Basahon sa Bibliya Numero 39—Malaquias
Basahon sa Bibliya Numero 39—Malaquias
Magsusulat: Malaquias
Dapit Gisulatan: Jerusalem
Sinulat Nahuman: Human sa 443 W.K.P.
1. Unsa ang mipakita sa kadasig ni Malaquias alang kang Jehova?
KINSA si Malaquias? Walay bisan unsa ang girekord labot sa iyang kagikanan o personal nga kasaysayan. Bisan pa, sa tono sa iyang tagna, dayag kini siya labing mainiton sa iyang debosyon kang Jehova nga Diyos, nga milaban sa Iyang ngalan ug putling pagsimba, ug siya mibati sa kusganong kasilag niadtong kinsa miangkon mialagad sa Diyos apan mialagad lamang sa kaugalingon. Ang ngalan ni Jehova gihinambitan 48 ka beses sa upat ka kapitulo sa iyang tagna.
2. Unsa ang lagmit kahulogan sa ngalan ni Malaquias, ug kanus-a, dayag, siya nabuhi?
2 Ang iyang ngalan sa Hebreohanon Mal·ʼa·khiʹ, posible nagkahulogan “Mensahero Ko.” Gibutang tanan sa Hebreohanong Kasulatan, Septuagint, ug kronolohikal nga han-ay sa mga basahon ang Malaquias nga ulahi taliwala sa 12 ka giingon menor nga mga manalagna. Sumala sa tradisyon sa Dakong Sinagoga, nabuhi siya human nila manalagna Hageo ug Zacarias ug kadungan ni Nehemias.
3. Unsa ang mipakita ang tagna ni Malaquias gisulat human sa 443 W.K.P.?
3 Kanus-a gisulat ang tagna? Kini sulod sa administrasyon sa usa ka gobernador, gipahaluna kini sa panahon sa pagpasig-uli sa Jerusalem human sa 70 ka tuig nga kaawaaw sa Juda. (Mal. 1:8) Apan kinsang gobernador? Sanglit ang pag-alagad sa templo gihisgotan apan walay reperensiya sa pagtukod sa templo, kini human na sa panahon ni Gobernador Sorobabel, nga sulod sa iyang panahon sa katungdanan nahuman ang templo. Dunay usa lamang ka laing gobernador niining hugna sa panahon ang gihisgotan sa Kasulatan, ug siya si Nehemias. Ang tagna takdo ba sa panahon ni Nehemias? Waybutang gihisgotan sa Malaquias labot sa pagtukod usab sa Jerusalem ug sa mga pader niini, nga mipagawas sa sayong bahin sa pagkagobernador ni Nehemias. Bisan pa, daghan ang giingon mahitungod sa mga abuso sa mga saserdote, nga milangkit sa Malaquias uban sa panahon nga milungtad dihang si Nehemias mianha sa ikaduhang panahon sa Jerusalem, human pagpabalik kaniya sa Babilonya ni Artaherhes sa 443 W.K.P., sa ika-32 ka tuig sa pagmando sa hari. (Mal. 2:1; Neh. 13:6) Gipakita sa susamang mga pasahe sa Malaquias ug Nehemias nga ang tagna mipadapat niining partikular nga panahon.—Mal. 2:4-8, 11, 12—Neh. 13:11, 15, 23-26; Mal. 3:8-10—Neh. 13:10-12.
4. Unsa ang nagmatuod ang basahon sa Malaquias kasaligan ug dinasig?
4 Ang basahon sa Malaquias kanunay gidawat sa mga Hudiyo ingon kasaligan. Ang mga pagkutlo niini sa Kristohanon Gregong Kasulatan, gipakita sa pipila niini ang katumanan sa mga tagna niini, nagmatuod ang Malaquias dinasig ug bahin sa kanon sa Hebreohanong Kasulatan nga giila sa Kristohanong kongregasyon.—Mal. 1:2, 3—Roma 9:13; Mal. 3:1—Mat. 11:10 ug Luc. 1:76 ug Luc 7:27; Mal. 4:5, 6—Mat. 11:14 ug Mat 17:10-13, Mar. 9:11-13 ug Luc. 1:17.
5. Unsang ubos espirituwal nga kahimtang mitukmod sa tagna ni Malaquias?
5 Gipakita sa tagna ni Malaquias nga ang relihiyosong kadasig ug entusiasmo nga gipukaw sa mga manalagna Hageo ug Zacarias sa panahon sa pagtukod usab sa templo hupas na. Ang mga saserdote nahimong danghag, garboso, ug matarong-kaugalingon. Ang mga serbisyo sa templo nahimong yagayaga. Ang mga ikapulo ug mga halad hikalimtan na tungod sa pagbati nga ang Diyos dili interesado sa Israel. Ang mga paglaom nga gisentro kang Sorobabel wala matuman, ug sukwahi sa pipila ka pagdahom, ang Mesiyas wala miabot. Ang espirituwal nga kahimtang sa mga Hudiyo naa sa kinahunasan. Unsang pasukaranan ang naa alang sa pagdasig ug paglaom? Sa unsang paagi ang katawhan mahimong makaamgo sa ilang matuod nga kahimtang ug mapukaw sa pagbalik sa pagkamatarong? Gitagana sa tagna ni Malaquias ang tubag.
6. Unsa ang estilo sa pagsulat ni Malaquias?
6 Ang estilo sa pagsulat ni Malaquias direkta ug mapugsanon. Unang gipahayag niya ang proposisyon ug unya tubagon ang mga pagsupak niadtong iyang gisultihan. Sa kaulahian, iyang giasertar usab ang iyang orihinal proposisyon. Kini midugang sa kalig-on ug katataw sa iyang argumento. Inay pagsulbong sa gitas-on sa kalarino manulti, iyang gigamit ang estilo nga kalit, kusganong argumento.
KAUNDAN SA MALAQUIAS
7. Unsang gugma ug pagdumot ang gipahayag ni Jehova?
7 Kasugoan ni Jehova sa mga saserdote (1:1–2:17). Gipahayag una ni Jehova ang iyang gugma alang sa iyang katawhan. Iyang gihigugma si Jacob ug gidumtan si Esau. Pasagdi ang Edom mosulay sa pagtukod sa iyang gun-ob nga mga dapit; si Jehova molumpag kanila ug kini tawgon “teritoryo sa pagkadaotan,” katawhan nga gisaway ni Jehova, kay si Jehova “mahimong dako ibabaw sa teritoryo sa Israel.”—1:4, 5.
8. Sa unsang paagi gihugawan sa mga saserdote ang lamesa ni Jehova, ug ngano ang tunglo moabot kanila?
8 Karon direktang gisultihan ni Jehova ang ‘mga saserdote nga mitamay sa iyang ngalan.’ Samtang sila naningkamot sa pagpamatarong sa ilang kaugalingon, gipunting ni Jehova ang ilang buta, bakol, ug masakitong mga halad, ug nangutana siya, Ang gobernador kaha mouyon sa maong mga halad? Si Jehova mismo waykalipay kanila. Ang iyang ngalan kinahanglan ituboy taliwala sa kanasoran, apan kining mga tawo mipasipala kaniya pinaagi sa pag-ingon: “Ang lamesa ni Jehova butang gihugawan.” Usa ka tunglo moabot kanila tungod kay sila sa malansison milapas sa ilang mga panaad pinaagi sa paghalad sa waypulos nga mga halad. “‘Kay ako dakong Hari,’ miingon si Jehova sa kasundalohan, ‘ug ang akong ngalan mahimong makadasig-kahadlok taliwala sa kanasoran.’”—1:6, 12, 14.
9. Sa unsa napakyas ang mga saserdote, ug sa unsang paagi ilang gipanamastamasan ang kabalaan ni Jehova?
9 Si Jehova karon mihatag ug sugo sa mga saserdote, miingon nga kon dili sila modawat sa kasingkasing niining tambag, iyang ipadala ang tunglo ibabaw kanila ug ibabaw sa ilang panalangin. Iyang katagon ang kinalibang sa ilang mga pista diha sa ilang mga nawong tungod sa ilang kapakyasan sa paghupot sa tugon ni Levi. “Kay ang mga ngabil sa saserdote mao ang mohupot sa kahibalo, ug ang kasugoan mao ang pangitaon sa katawhan sa iyang baba; kay siya ang mensahero ni Jehova sa kasundalohan.” (2:7) Gikumpisal ni Malaquias ang dakong sala sa Israel ug Juda. Sila maluibon uban sa usa ug usa ug gipanamastamasan ang kabalaan ni Jehova, nga ilang Amahan ug Maglalalang, pinaagi sa pagkuha sa anak-babaye sa usa ka langyaw nga diyos ingon pangasaw-onon. Hilabihan sila sa pagpaluya kang Jehova. Misukot ngani sila, “Diin ang Diyos sa hustisya?”—2:17.
10. Alang sa unsang buhat sa paghukom moabot ang Ginoo sa iyang templo?
10 Ang matuod nga Ginoo ug ang mensahero (3:1-18). Ang tagna karon midangat sa kulbahinam sa mga pulong ni “Jehova sa kasundalohan”: “Tan-awa! Ako nagapadala sa akong mensahero, ug kinahanglan iyang andamon ang dalan sa atubangan ko. Ug sa hinanali moabot ang matuod nga Ginoo sa Iyang templo, nga inyong gipangita nga katawhan, ug ang mensahero sa tugon nga inyong gitinguha. Tan-awa! Siya tino nga moabot na.” (3:1) Ingon mag-uulay, Iyang hinloan ang mga anak ni Levi ug mahimong tuling saksi batok sa daotan nga wala mahadlok Kaniya. Si Jehova waypagkabalhin, ug tungod kay sila mga anak ni Jacob, siya sa maluluy-on mobalik kanila kon sila mobalik kaniya.
11. Sa unsang paagi sila karon mosulay sa Diyos, ug unsang panalangin ang mosunod?
11 Ilang gikawatan ang Diyos, apan karon pasagdi sila mosulay kaniya pinaagi sa pagdala sa ilang mga ikapulo sa balay-tipiganan aron dunay pagkaon sa iyang balay, masaligon nga siya mobubo gikan sa mga ganghaan sa mga langit sa mismong kabug-osan sa iyang panalangin. Mahimo silang yuta sa kahimuot gilitok nga malipayon sa tanang kanasoran. Kadtong nahadlok kang Jehova magasulti ngadto sa usa ug usa, ug si Jehova nagatagad ug nagapatalinghog. “Ug ang usa ka basahon sa handomanan isulat sa atubangan niya alang niadtong nahadlok kang Jehova ug alang niadtong nagpalandong sa iyang ngalan.” (3:16) Sila pihong maiya ni Jehova sa adlaw sa iyang pagpatungha sa espesyal nga kabtangan.
12. Unsa ang gisaad labot sa makadasig-kahadlok nga adlaw ni Jehova?
12 Ang dako ug makadasig-kahadlok nga adlaw ni Jehova (4:1-6). Mao kini ang taliabot nga adlaw nga molamoy sa daotan, nga dimobilin bisan sa gamot o sanga. Apan ang adlaw sa kamatarong mosidlak niadtong nahadlok sa ngalan ni Jehova, ug sila ayohon. Gitambagan sila ni Jehova sa paghinumdom sa Kasugoan ni Moises. Una pa sa iyang dako ug makadasig-kahadlok nga adlaw, gisaad ni Jehova nga ipadala si Elias nga manalagna. “Ug iyang lisoon ang kasingkasing sa mga amahan balik sa mga anak, ug ang kasingkasing sa mga anak balik sa mga amahan; aron dili ako moanha ug aktuwal mobunal sa yuta uban sa paghalad niini sa kalaglagan.”—4:6.
NGANONG MAPUSLANON
13. Unsa ang giingon ni Malaquias labot sa (a) kaluoy ug gugma ni Jehova? (b) sa responsabilidad sa mga magtutudlo sa Pulong sa Diyos? (c) kadtong nagalapas sa kasugoan ug prinsipyo sa Diyos?
13 Ang basahon sa Malaquias tabang sa pagsabot sa mga prinsipyong waypagkabalhin ug maluluy-ong gugma ni Jehova nga Diyos. Sa sinugdan, gipasiugda niini ang dakong gugma ni Jehova alang sa iyang katawhan si “Jacob.” Iyang gipahayag sa mga anak ni Jacob: “Ako si Jehova; ako waypagkabalhin.” Waysapayan sa ilang hilabihang kadaotan, siya andam sa pagbalik sa iyang katawhan kon sila mobalik kaniya. Matuod usa ka maluluy-ong Diyos! (Mal. 1:2; 3:6, 7; Roma 11:28; Ex. 34:6, 7) Pinaagi ni Malaquias, gipasiugda ni Jehova nga ang mga ngabil sa saserdote “kinahanglan mohupot sa kahibalo.” Ang tanang gipiyalan sa pagtulon-an sa Pulong sa Diyos kinahanglan momatngon niining punto, maneguro nga hustong kahibalo ang ilang itudlo. (Mal. 2:7; Fil. 1:9-11; itandi ang Santiago 3:1.) Dili motugot si Jehova sa mga salingkapaw, kadtong naningkamot sa “paghimo sa daotan nga maayo sa mga mata ni Jehova.” Walay usa ang mohunahuna siya makalimbong kang Jehova pinaagi sa paghimo sa yanong pakaaron-ingnon sa paghalad niining dakong Hari. (Mal. 2:17; 1:14; Col. 3:23, 24) Si Jehova mahimong tuling saksi batok sa tanang molapas sa iyang matarong kasugoan ug prinsipyo; walay usa ang modahom sa paglihok nga daotan ug makaipsot niini. Si Jehova mohukom kanila. (Mal. 3:5; Heb. 10:30, 31) Ang matarong mahimong makabaton sa bug-os pasalig si Jehova mahinumdom sa ilang mga buhat ug moganti kanila. Kinahanglan sila momatngon sa Kasugoan ni Moises, ingon sa gihimo ni Jesus, kay kini undan sa daghang butang natuman kaniya.—Mat. 3:16; 4:4; Luc. 24:44, 45.
14. (a) Sa unsa, partikular, mipunting sa unahan ang Malaquias? (b) Sa unsang paagi ang Malaquias 3:1 natuman sa unang siglo K.P.?
14 Ingon kataposang basahon sa dinasig Hebreohanong Kasulatan, gipunting ni Malaquias sa unahan ang mga hitabo libot sa pag-abot sa Mesiyas, kansang pagpadayag kapin sa upat ka siglo sa ulahi mitagana sa katarongan alang sa pagsulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Ingon girekord sa Malaquias 3:1, si Jehova sa kasundalohan miingon: “Tan-awa! Akong gipadala ang akong mensahero, ug kinahanglan siya moandam sa dalan sa atubangan ko.” Misulti ubos sa pagdasig, gipakita sa tigulang Zacarias nga kini dunay katumanan sa iyang anak, si Juan Bawtista. (Luc. 1:76) Gikumpirmar kini ni Jesu-Kristo, miingon sa samang panahon: “Walay nahitungha pa nga labaw kang Juan Bawtista; apan ang tawo nga diyotay sa gingharian sa mga langit dako pa kaniya.” Si Juan gipadala, ingon sa gitagna ni Malaquias, sa ‘pag-andam sa dalan,’ sa pagkaagi nga dili siya lakip niadtong kinsa si Jesus sa ulahi mihimog tugon alang sa usa ka Gingharian.—Mat. 11:7-12; Luc. 7:27, 28; 22:28-30.
15. Kinsa si “Elias” sa tagna ni Malaquias?
15 Unya, sa Malaquias 4:5, 6, gisaad ni Jehova: “Tan-awa! Akong ipadala kaninyong katawhan si Elias nga manalagna.” Kinsa kining “Elias”? Si Jesus ug ang manolonda nga mipakita kang Zacarias mipadapat niining mga pulong kang Juan Bawtista, mipakita nga siya ang “mopasig-uli sa tanang butang” ug sa “pag-andam alang kang Jehova sa inandam nga katawhan” sa pagdawat sa Mesiyas. Bisan pa, si Malaquias miingon usab nga si “Elias” mao ang mag-uuna sa “dako ug makadasig-kahadlok nga adlaw ni Jehova,” sa ingon mipakita sa umaabot pang katumanan sa usa ka adlaw sa paghukom.—Mat. 17:11; Luc. 1:17; Mat. 11:14; Mar. 9:12.
16. Sa unsang bulahang adlaw si Malaquias mipunting sa unahan, ug unsang mainit nga pagdasig ang iyang gihatag?
16 Milantaw sa unahan nianang adlaw, si Jehova sa kasundalohan miingon: “Gikan sa pagsilang sa adlaw bisan ngadto sa pagsalop niini ang akong ngalan mahimong dako taliwala sa kanasoran. . . . Kay ako usa ka dakong Hari, . . . ug ang akong ngalan mahimong makadasig-kahadlok taliwala sa kanasoran.” Matuod makadasig-kahadlok! Kay ‘ang adlaw nagasunog ingon sa hudno, ug ang tanang mapalabilabihon ug tanang nagbuhat sa pagkadaotan mahimong ingon sa tuod sa balili.’ Apan, malipayon kadtong nahadlok sa ngalan ni Jehova, kay alang kanila “ang adlaw sa kamatarong tinong mosidlak, uban sa pag-ayo sa mga pako niini.” Kini misentro sa malipayong panahon kanus-a ang masinugtanon sa tawhanong pamilya mahimong maayo sa bug-os—espirituwal, emosyonal, mental, ug pisikal. (Pin. 21:3, 4) Sa pagpunting sa unahan nianang mahimayaon ug bulahang adlaw, gidasig kita ni Malaquias nga mahimong tibuok-kalag sa pagdala sa atong halad sa balay ni Jehova: “‘Sulayi ako, palihog, niining bahina,’ si Jehova sa kasundalohan miingon, ‘kondili ba nako buksan kaninyong katawhan ang mga ganghaan sa mga langit ug aktuwal mobubo kaninyo sa panalangin hangtod wala nay panginahanglan.’”—Mal. 1:11, 14; 4:1, 2; 3:10.
17. Ang mga pasidaan ni Malaquias timplado sa unsang panawag alang sa optimismo?
17 Samtang mipadayon sa pagpasidaan sa ‘paghalad sa yuta sa kalaglagan,’ kining kataposang basahon sa Mga Manalagna nangayo alang sa optimismo ug pagmaya harmonya sa mga pulong ni Jehova sa iyang katawhan: “Ang tanang kanasoran mopahayag kaninyo nga malipayon, kay kamo sa inyong kaugalingon mahimong usa ka yuta sa kahimuot.”—4:6; 3:12.
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
