Basahon sa Bibliya Numero 59​—Santiago

Magsusulat: Santiago

Dapit Gisulatan: Jerusalem

Sinulat Nahuman: Una sa 62 K.P.

1. Unsa ang mibangon sa pangutana mahitungod sa pagkamagsusulat ni Santiago sa basahon nga midala sa ngalan Santiago?

 “NABUANG na siya.” Mao kana ang gihunahuna sa mga paryente ni Jesus kaniya. Sulod sa panahon sa iyang yutan-ong ministeryo, “ang iyang mga igsoon, sa matuod, wala motuo kaniya,” ug si Santiago, uban nila Jose, Simon, ug Judas, wala isipa ingon usa sa unang mga disipolo ni Jesus. (Mar. 3:21; Juan 7:5; Mat. 13:55) Sa unsang sukaranan mahimo kining ikaingon, nan, nga si Santiago ang katunga-igsoon ni Jesus misulat sa basahon sa Bibliya nga midala sa ngalan Santiago?

2. Unsa ang miergo nga ang katunga-igsoon ni Jesus mao ang magsusulat sa Santiago?

² Gipakita sa rekord nga ang gibanhaw nga Jesus mipakita kang Santiago, ug kini sa wayduda mikumbensir kaniya luyo sa pagkwestiyon nga si Jesus mao ang Mesiyas. (1 Cor. 15:7) Ang Buhat 1:12-14 miingon nga bisan una pa sa Pentekostes, si Maria ug ang mga igsoon ni Jesus mitigom alang sa pag-ampo uban sa mga apostol sa itaas nga lawak sa Jerusalem. Apan dili ba ang usa sa mga apostol nga ginganlan Santiago misulat sa sulat? Dili, kay sa sinugdan ang magsusulat miila sa iyang kaugalingon, dili apostol, kondili ‘ulipon sa Ginoong Jesu-Kristo.’ Dugang pa, ang mga pulong sa introduksiyon ni Judas, susama niadtong kang Santiago, mihisgot usab kang Judas ingon “ulipon ni Jesu-Kristo, apan igsoon ni Santiago.” (San. 1:1; Jud. 1) Gikan niini luwas kitang motiklop nga sila Santiago ug Judas, mga unodnong katunga-igsoon ni Jesus, misulat sa mga basahon sa Bibliya nga midala sa ilang ngalan.

3. Unsa ang kalipikasyon ni Santiago sa pagsulat?

³ Si Santiago labi na kalipikado sa pagsulat sa sulat sa pagtambag sa Kristohanong kongregasyon. Siya dakong girespeto ingon magtatan-aw sa kongregasyon sa Jerusalem. Mihisgot si Pablo kang “Santiago nga igsoon sa Ginoo” ingon usa sa “mga haligi” sa kongregasyon uban nila Cepas ug Juan. (Gal. 1:19; 2:9) Ang kainila ni Santiago gipasabot sa pagpadala ni Pedro sa dihadihang pulong kang “Santiago ug sa mga igsoon” human sa pagpagawas kaniya sa bilanggoan. Ug dili ba si Santiago milihok ingon tigpamaba alang sa “mga apostol ug sa mga ansiyano” sa dihang sila Pablo ug Bernabe mipanaw pa Jerusalem sa paghangyo sa desisyon mahitungod sa pagtuli? Atol usab, kining desisyon ug ang sulat ni Santiago misugod uban sa susamang timbaya, “Kumosta!”—laing timailhan nga sila dunay kumong magsusulat.—Buh. 12:17; 15:13, 22, 23; San. 1:1.

4. Unsa ang timailhan nga ang sulat ni Santiago gisulat wamadugay una sa 62 K.P.?

⁴ Ang historyador Josephus misugilon kanato nga ang Hataas Saserdote Ananus (Ananias), usa ka Saduseo, mao ang responsable sa kamatayon ni Santiago pinaagi sa pagbato. Kini tapos sa kamatayon sa Romanhong gobernador Festus, mga 62 K.P., ug una pa ang mipuli kaniya, si Albinus, mikuha sa katungdanan. a Apan kanus-a gisulat ni Santiago ang iyang sulat? Gipadala ni Santiago ang iyang sulat gikan sa Jerusalem ngadto sa “napulog-duha ka tribo nga natibulaag,” literal, “sa (mga) nakatag.” (San. 1:1, nota sa ubos) Kini mikinahanglan ug panahon alang sa Kristiyanidad sa pagkaylap tapos sa pagbubo sa balaang espiritu sa 33 K.P., ug kini mikinahanglan ug panahon, usab, alang sa makapaalarmang kahimtang gihisgotan sa sulat nga maugmad. Dugang pa, gipasabot sa sulat nga ang mga Kristohanon dili na gagmay nga mga grupo apan sila organisado na ngadto sa mga kongregasyon uban sa hamtong “mga ansiyano” kinsa makaampo ug makasuporta sa mahuyang. Dugang pa, supisyente nga panahon ang milabay na alang sa usa ka sukod sa kawalay kabalaka ug pormalismo sa pagyuhot. (2:1-4; 4:1-3; 5:14; 1:26, 27) Lagmit, busa, nga gisulat ni Santiago ang iyang sulat sa ulahing petsa, tingali wamadugay una sa 62 K.P., kon ang talaan ni Josephus mahitungod sa mga hitabo nga milibot sa kamatayon ni Festus ug kon ang mga tinubdan nga mipahaluna sa kamatayon ni Festus sa mga 62 K.P. husto.

5. Unsa ang nagmatuod sa pagkakasaligan sa Santiago?

 ⁵ Mahitungod sa pagkakasaligan sa Santiago, kini lakip sa mga manuskrito sa Batikano Num. 1209, Sinaitiko, ug Alejandrino. Lakip usab kini sa dimomenos napulo ka karaang katalogo antes sa Konsilyo sa Kartago sa 397 K.P. b Kanat kining gikutlo sa sayo ekklesiyastikal nga mga magsusulat. Usa ka lalom sulod nga harmonya uban sa uban dinasig nga Kasulatan dayag kaayo sa sinulat ni Santiago.

6. (a) Unsang sirkumstansiya mipahinabo kang Santiago sa pagsulat sa iyang sulat? (b) Inay sukwahi, sa unsang paagi ang Santiago suplemento sa mga argumento ni Pablo sa pagtuo?

⁶ Nganong gisulat ni Santiago kining sulat? Usa ka maampingong pagkonsiderar sa sulat mibutyag nga ang sulod nga mga kahimtang mipahinabo sa kalisdanan taliwala sa mga igsoon. Ang Kristohanong mga sukdanan gipaubos, oo, bisan ngani gihiklin, sa pagkaagi nga ang uban nahimong espirituwal nga mga mananapaw labot sa pagpakighigala sa kalibotan. Mahinamon sa pag-imbento sa giingong kasupakan, ang uban miangkon nga ang sulat ni Santiago nga midasig sa pagtuo pinaagi sa mga buhat mihimong kawang sa mga sinulat ni Pablo mahitungod sa kaluwasan pinaagi sa pagtuo ug dili pinaagi sa mga buhat. Bisan pa, ang konteksto mibutyag nga gipunting ni Santiago ang pagtuo nga gisuportahan sa mga buhat, dili lamang sa mga pulong, samtang klarong gipasabot ni Pablo ang mga buhat sa Kasugoan. Sa aktuwal, gisuplementohan ni Santiago ang mga argumento ni Pablo, mihimog dugang lakang abante pinaagi sa paghubit kon unsaon sa pagpadayag sa pagtuo. Ang tambag ni Santiago labing praktikal sa pagkobre niini sa adlaw-adlaw nga mga suliran sa Kristohanon.

7. Sa unsang paagi gikopya ni Santiago ang paagi sa pagtudlo ni Jesus, ug uban sa unsang epekto?

⁷ Ang mga ilustrasyon gikan sa matag adlaw nga kinabuhi, lakip sa mga mananap, mga sakayan, mga mag-uuma, ug katanoman, mihatag sa mabulokong pagpaluyo sa mga argumento ni Santiago sa pagtuo, pailob, ug paglahutay. Kining pagkopya sa malamposong metodo sa pagtudlo ni Jesus mihimo sa iyang tambag nga labihan ka puwersado. Gipasiugda niining sulat ang hait nga pagsabot ni Santiago sa mga motibong motukmod sa mga indibiduwal.

KAUNDAN SA SANTIAGO

8. Unsa ang moresulta sa mapailobong pag-antos, apan unsa gikan sa sayop nga tinguha?

⁸ Mapailobong paglahutay ingon “mga magbubuhat sa pulong” (1:1-27). Mibukas si Santiago uban sa mga pulong sa pagdasig: “Isipa kining tanang kalipay, mga igsoon ko, kon ikasugat ninyo ang lainlaing mga pagsulay.” Pinaagi sa mapailobong paglahutay sila mahimong kompleto. Kon ang tawo kulangan sa kaalam kinahanglan siya mopadayon sa paghangyo sa Diyos niini, dili sa pagduda, ingon sa gihandos-hangin nga balod sa dagat, apan sa pagtuo. Ang mapaubsanon ituboy, apan ang dato malawos ingon sa mga bulak nga mahanaw. Malipayon ang tawo nga moantos sa pagsulay, kay “siya makadawat sa korona sa kinabuhi, nga gisaad ni Jehova niadtong kinsa mopadayon sa paghigugma kaniya.” Dili tintalon sa Diyos ang tawo uban sa daotang mga butang sa pagpahinabo sa iyang pagkahagbong. Mao ang mismong sayop nga tinguha sa usa nga mahimong tabunok ug mopakatawo sa sala, ug kini, sa baylo, modala sa kamatayon.—1:2, 12, 22.

9. Unsa ang nalangkit sa pagkahimong “mga magbubuhat sa pulong,” ug unsang porma sa pagsimba ang aprobado sa Diyos?

⁹ Gikan diin ang tanan maayong gasa? Gikan sa bisan kanus-a waypagkabalhin nga ‘Amahan sa langitnong kahayag.’ “Tungod kay iyang kabubut-on kini,” matod ni Santiago, “iya kitang gipatungha pinaagi sa pulong sa kamatuoran, alang kanato nga mahimong tinong unang mga bunga sa iyang mga linalang.” Ang mga Kristohanon, nan, kinahanglan matulin sa pagpatalinghog, mahinay sa pagsulti, mahinay sa kasuko, ug kinahanglan ilang ihiklin ang tanang kahugawan ug moral nga kadaotan ug dawaton ang pagtanom sa pulong sa kaluwasan. “Mahimong mga magbubuhat sa pulong, ug dili magpapatalinghog lamang.” Kay siya kinsa motutok sa samag-samin nga kasugoan sa kagawasan ug mopadayon niini “mahimong malipayon sa iyang pagbuhat niini.” Ang pormal nga pagsimba sa tawo nga wala mobusal sa iyang dila kawang, apan “ang porma sa pagsimba nga hinlo ug dihugaw gikan sa panlantaw sa atong Diyos ug Amahan mao kini: sa pag-atiman sa mga ilo ug mga balo sa ilang kalisdanan, ug sa paghupot sa kaugalingon nga walay buling sa kalibotan.”—1:17, 18, 22, 25, 27.

10. (a) Unsang pagpihig ang likayan? (b) Unsa ang relasyon sa mga buhat sa pagtuo?

¹⁰ Pagtuo gihingpit pinaagi sa matarong mga buhat (2:1-26). Ang mga igsoon dunay pagpihig, gipalabi ang dato kay sa pobre. Apan dili ba matuod kini nga “gipili sa Diyos ang mga pobre maylabot sa kalibotan aron mahimong dato sa pagtuo ug mga manununod sa gingharian”? Dili ba madaogdaogon ang dato? Ang mga igsoon kinahanglan mobatasan sa harianong kasugoan, “Kinahanglan higugmaon mo ang imong silingan ingon sa imong kaugalingon,” ug kinahanglan likayan ang paboritismo. Pasagdi usab sila mobatasan sa kaluoy, kay mahitungod sa Kasugoan, bisan kinsa makalapas sa usa ka punto makalapas sa tanan. Ang pagtuo nga walay mga buhat waykahulogan, ingon man sa pagsulti sa nanginahanglang igsoon nga “magmainit ug magpakabusog” nga wala mohatag sa praktikal nga tabang. Ang pagtuo ikapakita ba gawas sa mga buhat? Dili ba ang pagtuo ni Abraham gihingpit pinaagi sa iyang mga buhat sa paghalad kang Isaac sa altar? Mao man, si Rahab nga bigaon “gipahayag nga matarong pinaagi sa mga buhat.” Busa ang pagtuo nga walay mga buhat patay.—2:5, 8, 16, 19, 25.

11. (a) Pinaagi sa paggamit sa unsang mga ilustrasyon si Santiago mipasidaan mahitungod sa dila? (b) Sa unsang paagi ang kaalam ug pagsabot ipakita?

¹¹ Pagkontrolar sa dila sa pagtudlo sa kaalam (3:1-18). Ang mga igsoon kinahanglan magbantay mahitungod sa pagkahimong magtutudlo, basin sila makadawat sa mas bug-at nga hukom. Ang tanan mapangdol sa makadaghan. Ingon nga ang busal mokontrolar sa lawas sa kabayo ug ang gamay nga bansalan sa dakong sakayan, busa kanang diyotay nga sangkap, ang dila, dunay dakong gahom. Ingon kini sa kalayo nga mahimong mosunog sa dakong kakahoyan! Ang mga mananap nga ihalas mas sayon anaron kay sa dila. Uban niini ang mga tawo mopanalangin kang Jehova, apan motunglo sa  ilang isigkatawo. Dili kini husto. Ang tubod ba mopasugwak sa tubig nga samang tab-ang ug parat? Ang kahoy nga igera makapamunga ba ug mga olibo? ang paras, sa mga igos? parat nga tubig, tab-ang nga tubig? Misukna si Santiago: “Kinsa ang maalamon ug masinaboton sa inyong taliwala?” Pasagdi siya nga mopakita sa iyang mga buhat uban sa kaaghop ug likayan ang lalis, mananapong pagpangandak batok sa kamatuoran. Kay “ang kaalam gikan sa itaas una sa tanan putli, unya makidaiton, makataronganon, andam sa pagsugot, puno sa kaluoy ug maayong mga bunga, dili mapihigon, dili salingkapaw.”—3:13, 17.

12. (a) Unsang sayop nga mga kahimtang milungtad sa kongregasyon, ug unsa ang ilang tinubdan? (b) Unsang mga tinamdan ang kinahanglan likayan ug unsang hiyas ang ugmaron sa pagbaton sa pag-uyon ni Jehova?

¹² Likayi ang lawasnong kaibog, panaghigala sa kalibotan (4:1-17). “Gikan sa unsang mga tinubdan dunay mga away sa inyong taliwala?” Gitubag ni Santiago ang iyang kaugalingong pangutana: “Sa inyong lawasnong kaibog”! Ang mga motibo sa uban sayop. Kadtong kinsa mga higala sa kalibotan “mga mananapaw,” ug sila nahimong mga kaaway sa Diyos. Busa, siya miawhag: “Sukli ang Yawa, ug siya mokagiw gikan kaninyo. Duol sa Diyos, ug siya moduol suod kaninyo.” Ituboy ni Jehova ang mapaubsanon. Busa ang mga igsoon mohunong na sa paghukom sa usa ug usa. Ug kay walay mausa ang makaseguro sa iyang kinabuhi gikan sa usa ka adlaw ngadto sa sunod, kinahanglan sila moingon: “Kon kabubut-on ni Jehova, kita mabuhi ug usab mobuhat niini o niana.” Ang garbo daotan, ug kini sala ang mahibalo sa matarong ug dili buhaton kini.—4:1, 4, 7, 8, 15.

13. (a) Nganong dunay kaalaot sa dato? (b) Sa unsang paagi giilustrar ni Santiago ang panginahanglan sa pailob ug paglahutay, ug uban sa unsang mga resulta?

¹³ Malipayon kadtong moantos sa kamatarong! (5:1-20). ‘Hilak ug tiyabaw, kamong datong mga tawo!’ pahayag ni Santiago. ‘Ang taya sa inyong bahandi mahimong saksi batok kaninyo. Si Jehova sa kasundalohan nakadungog sa mga panawag alang sa panabang gikan sa mga mangangani nga inyong gihikawan. Kamo nabuhi sa kaluho ug lawasnong kailibgon, inyong gikondenar ug gipatay ang usa nga matarong.’ Bisan pa, tungod sa kahaduol sa presensiya sa Ginoo, ang mga igsoon kinahanglan mopailob, ingon sa mag-uuma nga mihulat alang sa iyang ani, ug palandonga ang sundanan sa mga manalagna “kinsa misulti sa ngalan ni Jehova.” Malipayon kadtong miantos! Ang mga igsoon kinahanglan mahinomdom sa pag-antos ni Job ug sa sangpotanan nga gihatag ni Jehova, “nga si Jehova lumo kaayo sa pagbati ug maluluy-on.”—5:1-6, 10, 11.

14. Unsang paniklop nga tambag ang gihatag labot sa pagkumpisal sa sala ug labot sa pag-ampo?

¹⁴ Pasagdi sila nga mohunong na sa pagpanumpa. Hinonoa, pasagdi ang ilang “Oo mokahulogan ug Oo” ug ang ilang “Dili, Dili.” Kinahanglan hayag silang mokumpisal sa ilang mga sala ug moampo alang sa usa ug usa. Ingon sa gipakita sa mga pag-ampo ni Elias, “ang pangaliyupo sa matarong tawo . . . dunay dakong puwersa.” Kon ang bisan kinsa masaag gikan sa kamatuoran, ang usa nga mobalik kaniya “moluwas sa iyang kalag gikan sa kamatayon ug motabon sa daghang sala.”—5:12, 16, 20.

NGANONG MAPUSLANON

15. Sa unsang paagi gihimo ni Santiago ang pagpadapat sa Hebreohanong Kasulatan? Iilustrar.

¹⁵ Bisan si Santiago makaduha lamang gihisgotan ang ngalan ni Jesus (1:1; 2:1), gihimo niya ang daghan praktikal nga pagpadapat sa pagtulon-an sa Agalon, ingon sa ibutyag sa maampingong pagtandi sa sulat ni Santiago ug sa Sermon sa Bukid. Sa samang panahon, ang ngalan ni Jehova makita sa 13 ka beses (New World Translation), ug gipasiugda ang iyang mga saad ingon mga ganti alang sa paghupot-pagtuo sa mga Kristohanon. (4:10; 5:11) Sublisubli nga mipunting si Santiago sa Hebreohanong Kasulatan alang sa mga ilustrasyon ug haom nga mga pagkutlo aron sa pag-ugmad sa iyang praktikal nga tambag. Iyang giila ang tinubdan pinaagi sa mga pahayag: “sumala sa kasulatan,” “ang kasulatan natuman,” ug “ang kasulatan miingon”; ug siya mipadayon sa pagpadapat niining kasulatan sa Kristohanong kinabuhi. (2:8, 23; 4:5) Sa paghimong tin-aw sa mga punto sa tambag ug sa paglig-on pagtuo sa Pulong sa Diyos ingon bug-os harmonyoso, gihimo ni Santiago ang haom nga mga reperensiya sa mga buhat sa pagtuo ni Abraham, sa pasundayag ni Rahab sa pagtuo pinaagi sa mga buhat, sa matinumanong pag-antos ni Job, ug sa pagsalig ni Elias sa pag-ampo.—San. 2:21-25; 5:11, 17, 18; Gen. 22:9-12; Jos. 2:1-21; Job 1:20-22; 42:10; 1 Hari 17:1; 18:41-45.

16. Unsang tambag ug pasidaan ang gihatag ni Santiago, ug gikan sa unsang tinubdan ang maong praktikal nga kaalam?

¹⁶ Bililhon ang tambag ni Santiago nga mahimong mga magbubuhat sa pulong ug dili lamang magpapatalinghog, sa pagpadayon sa pagpamatuod sa pagtuo pinaagi sa mga buhat sa kamatarong, sa pagkaplag sa kasadya sa pag-antos sa lainlaing mga pagsulay, sa pagpadayon sa paghangyo sa Diyos sa kaalam, kanunay sa pagduol suod kaniya sa pag-ampo, ug sa pagbatasan sa harianong kasugoan, “Kinahanglan imong higugmaon ang imong silingan ingon sa imong kaugalingon.” (San. 1:22; 2:24; 1:2, 5; 4:8; 5:13-18; 2:8) Kusganon ang iyang mga pasidaan batok sa pagtudlo sa bakak, sa makadaot nga paggamit sa dila, sa pagpihig sa kongregasyon, sa paghandom sa lawasnong kailibgon, ug sa pagsalig sa mga bahandi nga madunot. (3:1, 8; 2:4; 4:3; 5:1, 5) Gitataw gayod ni Santiago nga ang pagpakighigala sa kalibotan sama ra sa espirituwal nga pagpanapaw ug panag-away sa Diyos, ug iyang gihatag ang hubit sa praktikal nga porma sa pagsimba nga hinlo sa panan-aw sa Diyos: “sa pag-atiman sa mga ilo ug mga balo sa ilang kalisdanan, ug sa paghupot sa kaugalingon nga walay buling sa kalibotan.” (4:4; 1:27) Tanan niining tambag, labihan ka praktikal ug sayon sabton, mao gayod ang dahoman gikan niining ‘haligi’ sa sayo Kristohanong kongregasyon. (Gal. 2:9) Ang malolotong mensahe niini padayon nga nahimong poste-giya alang sa mga Kristohanon sa atong gubot nga panahon, kay kini “kaalam gikan sa itaas,” nga namunga sa “bunga sa kamatarong.”—3:17, 18.

17. Unsang kusganong katarongan ang gipresentar alang sa pag-antos sa matinumanong mga buhat?

¹⁷ Si Santiago mabalak-on sa pagtabang sa iyang mga igsoon sa pagkab-ot sa ilang tumong sa kinabuhi sa Gingharian sa Diyos. Busa iyang giawhag sila: “Kamo usab mopailob; himoang lig-on ang inyong kasingkasing,  tungod kay ang presensiya sa Ginoo haduol na.” Malipayon sila kon sila mopadayon sa pag-antos sa pagsulay tungod kay ang pag-uyon sa Diyos nagkahulogan sa pagdawat sa “korona sa kinabuhi, nga gisaad ni Jehova niadtong kinsa mopadayon sa paghigugma kaniya.” (5:8; 1:12) Sa ingon ang saad sa Diyos sa korona sa kinabuhi—bisan sa imortal nga kinabuhi sa mga langit o walay kataposang kinabuhi sa yuta—gipasiugda ingon kusganong katarongan alang sa pag-antos sa matinumanong mga buhat. Segurado nga kining kahibudnganang sulat modasig sa tanan sa pagkab-ot sa tumong sa walay kataposang kinabuhi sa langit o sa bag-ong kalibotan ni Jehova nga gimandoan sa Binhi sa Gingharian, sa atong Ginoong Jesu-Kristo.—2:5.

[Mga footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]