Basahon sa Bibliya Numero 55​—2 Timoteo

Magsusulat: Pablo

Dapit Gisulatan: Roma

Sinulat Nahuman: k. 65 K.P.

1. Unsang paglutos ang misilaob sa Roma mga 64 K.P., ug sa unsang dayag nga katarongan?

 MAKAUSA pa si Pablo nahimong bilanggo sa Roma. Bisan pa, ang mga sirkumstansiya niining ikaduhang pagkabilanggo mas grabe kay niadtong sa una. Kini mga 65 K.P. Usa ka dakong sunog misilhig latas sa Roma sa Hulyo 64 K.P., hinongdan sa halapad nga danyos sa 10 sa 14 ka rehiyon sa siyudad. Sumala sa Romanhong historyador si Tacitus, si Emperador Nero wamakahimo sa “pag-abog sa maamong-amongong pagtuo nga ang sunog resulta sa usa ka sugo. Ingon sangpotanan, sa pagwagtang sa report, gilansang ni Nero ang sala ug gidapat ang hilabihang pagsakit sa usa ka klase nga gidumtan alang sa ilang kangil-ad, nga gitawag mga Kristohanon sa katawhan. . . . Usa ka dakong panon ang gihukman, dili tungod labi na sa krimen sa pagsunog sa siyudad, kay sa pagdumot batok sa katawhan. Ang bugalbugal sa tanang matang gidugang sa ilang kamatayon. Gitabonan sa mga panit sa mga mananap, sila gikuniskunis sa mga iro ug nahanaw, o gilansang sa mga krus, o gihukman ngadto sa mga kalayo ug gisunog, sa pag-alagad ingon kahayag sa kagab-ihon, sa dihang napalong na ang kahayag sa adlaw. Gitanyag ni Nero ang iyang mga hardin alang sa talan-awon . . . Dunay mibutho nga pagbati sa kaluoy; kay kini dili ingon sa gipakaingon, alang sa kaayohan sa publiko, apan sa pagtagbaw sa kapintas sa usa ka tawo, nga sila gilaglag.” a

2. Ubos sa unsang sirkumstansiya gisulat ni Pablo ang Ikaduhang Timoteo, ug nganong misulti siya nga mapabilhon kang Onesiporo?

² Lagmit niining panahon sa balod sa maharusong paglutos nga nakaplagan usab ni Pablo ang iyang kaugalingon ingon bilanggo sa Roma. Niining panahon gikadenahan siya. Wala niya gidahom nga pagawason apan mihulat lamang sa pangataposang hukom ug kamatayon. Pipila ra ang mga bisita. Matuod, kay alang kang bisan kinsa nga dayag mopaila sa iyang kaugalingon ingon Kristohanon mao ang pagdapit sa risgo sa pag-aresto ug kamatayon pinaagi sa pagsakit. Busa si Pablo misulat nga mapabilhon labot sa iyang bisita gikan sa Efeso: “Hinaot unta ang Ginoo mohatag kaluoy sa panimalay ni Onesiporo, tungod kay siya sagad modala kanako sa pabugnaw, ug wala siya maulaw sa akong mga kadena. Sa kasukwahi, sa dihang dinhi siya sa Roma, siya makugihon nga nangita kanako ug nakaplagan ako.” (2 Tim. 1:16, 17) Misulat ubos sa landong sa kamatayon, giingon ni Pablo ang iyang kaugalingon nga “apostol ni Kristo Jesus pinaagi sa kabubut-on sa Diyos sumala sa saad sa kinabuhi nga naa sa paghiusa uban ni Kristo Jesus.” (1:1) Hibalo si Pablo nga ang kinabuhi sa paghiusa kang Kristo mihulat kaniya. Miwali siya sa pangunang mga siyudad sa hiilhang kalibotan, gikan sa Jerusalem pa Roma, ug lagmit ngani hangtod sa gilay-on sa Espanya. (Roma 15:24, 28) Iyang gidagan ang kurso nga matinumanon hangtod sa kataposan.—2 Tim. 4:6-8.

3. Kanus-a gisulat ang Ikaduhang Timoteo, ug sa unsang paagi kini mapuslanon sa mga Kristohanon latas sa kapanahonan?

³ Ang sulat lagmit gisulat mga 65 K.P., dihadiha dayon sa pagkamartir ni Pablo. Si Timoteo lagmit didto gihapon sa Efeso, kay gidasig siya ni Pablo sa pagpabilin didto. (1 Tim. 1:3) Karon, sa makaduha giawhag ni Pablo si Timoteo sa pag-anha kaniya sa madali, ug gihangyo siya sa pagdala kang Marcos uban niya, ug usab ang kupo ug mga linukot nga basahon nga gibilin ni Pablo sa Troas. (2 Tim. 4:9, 11, 13, 21) Gisulat sa kritikal kaayo nga panahon, kining sulat gisudlan sa gamhanang pagdasig kang Timoteo, ug kini mipadayon sa pagtagana sa mapuslanong pagdasig sa matuod nga mga Kristohanon sa tanang panahon sukad.

4. Unsa ang nagmatuod ang Ikaduhang Timoteo kasaligan ug kanonikal?

⁴ Ang basahon sa Ikaduhang Timoteo kasaligan ug  kanonikal alang sa katarongan nga gihisgotan na ubos sa Unang Timoteo. Kini giila ug gigamit sa sayong mga magsusulat ug mga komentarista, lakip ni Polycarp sa ikaduhang siglo K.P.

KAUNDAN SA IKADUHANG TIMOTEO

5. Unsang matang sa pagtuo ang diha kang Timoteo, apan unsa ang kinahanglan padayon niyang buhaton?

⁵ “Paghupot sa sundanan sa himsog nga mga pulong” (1:1–3:17). Gisultihan ni Pablo si Timoteo siya bisan kanus-a wala gayod malimot kaniya sa iyang mga pag-ampo ug siya nangandoy sa pagkakita kaniya. Iyang nahinumdoman ‘ang pagtuo nga waypagkasalingkapaw’ nga naa kang Timoteo ug nga diha una sa iyang apohan si Loida ug sa iyang inahan si Eunice. Kinahanglan lihokon ni Timoteo ingon kalayo ang gasa nga naa kaniya, ‘kay ang Diyos mihatag dili sa espiritu sa katalawan, apan sa gahom ug gugma ug maayong hunahuna.’ Busa pasagdi nga dili siya maulaw sa pagsaksi ug pag-antos sa daotan alang sa maayong balita tungod kay ang dili takos nga kalolot sa Diyos nahimong klarong dayag pinaagi sa pagpadayag sa Manluluwas, si Kristo Jesus. Kinahanglan si Timoteo “mohupot sa sundanan sa himsog nga mga pulong” nga iyang nadunggan kang Pablo, bantayan kini ingon maayong gipiyal.—1:5, 7, 13.

6. Unsang tambag ang gihatag ni Pablo sa pagtudlo, ug sa unsang paagi si Timoteo mahimong aprobadong magbubuhat ug dungganong sudlanan?

⁶ Kinahanglan ipiyal ni Timoteo ang mga butang iyang nakat-onan gikan kang Pablo sa “matinumanong mga lalaki, kinsa, sa baylo, mahimong takos kalipikado alang sa pagtudlo sa uban.” Kinahanglan pamatud-an ni Timoteo ang iyang kaugalingon ingon maayong sundalo ni Kristo Jesus. Ang sundalo modumili sa mga sabod sa negosyo. Dugang pa, ang usa nga koronahan sa mga dula misangka sumala sa mga lagda. Aron makabaton sa pagsabot, kinahanglan si Timoteo mopalandong kanunay sa mga pulong ni Pablo. Ang importante nga mga butang hinumdoman ug ipahinumdom sa uban mao nga “si Jesu-Kristo gibanhaw gikan sa mga patay ug binhi ni David” ug ang kaluwasan ug walay kataposang himaya sa paghiusa uban kang Kristo, sa pagmando ingon mga hari uban kaniya, mao ang mga ganti alang sa mga pinili nga molahutay. Kinahanglan himoon ni Timoteo ang iyang labing maarangan sa pagpresentar sa iyang kaugalingon ingon aprobadong magbubuhat sa Diyos, modumili sa kawang sultisulti nga milapas sa kon unsa ang balaan, nga mokuyanap ingon gangrena. Ingon sa usa ka dakong balay ang dungganong sudlanan gihuptang separado gikan sa usa nga kulangan sa dungog, busa gitambagan ni Pablo si Timoteo sa “pagkalagiw gikan sa kailibgon nga dala sa pagkabatan-on, apan sunda ang pagkamatarong, pagtuo, gugma, kalinaw, uban niadtong kinsa mitawag sa Ginoo gikan sa hinlong kasingkasing.” Ang ulipon sa Ginoo kinahanglan lumo sa tanan, kalipikado sa pagtudlo, sa kaaghup motudlo.—2:2, 8, 22.

7. Ngano ang dinasig nga Kasulatan labi na mapuslanon “sa kataposang mga adlaw”?

⁷ “Sa kataposang mga adlaw,” dunay kritikal nga mga panahon lisod sagubangon ug mga tawo nga mapamatud-an bakak sa ilang pakitakita sa diyosnong debosyon, “kanunay mituon apan bisan kanus-a wala makadangat sa hustong kahibalo sa kamatuoran.” Apan si Timoteo suod nakasunod sa pagtudlo ni Pablo, sa iyang kurso sa kinabuhi, ug sa iyang paglutos, gikan diin ang Ginoo miluwas kaniya. “Sa matuod,” midugang siya, “ang tanan niadtong mitinguha nga magkinabuhi uban sa diyosnong debosyon sa panag-uban ni Kristo Jesus lutoson usab.” Si Timoteo, bisan pa, kinahanglan mopadayon sa mga butang iyang nakat-onan gikan sa pagkabata, nga mohimo kaniya nga maalamon alang sa kaluwasan, kay “ang tibuok Kasulatan dinasig sa Diyos ug mapuslanon.”—3:1, 7, 12, 16.

8. Unsa ang giawhag ni Pablo nga buhaton ni Timoteo, ug labot niini sa unsang paagi si Pablo nalipay?

⁸ Bug-os nga pagtuman sa ministeryo (4:1-22). Gisugo ni Pablo si Timoteo sa “pagwali sa pulong” uban sa kadinalian. (4:2) Moabot ang panahon kanus-a ang mga tawo dili na mosunod sa himsog nga pagtulon-an ug moliso sa bakak nga mga magtutudlo, apan pasagdi si Timoteo mohupot sa iyang mga sentido, ‘buhaton ang bulohaton sa ebanghelista, bug-os tumanon ang iyang ministeryo.’ Nakaamgo nga hapit na ang iyang kamatayon, nalipay si Pablo nga siya miaway sa maayong away, midagan sa kurso hangtod kataposan ug mibantay sa pagtuo. Karon siya masaligon milantaw sa unahan sa ganti, “ang korona sa pagkamatarong.”—4:5, 8.

9. Unsang kumpiyansa sa gahom sa Ginoo ang gipahayag ni Pablo?

⁹ Giawhag ni Pablo si Timoteo sa pag-anha kaniya sa madali ug mihatag instruksiyon labot sa panaw. Sa dihang si Pablo mihimog unang depensa ang tanan mibiya kaniya, apan ang Ginoo mituhop sa gahom kaniya aron ang pagwali mahimong bug-os mahuman taliwala sa kanasoran. Oo, siya masaligon ang Ginoo moluwas kaniya gikan sa tanang daotang buhat ug moluwas kaniya alang sa Iyang langitnong Gingharian.

NGANONG MAPUSLANON

10. (a) Unsang partikular nga kaayohan sa “tibuok Kasulatan” ang gipasiugda sa Ikaduhang Timoteo, ug kinahanglan ang mga Kristohanon maningkamot nga mahimong unsa? (b) Unsang impluwensiya ang kinahanglan likayan, ug sa unsang paagi himoon kini? (c) Alang sa unsa ang padayon dinalian nga panginahanglan?

¹⁰ “Ang tibuok Kasulatan dinasig sa Diyos ug mapuslanon.” Mapuslanon sa unsa? Gisultihan kita ni Pablo sa iyang ikaduhang sulat kang Timoteo: “Alang sa pagtudlo, alang sa pagbadlong, alang sa pagtul-id sa mga butang, alang sa pagdisiplina sa kamatarong, aron ang tawo sa Diyos mahimong bug-os takos, bug-os sinangkapan alang sa tanan maayong buhat.” (3:16, 17) Busa ang kaayohan sa “pagtudlo” gipasiugda niining sulat. Ang tanang mahigugmaon sa kamatarong karon buot mopatalinghog sa maalamong tambag sa sulat sa pagpaningkamot nga mahimong mga magtutudlo sa Pulong ug sa pagbuhat kutob sa ilang maarangan nga mahimong aprobadong mga magbubuhat sa Diyos, “naggunit sa husto sa pulong sa kamatuoran.” Ingon sa Efeso sa adlaw ni Timoteo, mao man niining modernong panuigon, duna kadtong kinsa motimpasaw sa “binuang ug ignorante nga mga lalis,” kinsa “kanunay mituon apan bisan kanus-a wala makadangat sa hustong kahibalo sa kamatuoran,” ug kinsa misalikway sa “himsog nga pagtulon-an” pabor sa mga magtutudlo kinsa mogitik sa  ilang mga dalunggan sa paagi nga buot nila sa mahakugon. (2:15, 23; 3:7; 4:3, 4) Aron likayan kining makatakod kalibotanon nga impluwensiya, kinahanglan ang “padayon nga paghupot sa hularanan sa himsog nga mga pulong” sa pagtuo ug gugma. Dugang pa, naa ang dinalian nga panginahanglan alang sa dugang ug dugang mga tawo nga mahimong “takos kalipikado sa pagtudlo sa uban” sa sulod ug gawas sa kongregasyon, ingon ni Timoteo, “ang tawo sa Diyos.” Malipayon kadtong tanan kinsa moabaga niining responsabilidad, mahimong ‘kalipikado sa pagtudlo uban sa kaaghop,’ ug kinsa mowali sa pulong “uban sa tanang taas-pailob ug arte sa pagtudlo”!—1:13; 2:2, 24, 25; 4:2.

11. Unsang tambag ang gihatag labot sa batan-on?

¹¹ Ingon sa gipahayag ni Pablo, si Timoteo nakaila sa balaang sinulat “gikan sa pagkabata” tungod sa mahigugmaong instruksiyon nila Loida ug Eunice. Gipasabot usab “gikan sa pagkabata” ang panahon sa pagsugod sa instruksiyon sa Bibliya alang sa mga bata karon. Apan unsa na man, kon sa ulahing katuigan, ang sayong mga kalayo sa kadasig misugod pagkaawop? Ang tambag ni Pablo mao ang paglihok nianang kalayo usab sa espiritu sa “gahom ug gugma ug maayong hunahuna,” huptan ang pagtuo nga waykasalingkapaw. “Sa kataposang mga adlaw,” matod niya, dunay kritikal nga mga panahon, uban sa mga suliran sa delinkuensia ug bakak nga mga pagtulon-an. Mao kana ngano kini labihan ka kinahanglanon alang sa batan-ong katawhan labi na, ug sa tanan uban, sa ‘paghupot sa ilang mga sentido sa tanang butang, ug bug-os tumanon ang ilang ministeryo.’—3:15; 1:5-7; 3:1-5; 4:5.

12. (a) Sa unsang paagi gidapit pagtagad ni Pablo ang Binhi sa Gingharian, ug unsang paglaom ang iyang gipahayag? (b) Sa unsang paagi ang mga alagad sa Diyos karon makabaton sa samang tinamdan sa hunahuna ni Pablo?

¹² Ang ganti takos sa indig. (2:3-7) Labot niini, gidapit ni Pablo ang pagtagad sa Binhi sa Gingharian, miingon: “Hinumdomi si Jesu-Kristo gibanhaw gikan sa mga patay ug binhi ni David sumala sa maayong balita.” Ang paglaom ni Pablo mao ang pagpabilin sa paghiusa uban nianang Binhi. Dugang pa siya misulti sa iyang taliabot nga kamatayon sa mga pulong sa kadaogan: “Gikan niining panahon padayon dunay gireserba alang kanako nga korona sa pagkamatarong, nga ang Ginoo, ang matarong hukom, mohatag kanako ingon ganti nianang adlaw, apan dili lamang kanako, apan usab niadtong tanan kinsa nahigugma sa iyang pagpadayag.” (2:8; 4:8) Kamalipayon niadtong tanan kinsa makalingi balik sa daghang katuigan sa matinumanong pag-alagad ug makaingon sa susama! Bisan pa, kini nagkinahanglan sa pag-alagad karon sa integridad, uban sa gugma alang sa pagpadayag ni Jesu-Kristo, ug sa pagpasundayag sa samang kumpiyansa ingon sa gihimo ni Pablo sa dihang siya misulat: “Ang Ginoo moluwas kanako gikan sa tanan daotang buhat ug moluwas kanako alang sa iyang langitnong gingharian. Kaniya ang himaya hangtod sa kahangtoran. Amen.”—4:18.

[Footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]