Kapitulo 2

Ang Basahon nga Nagabutyag sa Kahibalo sa Diyos

1, 2. Nganong gikinahanglan nato ang giya sa atong Maglalalang?

 MAKATARONGANON lamang nga ang atong mahigugmaong Maglalalang motaganag basahon alang sa instruksiyon ug giya sa katawhan. Ug dili ka ba mouyon nga ang katawhan nanginahanglag giya?

² Kapin sa 2,500 ka tuig kanhi, usa ka propeta ug historyador misulat: “Dili iya sa tawo nga nagalakaw ang pagtultol sa iyang lakang.” (Jeremias 10:23) Karon, ang pagkatinuod sa maong pahayag mas dayag kay sukad masukad. Mao nga, ang historyador nga si William H. McNeill nag-ingon: “Ang tawhanong kaagi sa ibabaw niining planetaha maoy halos walay-bugto nga nagsunodsunod nga mga suliran ug mga pagkabungkag sa natukod nga kahusay sa katilingban.”

3, 4. (a) Sa unsang paagi tun-an nato ang Bibliya? (b) Sa unsang paagi mopadayon kita sa pagsusi sa Bibliya?

³ Ang Bibliya nagtagana sa tanang gikinahanglan nato alang sa maalamong direksiyon. Tinuod, daghan ang malibog sa una nilang pagsusi sa Bibliya. Usa kini ka dakong basahon, ug ang pipila ka bahin niini dili sayon nga sabton. Apan kon ikaw hatagan ug legal nga papeles nga nagalaraw sa mga butang nga angay nimong himoon aron makadawat ug bililhong panulondon, dili ba nimo kini gahinan ug panahon aron tun-an nga maampingon? Kon makaplagan nimo ang pila ka bahin sa papeles nga lisod sabton, malagmit nga magpatabang ka sa usa nga sinati sa maong mga butang. Nganong dili nimo tun-an ang Bibliya uban sa susamang  tinamdan? (Buhat 17:11) Labaw pa sa materyal nga panulondon ang naisyu. Ingon sa atong nakat-onan sa unang kapitulo, ang kahibalo sa Diyos mahimong motultol sa kinabuhing walay kataposan.

⁴ Atong susihon ang basahon nga nagabutyag sa kahibalo sa Diyos. Mohimo una kitag mubong sumaryo sa Bibliya. Dayon atong hisgotan ang mga katarongan kon nganong daghang edukadong mga tawo ang nagtuo nga kini mao ang inspiradong Pulong sa Diyos.

KON UNSAY UNOD SA BIBLIYA

5. (a) Unsay unod sa Hebreohanong Kasulatan? (b) Unsay unod sa Gregong Kasulatan?

⁵ Ang Bibliya naundan ug 66 ka basahon sa duha ka seksiyon, nga kasagarang gitawag ug Daang Tugon ug Bag-ong Tugon. Trayentay-nuybe ka basahon sa Bibliya ang kadaghanan gisulat sa Hebreohanon ug 27 sa Grego. Ang Hebreohanong Kasulatan, nga gilangkoban sa Genesis hangtod sa Malakias, naghisgot sa paglalang ingon man sa unang 3,500 ka tuig nga kasaysayan sa tawo. Sa atong pagsusi niining bahina sa Bibliya, atong makat-onan ang mga pagpakiglabot sa Diyos sa mga Israelinhon​—sukad sa ilang pagkahimugso ingong usa ka nasod niadtong ika-16 nga siglo W.K.P. padayon hangtod sa ika-5ng siglo W.K.P. a Ang Gregong Kasulatan, nga naundan sa mga basahon sa Mateo hangtod sa Pinadayag, nagtagad sa mga pagtulon-an ug mga kalihokan ni Jesu-Kristo ug sa iyang mga tinun-an sa unang siglo K.P.

6. Nganong angay natong tun-an ang tibuok Bibliya?

⁶ Ang pipila nangangkon nga ang “Daang Tugon” maoy alang sa mga Hudiyo ug ang “Bag-ong Tugon” maoy alang sa mga Kristohanon. Apan sumala sa 2 Timoteo 3:​16, ang “tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos ug mapuslanon.” Busa, ang hustong pagtuon sa Kasulatan kinahanglang maglakip sa tibuok Bibliya. Sa pagkatinuod, ang duha ka bahin sa Bibliya nagkomplemento sa usag usa, nga nagkauyon sa paghan-ay sa usa ka kinatibuk-ang tema.

7. Unsay tema sa Bibliya?

 ⁷ Tingali nakatambong ka ug relihiyosong mga serbisyo sa daghang tuig ug nakadungog nga gibasa ug kusog ang pila ka bahin sa Bibliya. O tingali nakabasa ka mismo sa mga kinutlo gikan niana. Nasayod ka ba nga ang Bibliya dunay komong tema gikan sa Genesis hangtod sa Pinadayag? Oo, kaylap sa Bibliya ang usa ka nagkabagay nga tema. Unsa kanang maong tema? Kana mao ang pagbindikar sa katungod sa Diyos sa pagmando sa katawhan ug ang katumanan sa iyang mahigugmaong katuyoan pinaagi sa iyang Gingharian. Sa ulahi, atong makita kon unsaon gayod pagtuman sa Diyos kining maong katuyoan.

8. Unsay gipadayag sa Bibliya mahitungod sa personalidad sa Diyos?

⁸ Ingong dugang sa paglaraw sa katuyoan sa Diyos, ang Bibliya nagabutyag sa iyang personalidad. Pananglitan, gikan sa Bibliya atong nasayran nga ang Diyos dunay mga pagbati ug nga mahinungdanon alang kaniya ang mga desisyon nga atong himoon. (Salmo 78:​40, 41; Proverbio 27:11; Ezekiel 33:11) Ang Salmo 103:​8-14 nagaingon nga ang Diyos “maluloy-on ug mapuangoron, mahinay sa pagkasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot.”  Siya nakiglabot kanato nga mabination, ‘nga nagahinumdom nga kita abog lamang’ ug mobalik niana pagkamatay. (Genesis 2:7; 3:19) Pagkakahibulongan nga mga hiyas nga iyang gipakita! Dili ba mao kining matanga sa Diyos nga buot nimong simbahon?

9. Sa unsang paagi ang Bibliya nagahatag kanato ug tin-aw nga pagsabot sa mga sukdanan sa Diyos, ug sa unsang paagi makabenepisyo kita gikan sa maong kahibalo?

⁹ Ang Bibliya nagahatag kanato ug tin-aw nga pagsabot sa mga sukdanan sa Diyos. Usahay gipahayag kini ingong mga balaod. Apan, mas kasagaran nga kini gibanaag sa mga prinsipyong ginatudlo pinaagig praktikal nga mga pananglitan. Gipasulat sa Diyos ang tinong mga hitabo sa kasaysayan sa karaang mga Israelinhon alang sa atong kaayohan. Kining prangkang mga asoy nagpakita kon unsay mahitabo sa dihang ang mga tawo molihok nga kaharmoniya sa katuyoan sa Diyos, ingon man sa makapasubong sangpotanan sa dihang sila magkinaugalingon. (1 Hari 5:4; 11:​4-6; 2 Cronicas 15:​8-15) Ang pagbasa sa maong tinuod-kinabuhing mga asoy sa walay duhaduha makapatandog sa atong mga kasingkasing. Kon sulayan natog handuraw ang natalang mga hitabo, mahimo natong bation nga sama kita sa mga tawo nga nalangkit niana. Busa, makabenepisyo kita gikan sa maayong mga panig-ingnan ug makalikay sa mga lit-ag nga nakalit-ag sa mga mamumuhat ug daotan. Ugaling, kining hinungdanong pangutana nagkinahanglag tubag: Sa unsang paagi kita makaseguro nga ang ginabasa nato diha sa Bibliya sa pagkatinuod inspirado sa Diyos?

MAKASALIG KA BA SA BIBLIYA?

10. (a) Nganong ang pipila mibati nga ang Bibliya kinaraan na? (b) Unsay ginatug-an kanato sa 2 Timoteo 3:​16, 17 mahitungod sa Bibiya?

¹⁰ Tingali nakamatikod ka nga daghang basahon nga nagahatag ug tambag makaraan na sulod lamang sa pila ka tuig. Komosta na man ang Bibliya? Karaan na kini kaayo, ug halos 2,000 ka tuig ang milabay sukad nga ang ulahing mga pulong niini gisulat. Busa ang pipila mibati nga dili kini mapadapat sa atong modernong kapanahonan. Apan kon ang Bibliya maoy inspirado sa Diyos, ang tambag niini angayng nunot-sa-panahon kanunay bisan pa sa pagkadugay na kaayo niini. Ang Kasulatan angay gihapon nga “mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagtul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong, aron nga ang tawo sa Diyos mahimong bug-os makasarang, kompleto nga masinangkapan  alang sa tanang maayong buhat.”​—2 Timoteo 3:​16, 17.

11-13. Nganong makaingon kita nga ang Bibliya praktikal sa atong adlaw?

¹¹ Gipadayag sa suod nga pagsusi nga ang mga prinsipyo sa Bibliya mapadapat gihapon karon nga walay kalainan sa dihang una kining gisulat. Pananglitan, kon hisgotan ang tawhanong kinaiya, ang Bibliya nagbanaag ug hait nga pagsabot nga mapadapat sa matag kaliwatan sa katawhan. Makita dayon nato kini diha sa Wali sa Bukid ni Jesus, nga mabasa sa basahon ni Mateo, mga kapitulo 5 hangtod 7. Kining maong wali nakapadayeg gayod sa Indian nga pangulo nga si anhing Mohandas K. Gandhi nga siya gikataho nga miingon sa usa ka Britanikong opisyal: “Kon ang imong nasod ug ang akoa magkahiusa sa mga pagtulon-ang gihatag ni Kristo sa maong Wali sa Bukid, masulbad unta nato ang mga suliran dili lamang sa atong mga nasod kondili hasta ang iya sa tibuok kalibotan.”

¹² Dili ikahibulong nga ang mga tawo nakadayeg sa mga pagtulon-an ni Jesus! Sa Wali sa Bukid, iyang gipakita kanato ang dalan padulong sa tinuod nga kalipay. Iyang gisaysay kon sa unsang paagi sulbaron ang mga kabingkilan. Si Jesus mihatag ug instruksiyon kon unsaon pag-ampo. Iyang gipunting ang labing maalamong tinamdan nga angay batonan mahitungod sa materyal nga mga panginahanglan ug naghatag sa Bulawanong Lagda alang sa hustong mga pakiglabot sa uban. Kon unsaon pag-ila sa relihiyosong mga kabakakan ug kon unsaon sa pagbaton ug seguradong kaugmaon maoy apil usab sa mga punto nga gihisgotan niining maong wali.

¹³ Sa Wali sa Bukid ug sa ubang mga panid niini, ang Bibliya tin-aw nga nagatug-an kanato kon unsay buhaton ug kon unsay likayan aron mapauswag ang atong personal nga kahimtang sa kinabuhi. Praktikal kaayo ang tambag niini nga usa ka edukador natandog sa pag-ingon: “Bisan tuod usa ka tigtambag sa hayskul nga dunay batsilyer ug master nga titulo ug nakabasa ug daghang basahon bahin sa mental nga kahimsog ug sikolohiya, akong nadiskobrehan nga ang tambag sa Bibliya mahitungod sa mga butang sama sa pagbaton ug malamposong kaminyoon, pagsanta sa delingkuwensiya sa mga batan-on ug kon unsaon pagpakighigala mas superyor kay sa bisan unsang butang nga akong nabasa o natun-an  sa kolehiyo.” Ingong dugang sa pagkapraktikal ug pagkanunot-sa-panahon, ang Bibliya maoy kasaligan.

TUKMA UG KASALIGAN

14. Unsay nagpakita nga ang Bibliya tukma kon maghisgot ug siyentipikanhong mga butang?

¹⁴ Bisan tuod ang Bibliya dili basahon sa siyensiya, tukma kini kon maghisgot ug siyentipikanhong mga butang. Pananglitan, niadtong panahon nga kadaghanan sa mga tawo nagtuo nga lapad ang yuta, ang propetang si Isaias nagpunting niini ingong “lingin” (Hebreohanon, chugh, nga dinhi nagpasabot sa ideya nga “linginon”). (Isaias 40:22) Ang ideya sa linginon nga yuta wala dawata sa kadaghanan hangtod milabay ang linibo ka tuig human sa mga adlaw ni Isaias. Dugang pa, ang Job 26:​7​—nga gisulat kapin sa 3,000 ka tuig kanhi​—nagpahayag nga ang Diyos “nagbitay sa yuta sa wala.” Matud sa usa ka eskolar sa Bibliya: “Kon sa unsang paagi nasayod si Job sa kamatuoran, nga gipakita sa astronomiya, nga ang yuta nagbitay nga walay makitang tukod diha sa kawanangan, maoy usa ka suliran nga dili dayon masulbad niadtong nagasalikway sa pagkainspirado sa Balaang Kasulatan.”

15. Sa unsang paagi ang pagsalig sa Bibliya gipalig-on sa estilo niini sa pagtaho?

¹⁵ Ang estilo sa pagtaho nga makaplagan sa Bibliya nagpalig-on usab sa atong pagsalig niining karaan kaayong basahon. Dili sama sa mga tumotumo, ang mga hitabo nga gihisgotan sa Bibliya naglangkit sa espisipikong mga tawo ug mga petsa. (1 Hari 14:25; Isaias 36:1; Lucas 3:​1, 2) Ug samtang halos kanunay nga gipalabwan sa kanhing mga historyador ang mga kadaogan sa ilang mga magmamando ug nagtago sa ilang mga kapildihan ug mga sayop, ang mga magsusulat sa Bibliya prangka ug matinud-anon​—bisan maylabot sa ilang kaugalingong seryosong mga sala.​—Numeros 20:​7-13; 2 Samuel 12:​7-14; 24:10.

USA KA BASAHON SA PROPESIYA

16. Unsay kinalig-onang ebidensiya nga ang Bibliya maoy inspirado sa Diyos?

¹⁶ Ang natuman nga propesiya nagahatag ug dili-malalis nga ebidensiya nga ang Bibliya maoy inspirado sa Diyos. Ang Bibliya naundan ug daghang propesiya nga detalyadong nangatuman. Dayag, ang mga tawo lamang dili makapahinabo niini. Nan, unsa man ang nagpaluyo niining maong mga propesiya? Ang Bibliya  mismo nagaingon nga “ang propesiya wala sa bisan kanus-a ipadangat pinaagi sa kabubut-on sa tawo, hinunoa namulong ang mga tawo gikan sa Diyos samtang giagak sila sa balaang espiritu,” o aktibong gahom sa Diyos. (2 Pedro 1:21) Tagda ang pipila ka pananglitan.

17. Unsang mga propesiya ang nagtagna sa pagkapukan sa Babilonya, ug sa unsang paagi kini natuman?

¹⁷ Ang pagkapukan sa Babilonya. Si Isaias ug si Jeremias mitagna sa pagkapukan sa Babilonya pinaagi sa mga Medianhon ug mga Persianhon. Sa pagkatalagsaon, ang propesiya ni Isaias mahitungod niining hitaboa gitala mga 200 ka tuig una pa masakop ang Babilonya! Ang mosunod nga mga bahin sa propesiya maoy rekord na sa kasaysayan karon: ang pagkahubas sa Subang Eufrates pinaagi sa pagpasimang sa mga tubig niini ngadto sa usa ka artipisyal nga lanaw (Isaias 44:27; Jeremias 50:38); ang mapinasagdanong kakulang sa seguridad sa mga ganghaan sa suba sa Babilonya (Isaias 45:1); ug ang pagsakop pinaagi sa usa ka magmamando nga ginganlag Ciro.​—Isaias 44:28.

18. Sa unsang paagi nangatuman ang propesiya sa Bibliya sa pagtindog ug pagkapukan sa “hari sa Gresya”?

¹⁸ Ang pagtindog ug pagkapukan sa “hari sa Gresya.” Sa usa ka panan-awon, si Daniel nakakita ug usa ka laking kanding nga mihasmag sa usa ka laking karnero, nga nagbunggo sa duha niini ka mga sungay. Dayon, ang dako nga sungay sa kanding nabunggo, ug upat ka sungay ang mitubo sa dapit niini. (Daniel 8:​1-8) Kang Daniel kini gipatin-aw: “Ang laking karnero nga imong nakita nga adunay duha ka sungay nagbarog sa mga hari sa Media ug Persia. Ug ang balhiboong laking kanding nagbarog sa hari sa Gresya; ug mahitungod sa dakong sungay nga anaa sa taliwala sa mga mata niini, kini nagbarog sa nahaunang hari. Ug mahitungod nianang nabunggo, aron nga adunay upat nga sa kataposan mitindog ilis niana, may upat ka gingharian nga motindog gikan sa iyang nasod, apan dili sa iyang kagahom.” (Daniel 8:​20-22) Subay niining maong propesiya, mga duha ka siglo sa ulahi, “ang hari sa Gresya,” si Alejandro nga Bantogan, mipukan sa duhag-sungay nga Medo-Persianhong Empiryo. Si Alejandro namatay niadtong 323 W.K.P. ug ngadtongadto gipulihan sa iyang upat ka heneral. Apan, walay mausa niining nagsunod nga mga gingharian ang nakatugbang sa gahom sa empiryo ni Alejandro.

19. Unsang mga propesiya ang nangatuman kang Jesu-Kristo?

 ¹⁹ Ang kinabuhi ni Jesu-Kristo. Ang Hebreohanong Kasulatan naundan sa kawhakawhaang mga propesiya nga nangatuman sa pagkatawo, ministeryo, kamatayon, ug pagkabanhaw ni Jesus. Pananglitan, kapin ug 700 ka tuig nga abante, gitagna ni Miqueas nga ang Mesiyas, o Kristo, matawo sa Betlehem. (Miqueas 5:2; Lucas 2:​4-7) Ang katalirongan ni Miqueas nga si Isaias mitagna nga ang Mesiyas pagasagpaon ug pagaluwaan. (Isaias 50:6; Mateo 26:67) Lima ka gatos ka tuig nga abante, si Zacarias mipropesiya nga ang Mesiyas pagabudhian ilis sa 30 ka buok nga salapi. (Zacarias 11:12; Mateo 26:15) Kapin sa usa ka libo ka tuig una mahitabo, gitagna ni David ang mga kahimtang nga naglangkit sa kamatayon ni Jesus nga Mesiyas. (Salmo 22:​7, 8, 18; Mateo 27:​35, 39-43) Ug mga lima ka siglo nga abante, ang propesiya ni Daniel nagbutyag kon kanus-a mopakita ang Mesiyas ingon man ang gidugayon sa iyang ministeryo ug ang panahon sa iyang kamatayon. (Daniel 9:24-27) Kini maoy paghisgot sa pipila lamang sa mga propesiya  nga nangatuman diha kang Jesu-Kristo. Makaplagan nimong magantihon ang pagbasag dugang bahin kaniya sa ulahi.

20. Ang hingpit nga talaan sa Bibliya sa nangatuman nga propesiya angayng mohatag kanato ug unsang pagsalig?

²⁰ Daghang ubang halayog-abot nga mga propesiya sa Bibliya ang nangatuman na. ‘Apan,’ tingali makapangutana ka, ‘sa unsang paagi kini makaapekto sa akong kinabuhi?’ Aw, kon dunay motug-an kanimo sa kamatuoran sa daghang tuig, takulahaw ba lamang nga dudahan nimo siya sa dihang mosulti siyag usa ka bag-ong butang? Dili! Ang Diyos nagatug-an sa kamatuoran sa tibuok Bibliya. Dili ba kini angay nga maglig-on sa imong pagsalig sa mga gisaad sa Bibliya, sama sa mga propesiya niini mahitungod sa umaabot nga yutan-ong paraiso? Sa pagkatinuod, makabaton kita ug susamang pagsalig nga nabatonan ni Pablo, usa sa unang-siglong mga tinun-an ni Jesus, nga misulat nga ang ‘Diyos dili makabakak.’ (Tito 1:2) Dugang pa, sa dihang mobasa kita sa Kasulatan ug ipadapat ang tambag niini, kita nagapasundayag sa kaalam nga dili makab-ot sa mga tawo sa ilang kaugalingon, tungod kay ang Bibliya maoy basahon nga nagabutyag sa kahibalo sa Diyos nga motultol sa kinabuhing walay kataposan.

“UGMARA ANG PAGPANGANDOY” SA KAHIBALO SA DIYOS

21. Unsay angay nimong buhaton kon ang pipila ka butang nga imong nakat-onan gikan sa Bibliya daw makapakurat?

²¹ Samtang imong ginatun-an ang Bibliya, lagmit nga masayod ka sa mga butang nga lahi sa mga gitudlo kanimo sa nangagi. Hayan madiskobrehan nimo nga ang pipila sa gipakahamili nimong relihiyosong mga kustombre dili diay makapahimuot sa Diyos. Makat-onan nimo nga ang Diyos dunay mga sukdanan sa husto ug sayop nga mas hataas kay sa kasagarang mga sukdanan niining matugotong kalibotan. Daw makapakurat kini sa sinugdanan. Apan magmapailobon! Susihang maampingon ang Kasulatan aron makaplagan ang kahibalo sa Diyos. Magmaandam sa pagdawat sa posibilidad nga ang tambag sa Bibliya magkinahanglan ug kausaban sa imong panghunahuna ug mga lihok.

22. Nganong ginatun-an nimo ang Bibliya, ug sa unsang paagi makatabang ka sa uban nga masabtan kini?

²² Ang maayog-tuyo nga mga higala ug mga paryente mahimong mosupak sa imong pagtuon sa Bibliya, apan si Jesus miingon:  “Ang matag usa nga magasugid nga nahiusa kanako atubangan sa mga tawo, ako usab magasugid nga nahiusa kaniya atubangan sa akong Amahan nga anaa sa mga langit; apan si bisan kinsa nga dili-moangkon kanako atubangan sa mga tawo, ako usab dili-moangkon kaniya atubangan sa akong Amahan nga anaa sa mga langit.” (Mateo 10:​32, 33) Hayan ang pipila makuyawan nga ikaw malangkit sa usa ka kulto o mahimong panatiko. Hinunoa, sa pagkatinuod, naningkamot ka lamang nga makabaton ug tukmang kahibalo sa Diyos ug sa iyang kamatuoran. (1 Timoteo 2:​3, 4) Aron matabangan ang uban nga masabtan kini, magmakataronganon, dili makiglalison, sa dihang makigsulti kanila mahitungod sa imong nakat-onan. (Filipos 4:5) Hinumdomi nga daghan ang “mangakabig nga walay pulong” sa dihang ilang makita ang ebidensiya nga ang kahibalo sa Bibliya sa pagkatinuod makabenepisyo sa mga tawo.​—1 Pedro 3:​1, 2.

23. Sa unsang paagi ‘makaugmad ka sa pangandoy’ alang sa kahibalo sa Diyos?

²³ Ang Bibliya nagaawhag kanato: “Sama sa bag-o pang nahimugso nga mga bata, ugmara ang pagpangandoy sa walay-sambog nga gatas nga iya sa pulong.” (1 Pedro 2:​2) Ang usa ka masuso nagadepende sa sustansiya gikan sa iyang inahan ug mapugsanon nga matagan-an ang maong panginahanglan. Sa susamang paagi, kita nagadepende sa kahibalo gikan sa Diyos. “Ugmara ang pagpangandoy” alang sa iyang Pulong pinaagi sa pagpadayon sa imong pagtuon. Sa pagkatinuod, himoang imong tumong nga basahon ang Bibliya matag adlaw. (Salmo 1:​1-3) Kini modala kanimog dagayang mga panalangin, tungod kay ang Salmo 19:11 nagaingon mahitungod sa mga balaod sa Diyos: “Sa pagbantay kanila adunay dakong ganti.”

[Footnote]

TAKSA ANG IMONG KAHIBALO

Sa unsang mga paagi nga ang Bibliya maoy usa ka talagsaong basahon?

Nganong makasalig ka sa Bibliya?

Unsay nakapamatuod kanimo nga ang Bibliya maoy inspirado nga Pulong sa Diyos?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Kahon sa panid 14]

SINATIA ANG IMONG BIBLIYA

Ang pagsinati sa Bibliya dili lisod. Gamita ang han-ay sa mga kaundan niini aron masayran ang pagkasunodsunod ug dapit sa mga basahon sa Bibliya.

Ang mga basahon sa Bibliya dunay mga kapitulo ug mga bersikulo alang sa sayon nga kasayoran. Ang mga dibisyon sa kapitulo gidugang niadtong ika-13ng siglo, ug usa ka Pranses nga tig-imprinta niadtong ika-16 nga siglo dayag nga nagbahin sa Gregong Kasulatan ngadto sa presenteng-adlaw nga mga bersikulo. Ang unang kompletong Bibliya nga dunay mga numero sa kapitulo ug bersikulo mao ang usa ka Pranses nga edisyon, nga gipatik niadtong 1553.

Sa dihang ang kasulatan gisitar niining maong basahon, ang unang numero nagpaila sa kapitulo, ug ang sunod nagpasabot sa bersikulo. Pananglitan, ang sitasyong “Proverbio 2:5” nagkahulogan sa basahong Proverbio, kapitulo 2, bersikulo 5. Pinaagi sa pagpangita sa gisitar nga kasulatan, sa dili madugay sayon na alang kanimo ang pagpangita sa mga teksto sa Bibliya.

Ang labing maayong paagi aron masinati sa Bibliya mao ang pagbasa niana adlaw-adlaw. Sa sinugdan, mahimong malisod kini. Apan kon mobasa kag gikan sa tulo hangtod sa lima ka kapitulo kada adlaw, depende sa gitas-on niana, mahuman nimog basa ang entirong Bibliya sa usa ka tuig. Nganong dili sugdan karong adlawa?

[Kahon sa panid 19]

ANG BIBLIYA​—USA KA TALAGSAONG BASAHON

• Ang Bibliya “inspirado sa Diyos.” (2 Timoteo 3:16) Bisan tuod mga tawo ang nagsulat sa mga pulong, gitultolan sa Diyos ang ilang mga hunahuna, mao nga ang Bibliya sa pagkatinuod mao “ang pulong sa Diyos.”​—1 Tesalonica 2:13.

• Ang Bibliya gisulat latas sa yugto sa 16 ka siglo, sa mga 40 ka tumatampo gikan sa lainlaing mga kagikan. Bisan pa niana, ang tibuok nga Bibliya may panag-uyon sukad sa sinugdan hangtod sa kataposan.

• Ang Bibliya nakalingkawas sa mas daghang panagbangi kay sa bisan unsang ubang basahon. Sa panahon sa Edad Medya, ang mga tawo gisunog sa estaka tungod lamang sa pagpanag-iyag kopya sa Kasulatan.

• Ang Bibliya maoy numero unong himalitan sa kalibotan. Kini gihubad, sa bug-os o sa bahin, ngadto sa kapin ug 2,000 ka pinulongan. Binilyong kopya ang napatik, ug halos walay dapit sa yuta nga walay makaplagang kopya.

• Ang kinakaraanang bahin sa Bibliya pinetsahan balik sa ika-16 nga siglo W.K.P. Kini maoy sa wala pa mogula ang Rig-Veda sa Hindu (sa mga 1300 W.K.P.), o ang Budhistang “Kanon sa Tulo ka Basket” (ikalimang siglo W.K.P.), o ang Islamikong Koran (ikapitong siglo K.P.), ingon man ang Nihongi sa Shinto (720 K.P.).

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 20]