Basahon sa Bibliya Numero 45​—Mga Taga-Roma

Magsusulat: Pablo

Dapit Gisulatan: Corinto

Sinulat Nahuman: k. 56 K.P.

1. Unsa ang gihisgotan ni Pablo sa iyang sulat sa Mga Taga-Roma?

 SA MGA Buhat atong nakita si Pablo, kanhi mapintas nga maglulutos sa Hudiyong mga Kristohanon, nga nahimong mainitong apostol ni Kristo ngadto sa di-Hudiyong mga nasod. Uban sa Mga Taga-Roma atong sugdan ang 14 ka basahon sa Bibliya nga gidasig sa balaang espiritu niining kanhi Pariseo, karon matinumanong alagad sa Diyos, nga isulat. Sa panahon iyang gisulat ang Mga Taga-Roma, human na ni Pablo ang duha ka taas panaw sa pagwali ug naa na sa ikatulo. Nakasulat na siya sa lima ka uban dinasig nga sulat: Una ug Ikaduhang Mga Taga-Tesalonica, Mga Taga-Galacia, ug Una ug Ikaduhang Mga Taga-Corinto.  Apan kini daw haom nga sa atong modernong Bibliya, ang Mga Taga-Roma una sa uban, sanglit ubay-ubay kining mihisgot sa bag-ong kasamahan taliwala sa mga Hudiyo ug mga di-Hudiyo, duha ka klase nga giwalihan ni Pablo. Kini mitin-aw sa lisoanang punto sa pagpakiglabot sa Diyos uban sa iyang katawhan ug gipakita nga ang dinasig Hebreohanong Kasulatan dugay nang mitagna nga ang maayong balita imantala usab sa mga di-Hudiyo.

2. (a) Unsang mga problema ang gihisgotan ni Pablo sa Mga Taga-Roma? (b) Unsa ang lig-ong gitukod niining sulat?

² Si Pablo, ginamit si Tersio ingon sekretaryo, misintas sa rapidong argumento ug talagsaong gidaghanon sa Hebreohanong Kasulatan nga kinutlo ngadto sa usa sa labing puwersadong basahon sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Uban sa talagsaong katahom sa pinulongan, iyang gihisgotan ang mga suliran nga mibangon sa dihang giporma ang unang-siglo Kristohanon nga mga kongregasyon sa mga Hudiyo ug mga Grego. May prioridad ba ang mga Hudiyo sanglit kaliwat ni Abraham? Ang hamtong mga Kristohanon, ginamit ang ilang kagawasan gikan sa Kasugoan ni Moises, duna ba sa katungod sa pagpangdol sa mas huyang Hudiyong mga igsoon kinsa sa gihapon mihawid sa karaang kustombre? Niining sulat lig-ong gitukod ni Pablo nga ang mga Hudiyo ug mga di-Hudiyo pareho ra sa atubangan sa Diyos ug ang mga tawo gipahayag nga matarong, dili pinaagi sa Kasugoan ni Moises, apan pinaagi sa pagtuo kang Jesu-Kristo ug sa dili takos nga kalolot sa Diyos. Sa samang panahon, gipangayo sa Diyos sa mga Kristohanon ang pagpakitag nagakaigong pagpasakop sa lainlaing mga awtoridad diin sila nakakaplag sa ilang kaugalingon.

3. Sa unsang paagi naporma ang kongregasyon sa Roma, ug unsa ang katarongan ngano si Pablo nakaila sa daghan kanila?

³ Sa unsang paagi misugod ang kongregasyon sa Roma? Dunay dakodako Hudiyong komunidad sa Roma dimomenos sukad sa panahon sa pagdaog ni Pompey sa Jerusalem sa 63 W.K.P. Sa Buhat 2:10 kini ispisipikong gipahayag nga ang uban niadtong mga Hudiyo didto sa Jerusalem sa Pentekostes 33 K.P., diin sila nakadungog sa maayong balita nga giwali. Ang nakabig nga mga dumuduong mipabilin sa Jerusalem sa pagkat-on gikan sa mga apostol, ug sa ulahi kadtong gikan sa Roma wayduhaduhang mibalik didto, uban tingali sa panahon dihang mibuto ang paglutos sa Jerusalem. (Buh. 2:41-47; 8:1, 4) Dugang pa, ang katawhan sa maong adlaw dakong mga pumapanaw, ug mahimong mitin-aw kini sa kasuod ni Pablo uban sa daghang membro sa kongregasyon sa Roma, uban tingali mahimong nakadungog sa maayong balita sa Gresya o Asya ingon resulta sa pagwali ni Pablo.

4. (a) Unsang impormasyon ang gitagana sa Mga Taga-Roma mahitungod sa kongregasyon nianang siyudad? (b) Unsa ang gipakita sa presensiya nila Aquila ug Priscila sa Roma?

⁴ Ang unang kasaligang impormasyon labot niining kongregasyon makaplagan sa sulat ni Pablo. Klaro gikan niini nga ang kongregasyon gilangkoban sa mga Kristohanon nga Hudiyo ug di-Hudiyo ug ang ilang kadasig dalayegon. Iyang gisultihan sila: “Ang inyong pagtuo giestoryahan latas sa tibuok kalibotan,” ug, “Ang inyong kamasinugtanon namatikdan sa tanan.” (Roma 1:8; 16:19) Si Suetonius, misulat sa ikaduhang siglo, mitaho nga sulod sa pagmando ni Claudio (41-54 K.P.), ang mga Hudiyo gihinginlan sa Roma. Sila sa ulahi mibalik, bisan pa, ingon gipakita sa presensiya nila Aquila ug Priscila sa Roma. Kini sila mga Hudiyo nga gikahibalag ni Pablo sa Corinto ug mibiya sa Roma sa panahon sa dekreto ni Claudio apan mibalik sa Roma sa panahon misulat si Pablo sa kongregasyon didto.—Buh. 18:2; Roma 16:3.

5. Unsang kamatuoran milig-on sa pagkakasaligan sa Mga Taga-Roma?

⁵ Ang pagkakasaligan sa sulat lig-ong gitukod. Kini, ingon sa gipamolong sa introduksiyon niini, gikan kang “Pablo, ulipon ni Jesu-Kristo ug gitawag ingon apostol, . . . ngadto sa tanan sa Roma ingon mga hinigugma sa Diyos, nga gitawag nga mga balaan.” (Roma 1:1, 7) Ang gawas nga dokumentasyon niini lakip sa kinasayohan nga makaplagan alang sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Gigamit ni Pedro ang susama daghang panultihon sa iyang unang sulat, gisulat lagmit unom ngadto sa walo ka tuig sa ulahi, nga daghang mga eskolar mihunahuna siya mahimong nakakita na sa kopya sa Mga Taga-Roma. Ang Mga Taga-Roma klarong giisip ingon bahin sa mga sinulat ni Pablo ug gisitar ingon niana nila Clement sa Roma, Polycarp sa Smirna, ug Ignatius sa Antioquia, tanan buhi sa ulahing una ug sayo ikaduhang siglo K.P.

6. Sa unsang paagi ang karaang papiro mitestigo sa kanonisidad sa Mga Taga-Roma?

⁶ Ang basahon sa Mga Taga-Roma makaplagan, uban sa walo pa sa mga sulat ni Pablo, sa codex gitawag Chester Beatty Papiro Num. 2 (P⁴⁶). Mahitungod niining sayong codex, si Sir Frederic Kenyon misulat: “Nia, nan, atong nabatonan ang halos kompletong manuskrito sa Mga Sulat ni Pablo, dayag gisulat sa mga sinugdan sa ikatulong siglo.” a Ang Grego Biblikanhong papiro sa Chester Beatty mas karaan kay sa nabantog Manuskrito Sinaitiko ug Manuskrito Batikano Num. 1209, sa ikaupat ka siglo. Kini sila usab undan sa basahon sa Mga Taga-Roma.

7. Unsang ebidensiya ang naa labot sa dapit ug panahon sa pagsulat sa Mga Taga-Roma?

⁷ Kanus-a ug gikan diin ang Mga Taga-Roma gisulat? Dunay pag-uyon taliwala sa mga komentarista sa Bibliya nga kining sulat gisulat gikan sa Gresya, lagmit gikan sa Corinto, sa dihang si Pablo miduaw didto pipila ka bulan dayon na sa kataposan sa iyang ikatulo misyonerong panaw. Ang sulod ebidensiya mipunting sa Corinto. Si Pablo misulat sa sulat gikan sa balay ni Gayo, nga membro sa kongregasyon didto, ug girekumenda si Febe sa haduol nga kongregasyon sa Cencrea, dunggoan sa sakayan sa Corinto. Dayag si Febe ang midala niining sulat ngadto sa Roma. (Roma 16:1, 23; 1 Cor. 1:14) Sa Roma 15:23 misulat si Pablo: “Ako wala nay wamatandog nga teritoryo niining mga rehiyon,” ug iyang gipasabot sa sunod bersikulo nga gitinguha niya ang pagpaabot sa iyang misyonerong bulohaton sa kasadpan, sa Espanya. Mahimong makasulat  siya niining paagi nganha sa kataposan sa iyang ikatulong panaw, sa sinugdan sa 56 K.P.

KAUNDAN SA MGA TAGA-ROMA

8. (a) Unsa ang giingon ni Pablo labot sa iyang misyon? (b) Sa unsang paagi iyang gipakita ang mga Hudiyo ug mga Grego takos sa kapungot sa Diyos?

⁸ Kawalay pagdapigdapig sa Diyos nganha sa Hudiyo ug Hentil (1:1–2:29). Unsa ang gisulti sa dinasig nga Pablo sa mga taga-Roma? Sa iyang mibukas nga mga pulong, iyang gipaila ang iyang kaugalingon ingon apostol nga gipili ni Kristo sa pagtudlo sa ‘kamasinugtanon pinaagi sa pagtuo’ taliwala sa kanasoran. Iyang gipahayag ang iyang mainitong tinguha sa pagduaw sa mga balaan sa Roma, sa pagpahimulos sa “pagbayloanay sa pagdasig” uban kanila, ug sa pagpahayag taliwala kanila sa maayong balita nga mao “ang gahom sa Diyos alang sa kaluwasan sa tagsatagsa nga dunay pagtuo.” Ingon sa gisulat na kanhi, ang matarong mabuhi “pinaagi sa pagtuo.” (1:5, 12, 16, 17) Ang mga Hudiyo ug mga Grego, gipakita niya, takos sa kapungot sa Diyos. Ang kadili-diyosnon sa tawo dili ikabalibad sanglit “ang dili makitang mga hiyas” sa Diyos “klarong makita gikan sa paglalang sa kalibotan padayon.” (1:20) Apan, ang mga nasod buang mihimog diyos sa mga butang gilalang. Bisan pa, ang mga Hudiyo dimohukom sa mga nasod sa kabagis, sanglit sila usab sad-an sa mga sala. Ang duruha ka klase hukman sumala sa ilang mga buhat, kay ang Diyos waypagdapigdapig. Ang pagkatinuli sa unod dili ang butang motino; “siya Hudiyo diha sa sulod, ug ang iyang pagkatinuli diha sa kasingkasing.”—2:29.

9. (a) Sa unsa ang mga Hudiyo may bintaha, apan unsang kasulatan ang gikutlo ni Pablo sa pagpakita ang tanan ubos sa sala? (b) Sa unsang paagi, nan, ang usa ka tawo ipahayag nga matarong, ug unsang panig-ingnan misuporta niining argumento?

⁹ Pinaagi sa pagtuo ang tanan ipahayag nga matarong (3:1–4:25). “Unsa, nan, ang bintaha sa Hudiyo?” Dako, kay ang mga Hudiyo gipiyalan uban sa sagradong mga pulong sa Diyos. Apan, “ang mga Hudiyo ingon man ang mga Grego tanan ubos sa sala,” ug walay usa ang “matarong” sa panan-aw sa Diyos. Pito ka pagkutlo ang gihimo gikan sa Hebreohanong Kasulatan sa pagpamatuod niining punto. (Roma 3:1, 9-18; Sal. 14:1-3; 5:9; 140:3; 10:7; Prov. 1:16; Isa. 59:7, 8; Sal. 36:1) Gipakita sa Kasugoan ang kamakasasala sa tawo, busa “pinaagi sa mga buhat sa kasugoan walay unod ang ipahayag nga matarong.” Bisan pa, pinaagi sa dili takos nga kalolot sa Diyos ug sa kagawasan pinaagi sa lukat, ang mga Hudiyo ug mga Grego ipahayag nga matarong “pinaagi sa pagtuo gawas sa mga buhat sa kasugoan.” (Roma 3:20, 28) Gisuportahan ni Pablo kining argumento pinaagi sa pagsitar sa panig-ingnan ni Abraham, kinsa giisip matarong, dili tungod sa mga buhat o pagtuli, apan tungod sa iyang talagsaong pagtuo. Busa si Abraham nahimong amahan dili lamang sa mga Hudiyo apan sa “tanan niadtong may pagtuo.”—4:11.

10. (a) Sa unsang paagi ang kamatayon nagmando ingon hari? (b) Unsa ang miresulta pinaagi sa kamasinugtanon ni Kristo, apan unsang pasidaan ang gipalanog labot sa sala?

¹⁰ Dili na mga ulipon sa sala apan sa pagkamatarong pinaagi ni Kristo (5:1–6:23). Pinaagi sa usa ka tawo, si Adan, ang sala misulod sa kalibotan, ug gidala sa sala ang kamatayon, “ug busa ang kamatayon mikuyanap sa tanang tawo tungod kay silang tanan nakasala.” (5:12) Ang kamatayon mimando ingon hari gikan kang Adan ngadto kang Moises. Sa dihang ang Kasugoan gihatag pinaagi kang Moises, midagaya ang sala, ug ang kamatayon mipadayon sa paghari. Apan ang dili takos nga kalolot sa Diyos karon midagaya ug dugang pa, ug pinaagi sa kamasinugtanon ni Kristo daghan ang gipahayag nga matarong alang sa kinabuhing walay kataposan. Apan kini dili lisensiya nga magkinabuhi sa sala. Ang mga tawo nga gibawtismohan kang Kristo kinahanglan patay sa sala. Ang ilang karaang personalidad gilansang, ug sila nabuhi may labot sa Diyos. Ang sala wala na momando kanila, apan sila nahimong mga ulipon sa kamatarong, uban sa kabalaan. “Ang mga suhol nga gibayad sa sala mao ang kamatayon, apan ang gasa nga gihatag sa Diyos mao ang kinabuhing walay kataposan pinaagi ni Kristo Jesus nga atong Ginoo.”—6:23.

11. (a) Sa unsang paagi giilustrar ni Pablo ang pagpagawas sa Kristohanong mga Hudiyo gikan sa Kasugoan? (b) Unsa ang gihimong dayag sa Kasugoan, ug busa unsang mga butang ang nakiggubat sa Kristohanon?

¹¹ Patay sa Kasugoan, buhi sa espiritu sa paghiusa uban ni Kristo (7:1–8:39). Gigamit ni Pablo ang panig-ingnan sa asawa, kinsa nahikot sa iyang bana samtang siya buhi apan kinsa may kagawasan sa pagminyo sa lain kon siya mamatay, sa pagpakita sa unsang paagi pinaagi sa halad ni Kristo ang Kristohanong mga Hudiyo kinahanglan mamatay sa Kasugoan ug may kagawasan nga mahimong iya ni Kristo ug mamunga sa Diyos. Gihimo sa balaang Kasugoan ang sala nga mas tataw, ug gidala sa sala ang kamatayon. Ang sala, nga nagpuyo sa atong unodnong mga lawas, nakiggubat batok sa atong maayong mga intensiyon. Ingon sa gipamolong ni Pablo: “Kay ang maayo nga buot ko wala nako buhata, apan ang daotan nga dili ko buot mao ang akong gibuhat.” Busa, “ang usa nga mibuhat niini dili na ako, apan ang sala nga ania kanako.”—7:19, 20.

12. Sa unsang paagi ang uban nahimong kaubang manununod ni Kristo, ug sa unsa sila bug-os madaogon?

¹² Unsa ang makaluwas sa tawo niining miserable nga kahimtang? Mahimo sa Diyos kadtong iya ni Kristo nga buhi pinaagi sa Iyang espiritu! Sila gisagop ingon mga anak, gipahayag nga matarong, nahimong mga manununod sa Diyos ug kaubang mga manununod ni Kristo, ug gihimaya. Kanila si Pablo miingon: “Kon ang Diyos alang kanato, kinsa ang mahimong kabatok kanato? Kinsa ang mobulag kanato gikan sa gugma ni Kristo?” Walay usa! Sa madaogon mipahayag siya: “Kita nahimong bug-os madaogon pinaagi kaniya nga nahigugma kanato. Kay ako kumbensido nga ni kamatayon ni kinabuhi ni mga manolonda ni mga kagamhanan ni mga butang karon ni mga butang umaabot ni mga gahom ni gitas-on ni giladmon ni bisan unsa ubang linalang ang makahimo sa pagbulag kanato gikan sa gugma sa Diyos nga naa kang Kristo Jesus nga atong Ginoo.”—8:31, 35, 37-39.

13. (a) Sumala sa tagna, kinsa ang lakip sa matuod Israel sa Diyos, ug kini sumala sa unsang langitnong prinsipyo? (b) Ngano ang Israel sa unod nakabsan, apan unsa ang kinahanglanon alang sa kaluwasan?

 ¹³ “Israel” giluwas pinaagi sa pagtuo ug sa kaluoy sa Diyos (9:1–10:21). Gipahayag ni Pablo ang “dakong kasubo” alang sa iyang isigka Israelita, apan iyang giila dili ang tanan unodnong Israel sa matuod “Israel,” sanglit ang Diyos dunay awtoridad sa pagpili ingon mga anak si bisan kinsa nga buot niya. Ingon sa gipakita sa pagpakiglabot sa Diyos uban ni Paraon ug pinaagi sa ilustrasyon sa magkukulon, “kini depende, dili sa usa nga buot ni sa usa nga nagdagan, apan sa Diyos, nga duna sa kaluoy.” (9:2, 6, 16) Iyang gitawag mga anak “dili lamang gikan sa mga Hudiyo apan usab gikan sa kanasoran,” ingon sa dugay nang gitagna ni Oseas. (Ose. 2:23) Nakabsan ang Israel tungod sa paningkamot sa pagbaton sa pabor sa Diyos, “dili pinaagi sa pagtuo, apan pinaagi sa mga buhat,” ug tungod sa pagkapangdol kang Kristo, ang “bato sa kapangdolan.” (Roma 9:24, 32, 33) Sila dunay “kadasig sa Diyos” apan dili “sumala sa hustong kahibalo.” Si Kristo ang kataposan sa Kasugoan alang niadtong may pagtuo sa pagkamatarong, ug aron makabaton sa kaluwasan ang usa kinahanglan katilingbanong mopahayag “si Jesus Ginoo” ug motuo “nga gibangon siya sa Diyos gikan sa minatay.” (10:2, 9) Ang mga magwawali gipadala sa pagpahinabo sa katawhan sa tanang kanasoran nga makadungog, mobaton pagtuo, ug mosangpit sa ngalan ni Jehova aron maluwas.

14. Unsa ang giilustrar ni Pablo pinaagi sa kahoy nga olibo?

¹⁴ Ilustrasyon sa kahoy nga olibo (11:1-36). Tungod sa dili takos nga kalolot, usa ka nahibilin sa natural nga Israel ang gipili, apan sanglit ang mayoria napangdol, “dunay kaluwasan sa katawhan sa kanasoran.” (11:11) Gigamit ang ilustrasyon sa kahoy nga olibo, gipakita ni Pablo sa unsang paagi, tungod sa kakulang sa pagtuo sa Israel sa unod, ang mga di-Hudiyo gisumpay. Bisan pa, ang mga di-Hudiyo kinahanglan dimalipay sa pagsalikway sa Israel, sanglit kay kon ang Diyos wala maluoy sa dimatinumanon natural nga mga sanga, dili usab siya maluoy sa mga sanga sa ihalas nga olibo nga gisumpay gikan sa kanasoran.

15. Unsa ang nalangkit sa pagtanyag sa buhing mga halad sa Diyos?

¹⁵ Pagbag-o sa hunahuna; superyor nga mga awtoridad (12:1–13:14). Itanyag ang inyong mga lawas ingon buhing mga halad sa Diyos, tambag ni Pablo. Dili na “mopaumol niining sistema sa mga butang,” apan “mousab pinaagi sa pagbag-o sa inyong mga hunahuna.” Dili magmapahitas-on. Ang lawas ni Kristo, ingon sa tawhanong lawas, dunay daghang membro, lainlain ug buhat, apan sila tingob nga nagbuhat sa paghiusa. Ayaw balosi ang daotan sa daotan kang bisan kinsa. Itugyan kang Jehova ang panimalos. Dag-a “ang daotan uban sa maayo.”—12:2, 21.

16. Sa unsang paagi ang mga Kristohanon molakaw atubangan sa mga awtoridad ug sa uban?

¹⁶ Mopasakop sa superyor nga mga awtoridad; kini ang kahikayan sa Diyos. Padayon sa pagbuhat sa maayo ug dili moutang kang bisan kinsa sa bisan usa ka butang gawas sa paghigugma sa usa ug usa. Nagkaduol ang kaluwasan, busa “isalikway ang mga buhat nga iya sa kangitngit” ug “isul-ob ang mga hinagiban sa kahayag.” (13:12) Lakaw sa maayong pamatasan, dili sumala sa tinguha sa unod.

17. Unsa ang gitambag labot sa paghukom ug paglig-on sa mahuyang?

¹⁷ Waydapigdapig nga abiabiha ang tanan nga waypaghukom (14:1–15:33). Antosa kadtong kinsa, tungod kay huyang ang ilang pagtuo, modili sa pipila ka pagkaon o mosaulog sa pista sa pipila ka adlaw. Ni hukman ang imong igsoon ni mopangdol kaniya pinaagi sa imong kaugalingon nga pagkaon ug pag-inom, sanglit ang Diyos mao ang mohukom sa tanan. Sunda ang pakigdait ug mga butang makalig-on, ug antosa ang kahuyangan sa uban.

18. (a) Unsang dugang pagkutlo ang gihimo ni Pablo sa pagpakita sa pagdawat sa Diyos sa mga di-Hudiyo? (b) Sa unsang paagi mismo si Pablo mipahimulos sa dili takos nga kalolot sa Diyos?

¹⁸ Misulat ang apostol: “Ang tanang butang gisulat sa una gisulat alang sa atong instruksiyon,” ug iyang gihatag ang upat pa ka pagkutlo sa Hebreohanong Kasulatan ingon pangataposang pruweba nga ang dinasig nga mga manalagna dugay na kanhi mitagna nga ang mga saad sa Diyos modangat ngadto sa mga nasod nga di-Hudiyo. (Roma 15:4, 9-12; Sal. 18:49; Deut. 32:43; Sal. 117:1; Isa. 11:1, 10) “Busa,” tambag ni Pablo, “abiabiha ang usa ug usa, ingon si Kristo usab miabiabi kanato, uban sa tumong sa himaya sa Diyos.” (Roma 15:7) Gipahayag ni Pablo ang apresasyon alang sa dili takos nga kalolot nga gihatag kaniya sa Diyos aron mahimong alagad publiko sa kanasoran, “nga mibuhat sa balaang bulohaton sa maayong balita sa Diyos.” Kanunay siya naningkamot sa pagbukas sa bag-ong mga teritoryo inay kay sa “pagtukod sa patukoranan sa laing tawo.” Ug wala pa siya matapos, kay siya may plano, human makaamot sa Jerusalem, sa mas dakong panaw sa pagwali sa halayong Espanya ug, sa iyang dalan paingon didto, sa pagdala sa “bug-os nga sukod sa panalangin gikan kang Kristo” ngadto sa iyang espirituwal nga mga igsoon sa Roma.—15:16, 20, 29.

19. Unsang timbaya ug awhag mitiklop sa sulat?

¹⁹ Paniklop nga timbaya (16:1-27). Gipadala ni Pablo ang personal nga pangomusta sa 26 ka membro sa kongregasyon sa Roma pinaagi sa ngalan, ingon man sa uban, ug giawhag sila sa paglikay sa mga tawo nga mopahinabog pagbahinbahin ug “magmaalamon sa pagbuhat kon unsa ang maayo, apan inosente kon unsa ang daotan.” Ang tanan alang sa himaya sa Diyos “pinaagi ni Jesu-Kristo hangtod sa kahangtoran. Amen.”—16:19, 27.

NGANONG MAPUSLANON

20. (a) Unsang lohikal nga katarongan ang gihatag sa Mga Taga-Roma alang sa pagtuo sa Diyos? (b) Sa unsang paagi ang kamatarong ug kaluoy sa Diyos giilustrar, ug sa unsa kini mitultol kang Pablo sa pagpahayag?

²⁰ Gipresentar sa basahon sa Mga Taga-Roma ang lohikal nga pasukaranan sa pagtuo sa Diyos, miingon ang “iyang dili makitang mga hiyas klarong makita gikan sa paglalang sa kalibotan padayon, bisan ang  iyang walay kataposang gahom ug pagka-Diyos.” Apan kapin pa niini, kini mipadayon sa pagtuboy sa iyang kamatarong ug sa pagpahibalo sa iyang dakong kaluoy ug dili takos nga kalolot. Kini matahom gidala sa atong pagtagad pinaagi sa ilustrasyon sa kahoy nga olibo, diin ang ihalas nga mga sanga gisumpay sa dihang ang natural nga mga sanga giputol. Sa pagpalandong niining kapig-ot ug kalolot sa Diyos, mipahayag si Pablo: “O kalalom sa bahandi ug kaalam ug kahibalo sa Diyos! Kadili matugkad ang iyang mga hukom ug kadili matukib ang iyang mga paagi!”—1:20; 11:33.

21. Sa unsang paagi gipakita sa Mga Taga-Roma ang dugang kaugmaran sa sagradong sekreto sa Diyos?

²¹ Niining koneksiyon gitin-aw sa basahon sa Mga Taga-Roma ang dugang kaugmaran sa sagradong sekreto sa Diyos. Sa Kristohanong kongregasyon, wala nay kalainan taliwala sa Hudiyo ug Hentil, apan ang mga tawo sa tanang kanasoran mahimong moambit sa dili takos nga kalolot ni Jehova pinaagi kang Jesu-Kristo. “Walay pagdapigdapig sa Diyos.” “Siya Hudiyo diha sa sulod, ug ang iyang pagkatinuli iya sa kasingkasing pinaagi sa espiritu, ug dili pinaagi sa sinulat nga kodigo.” “Walay kalainan taliwala sa Hudiyo ug Grego, kay naa ang samang Ginoo ibabaw sa tanan, kinsa dato niadtong tanang misangpit kaniya.” Alang niining tanan ang pagtuo, ug dili mga buhat, ang giisip kanila ingon pagkamatarong.—2:11, 29; 10:12; 3:28.

22. Unsang praktikal nga tambag ang gihatag sa Mga Taga-Roma labot sa relasyon uban niadtong sa gawas sa kongregasyon?

²² Ang praktikal nga tambag nga unod niining sulat sa mga Kristohanon sa Roma samang mapuslanon sa mga Kristohanon karon, kinsa kinahanglan moatubang sa susamang mga problema sa dumuluong kalibotan. Ang Kristohanon giawhag “magmakigdaiton uban sa tanang tawo,” lakip niadtong sa gawas sa kongregasyon. Ang kada kalag kinahanglan “mopasakop sa superyor nga mga awtoridad,” kay kini mao ang kahikayan sa Diyos ug tumong sa kahadlok, dili sa masinugtanon-balaod, apan niadtong kinsa nagbuhat sa daotan. Ang mga Kristohanon kinahanglan mopasakop nga masinugtanon-balaod dili lamang tungod sa kahadlok sa silot apan tungod sa Kristohanong konsiyensiya, busa mobayad sa ilang buhis, mobayad sa ilang bayranan, motuman sa ilang obligasyon, walay utang kang bisan kinsa sa bisan unsang butang, “gawas sa paghigugma sa usa ug usa.” Gituman sa gugma ang Kasugoan.—12:17-21; 13:1-10.

23. Sa unsang paagi gipasiugda ni Pablo ang importansiya sa publikong pagpahayag, ug unsang panig-ingnan ang iyang gihatag labot sa pagpangandam alang sa ministeryo?

²³ Gipasiugda ni Pablo ang butang sa publikong pagpamatuod. Samtang kini uban sa kasingkasing ang usa motuo sa pagkamatarong, kini uban sa baba ang usa mohimog publikong pagpahayag sa kaluwasan. “Ang tagsatagsa nga mosangpit sa ngalan ni Jehova maluwas.” Apan aron kini mahitabo, kinahanglan ang mga magwawali moadto ug “mopahayag sa maayong balita sa maayong mga butang.” Malipayon ang atong bahin kon kita lakip niining mga magwawali kansang lanog karon miabot na sa “mga kinatumyan sa gipuy-ang yuta”! (10:13, 15, 18) Ug sa pagpangandam niining bulohaton sa pagwali, hinaot una kita mahimong sinati sa dinasig nga Kasulatan ingon ni Pablo, kay niining usa ka pasahe (10:11-21) gihimo niya ang pagkutlo ngadto sa pagkutlo gikan sa Hebreohanong Kasulatan. (Isa. 28:16; Joel 2:32; Isa. 52:7; 53:1; Sal. 19:4; Deut. 32:21; Isa. 65:1, 2) Maayo gayod pagkaingon niya: “Ang tanang butang gisulat kanhi gisulat alang sa atong instruksiyon, nga pinaagi sa atong pag-antos ug pinaagi sa paglipay gikan sa Kasulatan kita makabaton ug paglaom.”—Roma 15:4.

24. Unsang tambag ang gihatag ni Pablo uban sa tumong sa paglig-on sa kadasig ug malipayong relasyon sulod sa kongregasyon?

²⁴ Kahibudnganan praktikal nga tambag ang gihatag sa mga relasyon taliwala sa Kristohanong kongregasyon. Bisan kon unsa man ang ila kanhi nasodnon, rasanhon, o sosyal nga kagikanan, ang tanan kinahanglan mobag-o sa ilang hunahuna sa paghatag sa Diyos sa sagradong pag-alagad sumala sa iyang “maayo ug madawat ug hingpit nga kabubut-on.” (11:17-22; 12:1, 2) Praktikal nga karasonable ang naa latas sa tanang tambag ni Pablo sa Roma 12:3-16! Nia sa matuod ang maayo kaayong tambag alang sa paglig-on sa kadasig, kamapaubsanon, ug lumo nga pagbati taliwala sa tanan sa Kristohanong kongregasyon. Sa paniklop nga mga kapitulo, gihatag ni Pablo ang kusganong tambag sa pagbantay ug paglikay niadtong kinsa mopahinabog pagbahinbahin, apan iyang gihisgotan usab ang samang kasadya ug kahupayan nga moabot gikan sa hinlo nga panag-uban sa kongregasyon.—16:17-19; 15:7, 32.

25. (a) Unsang hustong panlantaw ug dugang pagsabot ang gihatag sa Mga Taga-Roma mahitungod sa Gingharian sa Diyos? (b) Sa unsang paagi ang pagtuon sa Mga Taga-Roma makaayo kanato?

²⁵ Ingon mga Kristohanon, kinahanglan mopadayon kita sa pagbantay sa atong relasyon uban sa usa ug usa. “Kay ang gingharian sa Diyos wala magkahulogan sa pagkaon ug pag-inom, apan nagkahulogan sa kamatarong ug pakigdait ug kasadya uban sa balaang espiritu.” (14:17) Kining kamatarong, pakigdait, ug kasadya labi na mao ang bahin sa “kaubang mga manununod ni Kristo,” kinsa “himayaon uban” kaniya sa langitnong Gingharian. Timan-i, usab, giunsa sa Mga Taga-Roma pagpunting sa dugang lakang sa katumanan sa saad sa Gingharian nga gihatag sa Eden, nga miingon: “Ang Diyos nga mohatag sa kalinaw modugmok kang Satanas ubos sa inyong mga tiil sa dili madugay.” (Roma 8:17; 16:20; Gen. 3:15) Mituo niining dagkong kamatuoran, hinaot unta kita mopadayong mapuno uban sa tanang kasadya ug kalinaw ug modagaya sa paglaom. Pasagdi ang atong determinasyon mahimong madaogon uban sa Binhi sa Gingharian, kay kita kumbensido nga walay butang sa langit sa itaas o sa yuta sa ubos “ni bisan unsa laing linalang ang makahimo sa pagbulag kanato gikan sa gugma sa Diyos nga naa kang Kristo Jesus nga atong Ginoo.”—Roma 8:39; 15:13.

[Footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]