Kapitulo 9

Unsay Mahitabo sa Atong Namatay nga mga Minahal?

1. Unsay bation sa mga tawo sa dihang ang usa ka minahal mamatay?

 “ANG usa magaantos sa dihang mamatay ang usa ka minahal tungod kay ang kamatayon maoy kapildihan nga motultol sa kahaw-ang nga saylo sa tanang pagsabot.” Mao kanay giingon sa usa ka anak nga lalaki sa dihang namatay ang iyang amahan ug sa wala magdugay ang iyang inahan. Ang iyang kasakit ug pagbati sa dakong kapildihan mipabati kaniya nga siya “nalumsan sa kaguol.” Tingali nakaantos ka sa susamang paagi. Mahimong nahibulong ka kon diin na ang imong mga minahal ug kon makita pa nimo sila pag-usab.

2. Unsang makalilibog nga mga pangutana ang motungha may kalabotan sa kamatayon?

² Ang pila ka nagbangotang mga ginikanan giingnang, “Ang Diyos nagakutlo sa labing nindot nga mga bulak nga iyang dad-on sa langit.” Tinuod ba gayod kana? Ang ato bang namatay nga mga minahal nangadto sa kalibotan sa espiritu? Mao ba kana ang gitawag sa pipila nga Nirvana, nga gihubit ingong malipayong kahimtang sa pagkanahigawas sa tanang kasakit ug kailibgon? Ang ato bang namatay nga mga minahal nakaagi sa usa ka pultahan ngadto sa imortal nga kinabuhi sa paraiso? O sumala sa pangangkon sa uban, ang kamatayon mao ba ang pagkahulog ngadto sa walay-kataposang pagpaantos alang niadtong nakapasuko sa Diyos? Ang mga patay makaapektar ba sa atong mga kinabuhi? Aron makakuhag matinud-anong mga tubag sa maong mga pangutana, kinahanglang konsultahon nato ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya. 

UNSA ANG “ESPIRITU” DIHA SA MGA TAWO?

3. Unsay opinyon ni Socrates ug Plato may kalabotan sa mga patay, ug sa unsang paagi kini nagaapektar sa mga tawo karon?

³ Ang Gregong mga pilosopo kanhi nga sila si Socrates ug Plato nagtuo nga may butang gayod nga imortal nga dalang-daan sa kahiladman sa lalaki ug babaye​—usa ka kalag nga magpabiling buhi ug dili gayod mamatay. Sa tibuok kalibotan, minilyon ang nagtuo niini karon. Kining maong pagtuo kasagarang makapahinabog kahadlok sa mga patay sa gidak-ong susama sa kabalaka sa kahimtang sa mga patay. Ang Bibliya nagtudlo kanatog lahi kaayong butang mahitungod sa mga patay.

4. (a) Unsay ginaingon kanato sa Genesis mahitungod sa kalag? (b) Unsay gibutang sa Diyos kang Adan sa pagbuhi kaniya?

⁴ Sa paghisgot sa kahimtang sa mga patay, kinahanglang hinumdoman nato nga ang atong unang amahan, si Adan, wala makabaton ug kalag. Siya maoy kalag. Sa makapahinganghang buhat sa paglalang, giumol sa Diyos ang tawo​—ang kalag​—gikan sa paninugdang mga elemento sa yuta ug dayon gihuypan siya sa “gininhawa sa kinabuhi.” Ang Genesis 2:7 nagtug-an kanato: “Giumol ni Jehova nga Diyos ang tawo gikan sa abog sa yuta ug gihuypan niya ang mga buho sa iyang ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong kalag nga buhi.” Ang kinabuhi ni Adan gipapadayon pinaagi sa pagginhawa. Apan, labaw pa sa paghuyop ug hangin ngadto sa mga baga sa tawo ang nalangkit sa dihang gibutang sa Diyos ang gininhawa sa kinabuhi kang Adan. Ang Bibliya naghisgot bahin sa “puwersa sa kinabuhi” nga aktibo sa buhing yutan-ong mga linalang.​—Genesis 7:22.

5, 6. (a) Unsa ang “puwersa sa kinabuhi”? (b) Unsay mahitabo sa dihang ang “espiritu” nga gihisgotan sa Salmo 146:4 mohunong sa pagpabuhi sa lawas?

⁵ Unsa ang “puwersa sa kinabuhi”? Mao kini ang mahinungdanong kidlap sa kinabuhi nga gibutang sa Diyos ngadto sa walay-kinabuhing lawas ni Adan. Unya kining maong puwersa gipapadayon pinaagi sa proseso sa pagginhawa. Apan unsa ang “espiritu” nga gipunting sa Salmo 146:4? Ang maong bersikulo nag-ingon mahitungod sa usa nga mamatay: “Ang iyang espiritu mogula, mobalik siya sa iyang yuta; nianang adlawa ang iyang mga hunahuna mahanaw.” Sa dihang ang mga magsusulat sa Bibliya migamit sa pulong “espiritu” niining paagiha, wala sila  maghunahuna sa usa ka kalag nga gipagula sa lawas nga magpadayong buhi human mamatay ang lawas.

⁶ Ang “espiritu” nga mobulag sa tawo inigkamatay mao ang puwersa sa kinabuhi nga gikan sa atong Maglalalang. (Salmo 36:9; Buhat 17:28) Ang maong puwersa sa kinabuhi walay bisan unsang kinaiyahan sa linalang nga gipalihok niini, susama nga ang koryente walay bisan unsang dagway sa galamiton nga gipaandar niini. Sa dihang mamatay ang usa, ang espiritu (puwersa sa kinabuhi) mohunong sa pagpalihok sa mga selula sa lawas, sama gayod sa pagkapalong sa bombilya dihang pagngon ang koryente. Sa dihang ang puwersa sa kinabuhi mohunong sa pagpabuhi sa lawas sa tawo, ang tawo​—ang kalag​—mamatay.​—Salmo 104:29; Ecclesiastes 12:​1, 7.

“SA ABOG IKAW MOBALIK”

7. Unsay mahitabo kang Adan kon iyang supakon ang Diyos?

⁷ Tin-aw nga gisaysay ni Jehova kon unsay kahulogan sa kamatayon alang sa makasasalang si Adan. Ang Diyos miingon: “Sa singot sa imong nawong magakaon ka ug tinapay hangtod ikaw mobalik sa yuta, kay gikan niana ikaw gikuha. Kay abog ka ug sa abog ikaw mobalik.” (Genesis 3:19) Asa mobalik si Adan? Sa yuta, sa abog diin gikan niana siya gilalang. Sa pagkamatay si Adan yanong mohunong sa paglungtad!

8. Ingong mga kalag, sa unsang paagi ang mga tawo dili labaw sa mga hayop?

⁸ Niining bahina, ang tawhanong kamatayon walay kalainan nianang sa kamatayon sa mga hayop. Sila usab mga kalag, ug mao rang espiritu, o puwersa sa kinabuhi, ang nagpalihok kanila. (Genesis 1:24) Sa Ecclesiastes 3:​19, 20, ang maalamong tawo nga si Solomon nag-ingon kanato: “Maingon nga ang usa mamatay, mao nga mamatay usab ang lain; ug silang tanan adunay usa lamang ka espiritu, mao nga [sa kamatayon] ang tawo dili labaw kay sa hayop . . . Silang tanan nagagikan sa abog, ug silang tanan mobalik sa abog.” Ang tawo labaw sa mga hayop sa pagkaagi nga siya gilalang sa dagway sa Diyos, nga nagsumbalik-silaw sa mga hiyas ni Jehova. (Genesis 1:​26, 27) Apan, sa pagkamatay ang mga tawo ug ang mga hayop susamang mobalik sa abog.

9. Unsay kahimtang sa mga patay, ug diin sila moadto?

⁹ Gisaysay ug dugang ni Solomon kon unsay kahulogan sa kamatayon,  nga miingon: “Ang mga buhi nasayod nga sila mamatay; apan bahin sa mga patay, sila walay nahibaloan nga bisan unsa.” Oo, ang mga patay sa hingpit walay nahibaloang bisan unsa. Tungod niini, si Solomon midasig: “Ang tanang makaplagan sa imong kamot nga buhaton, buhata kana uban sa imong gahom, kay walay buluhaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol, ang dapit diin ikaw moadto.” (Ecclesiastes 9:​5, 10) Asa moadto ang mga patay? Sa Sheol (Hebreohanon, sheʼohlʹ), ang komon nga lubnganan sa katawhan. Ang atong patay nang mga minahal walay nahibaloan nga bisan unsa. Sila wala magaantos, ug dili sila makaapektar kanato sa bisan unsang paagi.

10. Nganong makaingon kita nga ang kamatayon dili kinahanglan nga maoy kataposan?

¹⁰ Kinahanglan ba nga kitang tanan ug ang atong mga minahal mabuhi lamang ug pipila ka tuig ug dayon mohunong sa paglungtad hangtod sa hangtod? Dili sumala sa Bibliya. Sa panahon sa pag-alsa ni Adan, si Jehova nga Diyos dihadihang mihimog mga kahikayan aron balihon ang makalilisang nga mga sangpotanan sa sala sa tawo. Ang kamatayon dili bahin sa katuyoan sa Diyos alang sa katawhan. (Ezekiel 33:11; 2 Pedro 3:9) Busa, ang kamatayon dili kinahanglang mahimong kataposan alang kanato o alang sa atong mga minahal.

“MIPAHULAY”

11. Giunsa paghubit ni Jesus ang kahimtang sa iyang patayng higala nga si Lazaro?

¹¹ Katuyoan ni Jehova nga luwason kita ug ang atong namatay nga mga minahal gikan sa Adanhong kamatayon. Busa, ang Pulong sa Diyos naghisgot sa mga patay ingong natulog. Pananglitan, sa pagkasayod nga namatay ang iyang higalang si Lazaro, giingnan ni Jesu-Kristo ang Iyang mga tinun-an: “Si Lazaro nga atong higala mipahulay, apan ako mopanaw didto aron pukawon siya gikan sa pagkatulog.” Sanglit ang mga tinun-an wala dayon makasabot sa kahulogan niining pahayaga, si Jesus sa tin-aw miingon: “Si Lazaro namatay.” (Juan 11:​11, 14) Dayon si Jesus miadto sa lungsod sa Betania, diin ang igsoong mga babaye ni Lazaro nga sila si Marta ug Maria nagbangotan sa pagkamatay sa ilang igsoon. Sa dihang giingnan ni Jesus si Marta, “Mobangon ang imong igsoon,” iyang gipahayag ang iyang pagtuo  sa katuyoan sa Diyos nga balihon ang mga epekto sa kamatayon sa tawhanong banay. Siya miingon: “Ako nahibalo nga siya mobangon diha sa pagkabanhaw sa kataposan nga adlaw.”​—Juan 11:​23, 24.

12. Unsay paglaom sa nagbangotang si Marta may kalabotan sa mga patay?

¹² Si Marta walay gihisgotang bisan unsa mahitungod sa usa ka imortal nga kalag nga buhi sa laing dapit human sa kamatayon. Wala siya magtuo nga si Lazaro miadto na sa usa ka kalibotan sa espiritu aron mopadayon sa paglungtad. Si Marta dunay pagtuo sa kahibulongang paglaom sa pagkabanhaw gikan sa mga patay. Iyang nasabtan nga walay imortal nga kalag nga mibiya gikan sa lawas ni Lazaro, apan nga ang iyang patay nga igsoon mihunong sa paglungtad. Ang sulbad mao ang pagkabanhaw sa iyang igsoon.

13. Unsang hinatag-sa-Diyos nga gahom ang nabatonan ni Jesus, ug giunsa niya pagpasundayag ang maong gahom?

¹³ Si Jesu-Kristo mao ang gihatagag gahom ni Jehova nga Diyos sa paglukat sa katawhan. (Oseas 13:14) Busa, ingong tubag sa pahayag ni Marta, si Jesus miingon: “Ako ang pagkabanhaw ug ang kinabuhi. Siya nga nagapasundayag ug pagtuo kanako, bisan pa siya mamatay, makadangat sa kinabuhi.” (Juan 11:25) Gipasundayag ni Jesus ang iyang hinatag-sa-Diyos nga gahom niining bahina sa dihang miadto siya sa lubnganan ni Lazaro, nga upat na ka adlawng patay, ug gipasig-uli siya sa kinabuhi. (Juan 11:​38-44) Hunahunaa lamang ang kalipay niadtong nakakita niining maong pagkabanhaw o sa ubang pagpamanhaw nga gihimo ni Jesu-Kristo!​—Marcos 5:​35-42; Lucas 7:​12-16.

14. Nganong ang pagkabanhaw ug ang ideya sa imortal nga kalag dili magkatakdo?

¹⁴ Hunong sa makadiyot ug hunahunaa kini: Walay mausa ang kinahanglang banhawon, o ibalik sa kinabuhi, kon ang imortal nga kalag magpabiling buhi human sa kamatayon. Sa pagkamatuod, mahimo pang dili maluloton ang pagbanhaw sa usang sama kang Lazaro nga ibalik sa dili-hingpit nga kinabuhi sa yuta kon siya nakaabot na sa kahibulongang langitnong ganti. Sa pagkatinuod, ang Bibliya wala gayod mogamit sa ekspresyong “imortal nga kalag.” Hinunoa, ang Kasulatan nag-ingon nga ang nakasala nga tawhanong kalag mamatay. (Ezekiel 18:​4, 20) Busa ang Bibliya  nagpunting sa tagana sa pagkabanhaw ingong tinuod nga sulbad sa kamatayon.

“TANAN NGA ANAA SA HANDOMANANG MGA LUBNGANAN”

15. (a) Unsay kahulogan sa terminong “pagkabanhaw”? (b) Nganong ang pagkabanhaw sa mga indibiduwal dili suliran alang kang Jehova nga Diyos?

¹⁵ Ang pulong nga gigamit sa mga tinun-an ni Jesus alang sa “pagkabanhaw” sa literal nagkahulogang “pagbangon” o “pagtindog.” Kini maoy pagbangon gikan sa walay-kinabuhing kahimtang sa kamatayon​—sa ato pa, pagtindog gikan sa kasagarang lubnganan sa katawhan. Si Jehova nga Diyos dali rang makabanhaw sa usa ka tawo. Ngano? Tungod kay si Jehova mao ang Tagsugod sa kinabuhi. Karong adlawa, ang mga tawo makarekord sa mga tingog ug mga hulagway sa mga lalaki ug mga babaye sa videotape ug makapasalida pag-usab niining maong mga  rekord human mamatay ang mga indibiduwal. Nan, walay duhaduha nga ang atong labing-gamhanang Maglalalang makarekord sa mga detalye ni bisan kinsang indibiduwal ug banhawon ang samang persona, nga magahatag kaniya ug bag-ong naumol nga lawas.

16. (a) Unsay gisaad ni Jesus mahitungod niadtong tanang anaa sa handumanang mga lubnganan? (b) Unsay magtino sa sangpotanan sa pagkabanhaw sa usa ka tawo?

¹⁶ Si Jesu-Kristo miingon: “Ang takna nagasingabot diin kadtong tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa iyang [kang Jesus] tingog ug managpanggula, kadtong mga nagbuhat ug maayong mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa kinabuhi, kadtong mga nagbuhat ug ngil-ad nga mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa paghukom.” (Juan 5:​28, 29) Kadtong tanan nga anaa sa panumdoman ni Jehova pagabanhawon ug pagatudloan sa iyang mga dalan. Alang niadtong magbuhat uyon sa kahibalo sa Diyos, moresulta kini sa pagkabanhaw ngadto sa kinabuhi. Hinunoa, mahimo kining pagkabanhaw ngadto sa pagkahinukman alang niadtong mosalikway sa mga pagtulon-an ug pagmando sa Diyos.

17. Kinsay pagabanhawon?

¹⁷ Natural lamang, kadtong nagsunod sa matarong nga dalan ingong mga alagad ni Jehova pagabanhawon. Sa pagkamatuod, ang paglaom sa pagkabanhaw nakapalig-on sa daghan sa pag-atubang sa kamatayon, bisan sa mga kahimtang sa mapintas nga paglutos. Sila nasayod nga ang Diyos makapasig-uli kanila ngadto sa kinabuhi. (Mateo 10:28) Apan minilyong tawo ang namatay nga wala makapakita kon mosunod ba sila sa matarong nga mga sukdanan sa Diyos. Sila usab pagabanhawon. Nga masaligon sa katuyoan ni Jehova niining bahina, si apostol Pablo miingon: “Ako adunay paglaom ngadto sa Diyos . . . nga aduna unyay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili-matarong.”​—Buhat 24:15.

18. (a) Unsay nadawat nga panan-awon ni apostol Juan bahin sa pagkabanhaw? (b) Unsay laglagon sa “lanaw nga kalayo,” ug unsay gisimbolohan niining maong “lanaw”?

¹⁸ Si apostol Juan nakadawat ug makalilipayng panan-awon mahitungod sa mga gibanhaw nga nagbarog atubangan sa trono sa Diyos. Si Juan misulat: “Ang dagat nagtugyan sa mga patay nga diha niini, ug gitugyan sa kamatayon ug sa Hades ang  mga patay nga diha nila, ug sila gihukman nga tagsa-tagsa sumala sa ilang mga buhat. Ug gitambog ang kamatayon ug ang Hades ngadto sa lanaw nga kalayo. Kini nagakahulogan sa ikaduhang kamatayon, ang lanaw nga kalayo.” (Pinadayag 20:​12-14) Tiaw mo kana! Ang tanang patay nga anaa sa panumdoman sa Diyos may paglaom nga makagawas sa Hades (Grego, haiʹdes), o Sheol, ang komong lubnganan sa tawo. (Salmo 16:10; Buhat 2:31) Makahigayon sila sa pagpasundayag pinaagi sa ilang mga buhat kon moalagad ba sila sa Diyos. Dayon ang “kamatayon ug Hades” igatambog ngadto sa gitawag nga “lanaw nga kalayo,” nga nagsimbolo sa hingpit nga kalaglagan, ingon sa kahulogan sa terminong “Gehenna.” (Lucas 12:5) Ang komong lubnganan sa katawhan mismo mahabwaan ug dili na molungtad sa dihang makompleto ang pagkabanhaw. Makapahupay gayod nga makakat-on gikan sa Bibliya nga ang Diyos dili magpaantos kang bisan kinsa!​—Jeremias 7:​30, 31.

PAGKABANHAW NGADTO SA UNSANG DAPITA?

19. Nganong ang uban sa katawhan pagabanhawon ngadto sa langit, ug unsang matang sa lawas ang ihatag sa Diyos kanila?

¹⁹ Ang limitadong gidaghanon sa mga lalaki ug mga babaye pagabanhawon ngadto sa kinabuhi sa langit. Ingong mga hari ug mga saserdote uban kang Jesus, sila makig-ambit sa pagbadbad sa tanang epekto sa kamatayon nga gipanunod sa katawhan gikan sa unang tawo, si Adan. (Roma 5:12; Pinadayag 5:​9, 10) Pila ang dad-on sa Diyos ngadto sa langit nga momando uban ni Kristo? Sumala sa Bibliya, 144,000 lamang. (Pinadayag 7:4; 14:1) Si Jehova magahatag sa matag usa niining mga binanhaw ug espirituhanong lawas aron sila makapuyo sa langit.​—1 Corinto 15:​35, 38, 42-45; 1 Pedro 3:18.

20. Unsay masinatian sa masinugtanong katawhan, lakip sa mga binanhaw?

²⁰ Ang kadaghanan niadtong namatay pagabanhawon sa paraisong yuta. (Salmo 37:​11, 29; Mateo 6:10) Ang usa sa hinungdan sa pagbanhaw sa pipila ngadto sa langit mao ang paghuman sa katuyoan sa Diyos sa yuta. Si Jesu-Kristo ug ang 144,000 sa langit sa anam-anam magapasig-uli sa katawhan ngadto sa kahingpitan nga giwala sa atong unang mga ginikanan. Kini maglakip sa mga binanhaw, ingon sa gipaila ni Jesus sa dihang iyang giingnan  ang himalatyong lalaki nga gibitay sa estaka sa iyang tapad: “Ikaw mahiuban kanako sa Paraiso.”​— Lucas 23:​42, 43.

21. Sumala ni propetang Isaias ug ni apostol Juan, unsay mahitabo sa kamatayon?

²¹ Sa Paraisong yuta, ang kamatayon, nga karon nagapamungag hilabihang kakawangan, pagawagtangon. (Roma 8:​19-21) Ang propetang si Isaias mipahayag nga si Jehova nga Diyos “sa pagkatinuod magalamoy sa kamatayon hangtod sa hangtod.” (Isaias 25:8) Si apostol Juan gihatagan ug usa ka panan-awon sa panahon nga ang masinugtanong katawhan makasinatig kagawasan gikan sa kasakit ug kamatayon. Oo, “ang Diyos mismo mouban kanila. Ug iyang pahiran ang matag luha sa ilang mga mata, ug wala na unyay kamatayon, ni pagbangutan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa. Ang kanhing mga butang mitaliwan na.”​—Pinadayag 21:​1-4.

22. Sa unsang paagi ang kahibalo bahin sa pagkabanhaw makaapektar kanimo?

²² Ang tin-aw nga mga pagtulon-an sa Bibliya nagkuha sa kalibog mahitungod sa kahimtang sa mga patay. Ang Kasulatan tin-aw nga nag-ingon nga ang kamatayon mao “ang kataposang kaaway” nga pagalaglagon. (1 Corinto 15:26) Unsang kalig-on ug kahupayan ang makuha nato gikan sa kahibalo mahitungod sa paglaom sa pagkabanhaw! Ug pagkadako sa atong kalipay nga ang atong namatay nga mga minahal nga anaa sa panumdoman sa Diyos makamata gikan sa pagkatulog sa kamatayon aron matagamtam ang tanang maayong mga butang nga iyang gitagana alang niadtong nahigugma kaniya! (Salmo 145:16) Ang maong mga panalangin malampos pinaagi sa Gingharian sa Diyos. Apan kanus-a mosugod ang pagmando niini? Atong tan-awon.

TAKSA ANG IMONG KAHIBALO

Unsa ang espiritu diha sa mga tawo?

Unsaon nimo paghubit sa kahimtang sa mga patay?

Kinsa ang pagabanhawon?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 85]

Maingon nga gitawag ni Jesus si Lazaro gikan sa lubnganan, sa ingon minilyon ang pagabanhawon

 [Hulagway sa panid 86]

Mopatigbabaw ang kalipay sa dihang ‘lamyon sa Diyos ang kamatayon hangtod sa hangtod’