Kapitulo 16

Normal ba Kining Akong Pagbangotan?

Bisan tuod kini nga kapitulo naghisgot bahin sa pagsagubang sa kamatayon sa usa ka ginikanan, ang mga prinsipyo dinhi mapadapat dihang mamatyan ug membro sa pamilya o suod nga higala.

“Pagkamatay ni Mama, ang akong kinabuhi morag wala nay kahulogan. Siyay nakapahiusa sa among pamilya.”—Karyn.

ANG kamatayon sa usa ka ginikanan maoy usa sa kinasakitan nga imong maeksperyensiyahan sa kinabuhi. Dayon, naa pay imong sagubangon nga ubang pagbati nga dili nimo masabtan. Si Brian, kinsa 13 anyos pa dihang namatay ang iyang Papa sa atake sa kasingkasing, miingon, “Pagkahibalo namo nianang gabhiona nga namatay si Papa, kami naghinilakay ug nagginaksanay na lang.” Si Natalie, kinsa 10 anyos dihang namatay  sa kanser ang iyang amahan, miingon: “Wala ko mahibalo kon unsay akong bation busa morag wala lang kadto nako.”

Ang kamatayon lainlaig epekto sa matag tawo. Gani, ang Bibliya nag-ingon nga ang “matag usa” dunay ‘kaugalingon niyang hampak ug kaugalingon niyang kasakit.’ (2 Cronicas 6:29) Pinasukad niining tekstoha, palandonga kon unsay epekto kanimo sa kamatayon sa imong ginikanan. Sa ubos, isaysay (1) kon unsay imong gibati pagkahibalo nimo nga namatay ang usa sa imong ginikanan ug (2) kon unsay imong gibati karon. *

1 ․․․․․

2 ․․․․․

Tingali ang imong mga tubag nagpakita nga namenos-menosan na ang imong kaguol. Normal kana. Wala kana magpasabot nga nakalimot ka na sa imong namatayng ginikanan. Sa laing bahin, lagmit ang imong gibati wala gihapon mausab o kaha misamot pa hinuon. Tingali ang imong  kaguol samag balod nga mosaka ug moubos ug mokalit lag “hapak sa lapyahan.” Normal usab kana—bisag taudtaod nang namatay ang imong ginikanan. Ang pangutana mao, Unsay imong himoon aron makasagubang ka sa imong kaguol?

Ayawg pugngi ang imong mga luha! Ang paghilak makahupay. Apan mahimong mobati ka sa gibati ni Alicia. Siya 19 anyos dihang namatay ang iyang inahan. Si Alicia miingon, “Kon akong ipakita nga naguol kaayo ko, basin maghunahuna ang uban nga wala koy pagtuo.” Apan hunahunaa: Si Jesu-Kristo maoy usa ka tawong hingpit nga lig-on ug pagtuo sa Diyos. Bisan pa niana, siya “mihilak” dihang iyang nakita kadtong mga nagbangotan tungod sa kamatayon sa iyang higalang si Lazaro. (Juan 11:35) Busa ayaw pugngi ang imong mga luha. Wala kana magpasabot nga wala kay pagtuo! Si Alicia miingon: “Sa ulahi, wala na nako pugngi ang akong mga luha ug adlaw-adlaw kong naghilak.” *

Ayawg basola ang imong kaugalingon. “Moadto gyod ko sa kuwarto ni Mama sa paghalok kaniya una pa matulog,” miingon si Karyn, kinsa 13 anyos dihang  namatay ang iyang inahan. “Dihay gabii nga wala ko makahalok niya. Pagkabuntag, si Mama namatay. Bisag dili ako ang mabasol, nakonsensiya ko kay wala ko makakita niya nianang gabhiona una siya mamatay—ug sa mga nahitabo pagkabuntag. Dihay gilakaw si Papa maylabot sa negosyo ug ako ug ang akong magulang nga babaye iyang gitugon sa pagtan-aw kang Mama. Apan dugay ming natulog pagkagabii. Dihang giadto nako si Mama, wala na siya magginhawa. Lain kaayo kog gibati kay maayo pa man siya paggikan ni Papa!”

Sama ni Karyn, tingali medyo nakonsensiya ka kay wala nimo mahimo ang angay nimong himoon. Basin sigehan pa gani nimog basol ang imong kaugalingon. ‘Kon gipugos pa lang unta nako si Papa sa pagpadoktor.’ ‘Kon gitan-aw pa lang unta nako si Mama sayosayo pa.’ Kon gihasol ka niini, hinumdomi kini: Normal lang nga magbasol ka kay wala nimo mahimo ang angay nimong himoon. Pero kon nahibalo ka pa kon unsay mahitabo, siyempre himoon gyod nimo kon unsay angay. Apan wala ka mahibalo. Busa dili ka angayng makonsensiya. Dili ikaw ang nakaingon sa kamatayon sa imong ginikanan! *

Isulti ang imong gibati. Ang Proverbio 12:25 nag-ingon: “Ang malulutong mga pulong makapalipay nimo.” (Today’s English Version) Kon imong iluom ang imong gibati, mas maglisod  ka sa pagsagubang sa imong kaguol. Apan kon imo kanang isulti ngadto sa tawong may pagsalig ka, ikaw makadawat ug “malulutong mga pulong” sa pagdasig.

Pakigsulti sa Diyos. Tingali mogaan ang imong dughan human nga imong ‘mabubo ang imong kasingkasing’ kang Jehova nga Diyos diha sa pag-ampo. (Salmo 62:8) Dili lang kini usa ka paagi sa paghupay sa imong gibati. Diha sa pag-ampo, ikaw nangaliyupo sa ‘Diyos sa tanang paghupay, kinsa nagahupay kanato sa tanan natong kasakitan.’ (2 Corinto 1:3, 4) Ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, maoy usa ka paagi sa iyang pagtaganag paghupay. (Roma 15:4) Ilista ang mga teksto nga makapahupay nimo. *

Ang pagbangotan dili diha-diha mawala. Apan ang Bibliya makahatag ug paghupay kay kini nagpasalig kanato nga sa bag-ong kalibotan nga gisaad sa Diyos, “ang kamatayon mawala na, ni may pagbangotan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa.” (Pinadayag 21:3, 4) Ang pagpamalandong niining mga saara makatabang nimo sa pagsagubang sa kamatayon sa imong ginikanan.

[Mga footnote]

TEKSTO

“Pagapahiran [sa Diyos] ang tanang luha gikan sa ilang mga mata, ug ang kamatayon mawala na, ni may pagbangotan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa. Ang unang mga butang nangagi na.”—Pinadayag 21:4.

SUGYOT

Paghupot ug notahanan ug isulat ang imong gibati bahin sa imong ginikanang namatay. Kana makatabang gyod sa pagsagubang sa kaguol.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Ang paghilak dili timaan nga huyang ka. Bisan gani ang maisogong si Abraham, Jose, David, ug Jesus mihilak dihang sila nagbangotan.—Genesis 23:2; 50:1; 2 Samuel 1:11, 12; 18:33; Juan 11:35.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon kon malumsan ko sa kaguol: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong nagbangotan nga ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong maayong palandongon ang nindot nimong mga panumdoman sa imong namatayng ginikanan?

● Nganong ang pagsulat sa imong mga hunahuna makatabang nimo sa pagsagubang sa kaguol?

[Blurb sa panid 112]

“Giluom lang nako ang akong gibati. Makatabang unta kaayo kon ako pa kining gipadayag.”—David

 [Kahon/Hulagway sa panid 113]

CHANTELLE

“Lima ka tuig nga nagsakit si Papa, ug nagkadaot ang iyang panglawas. Desisayis anyos ko dihang naghikog siya. Human niana, kami sa akong igsoong lalaki gisultihan ni Mama sa nahitabo. Gipaapil pod mi niya sa pagdesisyon bahin sa paglubong. Nakatabang kana namo. Sa akong hunahuna ang mga anak dili gustong mobati nga dunay butang nga gitago gikan kanila—ilabina sa dagkong mga butang nga sama niini. Sa ngadto-ngadto, ako dili na kaayo masakitan dihang maghisgot bahin sa kamatayon ni Papa. Kon gusto kong mohilak, moadto lang kog usa ka dapit o sa akong higala. Kini ang akong ikatambag: ‘Kon gusto kang makig-estorya bahin niana, duol sa imong pamilya ug mga higala. Kon unsa man ugaling ang imong paagi sa pagbangotan, himoa kana.”

[Kahon/Hulagway sa panid 113, 114]

LEAH

“Si Mama naestrok sa 19 anyos pa ko, ug paglabayg tulo ka tuig siya namatay. Kinahanglan kong magmalig-on kay dili makatabang kang Papa kon makita niya ko nga naguol pod kaayo. Sa nagdako ko, si Mama naa kanunay kon hilantan ko o dili ko maayog pamati. Dili gyod nako malimtan ang akong gibati dihang hikapon ko ni  Mama sa pagsusi kon may hilanat ko. Gimingaw kaayo ko niya. Giluom-luom nako ang akong pagbati, apan makadaot kana. Busa usahay motan-aw kog letrato aron lang ko makahilak. Ang pagpakigsulti sa mga higala makatabang usab. Ang Bibliya nagsaad nga kadtong nangamatay banhawon diha sa paraisong yuta. (Juan 5:28, 29) Kon maghunahuna ko sa paglaom nga makita nako pag-usab si Mama—ug sa kon unsay akong kinahanglang himoon aron makaabot didto—ang kahapdos sa kaguol mahupayag diyutay.”

[Kahon/Hulagway sa panid 114]

BETHANY

“Unta may mahinumdoman ko nga nakasulti ko kang Papa nga gimahal nako siya. Nagtuo ko nga nakasulti ko niana, pero wala koy mahinumdoman. Singko anyos pa lang ko dihang siya namatay. Si Papa naestrok sa natulog siya, ug gihatod dayon siya sa ospital. Pagmata nako pagkabuntag, akong nahibaloan nga namatay na siya. Maguol ko kon maghisgot bahin sa akong amahan, apan sa ulahi malipay na kong makadungog ug estorya bahin niya kay pinaagi niini mas mailhan nako siya. Ang akong ikaingon niadtong namatyan ug ginikanan mao nga palandonga ang mga gutlo nga kauban mo ang imong ginikanan ug isulat kini aron dili nimo kini malimtan. Dayon palig-ona ang imong pagtuo aron imong makita siya inigkabanhaw niya diha sa bag-ong kalibotan sa Diyos.”

 [Kahon sa panid 116]

Worksheet

Isulat ang Imong Gibati

Isulat ang nindot nimong panumdoman sa imong ginikanan. ․․․․․

Isulat ang gusto unta nimong isulti niya kon buhi pa siya. ․․․․․

Hunahunaa nga duna kay manghod nga nakonsensiya sa kamatayon sa inyong ginikanan. Isulat kon unsay gusto nimong isulti sa paghupay kaniya. (Kini makatabang usab nimo aron dili nimo basolon ang imong kaugalingon.) ․․․․․

Pagsulat ug duha o tulo ka butang nga gusto unta nimong mahibaloan bahin sa imong namatayng amahan o inahan, ug dayon ipakigsulti kini sa imong buhi nga ginikanan. ․․․․․

Basaha ang Buhat 24:15. Sa unsang paagi ang paglaom nga gipakita niini nga teksto makatabang nimo sa pagsagubang sa kamatayon sa usa sa imong ginikanan? ․․․․․

[Hulagway sa panid 115]

Ang kaguol samag balod nga kalit lang mohapak sa lapyahan