Kapitulo 15

Pagtukod ug Pamilya nga Nagpasidungog sa Diyos

1-3. Nganong ang pipila dili makasulbad sa mga suliran nga kasagaran sa kaminyoon ug sa pagkaginikanan, apan nganong ang Bibliya makatabang?

 PANANGLIT naghunahuna kang motukod ug kaugalingong balay. Mipalit ka ug yuta. Nga naghinamhinam, mahanduraw nimo ang imong bag-ong balay. Apan komosta na man kon ikaw walay mga hiraminta ug walay mga kahanas sa pagpanukod? Pagkamakapahigawad ang imong mga paningkamot!

² Daghang magtiayon ang mosugod sa kaminyoon nga nagpanglantaw sa usa ka malipayong pamilya, apan walay mga hiraminta ni mga kahanas nga gikinahanglan sa pagtukod ug usa ka malipayong pamilya. Sa dili madugay human sa adlaw sa kasal, manglutaw na ang negatibong mga panggawi. Ang away mahimong adlaw-adlaw nga hitabo. Inigkatawo sa mga anak, ang bag-ong amahan ug inahan makadiskobre nga sila wala diay kahanas sa pagkaginikanan maingon nga sila walay kahanas sa pagpatunghag malipayong kaminyoon.

³ Hinunoa, ikalipay nga ang Bibliya makatabang. Ang mga prinsipyo niini nahisama sa mga hiraminta nga makapaarang kanimo sa pagtukod ug usa ka malipayong pamilya. (Proverbio 24:3) Atong tan-awon kon sa unsang paagi.

MGA HIRAMINTA ALANG SA PAGTUKOD UG MALIPAYONG KAMINYOON

4. Nganong ang mga suliran sa kaminyoon pagadahomon, ug unsang mga sukdanan ang gitagana sa Bibliya?

⁴ Bisan unsa ka maayong pagkaparis ang magtiayon, sila magkalahi sa emosyonal nga kahimtang, mga kasinatian sa pagkabata, ug kagikan sa pamilya. Busa, ang pipila ka suliran pagadahomon  human sa kasal. Unsaon kini pag-atubang? Natural, sa dihang ang mga panday magtukod ug balay, konsultahon nila ang mga plano. Kini maoy mga giya nga pagasundon. Ang Bibliya nagtaganag mga sukdanan sa Diyos alang sa pagtukod ug usa ka malipayong pamilya. Atong susihon karon ang pipila niini.

5. Sa unsang paagi gipasiugda sa Bibliya ang kahinungdanon sa pagkamaunongon sa kaminyoon?

⁵ Pagkamaunongon. Si Jesus nag-ingon: “Kon unsay giusag yugo sa Diyos ayaw ipabulag ni bisan kinsang tawo.” a (Mateo 19:6) Si apostol Pablo nagsulat: “Himoang dungganon ang kaminyoon taliwala sa tanan, ug ang higdaanan sa kaminyoon nga walay kahugawan, kay hukman sa Diyos ang mga makihilawason ug ang mga mananapaw.” (Hebreohanon 13:4) Busa ang mga minyo kinahanglang mobatig obligasyon kang Jehova nga sila magmaunongon sa ilang mga kapikas.​—Genesis 39:​7-9.

6. Sa unsang paagi ang kamaunongon makatabang sa pagpreserbar sa kaminyoon?

⁶ Ang pagkamaunongon maghatag ug dignidad ug seguridad sa kaminyoon. Ang maunongong mga kapikas nasayod nga, bisag unsay mahitabo, sila magpaluyohay sa usag usa. (Ecclesiastes 4:​9-12) Pagkalahi niadtong motalikod sa ilang kaminyoon tungod sa unang gamayng suliran! Kanang mga tawhana mohinapos dayon nga sila ‘nasayop pagpili ug kapikas,’ nga sila ‘wala na mahigugma sa usag usa,’ nga ang sulbad maoy usa ka bag-ong kapikas. Apan kini wala maghatag sa bisan haing kapikas ug kahigayonan aron motubo sa emosyonal nga paagi. Inay, ang maong mga maluibon mahimong magbalhin sa samang mga suliran ngadto sa bag-ong mga kapikas. Sa dihang ang usa ka tawo dunay nindot nga balay apan makadiskobre nga nagtulo ang atop niini, sa walay duhaduha maningkamot siya nga ayohon kana. Dili lamang siya mobalhin sa laing balay. Sa susamang paagi, ang pag-ilis ug kapikas dili mao ang paagi sa pagsulbad sa mga isyu nga tinubdan sa away sa kaminyoon. Sa dihang motungha ang mga suliran, ayaw pangitag paagi sa pagtapos sa kaminyoon, apan paningkamotig maayo nga mapreserbar kana. Ang maong pagkamaunongon  nag-isip sa kaminyoon ingong usa ka butang nga takos panalipdan, mentinahon, ug pabilhan.

7. Nganong ang komunikasyon subsob nga malisod alang sa mga minyo, apan sa unsang paagi ang pagsul-ob sa “bag-ong pagkatawo” makatabang?

⁷ Komunikasyon. “Dunay pagkapakyas sa mga laraw sa dihang walay suod nga panaghisgot,” matud sa usa ka panultihon sa Bibliya. (Proverbio 15:22) Apan, ang pagpakigkomunikar maoy lisod alang sa pipila ka magtiayon. Nganong ingon man niana? Tungod kay ang mga tawo may lainlaing mga estilo sa pagpakigkomunikar. Kini maoy usa ka kamatuoran nga kasagarang motultol sa daghang dili-pagsinabtanay ug kahigawad. Ang paagi sa pagmatuto mahimong makaapekto niini. Pananglitan, ang pipila mahimong gimatuto sa usa ka panimalay diin ang mga ginikanan kanunay nga nag-away. Karon ingong mga dagko na ug minyo, mahimong dili sila antigong makigsulti sa ilang kapikas sa binuotan ug mahigugmaong paagi. Bisan pa, ang imong panimalay dili kinahanglang madaot ug mahimong ‘usa ka panimalay nga punog away.’ (Proverbio 17:1) Gipasiugda sa Bibliya ang pagsul-ob  ug “bag-ong pagkatawo,” ug kini dili mokonsentir sa madinaoton nga kayugot, siningkahay, ug mapasipalahong sinultihan.​—Efeso 4:​22-24, 31.

8. Unsay mahimong makatabang sa dihang kamong magtiayon dili magkauyon?

⁸ Unsay imong mahimo sa dihang dunay mga dili-pagsinabtanay? Sa dihang magsugod na ang kainit sa ulo, makaayo nga inyong sundon ang tambag sa Proverbio 17:14: “Sa dili pa moulbo ang panag-away, biya na.” Oo, mahimo nimong undangan ang panaghisgot hangtod sa laing higayon, sa dihang ikaw ug ang imong kapikas kalmado na. (Ecclesiastes 3:​1, 7) Bisag unsay mahitabo, paningkamoting “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti, magmahinay sa kapungot.” (Santiago 1:19) Kinahanglang ang inyong tumong maoy pagsulbad sa suliran, dili pagdaog sa argumento. (Genesis 13:​8, 9) Pilia ang mga pulong ug paagi sa pagsulti nga makapakalma kanimo ug sa imong kapikas. (Proverbio 12:18; 15:​1, 4; 29:11) Labaw sa tanan, ayaw pagpabilin nga nasuko, apan pangayog tabang pinaagi sa pagpakigkomunikar sa Diyos diha sa mapaubsanong pag-ampo nga magkauban.​—Efeso 4:​26, 27; 6:18.

9. Nganong mahimong ikasulti nga ang komunikasyon magsugod sa kasingkasing?

⁹ Ang usa ka panultihon sa Bibliya nagaingon: “Ang kasingkasing sa manggialamon nagapahamangno sa iyang baba, ug nagadugang sa kinaadman sa iyang mga ngabil.” (Proverbio 16:23) Nan, sa pagkatinuod, ang yawi sa malamposong komunikasyon anaa sa kasingkasing, dili sa baba. Unsay imong tinamdan sa imong kapikas? Gidasig sa Bibliya ang mga Kristohanon nga magpasundayag ug “pagbati nga alang sa isigkaingon.” (1 Pedro 3:8) Makaarang ka ba sa paghimo niini sa dihang magul-anon kaayo ang imong kapikas? Kon mao, makatabang kanimo ang pagkasayod kon unsaon sa pagtubag.​—Isaias 50:4.

10, 11. Sa unsang paagi ikapadapat sa bana ang tambag sa 1 Pedro 3:7?

¹⁰ Pasidungog ug Pagtahod. Ang Kristohanong mga bana giingnan nga makig-ipon sa ilang mga asawa “sumala sa kahibalo, nga magahatag kanila ug kadungganan samag ngadto sa usa ka sudlanan nga mas mahuyang, ang usa nga babaye.” (1 Pedro 3:7) Ang pagpasidungog sa asawa naglangkit sa pag-ila sa iyang bili. Ang  bana nga nakig-uban sa iyang asawa “sumala sa kahibalo” dunay hataas nga pagtagad alang sa iyang mga pagbati, maayong mga hiyas, intelihensiya, ug dignidad. Kinahanglan usab nga buot niyang masayod sa panghunahuna ni Jehova sa mga babaye ug kon unsang pagtratar ang buot niya alang kanila.

¹¹ Sa imong balay, ibutang nato nga duna kay mapuslanon kaayong panudlanan nga ilabinang mahuyang. Dili ba ampingan nimo kana pag-ayo? Aw, si Pedro naggamit sa terminong “mahuyang nga panudlanan” sa samang diwa, ug kini angayng magpalihok sa usa ka Kristohanong bana aron pakitaan ug malumong pagtagad ang iyang minahal nga asawa.

12. Sa unsang paagi ikapakita sa usa ka asawa nga halalom ang pagtahod niya sa iyang bana?

¹² Apan unsang tambag ang gihatag sa Bibliya sa asawa? Si Pablo nagsulat: “Ang asawa angayng adunay halalom nga pagtahod alang sa iyang bana.” (Efeso 5:33) Maingon nga gikinahanglang bation sa asawa nga siya gipasidunggan ug gimahal pag-ayo sa iyang kapikas, gikinahanglan usab nga bation sa bana nga siya gitahod sa iyang asawa. Ang matinahurong asawa sa kawalay-paghunahuna dili magbandilyo sa mga kasaypanan sa iyang bana, Kristohanon man siya o dili. Dili niya siya hikawan sa iyang dignidad pinaagi sa pagsaway ug pagpakamenos kaniya sa pribado man o atubangan sa daghan.​—1 Timoteo 3:11; 5:13.

13. Sa unsang paagi ikapahayag ang mga panghunahuna sa malinawong paagi?

¹³ Kini wala magpasabot nga ang asawa dili makapahayag sa iyang mga opinyon. Kon dunay butang nga nakasamok kaniya, sa matinahurong paagi makapahayag siya sa iyang kaugalingon. (Genesis 21:​9-12) Ang pagpaabot niyag ideya ngadto sa iyang bana mahimong ikapanag-ing sa pag-itsag bola ngadto kaniya. Mahimo niya kining iitsa ug hinay aron sayon niya kining masalo, o mahimo niya kining ilabay ug kusog nga masakitan siya. Pagkalabi pang maayo sa dihang likayan sa magtiayon nga magtinulisokay apan, hinunoa, managsulti sa maluluton ug malumong paagi!​—Mateo 7:12; Colosas 4:6; 1 Pedro 3:​3, 4.

14. Unsay angay nimong buhaton kon ang imong kapikas magpakitag diyutayng interes sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya diha sa kaminyoon?

¹⁴ Ingon sa atong nakita na, ang mga prinsipyo sa Bibliya makatabang  kanimo sa pagtukod ug malipayong kaminyoon. Apan komosta na man kon ang imong kapikas wala kaayoy interes sa ginaingon sa Bibliya? Dako lang gihapon ang malampos kon imong ipadapat ang kahibalo sa Diyos diha sa imong papel. Si Pedro nagsulat: “Kamong mga asawa, magpasakop sa inyong kaugalingong mga bana, aron nga, kon aduna may dili masinugtanon sa pulong, sila mangakabig nga walay pulong pinaagi sa panggawi sa ilang mga asawa, ingon nga mga saksing-nakakita sa inyong putli nga panggawi inubanan sa halawom nga pagtahod.” (1 Pedro 3:​1, 2) Natural, ang susama mapadapat sa bana kansang asawa walay pagtagad sa Bibliya. Bisan unsa pay pilion sa imong kapikas nga buhaton, pasagding ang mga prinsipyo sa Bibliya mohimo kanimong mas maayong kapikas. Ang kahibalo sa Diyos makahimo usab kanimo nga mas maayong ginikanan.

PAGMATUTO SA MGA ANAK SUMALA SA KAHIBALO SA DIYOS

15. Sa unsang paagi ang dili-maayong nga pamaagi sa pagmatuto mapasa, apan sa unsang paagi mahimong putlon kining maong dagan?

¹⁵ Ang yanong pagpanag-iyag gabas o martilyo dili maghimo sa usa nga usa ka hanas nga panday. Sa susamang paagi, ang yanong pagbaton ug mga anak dili maghimo sa usa nga usa ka hanas nga ginikanan. Nakaalinggat man o wala, kasagarang gimatuto sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa paagi nga sila gimatuto. Busa, ikapasa usahay ang sipyat nga mga paagi sa pagmatuto gikan sa usa ka kaliwatan ngadto sa sunod. Usa ka karaang Hebreohanong panultihon ang nag-ingon: “Ang mga amahan mao ang nagkaon sa hilaw nga mga ubas, apan ang mga ngipon sa mga anak nga lalaki mao ang mibati sa kangilo.” Apan, gipakita sa Kasulatan nga ang usa ka tawo dili kinahanglang magsubay sa dalan nga natukod sa iyang mga ginikanan. Makapili siya ug lahi nga dalan, usa nga impluwensiyado sa mga kasugoan ni Jehova.​—Ezekiel 18:​2, 14, 17.

16. Nganong mahinungdanon nga magtagana alang sa imong pamilya, ug unsay lakip niini?

¹⁶ Gidahom ni Jehova nga hatagan sa Kristohanong mga ginikanan ang ilang mga anak ug haom nga giya ug pag-atiman. Si Pablo nagsulat: “Tino nga kon si bisan kinsa wala magatagana alang kanila nga iyang kaugalingon, ug ilabina alang kanila  nga mga membro sa iyang panimalay, siya nagalimod sa pagtuo ug mas daotan pa kay sa tawong walay pagtuo.” (1 Timoteo 5:8) Pagkakusganong mga pulong! Ang pagtuman sa imong papel ingong tigtagana, nga naglakip sa pag-atiman sa pisikal, espirituwal, ug emosyonal nga mga panginahanglan sa imong mga anak, maoy pribilehiyo ug responsabilidad sa usa ka diyosnong tawo. Ang Bibliya nagtaganag mga prinsipyo nga makatabang sa mga ginikanan sa pagtukod ug malipayong palibot alang sa ilang mga anak. Tagda ang pipila niini.

17. Unsay gikinahanglan aron mabatonan sa imong mga anak ang balaod sa Diyos diha sa ilang mga kasingkasing?

¹⁷ Paghatag ug maayong panig-ingnan. Ang Israelinhong mga ginikanan gisugo: “Isilsil mo [ang mga pulong sa Diyos] diha sa imong mga anak ug magasulti ka mahitungod niini sa magalingkod ikaw sa imong balay ug sa magalakaw ikaw sa dalan ug sa imong paghigda ug sa imong pagbangon.” Kinahanglang itudlo sa mga ginikanan ang mga sukdanan sa Diyos ngadto sa ilang mga anak. Apan kining maong pahamatngon gipasiunahan sa pahayag: “Kining mga pulonga nga akong ginasugo kanimo karong adlawa kinahanglang magpaibabaw sa imong kasingkasing.” (Deuteronomio 6:​6, 7) Oo, ang mga ginikanan dili makahatag sa butang nga wala nila mabatoni. Kinahanglang nakulit una ang mga balaod sa Diyos sa inyong kaugalingong mga kasingkasing kon buot ninyong masulat kana sa mga kasingkasing sa inyong mga anak.​—Proverbio 20:7; itandi ang Lucas 6:40.

18. Sa pagpahayag sa gugma, sa unsang paagi si Jehova naghatag ug labing maayong panig-ingnan alang sa mga ginikanan?

¹⁸ Pasaligi sa imong gugma. Sa bawtismo ni Jesus, si Jehova nag-ingon: “Ikaw mao ang akong Anak, ang hinigugma; giuyonan ko ikaw.” (Lucas 3:22) Sa ingon giila ni Jehova ang iyang Anak, nga gipahayag sa tin-aw ang pag-uyon kaniya ug gipasaligan sa Iyang gugma. Si Jesus sa ulahi miingon ngadto sa iyang Amahan: “Ikaw nahigugma man kanako sa wala pa ang pagkatukod sa kalibotan.” (Juan 17:24) Busa, ingong diyosnong mga ginikanan, ipahayag ang inyong pagmahal sa inyong mga anak sa binaba ug sa pisikal nga paagi​—ug buhata kini kanunay. Hinumdomi kanunay nga “ang gugma nagapalig-on.”​—1 Corinto 8:1.

19, 20. Unsay nalangkit sa haom nga pagdisiplina sa mga bata, ug sa unsang paagi ang mga ginikanan makabenepisyo gikan sa panig-ingnan ni Jehova?

 ¹⁹ Disiplina. Gipasiugda sa Bibliya ang kahinungdanon sa mahigugmaong disiplina. (Proverbio 1:8) Ang mga ginikanan nga karon naglikay sa ilang responsabilidad sa paggiya sa ilang mga anak halos tinong mosagubang ug makadugmok-sa-kasingkasing nga mga sangpotanan sa umaabot. Apan, gipasidan-an usab ang mga ginikanan batok sa paghingapin. “Kamong mga amahan,” sulat ni Pablo, “ayaw palagota ang inyong mga anak, aron sila dili magminghoy.” (Colosas 3:21) Kinahanglang likayan sa mga ginikanan ang hinobrang pagtul-id sa ilang mga anak o magpunay ug pangasaba bahin sa ilang mga kakulangan ug sa pagpanaway sa ilang mga paningkamot.

²⁰ Si Jehova nga Diyos, ang atong langitnong Amahan, naghatag ug panig-ingnan sa pagdisiplina. Ang iyang pagtul-id dili gayod maghingapin. “Sawayon ko ikaw sa tukmang gidak-on,” giingnan sa Diyos ang iyang katawhan. (Jeremias 46:28) Angayng sundogon sa mga ginikanan si Jehova niining bahina. Ang disiplina nga molapas sa makataronganong mga limitasyon o kanang mosaylo sa gituyong pagtul-id ug pagtudlo sa walay duhaduha makapalagot.

21. Sa unsang paagi matino sa mga ginikanan nga ang ilang disiplina epektibo?

²¹ Sa unsang paagi matino sa mga ginikanan nga epektibo ang ilang disiplina? Mahimo nilang suknaon ang ilang mga kaugalingon, ‘Unsay nalampos sa akong disiplina?’ Angay kining magtudlo. Ang imong anak kinahanglang makasabot kon nganong siya ginadisiplina. Ang mga ginikanan kinahanglan usab nga maghunahuna sa mga epekto sa ilang pagtul-id. Tinuod, halos tanang bata sa sinugdan maglagot sa disiplina. (Hebreohanon 12:11) Apan ang disiplina dili gayod angay mopabati sa bata ug kalisang o pagkasinalikway o maghatag kaniyag pagsabot nga siya nahimugsong daotan. Sa wala pa tul-ira ang iyang katawhan, si Jehova miingon: “Ayaw kahadlok, . . . kay ako nagauban kanimo.” (Jeremias 46:28) Oo, ang pagtul-id angayng ipahamtang sa paagi nga ang inyong anak makasabot nga kamo kauban niya ingong mahigugmaon, mapaluyohong mga ginikanan.

 PAGBATON UG “MAHANASONG DIREKSIYON”

22, 23. Sa unsang paagi mahimong mabatonan ang gikinahanglang direksiyon sa pagtukod ug usa ka malipayong pamilya?

²² Mapasalamaton kita nga si Jehova nagtaganag mga hiraminta nga gikinahanglan nato sa pagtukod ug malipayong pamilya. Apan ang pagbaton lamang sa mga hiraminta dili igo. Kinahanglang magbansay kita sa paggamit niana sa haom nga paagi. Pananglitan, ang panday mahimong makaugmad ug dili-maayong mga batasan sa paagi sa iyang paggamit sa iyang mga hiraminta. Mahimong gamiton niya ang pipila niini sa dili angay gamitan niana. Ubos niining mga kahimtanga, ang iyang mga paagi malagmit gayod nga mosangpot sa barot nga produkto. Sa susamang paagi, mahimong duna kay nasayrang dili-mapuslanong mga batasan nga nakayuhot sa imong pamilya. Ang pipila niini mahimong nakagamot nag lig-on ug lisod usbon. Hinunoa, sunda ang tambag sa Bibliya: “Ang tawong manggialamon maminaw ug mokuhag dugang instruksiyon, ug ang tawo nga dunay salabotan mao kadtong nagabaton ug mahanasong direksiyon.”​—Proverbio 1:5.

²³ Makabaton ka ug makinaadmanong direksiyon pinaagi sa padayong pagkuhag kahibalo sa Diyos. Magmaalisto sa mga prinsipyo sa Bibliya nga mapadapat sa pamilyahanong kinabuhi, ug maghimog mga pagpasibo kon gikinahanglan. Pag-obserbar sa hamtong nga mga Kristohanon nga maayong panig-ingnan ingong mga kapikas sa kaminyoon ug mga ginikanan. Pakigsulti kanila. Labaw sa tanan, itugyan ang imong mga kabalaka kang Jehova diha sa pag-ampo. (Salmo 55:22; Filipos 4:​6, 7) Siya makatabang kanimo sa pagtagamtam ug malipayong pamilyahanong kinabuhi nga nagapasidungog kaniya.

[Footnote]

TAKSA ANG IMONG KAHIBALO

Sa unsang paagi ang pagkamaunongon, komunikasyon, pasidungog, ug pagtahod makaamot sa usa ka malipayong kaminyoon?

Sa unsang mga paagi ang mga ginikanan makapasalig sa ilang mga anak sa ilang gugma?

Unsang mga butang ang nalangkit sa hustong disiplina?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 147]