Basahon sa Bibliya Numero 8​—Ruth

Magsusulat: Samuel

Dapit Gisulatan: Israel

Sinulat Nahuman: k. 1090 W.K.P.

Gikobrehang Panahon: 11 ka tuig sa pagmando sa mga maghuhukom

1. (a) Nganong ang basahon sa Ruth kapin pa kay sa yanong sugilanon sa gugma? (b) Unsang espesyal nga paghisgot ang gihatag kang Ruth sa Bibliya?

 ANG basahon sa Ruth makapahimuot dramang milimbukad ngadto sa matahom nga sugilanon sa gugma nila Boas ug Ruth. Bisan pa, kini dili yano gugmang banikanhon. Dili katuyoan niini ang paglingaw. Gipasiugda sa basahon ang katuyoan ni Jehova sa pagpatungha sa manununod sa Gingharian, ug gituboy niini ang Iyang mahigugmanong-kalolot. (Ruth 1:8; 2:20; 3:10) Ang mabukharong hiyas sa gugma ni Jehova nakita sa iyang pagpili sa usa ka Moabihanon, kanhi magsisimba sa paganong diyos si Kemos, nga nakumbertir sa matuod nga relihiyon, aron mahimong kagikanan ni Jesu-Kristo. Si Ruth usa sa upat ka babayeng ginganlan sa talaan sa kagikanan gikan ni Abraham ngadto kang Jesus. (Mat. 1:3, 5, 16) Si Ruth, uban ni Ester, usa sa duha ka babaye kang kinsa ang mga basahon sa Bibliya ginganlan.

2. Kanus-a nahitabo ang mga hitabo sa Ruth, kanus-a gisulat ang basahon, ug ni kinsa?

² “Karon nahitabo kini sa mga adlaw nga ang mga maghuhukom mihukom sa hustisya . . . ” Uban niining mibukas nga mga pulong, ang basahon sa Ruth milansad sa makapahinam nga sugilanon. Gikan niining mga pulong masabot nga ang basahon mismo gisulat sa ulahi, sa panahon sa mga hari sa Israel. Bisan pa, ang mga hitabong giasoy mikobre sa mga 11 ka tuig sa panahon sa mga maghuhukom. Bisan pa ang ngalan sa magsusulat wala isulti, lagmit kini si Samuel, nga hayan usab misulat sa Mga Maghuhukom ug mao ang talagsaon matinumanong personahe sa pagsugod sa panahon sa mga hari. Sanglit gipasabot sa mitiklop nga mga bersikulo si David ilado na, kini mopahaluna sa pagsulat sa mga 1090 W.K.P. Si Samuel, nga sinati sa saad ni Jehova sa “usa ka liyon” sa tribo ni Juda, ug gigamit ni Jehova sa pagdihog kang David nianang tribo aron mahimong hari sa Israel, lalom interesado sa paghimog rekord sa talaan sa kaliwatan ngadto kang David.—Gen. 49:9, 10; 1 Sam. 16:1, 13; Ruth 1:1; 2:4; 4:13, 18-22.

3. Unsang kamatuoran mikumpirmar sa kanonisidad sa Ruth?

³ Ang awtoridad kanonikal sa Ruth sukad wala lalisa. Ang supisyenteng pagkumpirmar niini gihatag sa dihang gidasig ni Jehova ang pagtala kang Ruth sa talaan sa kagikanan ni Jesus sa Mateo 1:5. Ang Ruth kanunay giila sa mga Hudiyo isip bahin sa Hebreohanong kanon. Dili katingad-an, nan, nga ang tinipik sa basahon nakaplagan taliwala sa uban basahong kanonikal sa mga Linukot nga Basahon sa Patay nga Dagat nga nadiskobrehan sukad sa 1947. Dugang pa, ang Ruth bug-os harmonya sa mga katuyoan sa Gingharian ni Jehova ingon man sa kinahanglanon sa Kasugoan ni Moises. Bisan pa ang kaminyoon uban sa misimba-idolong mga Kanaanhon ug mga Moabihanon gidili sa mga Israelita, kini wala mopinig sa mga langyaw sama kang Ruth nga migakos sa pagsimba kang Jehova. Sa basahon sa Ruth, ang kasugoan sa pagpalit-usab ug sa pagminyo sa bayaw-lalaki gituman sa tanang detalye niini.—Deut. 7:1-4; 23:3, 4; 25:5-10.

KAUNDAN SA RUTH

4. Unsang desisyon ang miatubang kang Ruth, ug sa unsang paagi ang iyang pagpili mipasabot sa iyang porma sa pagsimba?

⁴ Desisyon ni Ruth sa pag-uban kang Naomi (1:1-22). Misugod ang sugilanon sa panahon sa gutom sa Israel. Usa ka tawo sa Betlehem, si Elimelek, mitabok sa Jordan uban sa iyang asawa, si Naomi, ug duha ka anak, sila Malon ug Kilion, sa pagpuyo sa yuta sa Moab. Didto ang mga anak naminyo sa mga babayeng Moabihanon, sila Orpa ug Ruth. Ang trahedya mibuak sa sirkulo sa pamilya, una sa kamatayon sa amahan, ug sa ulahi sa kamatayon sa duha ka anak. Tulo ka walay anak, balong babaye ang nabilin, nga wayliwat ni Elimelek. Nakadungog si Jehova sa makausa pa mitagad sa Israel pinaagi sa paghatag sa iyang katawhan sa tinapay, mihukom si Naomi sa pagpanaw balik sa iyang nitibong Juda. Miuban ang iyang mga umagad. Mihangyo si Naomi kanila sa pagbalik sa Moab, nangaliyupo sa mahigugmaong-kalolot ni Jehova sa pagtagana kanila ug mga bana gikan sa ilang kaugalingong katawhan. Sa kaulahian si Orpa “miuli sa iyang katawhan ug sa iyang mga diyos,” apan si Ruth, sinsero ug lig-on sa iyang pagkakumbertir sa pagsimba kang Jehova, miuban kang Naomi. Ang iyang desisyon tahom kaayong gipahayag sa mga pulong: “Bisan asa ka moadto ako moadto, ug bisan asa ka mopalabay sa gabii ako mopalabay sa gabii. Ang imong katawhan mahimong akong katawhan, ug ang imong Diyos akong Diyos. Bisan asa ka mamatay ako mamatay, ug didto ako igalubong. Hinaot unta si Jehova mohimo niini kanako ug dugangan kini kon may bisan unsang butang gawas sa kamatayon mopabulag kanako ug kanimo.” (1:15-17) Bisan pa, ang balo ug walay anak nga Naomi, kansang ngalan nagkahulogan “Kalipay Ko,” misugyot alang sa iyang  kaugalingon sa ngalang Mara, nagkahulogan “Kapaitan.”

5. Unsang maayong mga hiyas ang gipasundayag ni Ruth, ug sa unsang paagi si Boas midasig kaniya?

⁵ Si Ruth mihagdaw sa umahan ni Boas (2:1-23). Pag-abot sa Betlehem, si Ruth nakabaton sa permiso ni Naomi sa paghagdaw sa pagpangani sa sebada. Si Boas, tag-iya sa uma, usa ka tigulang Hudiyo ug suod paryente sa iyang ugangan, si Elimelek, nakamatikod kaniya. Bisan pa ang kasugoan sa Diyos mihatag kaniya sa katungod sa paghagdaw, gipakita ni Ruth ang kaaghop pinaagi sa pagpangayog permiso sa paghagdaw sa uma. (Lev. 19:9, 10) Gitugot kini dayon, ug gisultihan siya ni Boas mohagdaw lamang sa iyang uma uban sa iyang kadalagahan. Miingon siya nakadungog sa iyang maunongong paggawi nganha kang Naomi, siya midasig kaniya uban sa mga pulong: “Hinaot unta gantihan ka ni Jehova sa imong gibuhat, ug hinaot unta hatagan ka sa hingpit nga suhol ni Jehova nga Diyos sa Israel, ubos sa kang kansang mga pako mianhi ka sa pagpasilong.” (Ruth 2:12) Nianang gabhiona malolotong gisalo ni Ruth kang Naomi ang mga bunga sa iyang paghago ug mitin-aw ang iyang kalamposan sa paghagdaw gumikan sa maayong kabubut-on ni Boas. Nakita ni Naomi niini ang kamot ni Jehova, nga miingon: “Panalanginan unta siya ni Jehova, nga wala mopahalayo sa iyang mahigugmaong-kalolot sa mga buhi ug sa mga patay. . . . Ang tawo atong paryente. Usa siya sa mga mopalit-usab kanato.” (2:20) Oo, si Boas suod paryente, legal nga makapatunghag liwat alang kang Naomi sa ngalan sa patay nga Elimelek. Gipadayon ni Ruth ang paghagdaw sa mga uma ni Boas hangtod natapos ang pagpangani sa sebada ug trigo.

6. Sa unsang paagi si Ruth mihangyo sa kaminyoon pinaagi sa pagpalit-usab, ug unsa ang gihimo ni Boas?

⁶ Si Boas, isip mopalit-usab, naminyo ni Ruth (3:1–4:22). Kay tigulang na aron makapanganak sa iyang kaugalingon, gisugo karon ni Naomi si Ruth sa pagpuli kaniya sa kaminyoon pinaagi sa pagpalit-usab. Sa maong importante kaayong panahon, nabatasan kini sa tag-iya sa yuta sa personal nga pagdumala sa pagpapalid sa lugas, nga gihimo magabii aron pahimudsan ang mga huyohoy human sa mainit nga adlaw. Si Boas natulog sa giukanan, ug didto siya nakaplagi ni Ruth. Hilom siyang miduol kaniya, gibuksan ang iyang tiilan, ug mihigda. Sa pagmata niya sa tungang gabii, gipaila niya ang iyang kaugalingon ug, nunot sa nabatasang paagi nga gisunod sa kababayen-an sa dihang miangkon sa katungod sa pagminyo sa bayaw, mihangyong ibuklad kaniya ang iyang kapa. a Mipahayag si Boas, “Panalanginan ka unta ni Jehova, anak ko,” ug midayeg kaniya nga wala mag-apas sa batan-ong mga lalaki tungod sa pagbati o kahakog. Inay kay molaraw sa diputling relasyon, si Ruth nadungog nga “babayeng buotan.” (3:10, 11) Bisan pa, ingon sa iyang gisulti kaniya karon, dunay laing mopalit-usab nga mas suod kay kaniya; konsultahon niya kini inigkabuntag. Si Ruth mihigda sa iyang tiilan hangtod sa sayong kabuntagon. Unya iyang gitanyag kaniya ang gasa sa sebada, ug siya mipauli kang Naomi, nga mahinamong misusi sa sangpotanan.

7. Giunsa pagpatigayon ni Boas ang kaminyoon, ug unsang panalangin ang miresulta?

⁷ Sayo sa buntag si Boas miadto sa ganghaan sa siyudad sa pagpangita sa mopalit-usab. Gidala ang napulo sa mga tigulang sa siyudad isip mga saksi, gihatag niya sa iyang suod paryente ang unang katungod sa pagpalit sa tanang iya ni Elimelek. Buhaton ba niya kini? Ang iyang dihadihang tubag oo sa dihang kini mipadayag nga madugangan ang iyang bahandi. Bisan pa, sa dihang siya nahibalo sa kinahanglanon nga pangasaw-on niya si Ruth, nahadlok siya sa iyang kaugalingong panulondon ug unya sa legal mipahibalo sa iyang pagdumili pinaagi sa paghukas sa iyang sapin. Sa rekord sa Bibliya mipabilin siyang wayngalan, nakadawat lamang sa didungganong “Si kuwan.” Atubangan sa samang mga saksi, gipalit ni Boas si Ruth ingon iyang asawa. Alang ba kini sa hakog nga katarongan? Dili, apan nga “ang ngalan sa patay nga tawo dili maputol.” (4:1, 10) Ang tanang nanan-aw nangayo sa panalangin ni Jehova niining mahigugmaong kahikayan, ug napamatud-ang kahibudnganan kanang panalangin! Si Ruth nanganak ug anak kang Boas sa iyang katigulangon, ug gialima ni Naomi ang bata. Gitawag siya nga “anak . . . ni Naomi” ug ginganlan Obed.—4:17.

8. Unsa ang dugang mipasabot nga ang pagpatungha sa Binhi sa saad pinaagi sa kahikayan ni Jehova?

⁸ Ang mitiklop nga mga bersikulo sa Ruth mihatag sa talaan sa kagikanan gikan kang Peres pinaagi ni Boas, ngadto kang David. Pipila ka kritiko nanaway nga dili tanang kaliwatan gitala, sanglit ang gitas-on sa panahon labihan ka dako alang sa pipila ra ka tawo. Matuod ba kini? O ang matag usa ba gipanalanginan sa taas-kinabuhi ug uban sa anak sa iyang katigulangon? Kining ulahing konklusyon husto, mipasiugda nga ang pagpatungha sa gisaad nga Binhi pinaagi sa kahikayan ni Jehova ug dili takos nga kalolot, ug dili pinaagi sa natural nga gahom sa tawo. Sa ubang mga okasyon gigamit ni Jehova ang iyang gahom sa susamang paagi, sama sa pagkatawo nila Isaac, Samuel, ug Juan Bawtista.—Gen. 21:1-5; 1 Sam. 1:1-20; Luc. 1:5-24, 57-66.

NGANONG MAPUSLANON

9. Sa unsang bahina ang pangunang mga persona sa drama sa Ruth maayong panig-ingnan kanato karon?

⁹ Kining makapahimuot nga rekord matuod mapuslanon, mitabang sa mga mahigugmaon sa kamatarong sa pagtukod sa lig-ong pagtuo. Ang tanan pangunang persona niining makapaukyab nga drama mipakitag talagsaong pagtuo kang Jehova, ug sila “dunay panghimatuod kanila pinaagi sa ilang pagtuo.” (Heb. 11:39) Sila nahimong maayong mga panig-ingnan kanato karon. Gipakita ni Naomi ang lalom nga kumpiyansa sa mahigugmaong-kalolot ni Jehova. (Ruth 1:8; 2:20) Kinabubut-ong mibiya si Ruth sa iyang yutang puloy-anan aron pagpadayon sa pagsimba kang Jehova; gipamatud-an niya ang iyang kaugalingon maunongon ug mapinasakopon, ingon  man kinabubut-ong magbubuhat. Ang mahait nga pagpabili ni Boas sa kasugoan ni Jehova ug mapinaubsanong pagsugot sa pagbuhat sa kabubut-on ni Jehova, ingon man sa iyang gugma alang sa matinumanong Naomi ug sa kugihang Ruth, mitultol kaniya sa pagtuman sa iyang pribilihiyo sa kaminyoon pinaagi sa pagpalit-usab.

10. Ngano ang rekord sa Ruth mopalig-on sa atong kumpiyansa sa mga saad sa Gingharian?

¹⁰ Ang tagana ni Jehova sa kaminyoon, ug niining hitaboa kaminyoon pinaagi sa pagpalit-usab, gigamit sa iyang kadungganan. Si Jehova ang Tighikay sa kaminyoon nila Boas ug Ruth, ug gipanalanginan niya kini sumala sa iyang mahigugmaong-kalolot; gigamit niya kini sa pagtipig nga dimabugto ang harianong linya ni Juda nga motultol kang David ug sa kaulahian sa Dakong David, si Jesu-Kristo. Ang mabinantayong pag-atiman ni Jehova sa pagpatungha sa Manununod sa Gingharian sumala sa iyang legal nga tagana mopalig-on sa atong pagsalig ug molaom uban sa kumpiyansa sa katumanan sa tanang saad sa Gingharian. Kini mopalihok kanatong magmapuliki sa modernong adlaw nga bulohaton sa pagpangani, masaligon nga ang hingpit nga suhol gikan kang Jehova, Diyos sa espirituwal nga Israel, ubos sa kang kansang ‘mga pako kita midangop’ ug kang kansang mga katuyoan sa mahimayaon miuswag ngadto sa ilang bug-os katumanan. (2:12) Ang basahon sa Ruth lain kinahanglanong talikala sa rekord nga motultol nianang Gingharian!

[Footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]