Kinsa ang Matuod nga Diyos?
Kapitulo 3
Kinsa ang Matuod nga Diyos?
1. Nganong daghan ang mouyon sa pangbukas nga mga pulong sa Bibliya?
SA DIHANG mohangad ka sa langit sa gabiing lamdag, dili ka ba mahingangha nga makakita ug daghang bituon? Unsaon nimo pagsaysay ang ilang paglungtad? Ug komosta na man ang buhing mga butang sa yuta—buloknong kabulakan, kalanggaman uban sa ilang makalingawng mga honi, kusgang mga balyena nga molukso diha sa dagat? Dili matapos ang listahan. Kining tanan wala motungha pinaagig sulagma. Dili ikahibulong nga daghan ang mouyon sa pangbukas nga mga pulong sa Bibliya: “Sa sinugdan gilalang sa Diyos ang mga langit ug ang yuta”!—Genesis 1:1.
2. Unsay ginaingon sa Bibliya mahitungod sa Diyos, ug unsay gidasig niini kanato nga buhaton?
2 Ang mga tawo dili gayod magkauyon kon Diyos ang hisgotan. Ang pipila nagtuo nga ang Diyos usa ka gahom nga walay personalidad. Minilyon ang nagsimba sa namatay nga mga katigulangan, kay nagtuo nga ang Diyos halayo kaayo nga dili maduol. Apan ang Bibliya nagbutyag nga ang matuod nga Diyos usa ka tinuod nga persona nga nagapakitag mainitong kaikag kanato ingong mga indibiduwal. Mao nga kini nagadasig kanato nga “mangita sa Diyos,” nga nagaingon: “Siya dili halayo gikan sa matag usa kanato.”—Buhat 17:27.
3. Nganong imposible nga mohimog larawan sa Diyos?
3 Unsay dagway sa Diyos? Diyutay ra sa iyang mga alagad ang nakakita ug mga panan-awon sa iyang mahimayaong presensiya. Diha niini agig simbolo iyang gipakita ang iyang kaugalingon nga naglingkod sa usa ka trono, nga gikan kaniya nagasabwag ang hilabihang kahayag. Hinunoa, kadtong nakakita sa maong mga panan-awon wala gayod maghubit ug usa ka mailhang nawong. (Daniel 7:9, 10; Pinadayag 4:2, 3) Kana tungod kay ang “Diyos maoy usa ka Espiritu”; siya walay pisikal nga lawas. (Juan 4:24) Sa pagkatinuod, imposible ang paghimog tukmang pisikal nga larawan sa atong Maglalalang, tungod kay “walay tawo nga nakakita sa Diyos sa bisan unsang panahon.” (Juan 1:18; Exodo 33:20) Bisan pa niana, ang Bibliya nagatudlo kanato ug daghang butang mahitungod sa Diyos.
ANG MATUOD NGA DIYOS DUNAY NGALAN
4. Unsay pipila ka makahuloganong mga titulo nga gipadapat sa Diyos diha sa Bibliya?
4 Sa Bibliya, ang matuod nga Diyos gihubit sa mga ekspresyong sama sa “Diyos nga Labing Gamhanan,” “ang Labing Hataas,” “Dakong Maglalalang,” “Dakong Instruktor,” “Soberanong Ginoo,” ug “Hari sa walay kataposan.” (Genesis 17:1; Salmo 50:14; Ecclesiastes 12:1; Isaias 30:20; Buhat 4:24; 1 Timoteo 1:17) Ang pagpamalandong sa maong mga titulo makatabang kanato aron motubo sa kahibalo mahitungod sa Diyos.
5. Unsay ngalan sa Diyos, ug unsa ka subsob nga kini makita diha sa Hebreohanong Kasulatan?
5 Bisan pa niana, ang Diyos dunay talagsaong ngalan nga makita sa halos 7,000 ka beses sa Hebreohanong Kasulatan lamang—mas subsob kay sa bisan unsang uban niyang titulo. Sa miaging mga 1,900 ka tuig, tungod sa patuotuo ang mga Hudiyo miundang sa paglitok sa balaang ngalan. Ang Biblikanhong Hebreohanon gisulat nga walay mga bokales. Busa, walay paaging masayran sa tukma kon giunsa paglitok ni Moises, ni David, o uban pa sa karaang kapanahonan ang upat ka konsonante (יהוה) nga naglangkob sa balaang ngalan. Ang pila ka eskolar misugyot nga ang ngalan sa Diyos mahimong gilitok nga “Yahweh,” apan dili sila segurado. Ang Ingles nga paglitok nga “Jehovah” gigamit na sa daghang siglo, ug ang katumbas niini sa daghang pinulongan kaylap nga gidawat karon.—Tan-awa ang Exodo 6:3 ug Isaias 26:4 sa King James Version.
KON NGANONG KINAHANGLANG GAMITON NIMO ANG NGALAN SA DIYOS
6. Unsay ginaingon sa Salmo 83:18 mahitungod kang Jehova, ug nganong gamiton nato ang iyang ngalan?
6 Ang talagsaong ngalan sa Diyos, Jehova, nagsilbi sa pagpalahi kaniya gikan sa tanang ubang mga diyos. Mao kanay katarongan kon nganong kanang maong ngalan subsob nga makita diha sa Bibliya, ilabina sa Hebreohanong teksto niini. Daghang maghuhubad ang napakyas sa paggamit sa balaang ngalan, apan ang Salmo 83:18 tin-aw nga nagaingon: “Ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Hataas Uyamot ibabaw sa tibuok nga yuta.” Busa haom nga atong gamiton ang personal nga ngalan sa Diyos sa dihang mohisgot kita mahitungod kaniya.
7. Unsay ginatudlo kanato sa kahulogan sa ngalang Jehova mahitungod sa Diyos?
7 Ang ngalang Jehova maoy usa ka porma sa Hebreohanong berbo nga nagkahulogang “nagapahinabo.” Busa, ang ngalan sa Diyos nagpasabot nga “Siya nga Nagapahinabo.” Sa ingon gipaila ni Jehova nga Diyos ang iyang kaugalingon ingong ang Dakong Tigtuyo. Kanunay niyang gipahinabo nga matuman ang iyang mga katuyoan. Ang matuod lamang nga Diyos ang makataronganong magbaton niining maong ngalan, tungod kay ang mga tawo dili gayod makaseguro nga molampos ang ilang mga plano. (Santiago 4:13, 14) Si Jehova lamang ang makaingon: “Sa ingon man ang akong pulong nga magagula gikan sa akong baba mamatuman. . . . Kini magapauswag sa butang nga tungod niana kini akong gipadala.”—Isaias 55:11.
8. Unsang katuyoan ang gipahayag ni Jehova pinaagi ni Moises?
8 Ang matag usa sa Hebreohanong mga patriarka nga sila si Abraham, Isaac, ug Jacob “nagtawag sa ngalan ni Jehova,” apan wala sila masayod sa bug-os nga kahulogan sa balaang ngalan. (Genesis 21:33; 26:25; 32:9; Exodo 6:3) Sa dihang gipadayag sa ulahi ni Jehova ang iyang katuyoan sa pagpagawas sa ilang mga kaliwat, ang mga Israelinhon, gikan sa pagkaulipon sa Ehipto ug paghatag kanila sa “usa ka yuta nga nagapaagay sa gatas ug dugos,” kadto daw imposible. (Exodo 3:17) Bisan pa, gipasiugda sa Diyos ang walay-kataposang kahulogan sa iyang ngalan pinaagi sa pagsulti sa iyang propetang si Moises: “Mao kini ang igaingon mo sa mga anak sa Israel, ‘Si Jehova, ang Diyos sa inyong mga ginikanan, ang Diyos ni Abraham, ang Diyos ni Isaac ug ang Diyos ni Jacob, nagsugo kanako nganhi kaninyo.’ Kini mao ang akong ngalan sa walay kataposan, ug kini mao ang akong handumanan sa tanang kaliwatan.”—Exodo 3:15.
9. Unsay pag-isip ni Faraon kang Jehova?
9 Gihangyo ni Moises si Faraon, ang hari sa Ehipto, nga tugotan ang mga Israelinhon nga moadto sa kamingawan aron mosimba kang Jehova. Apan si Faraon, kinsa sa iyang kaugalingon giisip nga usa ka diyos ug nga nagsimba sa ubang Ehiptohanong mga diyos, mitubag: “Kinsa ba si Jehova, aron nga magapatalinghog ako sa iyang tingog sa pagpalakaw sa Israel? Ako wala gayod makaila kang Jehova ug, dugang pa, dili ako motugot sa pagpalakaw sa Israel.”—Exodo 5:1, 2.
10. Sa karaang Ehipto, unsang aksiyon ang gihimo ni Jehova aron tumanon ang iyang katuyoan nga naglangkit sa mga Israelinhon?
10 Dayon si Jehova mihimo ug sunodsunod nga mga aksiyon aron tumanon ang iyang katuyoan, nga milihok uyon sa kahulogan sa iyang ngalan. Gipahinabo niya ang napulo ka hampak sa karaang mga Ehiptohanon. Ang kataposang hampak nagpatay sa tanang panganay sa Ehipto, lakip na sa anak nga lalaki sa mapahitas-ong si Faraon. Dayon gusto na gayod sa mga Ehiptohanon nga palakton ang Israel. Apan, ang pipila ka Ehiptohanon nakadayeg gayod sa gahom ni Jehova nga sila mikuyog sa mga Israelinhon sa pagbiya sa Ehipto.—Exodo 12:35-38.
11. Unsang milagro ang gihimo ni Jehova sa Pulang Dagat, ug napugos pagdawat sa unsang butang ang iyang mga kaaway?
11 Ang gahig-ulong si Faraon ug ang iyang kasundalohan, uban sa gatosan ka karo nga iggugubat niini, migukod aron bihagon pag-usab ang iyang mga ulipon. Samtang nagkaduol ang mga Ehiptohanon, sa milagrosong paagi gitunga sa Diyos ang Pulang Dagat aron nga ang mga Israelinhon makatabok agi sa yutang mamala. Sa dihang ang mga naggukod misulod sa namad-ang dagat, si Jehova ‘mitangtang sa mga ligid sa ilang mga karo aron nga maglisod kini sila sa pagpadagan.’ Ang manggugubat nga mga Ehiptohanon misinggit: “Mangalagiw kita gikan sa atubangan sa Israel, kay si Jehova tinong nagapakig-away dapig kanila batok sa mga Ehiptohanon.” Apan kadto ulahi na kaayo. Ang dagkong mga paril nga tubig mihagsa ug “mingsalanap sa mga karo nga iggugubat ug mga magkakabayo nga sakop sa tanang kasundalohan ni Faraon.” (Exodo 14:22-25, 28) Sa ingon si Jehova mihimo ug dakong ngalan alang sa iyang kaugalingon, ug kadtong maong panghitabo wala hikalimti hangtod karon.—Josue 2:9-11.
12, 13. (a) Ang ngalan sa Diyos dunay unsang kahulogan alang kanato karon? (b) Unsay dinaliang angay mahibaloan sa mga tawo, ug ngano?
12 Ang ngalan nga gihimo sa Diyos alang sa iyang kaugalingon dunay dakong kahulogan alang kanato karon. Ang iyang ngalan, Jehova, nagbarog ingong garantiya nga ang tanan niyang gituyo iyang ipahinabo nga matuman. Kana naglakip sa pagpalampos sa iyang orihinal nga katuyoan nga ang atong yuta mahimong usa ka paraiso. (Genesis 1:28; 2:8) Sa maong katuyoan, wagtangon sa Diyos ang tanang magsusupak sa iyang pagkasoberano karon, tungod kay siya nagpahayag: “Sila makaila nga ako mao si Jehova.” (Ezekiel 38:23) Dayon tumanon sa Diyos ang iyang saad nga luwason ang iyang mga magsisimba ngadto sa usa ka bag-ong kalibotan sa pagkamatarong.—2 Pedro 3:13.
13 Ang tanan nga gusto sa pag-uyon sa Diyos kinahanglang mokat-on sa pagtawag sa iyang ngalan diha sa pagtuo. Ang Bibliya nagsaad: “Ang tanang nanagtawag sa ngalan ni Jehova mamaluwas.” (Roma 10:13) Oo, ang ngalang Jehova adunay hinungdanong kahulogan. Ang pagtawag kang Jehova ingong imong Diyos ug Manluluwas mahimong motultol kanimo sa kalipay nga walay kataposan.
MGA HIYAS SA MATUOD NGA DIYOS
14. Unsang paninugdang mga hiyas sa Diyos ang gipalutaw sa Bibliya?
14 Ang pagtuon sa kaluwasan sa Israel gikan sa Ehipto nagapalutaw sa upat ka paninugdang mga hiyas nga nabatonan sa Diyos diha sa hingpit nga pagkatimbang. Ang iyang mga pakiglabot kang Faraon nagpadayag sa iyang makapahibulong nga gahom. (Exodo 9:16) Ang inantigong paagi sa pagdumala sa Diyos niadtong komplikadong kahimtang nagpakita sa iyang walay-samang kaalam. (Roma 11:33) Iyang gipadayag ang iyang hustisya sa pagpahamtang ug silot sa gahig-ulo nga mga magsusupak ug mga tigdaogdaog sa iyang katawhan. (Deuteronomio 32:4) Ang talagsaong hiyas sa Diyos maoy gugma. Gipakita ni Jehova ang talagsaong gugma pinaagi sa pagtuman sa iyang saad may kalabotan sa mga kaliwatan ni Abraham. (Deuteronomio 7:8) Gipakita usab niya ang gugma pinaagi sa pagtugot sa pila ka Ehiptohanon nga mobiya sa bakak nga mga diyos ug makabenepisyog dako pinaagi sa pagbarog dapig sa bugtong matuod nga Diyos.
15, 16. Sa unsang mga paagi nagpakita ug gugma ang Diyos?
15 Samtang ginabasa nimo ang Bibliya, imong mamatikdan nga ang gugma maoy pangunang hiyas sa Diyos, ug iya kining gipasundayag sa daghang paagi. Pananglitan, maoy tungod sa gugma nga siya nahimong Maglalalang ug unang gipaambit ang kalipay sa kinabuhi uban sa espirituhanong mga linalang. Kadtong gatosan ka milyong manulonda nahigugma sa Diyos ug nagadayeg kaniya. (Job 38:4, 7; Daniel 7:10) Ang Diyos mipakita usab ug gugma sa paglalang sa yuta ug sa pag-andam niana alang sa malipayong paglungtad sa tawo.—Genesis 1:1, 26-28; Salmo 115:16.
16 Kita nakabenepisyo gikan sa gugma sa Diyos sa mga paaging daghan kaayo aron hisgotan. Sa usa ka bahin, ang Diyos sa mahigugmaong paagi naglalang sa atong mga lawas sa kahibulongang paagi nga kita mahimong magmalipayon sa kinabuhi. (Salmo 139:14) Ang iyang gugma gipakita sa paagi nga siya naghatag ug “ulan gikan sa langit ug mabungahong mga panahon, nga nagbuhong sa [atong] mga kasingkasing sa pagkaon ug sa kasaya.” (Buhat 14:17) Ang Diyos ‘nagapasubang pa gani sa iyang adlaw diha sa mga tawong tuman-kadaotan ug sa mga maayo ug nagapaulan diha sa mga tawong matarong ug sa mga dili-matarong.’ (Mateo 5:45) Ang gugma usab nagpalihok sa atong Maglalalang aron tabangan kita nga makabaton ug kahibalo sa Diyos ug moalagad kaniya nga malipayon ingong iyang mga magsisimba. Sa pagkatinuod, “ang Diyos gugma.” (1 Juan 4:8) Apan aduna pay daghan kaayong bahin ang iyang personalidad.
“USA KA DIYOS NGA MALULOY-ON UG MAPUANGORON”
17. Unsay atong makat-onan mahitungod sa Diyos sa Exodo 34:6, 7?
17 Human makalabang sa Pulang Dagat ang mga Israelinhon, kinahanglan gihapon nilang mailhan pag-ayo ang Diyos. Si Moises mibati niining maong panginahanglan ug miampo: “Palihog, kon ako nakakaplag ug pag-uyon sa imong mga mata, pahibaloa ako, palihog, sa imong mga dalan, aron maila ko ikaw, aron ako makakaplag ug pag-uyon sa imong mga mata.” (Exodo 33:13) Mas nailhan pag-ayo ni Moises ang Diyos sa iyang pagkadungog sa kaugalingong pahayag sa Diyos: “Si Jehova, si Jehova, usa ka Diyos nga maluloy-on ug mapuangoron, mahinay sa pagkasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot ug kamatuoran, nga nagatipig sa mahigugmaong-kalulot alang sa libolibo, nagapasaylo sa pagkadaotan ug sa pagkamalapason ug sa sala, apan dili sa bisan unsa nga paagi nga siya magpakamatarong sa daotan.” (Exodo 34:6, 7) Gitimbangan sa Diyos ang iyang gugma sa hustisya, nga dili magpanalipod sa tinuyong mga makasasala gikan sa mga sangpotanan sa ilang buhat nga daotan.
18. Sa unsang paagi gipamatud-an ni Jehova nga siya maluloy-on?
18 Ingon sa nasayran ni Moises, si Jehova nagpakitag kaluoy. Ang usa ka maluloy-ong persona dunay kaluoy niadtong nagaantos ug naninguha nga dad-an sila ug kahupayan. Sa ingon ang Diyos nakapakitag kaluoy sa katawhan pinaagi sa pagtaganag permanenteng kahupayan gikan sa pag-antos, sakit, ug kamatayon. (Pinadayag 21:3-5) Ang mga magsisimba sa Diyos mahimong makaeksperyensiya ug mga katalagman tungod sa mga kahimtang niining daotang kalibotan, o hayan sila molihok nga dili maalamon ug masugamak sa suliran. Apan kon sila sa kamapaubsanon modangop kang Jehova alang sa tabang, siya magahupay ug magatabang kanila. Ngano? Tungod kay siya sa kamanggiluy-on nagapakitag mahigugmaong kahangawa alang sa iyang mga magsisimba.—Salmo 86:15; 1 Pedro 5:6, 7.
19. Nganong makasulti kita nga ang Diyos mapuangoron?
19 Daghang tawo nga anaa sa gahom ang nagatratar sa uban sa binagis nga paagi. Sa kasukwahi, pagkamapuangoron ni Jehova ngadto sa iyang mapaubsanong mga alagad! Bisan pag siya ang kinatas-ang awtoridad sa uniberso, siya nagapakitag talagsaong kalulot sa kinatibuk-ang paagi sa tanang katawhan. (Salmo 8:3, 4; Lucas 6:35) Si Jehova mapuangoron usab sa mga indibiduwal, nga nagatubag sa ilang espisipikong mga hangyo alang sa tabang. (Exodo 22:26, 27; Lucas 18:13, 14) Hinuon, ang Diyos dili obligadong magpakitag pag-uyon o kaluoy kang bisan kinsa. (Exodo 33:19) Busa, kinahanglang kita magpakitag halalom nga apresasyon alang sa kaluoy ug kamapuangoron sa Diyos.—Salmo 145:1, 8.
MAHINAY SA PAGKASUKO, WALAY PINALABI, UG MATARONG
20. Unsay nagpakita nga si Jehova maoy mahinay sa pagkasuko ug walay pinalabi?
20 Si Jehova mahinay sa pagkasuko. Apan, kini wala magkahulogan nga dili siya molihok, tungod kay siya milihok sa paglaglag sa gahig-ulong Faraon ug sa iyang kasundalohan sa Pulang Dagat. Si Jehova usab walay pinalabi. Busa, ang iyang inuyonang katawhan, ang mga Israelinhon, ngadtongadto nawad-an sa iyang pag-uyon tungod sa ilang mapinadayonong pagpakasala. Gidawat sa Diyos ingong iyang mga magsisimba ang mga tawo gikan sa tanang nasod, apan kadto lamang nagasunod sa iyang matarong nga mga dalan.—Buhat 10:34, 35.
21. (a) Unsay ginatudlo kanato sa Pinadayag 15:2-4 mahitungod sa Diyos? (b) Unsay magpasayon sa atong paghimo sa ginaingon sa Diyos nga maoy matarong?
21 Ang basahon sa Bibliya nga Pinadayag nagpasiugda sa kahinungdanon nga mahibalo sa “matarong nga mga mando” sa Diyos. Kini nagatug-an kanato nga ang langitnong mga linalang nagaawit: “Dako ug katingalahan ang imong mga buhat, Jehova nga Diyos, ang Labing-Gamhanan. Matarong ug matuod ang imong mga dalan, Hari sa kadayonan. Kinsa ba gayod ang dili mahadlok kanimo, Jehova, ug magahimaya sa imong ngalan, tungod kay ikaw lamang ang maunongon? Kay ang tanang kanasoran manganhi ug mosimba kanimo, tungod kay ang imong matarong nga mga mando gikapadayag na.” (Pinadayag 15:2-4) Kita nagapakitag maayong kahadlok kang Jehova, o pagtahod kaniya, pinaagi sa pagsunod sa iyang ginaingon nga matarong. Kini gihimong mas sayon pinaagi sa pagpahinumdom sa atong mga kaugalingon sa kaalam ug gugma sa Diyos. Ang tanan niyang mga sugo maoy alang sa atong kaayohan.—Isaias 48:17, 18.
“SI JEHOVA NGA ATONG DIYOS MAOY USA”
22. Nganong kadtong nagadawat sa Bibliya dili magsimba sa Trinidad?
22 Ang karaang mga Ehiptohanon nagsimba ug daghang diyos, apan si Jehova maoy “usa ka Diyos nga nangayo ug bug-os nga debosyon.” (Exodo 20:5) Gipahinumdoman ni Moises ang mga Israelinhon nga “si Jehova nga atong Diyos maoy usa ka Jehova.” (Deuteronomio 6:4) Gisubli ni Jesu-Kristo kadtong mga pulonga. (Marcos 12:28, 29) Busa, kadtong nagadawat sa Bibliya ingong Pulong sa Diyos wala magsimba sa Trinidad nga gilangkoban sa tulo ka persona o mga diyos diha sa usa. Sa pagkatinuod, ang pulong “Trinidad” dili gani mabasa sa Bibliya. Ang matuod nga Diyos usa ka Persona, bulag gikan ni Jesu-Kristo. (Juan 14:28; 1 Corinto 15:28) Ang balaang espiritu sa Diyos dili usa ka persona. Kini maoy aktibong puwersa ni Jehova, nga gigamit sa Labing Gamhanan sa pagpalampos sa iyang mga katuyoan.—Genesis 1:2; Buhat 2:1-4, 32, 33; 2 Pedro 1:20, 21.
23. (a) Sa unsang paagi motubo ang imong gugma sa Diyos? (b) Unsay giingon ni Jesus mahitungod sa paghigugma sa Diyos, ug unsay atong gikinahanglang makat-onan mahitungod kang Kristo?
23 Sa dihang imong pamalandongon kon unsa ka kahibulongan si Jehova, dili ka ba mouyon nga takos siya sa imong pagsimba? Samtang imong ginatun-an ang iyang Pulong, ang Bibliya, mas mailhan nimo siyag maayo ug makakat-on kon unsay gikinahanglan niya kanimo alang sa imong dumalayong kaayohan ug kalipay. (Mateo 5:3, 6) Dugang pa, ang imong gugma alang sa Diyos motubo. Angay kana, tungod kay si Jesus miingon: “Higugmaon mo gayod si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kaisipan ug sa tibuok mong kusog.” (Marcos 12:30) Tin-aw, si Jesus nagbaton sa maong gugma alang sa Diyos. Apan unsay gipadayag sa Bibliya mahitungod kang Jesu-Kristo? Unsay iyang papel sa katuyoan ni Jehova?
TAKSA ANG IMONG KAHIBALO
Unsay ngalan sa Diyos, ug unsa ka subsob nga kini gigamit diha sa Hebreohanong Kasulatan?
Nganong kinahanglang gamiton nimo ang ngalan sa Diyos?
Unsang mga hiyas ni Jehova nga Diyos ang ilabinang nakadani kanimo?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Hulagway sa panid 29]
Unsa ka maayo ang imong pagkaila sa Maglalalang sa tanang butang?
