa hiphip, ug ang iya mismong mga saserdote yanong motudlo alang sa salapi.” (3:11) Busa ang Sion darohon ingon sa uma, ug ang Jerusalem mahimong tinapok.

12. Unsang dakong tagna ang gihatag alang sa “kataposang bahin sa mga adlaw”?

¹² Makausa pa sa kalit nga kausaban, miliso ang tagna sa “kataposang bahin sa mga adlaw” sa paghatag sa dako, makapalihok nga hubit sa pagpasig-uli sa pagsimba ni Jehova sa iyang bukid. (4:1) Daghang kanasoran motungas sa pagtuon sa mga dalan ni Jehova, kay ang iyang kasugoan ug pulong mogula gikan sa Sion ug gikan sa Jerusalem. Dili na sila motuon pa ug gubat, apan ang matag usa molingkod ubos sa iyang paras ug kahoy nga igos. Dili sila mahadlok. Pasagdi ang katawhan mosunod ang matag usa sa diyos niini, apan ang matuod nga mga magsisimba molakaw sa ngalan ni Jehova nga ilang Diyos, ug siya momando ibabaw kanila ingon Hari sa walay kataposan. Una, bisan pa, ang Sion moadto sa pagkadistiyero sa Babilonya. Diha lamang sa pagpasig-uli kaniya nga dugmokon ni Jehova ang iyang mga kaaway.

13. Unsang matang sa magmamando ang mogula gikan sa Betlehem, ug ingon sa unsa mahimo “ang nahibilin ni Jacob”?

¹³ Karon gitagna ni Miqueas ang magmamando sa Israel “kansang sinugdan gikan sa sayong panahon” mogula gikan sa Betlehem Eprata. Siya momando ingon ‘magbalantay sa kusog ni Jehova’ ug mahimong dako, dili lamang sa Israel, apan “hangtod sa kinatumyan sa yuta.” (5:2, 4) Ang misulong Asiryanhon makabaton lamang ug kadiyot nga kalamposan, kay siya pasibogon ug ang iya mismong yuta mahimong awaaw. “Ang nahibilin ni Jacob” mahimong ingon sa “yamog gikan kang Jehova” taliwala sa katawhan ug ingon sa liyon sa kaisog taliwala sa kanasoran. (5:7) Ibton ni Jehova ang bakak nga pagsimba ug ipakanaog ang panimalos sa masupilong kanasoran.

14. (a) Uban sa paggamit sa unsang ilustrasyon gisugdan ang seksiyon 3 sa Miqueas? (b) Unsang kinahanglanon ni Jehova napakyas sa pagbaton ang katawhan sa Israel?

¹⁴ Seksiyon 3 (6:1–7:20). Usa ka talagsaong esena sa korte karon gipresentar sa dialogo. Si Jehova dunay “kaso legal” uban sa Israel, ug iyang gisangpit ang mismong kabungtoran ug kabukiran ingon mga saksi. (6:1) Iyang gihagit ang Israel nga motestigo batok kaniya, ug iyang gisubli ang iyang matarong buhat alang kanila. Unsa ang gipangayo ni Jehova sa yutan-ong tawo? Dili ang panon sa mga halad mananap, apan, hinonoa, “ang pagbuhat sa hustisya ug paghigugma sa kalolot ug mahimong mapainubsanon sa paglakaw uban sa [iyang] Diyos.” (6:8) Mao kini ang kulang sa Israel. Inay sa hustisya ug kalolot naa ang “daotang timbangan,” kapintas, kabakakan, ug limbong. (6:11) Inay sa paglakaw nga mapainubsanon uban sa Diyos, sila milakaw sa daotang tambag ug pagsimba sa idolo nila Omri ug Ahab, nga mihari sa Samarya.

15. (a) Unsa ang gikagul-an sa manalagna? (b) Unsang haom nga konklusyon ang gibatonan sa basahon sa Miqueas?

¹⁵ Naguol ang manalagna sa moral nga kadunot sa iyang katawhan. Aw, bisan ngani ang ilang “labing matarong daotan pa kay sa koral nga tunokon.” (7:4) Naa ang pagbudhi taliwala sa suod nga mga higala ug sa mga sulod sa balay. Wala maluya si Miqueas. “Alang kang Jehova ako mopadayon sa pagtan-aw. Akong ipakita ang mahulaton nga tinamdan alang sa Diyos sa akong kaluwasan. Ang Diyos ko mamati kanako.” (7:7) Iyang gipasidan-an ang uban nga dimalipay sa silot ni Jehova sa Iyang katawhan, kay moabot ang kaluwasan. Si Jehova mobantay ug mopakaon sa iyang katawhan ug ipakita kanila ang “mga butang kahibulongan,” nga milisang sa kanasoran. (7:15) Sa pagtiklop sa iyang basahon, gipalanog ni Miqueas ang diwa sa iyang ngalan pinaagi sa pagdayeg kang Jehova alang sa Iyang makapahinangop mahigugmaong-kalolot. Oo, ‘Kinsa ang Diyos nga ingon ni Jehova?’—7:18.

NGANONG MAPUSLANON

16. (a) Sa unsang paagi namatud-ang mapuslanon ang tagna ni Miqueas sa adlaw ni Hesekias? (b) Unsang gamhanang tambag ang unod niini alang niini karong adlaw?

¹⁶ Halos 2,700 ka tuig kanhi, ang tagna ni Miqueas labing ‘mapuslanon alang sa pagbadlong,’ kay si Haring Hesekias sa Juda misanong sa iyang mensahe ug nanguna sa nasod sa paghinulsol ug sa relihiyosong repormasyon. (Miq. 3:9-12; Jer. 26:18, 19; itandi ang 2 Hari 18:1-4.) Karon kining dinasig nga tagna labi pang mapuslanon. Pamati, tanan miangkon nga mga magsisimba sa Diyos, sa tin-aw nga pasidaan ni Miqueas batok sa bakak nga relihiyon, pagsimba sa idolo, pagpamakak, ug kapintas! (Miq. 1:2; 3:1; 6:1) Gilig-on ni Pablo kining pasidaan sa 1 Corinto 6:9-11, diin siya miingon ang matuod nga mga Kristohanon gihinloan na ug walay mausa nga mopahinunot sa maong mga buhat ang makapanunod sa Gingharian sa Diyos. Yano ug klaro, gipahayag sa Miqueas 6:8 nga ang kinahanglanon ni Jehova alang sa tawo mao ang paglakaw uban Kaniya sa hustisya, kalolot, ug kamapaubsanon.

17. Unsang pagdasig ang gitagana sa Miqueas niadtong mialagad sa Diyos ubos sa paglutos ug kalisdanan?

¹⁷ Giluwatan ni Miqueas ang iyang mensahe taliwala sa katawhan nga nabahin sa labihan nga ‘ang kaaway sa tawo mao ang mga tawo sa iya mismong panimalay.’ Ang matuod nga mga Kristohanon sagad mowali sa susamang sirkumstansiya, ug ang uban makaagom sa pagluib ug mapait nga paglutos sulod sa ila mismong relasyon sa pamilya. Kanunay sila nanginahanglan sa paghulat nga mapailubon kang Jehova, ang ‘Diyos sa ilang kaluwasan.’ (Miq. 7:6, 7; Mat. 10:21, 35-39) Sa paglutos o kon atubangon sa malisod  nga tulomanon, kadtong misalig nga maisogon kang Jehova mahimong, ingon ni Miqueas, “puno sa gahom, uban sa espiritu ni Jehova,” sa pagsugid sa Iyang mensahe. Gitagna ni Miqueas ang maong kaisog labi na dayag diha sa “nahibilin ni Jacob.” Kini sila mahimong ingon sa ‘liyon taliwala sa kanasoran, taliwala sa daghang katawhan,’ ug sa samang panahon ingon sa makapahayahay nga yamog ug ulan gikan kang Jehova. Kining hiyas dayag gipadayag sa ‘nahibilin ni Israel (Jacob)’ nga nahimong membro sa Kristohanong kongregasyon sa unang siglo.—Miq. 3:8; 5:7, 8; Roma 9:27; 11:5, 26.

18. Unsang tagna ni Miqueas ang nalangkit sa pagmando sa Gingharian sa Diyos pinaagi ni Kristo Jesus?

¹⁸ Ang pagkatawo ni Jesus sa Betlehem, sa katumanan sa tagna ni Miqueas, wala lamang milig-on sa langitnong pagdasig sa basahon apan mihatag kahayag sa konteksto sa bersikulo ingon matagnaon sa pag-abot sa Gingharian sa Diyos ubos ni Kristo Jesus. Si Jesus mao ang migula gikan sa Betlehem (Balay sa Tinapay) uban sa hatag-kinabuhi nga kaayohan alang sa tanang motuo sa iyang halad. Kini siya “mobantay sa kusog ni Jehova” ug mahimong dako ug mopakatap sa kalinaw ngadto sa kinatumyan sa yuta taliwala sa gipasig-uli, gihiusang panon sa Diyos.—Miq. 5:2, 4; 2:12; Juan 6:33-40.

19. (a) Unsang makadasig-pagtuo nga pangagda ang gitagana alang niadtong buhi sa “kataposang bahin sa mga adlaw”? (b) Giunsa pagbayaw sa Miqueas ang pagkasoberano ni Jehova?

¹⁹ Dakong pagdasig ang makaplagan sa tagna ni Miqueas maylabot sa “kataposang bahin sa mga adlaw,” kanus-a “daghang kanasoran” mangita sa instruksiyon gikan kang Jehova. “Ug ilang himoon ang ilang mga espada nga mga lipya sa daro ug ang ilang mga bangkaw nga mga galab. Dili na sila mobakyaw ug espada, nasod batok sa nasod, ni sila motuon pa sa gubat. Ug sila aktuwal molingkod, matag usa ubos sa iyang paras ug ubos sa iyang kahoy nga igos, ug walay mausa nga mopakurog kanila; kay ang mismong baba ni Jehova sa kasundalohan namolong niini.” Gibiyaan ang tanang bakak nga pagsimba, sila miduyog kang Miqueas sa paglig-on: “Kita, alang sa atong bahin, molakaw sa ngalan ni Jehova nga atong Diyos hangtod sa panahon nga walay katinoan, bisan hangtod sa kahangtoran.” Matuod kining tagna ni Miqueas makadasig-pagtuo sa pagtaganag pasiunang panan-awon niining hinongdanong hitabo. Talagsaon, usab, kini sa pagbayaw kang Jehova ingon Soberano ug Hari sa walay kataposan. Makapahinam kining mga pulong: “Si Jehova aktuwal nga mohari ibabaw kanila sa Bukid Sion, sukad karon padayon ug hangtod sa panahon nga walay katinoan”!—Miq. 4:1-7; 1 Tim. 1:17.

[Mga footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]