Kapitulo 28

Pagsulay ug Pag-alig-ig Gikan sa Sulod

ANG kaugmaran ug kauswagan sa modernong-adlaw nga organisasyon sa mga Saksi ni Jehova naglakip sa daghang kahimtang nga misulayg dako sa pagtuo sa mga indibiduwal. Sama nga ang paggiok ug pag-alig-ig nagapinig sa lugas gikan sa tahop, kining mga kahimtanga usab nagapaila niadtong tinuod nga mga Kristohanon. (Itandi ang Lucas 3:17.) Kinahanglang ipadayag sa mga tawong nakig-uban sa organisasyon ang tinguha sa ilang mga kasingkasing. Sila ba nagaalagad lamang alang sa personal nga kaayohan? Sila ba mga sumusunod lamang sa pila ka dili-hingpit nga mga tawo? O sila ba mapaubsanon, nga gustong masayod sa kabubut-on sa Diyos ug motuman niana, nga bug-os sa ilang debosyon kang Jehova?​—Itandi ang 2 Cronicas 16:9.

Ang unang-siglong mga sumusunod ni Jesu-Kristo nakasinati usab ug mga pagsulay sa ilang pagtuo. Si Jesus miingon sa iyang mga sumusunod nga kon magmatinumanon, sila makaambit uban kaniya sa iyang Gingharian. (Mat. 5:​3, 10; 7:21; 18:3; 19:28) Apan wala niya sila tug-ani kon kanus-a nila madawat kanang gantiha. Atubangan sa kawalay-pagtagad sa publiko, bisan pagsupak, sa ilang pagwali, sila ba mopadayon nga maunongon sa pag-una sa intereses nianang Ginghariana sa ilang mga kinabuhi? Dili ang tanan naghimo niana.​—2 Tim. 4:10.

Ang paagi mismo sa pagpanudlo ni Jesus nagsulay sa pipila. Ang mga Pariseo nangapandol sa dihang prangka niyang gisalikway ang ilang mga tradisyon. (Mat. 15:​1-14) Bisan ang daghang nag-angkong mga tinun-an ni Jesus nasilo sa iyang paagi sa pagpanudlo. Sa usa ka higayon, sa dihang gihisgotan niya ang kahinungdanon sa pagpadapat sa pagtuo diha sa bili sa iyang kaugalingong unod ug dugo nga gihalad, daghan sa iyang mga tinun-an ang nakugang sa piguratibong pinulongan nga iyang gigamit. Nga wala na mohulat sa dugang pagpatin-aw, sila “namalik sa mga butang nga gibiyaan ug wala na manguban kaniya.”​—Juan 6:​48-66.

Apan dili tanan mitalikod. Ingon sa gisulti ni Simon Pedro, “Ginoo, kang kinsa kami mopaingon? Ikaw ang may mga pulong mahitungod sa kinabuhing walay kataposan; ug kami nagatuo ug nakaila kanimo nga ikaw mao ang Balaang Usa sa Diyos.” (Juan 6:​67-69) Ang ilang nakita ug nadungog igo na aron makatuo nga si Jesus mao ang ginagamit sa Diyos aron ipadayag ang kamatuoran may kalabotan kaniya ug sa iyang katuyoan. (Juan 1:14; 14:6) Bisan pa niana, ang mga pagsulay sa pagtuo nagpadayon.

Human sa pagkamatay ug pagkabanhaw ni Jesus, iyang gigamit ang mga apostol ug uban pa ingong mga magbalantay sa kongregasyon. Kini sila maoy  dili-hingpit nga mga lalaki, ug usahay ang ilang pagkadili-hingpit nagsulay niadtong nag-alirong kanila. (Itandi ang Buhat 15:​36-41; Galacia 2:​11-14.) Sa laing bahin, dihay mga indibiduwal nga dili timbang sa ilang pagdayeg sa iladong mga Kristohanon ug nag-ingon: “Ako iya ni Pablo,” samtang ang uban miingon: ‘Ako iya ni Apollos.’ (1 Cor. 3:4) Silang tanan gikinahanglan nga magmabinantayon aron dili mahitipas sa kahulogan sa pagkahimong sumusunod ni Jesu-Kristo.

Si apostol Pablo mitagna sa ubang seryosong mga suliran, nga nagasaysay nga bisan sa sulod sa Kristohanong kongregasyon may mga lalaking “manindog ug magasultig binalit-ad nga mga butang aron sa pagpamira sa mga tinun-an ngadto kanila.” (Buh. 20:​29, 30) Ug si apostol Pedro nagpasidaan nga may motunghang mini nga mga magtutudlo taliwala sa mga alagad sa Diyos nga magtinguha sa pagpahimulos sa uban pinaagig “tinumotumo nga mga pulong.” (2 Ped. 2:​1-3) Dayag kaayo, ang nagasusi sa kasingkasing nga mga pagsulay sa pagtuo ug pagkamaunongon nagahulat sa unahan.

Busa, ang pagsulay ug pag-alig-ig nga nahimong bahin sa modernong-adlaw nga kasaysayan sa mga Saksi ni Jehova gidahom nga mahitabo. Apan daghan ang nakurat kon kinsa ang nangapandol ug tungod sa unsang isyuha.

Sila ba Miapresyar Gayod sa Lukat?

Sa sayong katuigan sa 1870, si Brader Russell ug iyang kaubanan miuswag sa kahibalo ug apresasyon sa katuyoan sa Diyos. Kadto maoy panahon sa espirituwal nga pagpabaskog kanila. Apan unya, niadtong 1878, sila gisulayan ug dako sa ilang pagtuo ug sa ilang pagkamaunongon sa Pulong sa Diyos. Ang isyu mao ang bili sa gihalad nga unod ug dugo ni Jesus​—ang mao rang pagtulon-an nga gikapandolan sa daghang tinun-an ni Jesus sa unang-siglo.

Duha lamang ka tuig una pa niini, niadtong 1876, nga si C. T. Russell nakig-uban kang N. H. Barbour sa Rochester, New York. Ang ilang mga grupo sa pagtuon naghiusa. Si Russell mihatag ug salapi aron mapatik pag-usab ang magasin ni Barbour nga Herald of the Morning, nga ang editor si Barbour ug si Russell ingong luyoluyong editor. Silang duha usab nakapatunghag libro nga nag-ulohang Three Worlds, and the Harvest of This World.

Unya dihay nahitabong makapakugang nga butang! Sa Agosto 1878 nga isyu sa Herald of the Morning, si Barbour misulat ug usa ka artikulo diin iyang gipakamenos ang mga kasulatan sama sa 1 Pedro 3:18 ug Isaias 53:​5, 6, usab ang Hebreohanon 9:​22, ug mipahayag nga ang tibuok ideya nga si Kristo namatay aron bayran ang atong mga sala maoy dili makataronganon. Si Russell sa ulahi misulat: “Sa among dakong katingala, si Gn. Barbour . . . nagsulat ug usa ka artikulo alang sa Herald nga nagasalikway sa doktrina sa kapasig-ulian​—nga nanghimakak nga ang kamatayon ni Kristo mao ang tumbas nga lukat ni Adan ug sa iyang kaliwat, nga nagaingon nga ang kamatayon ni Kristo dili makabayad sa mga sala sa tawo ingon nga ang pagtusok ug alpiler sa usa ka langaw ug mopaantos ug mopatay niana dili mahimong isipon sa usa ka yutan-ong ginikanan ingong makataronganong bayad sa nahimong kadaot sa iyang anak.” a

 Kini maoy importanteng butang. Si Brader Russell ba kaha mangupot nga maunongon sa tin-aw nga ginaingon sa Bibliya mahitungod sa tagana sa Diyos alang sa kaluwasan sa katawhan? O siya ba maimpluwensiyahan sa tawhanong pilosopiya? Bisan pag si Russell 26 anyos lamang niadtong tungora ug si Barbour mas edaran kay kaniya, si Russell maisogong nagsulat ug artikulo alang sa sunod gayod nga isyu sa Herald diin kusganon niyang gilabanan ang nagahugas sa sala nga bili sa dugo ni Kristo, nga iyang gitawag nga “usa sa labing importanteng mga pagtulon-an sa pulong sa Diyos.”

Sunod, iyang gidapit si J. H. Paton, ang laing luyoluyong editor sa Herald, nga mosulat ug usa ka artikulong magpaluyo sa pagtuo diha sa dugo ni Kristo ingong pasikaranan alang sa paghugas sa sala. Si Paton misulat sa artikulo, ug kini gipatik diha sa Disyembre nga isyu. Human sa daghang dili-malamposong pakighisgot pinasikad sa Kasulatan uban kang Barbour labot sa maong butang, giputol ni Russell ang pagpakig-uban kaniya ug gibawi ang pinansiyal nga suportar sa iyang magasin. Niadtong Hulyo 1879, gisugdan ni Russell pagpatik ang usa ka bag-ong magasin​—Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence​—nga sukad sa sinugdan usa ka linaing tigpaluyo sa lukat. Apan ang mga suliran wala matapos didto.

Duha ka tuig sa ulahi, si Paton, nga kaniadto nagaalagad ingong nagapanawng hawas sa Watch Tower, misugod usab sa pagtalikod human niana, nga nagpatik ug libro (ang iyang ikaduha nga nag-ulohang Day Dawn) diin iyang gisalikway ang pagtulon-an nga si Adan nahulog sa sala ug maoy hinungdan nga nanginahanglag manluluwas. Siya nangatarongan nga ang Ginoo mismo dili-hingpit nga tawo nga yanong nagpakita sa uban pinaagi sa iyang pagkinabuhi  kon unsaon pagpitol ang ilang makasasalang mga kiling. Niadtong 1881, si A. D. Jones, laing kauban, nagpublikar ug basahon (Zion’s Day Star) nga susama sa Watch Tower apan naghunahuna nga kini magahisgot sa mas yanong mga bahin sa katuyoan sa Diyos. Sa sinugdan morag maayo ang dagan. Apan, sulod sa usa ka tuig, ang basahon ni Jones misalikway na sa makapasig-uling halad ni Kristo, ug sulod sa usa pa ka tuig, kini misalikway sa tanang nanghibiling bahin sa Bibliya. Unsay nahitabo niadtong mga tawhana? Ilang gitugotan ang personal nga mga teoriya ug ang pangdani sa popular nga mga pilosopiya sa mga tawo nga ipahisalaag sila gikan sa Pulong sa Diyos. (Itandi ang Colosas 2:8.) Ang basahon nga gipublikar ni A. D. Jones nagpadayon sa mubo lang nga panahon ug unya nahunong. Si J. H. Paton nakahukom sa pagpublikar ug usa ka magasin diin iyang gipahayag ang maayong balita sumala sa iyang pagsabot niana, apan ang sirkulasyon niini maoy limitado ra.

Si Brader Russell dulot nga nabalaka sa mahimong epekto niining tanan sa mga magbabasa sa Watch Tower. Iyang nasabtan nga kana nagsulay sa pagtuo sa matag usa. Siya nahibalo gayod nga gisabot sa pipila nga ang iyang mga panaway sa maong dili-kasulatanhong mga pagtulon-an tinukmod sa espiritu sa panag-indig. Apan si Brader Russell wala mangitag mga sumusunod alang sa iyang kaugalingon. May labot sa mga panghitabo, siya misulat: “Ang tumong niining pagsulay ug pag-alig-ig dayag nga mao ang pagpili niadtong tanan kansang mga tinguha sa kasingkasing dili mahakogon, nga bug-os ug walay pagpanukong nakonsagrar ngadto sa Ginoo, nga mabalak-on gayod nga matuman ang kabubut-on sa Ginoo, ug kansang pagsalig sa iyang kaalam, iyang paagi ug iyang Pulong maoy dako kaayo, nga sila midumili nga ipahilayo gikan sa Pulong sa Ginoo, pinaagi man sa malipatong mga pangatarongan sa uban, o pinaagi sa ilang mga laraw ug mga ideya.”

Ang Diyos ba Nagagamit ug Makitang Palaumagian?

Tinuod, adunay daghang relihiyosong organisasyon, ug ubay-ubayng magtutudlo nga nagagamit ug Bibliya. Ang Diyos ba sa partikular nagagamit kang Charles Taze Russell? Kon mao, ang Diyos ba mihunong sa paggamit ug makitang palaumagian sa dihang namatay si Brader Russell? Kini nahimong importanteng mga isyu, nga mitultol ngadto sa dugang pang pagsulay ug pag-alig-ig.

Dili gayod madahom nga ang Diyos mogamit kang C. T. Russell kon wala pa siya magpabilin nga maunongon sa Pulong sa Diyos. (Jer. 23:28; 2 Tim. 3:​16, 17) Ang Diyos dili mogamit ug tawo nga mahadlokong nagdumili nga isangyaw ang butang nga iyang nasabtang tin-aw nga nasulat diha sa Kasulatan. (Ezek. 2:​6-8) Ni ang Diyos mogamit ug usa ka tawong nagpahimulos sa iyang kahibalo sa Kasulatan aron ihimaya ang iyang kaugalingon. (Juan 5:44) Nan, unsa man ang gipakita sa mga kamatuoran?

Samtang girepaso sa mga Saksi ni Jehova ang iyang binuhatan, ang iyang mga gipanudlo, ang iyang katarongan sa pagpanudlo niana, ug ang sangpotanan, sila wala magduhaduha nga si Charles Taze Russell, sa pagkatinuod, maoy gigamit sa Diyos sa linaing paagi ug sa usa ka hinungdanong panahon.

Kining panglantawa wala lamang ipasikad sa lig-ong baroganan nga gihimo ni Brader Russell bahin sa lukat. Kana usab nagtagad sa kamatuoran nga maisogon  niyang gisalikway ang mga kredo nga naundan sa pila ka paninugdang mga pagtulon-an sa Kakristiyanohan, tungod kay kini supak man sa dinasig nga Kasulatan. Kining mga pagtulon-ana naglakip sa doktrina sa Trinidad (nga gikan sa karaang Babilonya ug gisagop sa gitawag-kono nga mga Kristohanon human sa dugay nang pagkasulat sa Bibliya) ingon man sa pagtulon-an nga ang tawhanong mga kalag maoy daan nang walay kamatayon (nga gisagop sa mga lalaki nga nakadayeg gayod sa mga pilosopiya ni Plato ug nagbukas kanila sa mga ideya sama sa walay kataposang pagsakit sa mga kalag sa kalayonhong-impiyerno). Daghan sa mga eskolar sa Kakristiyanohan nahibalo usab nga kining mga doktrinaha wala gitudlo diha sa Bibliya, b apan dili kana ang kasagarang itudlo sa ilang mga magwawali gikan sa mga pulpito. Sa kasukwahi, si Brader Russell misugod sa usa ka mabug-osong kampanya alang sa pagpakig-ambit sa aktuwal nga ginasulti sa Bibliya uban niadtong gustong maminaw.

Takos usab tagdon ang gihimo ni Brader Russell sa ubang hinungdanon kaayong mga kamatuoran nga iyang nakat-onan gikan sa Pulong sa Diyos. Iyang nasabtan nga si Kristo mobalik ingong usa ka mahimayaong espirituhanong persona, nga dili makita sa tawhanong mga mata. Ingon ka sayo sa 1876, iyang giila nga ang tuig 1914 magtimaan sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil. (Luc. 21:​24, KJ) Ang ubang mga eskolar sa Bibliya nakasabot usab sa pipila niining butanga ug nagpaluyo niini. Apan si Brader Russell migamit sa tanan niyang katigayonan aron imantala kini sa tanang nasod sa sukod nga kaniadto wala hitupngi sa bisan unsang ubang indibiduwal o grupo.

Iyang giaghat ang uban nga itandi nga maampingon ang iyang mga sinulat uban sa dinasig nga Pulong sa Diyos aron matagbaw sila nga ang ilang nakat-onan maoy kaharmoniya gayod niana. Ngadto sa usa ka tawo nga nagpakisayod pinaagig sulat, si Brader Russell mitubag: “Kon haom alang sa unang mga Kristohanon nga pamatud-an ang ilang nadawat gikan sa mga apostol, nga nangangkong mga dinasig ug tinuod man, unsa pa kaha ka importante nga ikaw magtagbaw gayod sa imong kaugalingon nga kining mga pagtulon-ana suod nga nagsubay sa ilang laraw sa mga pagpanudlo ug niadtong sa atong Ginoo;​—sanglit kay ang magsusulat niini wala mangangkon nga dinasig, apan yanong gigiyahan sa Ginoo, ingong usa nga iyang gigamit sa pagpakaon sa iyang panon.”

Si Brader Russell wala mangangkon nga may labaw-tawhanong gahom, nga may langitnong mga pagpadayag. Wala niya angkona ang dungog alang sa iyang gitudlo. Siya usa ka talagsaong estudyante sa Bibliya. Apan iyang gipatin-aw nga ang iyang talagsaong pagsabot sa Kasulatan maoy tungod sa ‘yanong kamatuoran nga miabot na ang tukmang panahon sa Diyos.’ Siya nag-ingon: “Kon dili  ako mosulti, ug wala nay laing makaplagang mohawas, ang mga bato mismo mosinggit.” Iyang gipanag-ing ang iyang kaugalingon sa usa lamang ka tudlo, nga nagapunting sa nahisulat sa Pulong sa Diyos.

Si Charles Taze Russell wala mangandoy nga himayaon sa mga tawo. Aron tul-iron ang panghunahuna ni bisan kinsa nga nakiling sa paghatag ug sobrang pasidungog kaniya, si Brader Russell misulat, niadtong 1896: “Ingon nga may pipila kaming nakab-ot, tungod sa kaluoy sa Diyos, nga gigamit diha sa pagministeryo sa ebanghelyo, haom nga isulti dinhi ang kanunay namong isulti sa pribado, ug sa miagi niining mga lindoga,​—buot ipasabot, nga samtang giapresyar namo ang gugma, pagbati, pagsalig ug panag-uban sa isigka-alagad ug sa bug-os panimalay sa pagtuo, dili namo gusto ang himaya, ni ang pagsimba, alang kanamo o sa among mga sinulat; ni gusto namong pagatawgong Talahoron o Magtutudlo. Ni gusto namo nga ang bisan unsang pundok sa relihiyon pagatawgon sa among ngalan.”

Samtang nagkahiduol ang iyang kamatayon, wala siya maghunahuna nga wala nay makat-onan pa, nga wala nay buluhaton nga pagahimoon. Siya kanunayng mohisgot nga nangandam sa ikapitong tomo sa Studies in the Scriptures. Sa dihang gisukna mahitungod niana sa wala pa siya mamatay, siya miingon kang Menta Sturgeon, iyang kauban sa biyahe: “Makasulat niana ang uban.” Sa iyang testamento iyang gipahayag ang tinguha nga ang The Watch Tower padayong ipublikar ubos sa pagdireher sa usa ka komite sa mga lalaking debotado gayod sa Ginoo. Siya miingon nga kadtong moalagad maoy mga lalaking “maunongon sa bug-os sa mga doktrina sa Kasulatan​—ilabina sa doktrina sa Lukat​—nga dili dawaton sa Diyos ug walay kaluwasan ngadto sa walay-kataposang kinabuhi gawas lamang pinaagi sa pagtuo kang Kristo ug sa pagsugot sa Iyang Pulong ug sa espiritu niini.”

Giila ni Brader Russell nga diha pay dakong buluhaton nga pagahimoon sa pagwali sa maayong balita. Sa pangutanag-tubag nga sesyon sa Vancouver, B.C., Canada, niadtong 1915, siya gipangutana kon kanus-a ang dinihogan sa espiritung mga sumusunod ni Kristo nga kaniadto buhi pa makadahom sa pagdawat sa ilang langitnong ganti. Siya mitubag: “Wala ako masayod, apan may dakong buluhaton nga pagahimoon. Ug kini magkinahanglan ug linibong kaigsoonan ug minilyong salapi aron mahimo kini. Kon asa kini manggikan wala ako masayod​—ang Ginoo nahibalo sa iyang buluhaton.” Unya, niadtong 1916, dayon sa iyang panaw sa paghatag ug mga pakigpulong diin siya namatay, iyang gitawag si A. H. Macmillan, usa ka administratibong luyoluyo, ngadto sa iyang opisina. Niadtong okasyona siya miingon: “Dili na ako magdugay niining trabahoa, apan may dako pang buluhaton nga pagahimoon.” Sulod sa tulo ka oras iyang gilaraw kang Brader Macmillan ang dakong pagwaling buluhaton nga iyang natan-aw sa unahan, pinasikad sa Kasulatan. Sa mga pagtutol ni Brader Macmillan, siya mitubag: “Dili kini buluhaton sa tawo.”

Ang Kausaban sa Administrasyon Nagdalag mga Pagsulay

Daghan sa kaubanan ni Brader Russell ang kombinsido gayod nga kontrolado sa Ginoo ang mga butang. Sa lubong ni Brader Russell, si W. E. Van Amburgh nag-ingon: “Ang Diyos migamit ug daghang alagad sa nangagi ug sa walay  duhaduha Siya mogamit ug daghan sa umaabot. Ang atong pagkakonsagrar dili alang sa usa ka tawo, o sa buluhaton sa usa ka tawo, kondili mao ang pagtuman sa kabubut-on sa Diyos, sumala sa ipadayag Niya kanato pinaagi sa Iyang Pulong ug langitnong mga pagtultol. Ang Diyos nagagiya gihapon.” Si Brader Van Amburgh wala gayod matarog gikan nianang pagtuoha hangtod sa iyang kamatayon.

Hinuon, ikasubong may pipila nga nangangkong nakadayeg kang Russell apan mipadayag ug lahing espiritu. Ingong sangpotanan, ang nausab nga mga kahimtang human sa kamatayon ni Russell misangpot ngadto sa usa ka pagsulay ug pag-alig-ig. Ang mga pundok sa apostata mibulag dili lamang sa Tinipong Bansa apan usab sa Belfast, Irlandia; sa Copenhagen, Denmark; sa Vancouver ug Victoria, British Columbia, Canada; ug sa ubang dapit. Sa Helsinki, Pinlandia, ang pipila misagop sa panglantaw nga human sa kamatayon ni Russell wala nay palaumagian sa dugang espirituwal nga kahayag. Sa pagsulsol sa pila ka iladong tawo, 164 didto ang mibiya sa organisasyon. Kana ba gipanalanginan sa Diyos? Sa makadiyot sila nagpublikar sa ilang kaugalingong magasin ug naghimog ilang kaugalingong mga tigom. Hinuon, ngadtongadto ang pundok nabungkag, nagkagamay, ug nahanaw; ug daghan kanila ang malipayong namalik sa mga tigom sa mga Estudyante sa Bibliya. Apan, dili ang tanan namalik.

Ang kamatayon ni Brader Russell, lakip sa sunod nga mga panghitabo, nagsulay usab kang R. E. B. Nicholson, ang sekretaryo sa sanga sa Australia, ug nagpahinabo kaniya sa pagpadayag kon unsay anaa sa iyang kasingkasing. Human sa kamatayon ni Russell si Nicholson misulat: “Sa kapin un-kuwarto sa siglo gihigugma ko siya, dili lang tungod sa iyang buluhaton, apan usab tungod sa iyang maayong kinaiya, nga nalipay diha sa mga kamatuoran nga iyang gipadala ingong ‘pagkaon sa hustong panahon,’ ug sa iyang tambag, nga nakadayeg sa mabination, buotan, mahigugmaong kinaiya nga dinuyogag maayo sa kalig-on ug kusganong determinasyon sa pagbuhat ug may kaisog sa pagpangarisgar sa bisan unsa aron nga matuman ang iyang gituohang Balaang kabubut-on o ang pagsabot sa Iyang Pulong. . . . Makapasubo ang pagkahibalo nga kining lig-ong haligi wala na.”

Si Joseph F. Rutherford, ang bag-ong presidente sa Watch Tower Society, dili ang matang sa tawo nga gihunahuna ni Nicholson nga mopuli sa pagdumala sa kanhi gigunitan ni Brader Russell. Si Nicholson dayag nga nahinaway sa pagkawalay-lipodlipod sa bag-ong tun-anang materyal sa Bibliya sa pagyagyag sa bakak nga relihiyon. Sa wala madugay siya mibiya sa organisasyon, ug iyang gidala ang kadaghanan sa propiedad sa Sosyedad (nga iyang girehistro sa iyang ngalan) ug kadtong didto sa Melbourne kinsa, sa baylo, nakiling sa pagtamod kaniya. Nganong nahitabo kana? Dayag nga si Nicholson nagtugot sa iyang kaugalingon nga mahimong sumusunod ug tawo; mao nga, pagkamatay nianang tawhana, ang kamatinud-anon ug kainit ni Nicholson sa pag-alagad sa Ginoo nabugnaw. Walay mausa sa mibiya niadtong panahona ang miuswag sa espirituwal. Hinuon, takos tagdon nga si Jane Nicholson, bisan pag luyahon, wala mosunod sa iyang bana sa iyang pagbiya. Labaw ang iyang debosyon kang Jehova nga Diyos, ug siya mipadayon sa pag-alagad kaniya sa bug-os-panahon hangtod sa iyang kamatayon niadtong 1951.

 Daghan ang nakasabot nga ang panghitabo sa mga tuig human sa kamatayon ni Brader Russell nakatuman sa kabubut-on sa Ginoo. Usa sa mga alagad ni Jehova sa Canada misulat bahin niini ngadto kang Brader Rutherford, nga nag-ingon:

“Minahal nga Igsoon, ayaw akog saypa pagsabot karon kon ako misulat niini. Ang imong taras ug ang iya sa atong minahal nga Brader Russell lahi kaayo ingon sa adlaw gikan sa gabii. Daghan, tinuod, daghan gayod, ang nakagusto kang Brader Russell tungod sa iyang pagkatawo, taras, ubp.; ug diyutay kaayo ang misupak kaniya. Daghan ang midawat sa kamatuoran tungod kay gisulti kini ni Brader Russell. Unya, daghan ang nagsimba kaniya . . . Nahinumdom ka niadtong usa ka kombensiyon sa dihang si Brader Russell prangkang mihisgot mahitungod niining maong kahuyangan sa daghang maayog-tuyong mga igsoon, nga gipasikad ang iyang pakigpulong kang Juan ug sa manulonda. (Pinadayag 22:​8, 9) Sa iyang pagkamatay kitang tanan nahibalo kon unsay nahitabo.

“Apan ikaw, Brader Rutherford, ang imong taras dili sama kang Brader Russell. Lahi bisan sa imong panagway. Dili nimo kana sayop. Mao kanay gasa sa pagkahimugso nimo, ug dili nimo kana mabalibaran. . . . Sukad nga ikaw milingkod sa ulohan sa mga kalihokan sa SOSYEDAD, nahimo kang tumong sa dili makataronganong mga pagsaway ug pangdaot nga hilabihan gayod, kining tanan gikan sa mga kaigsoonan. Apan bisan pa niining tanan ikaw matinumanon ug debotado sa minahal nga Ginoo ug sa iyang sugo ingong natala sa Isaias 61:​1-3. Ang Ginoo ba  nasayod kon unsay iyang ginahimo sa dihang gibutang ka niya sa ulohan sa mga kalihokan? Tino gayod nga nasayod siya. Sa nangagi kitang tanan nakiling sa pagsimbag labaw sa linalang kay sa Maglalalang. Ang Ginoo nasayod niana. Busa iyang gibutang ang usa ka linalang nga lahig taras diha sa ulohan sa mga kalihokan, o buot nakong ingnon nga nagdumala sa buluhaton, ang buluhatong pagpangani. Wala ka mangandoy nga simbahon sa uban. Nahibalo ako niana, apan gitinguha nimo nga ang tanan sa samang bililhong pagtuo angayng magpahimulos sa kahayag nga karon nagasidlak sa dalan sa matarong, sumala sa gimbut-an sa Ginoo nga kini angay nga mosidlak. Ug mao kana ang gusto sa Ginoo nga mahitabo.”

Pagpatin-aw sa Pagkamao sa “Matinumanon ug Maalamong Alagad”

Daghan sa gialig-ig pagawas niadtong panahona mihawid sa panglantaw nga usa ka indibiduwal, si Charles Taze Russell, mao ang “matinumanon ug maalamong alagad” nga gitagna ni Jesus sa Mateo 24:​45-47 (KJ), nga ang maong alagad moapod-apod ug espirituwal nga pagkaon ngadto sa panimalay sa pagtuo. Ilabina human sa iyang kamatayon, ang The Watch Tower mismo nagtudlo niining maong panglantaw sulod sa daghang tuig. Tungod sa hinungdanong papel nga gidula ni Brader Russell, sa panan-aw sa mga Estudyante sa Bibliya niadtong panahona kini maoy tinuod. Sa personal wala niya ipasiugda kanang ideyaha, apan gidawat niya ang morag makataronganong mga argumento niadtong miuyon niana. c Hinuon, iya usab nga gipasiugda nga bisag kinsa nga tingali gamiton sa Ginoo sa maong papel kinahanglang mapaubsanon ug masiboton sa pagdalag himaya ngadto sa Agalon, ug kon ang gipili sa Ginoo mapakyas, siya pagapulihan sa lain.

Hinunoa, samtang progresibong nagsidlak ang kahayag sa kamatuoran nga mas pang masanagon human sa kamatayon ni Brader Russell, ug samtang ang pagwali nga gitagna ni Jesus labaw pang nagmakaylapon, nadayag nga ang “matinumanon ug maalamong alagad” (KJ), o “matinumanon ug maalamong ulipon” (NW), wala mawala pagkamatay ni Brader Russell. Niadtong 1881, si Brader Russell mismo nagpahayag sa panglantaw nga kanang “alagad” gilangkoban sa tibuok lawas sa matinumanong dinihogan sa espiritu nga mga Kristohanon. Kana nasabtan niya ingong ang tanang alagad, usa ka matang sa mga tawo nga nahiusa sa pagtuman sa kabubut-on sa Diyos. (Itandi ang Isaias 43:10.) Kini nga pagsabot gipalig-on sa mga Estudyante sa Bibliya niadtong 1927. Ang mga Saksi ni Jehova karong adlawa nag-ila nga ang magasing Bantayanang Torre ug ang kaubang mga publikasyon mao ang gigamit sa matinumanon ug maalamong ulipon sa pag-apod-apod sa espirituwal nga pagkaon. Sila wala mangangkon nga kining ulipong matang dili masayop, apan ilang gilantaw kini ingong ang usa ka palaumagian nga ginagamit sa Ginoo sa kataposang mga adlaw niining sistema sa mga butang.

Sa Dihang ang Garbo Nahimong Babag

Hinuon, dihay mga panahon sa dihang ang mga indibiduwal nga may responsableng  mga posisyon naghunahuna sa ilang kaugalingon nga mao ang palaumagian sa espirituwal nga kahayag, mao nga ilang supakon ang gitagana sa organisasyon. Ang uban nadala sa tinguha nga makabaton ug mas dakong personal nga impluwensiya. Sila nagtinguha nga ang uban mosunod kanila, o, sumala sa giingon ni apostol Pablo, “sa pagpamira sa mga tinun-an ngadto kanila.” (Buh. 20:​29, 30) Dayag, kini misulay sa mga motibo ug espirituwal nga kalig-on niadtong ilang gisulayan sa pagdani. Tagda ang pila ka pananglitan:

Dihay espesyal nga mga sulat alang sa mga Estudyante sa Bibliya sa Allegheny, Pennsylvania, nga nagdapit kanila sa usa ka miting niadtong Abril 5, 1894. Si Brader ug Sister Russell wala dapita ug wala mitambong, apan mga 40 ang presente. Ang sulat, nga gipirmahan ni E. Bryan, S. D. Rogers, J. B. Adamson, ug O. von Zech, nag-ingon nga ang miting maghisgot sa mga butang may kalabotan sa ilang “kinalabwang kaayohan.” Kana napamatud-ang usa ka makadaot nga paningkamot sa bahin niadtong nagkomplot sa paghilo sa mga hunahuna sa uban pinaagi sa pagyagyag sa ilang panaghap labot sa dili maayong pagpalakaw ni Brader Russell (bisan pag ang mga kamatuoran maoy sa kasukwahi), pinaagi sa pagpangatarongan nga si Brader Russell dako kaayog awtoridad (nga gusto nilang makuha), ug pinaagi sa pagreklamo tungod kay siya pabor sa paggamit sa napatik nga panid sa pagpakaylap sa maayong balita ug sa mga tigom sa saring sa Bibliya inay sa paghatag lamang ug mga pakigpulong (diin lagmit sila daling makapatin-aw sa ilang personal nga mga panglantaw). Ang kongregasyon nasamok gayod sa nahitabo, ug daghan ang nangapandol. Apan ingong sangpotanan kadtong mibiya sa organisasyon wala mangahimong mas espirituhanong mga tawo o kaha mas masiboton sa buluhaton sa Ginoo.

Kapin sa 20 ka tuig sa ulahi, una pa sa iyang kamatayon, si Brader Russell mipahayag sa iyang plano nga ipadala si Paul S. L. Johnson, usa ka takos gayod nga mamumulong, sa Britanya aron lig-onon ang mga Estudyante sa Bibliya didto. Tungod sa pagtahod sa kagustohan ni Brader Russell, gipadala sa Sosyedad si Johnson sa Britanya niadtong Nobyembre 1916. Ugaling, sa dihang didto na siya sa Britanya, iyang gipapahawa ang duha ka tigdumala sa Sosyedad. Kay nagtuo nga siya importanteng tawo, siya nakiglantugi pinaagig mga pakigpulong ug sulat nga ang iyang gihimo gilandongan sa Kasulatan ni Ezra, Nehemias, ug Mardocheo. Siya nangangkon nga siya ang sinaligan (o, tawong tinugyanan) nga gihisgotan ni Jesus sa iyang sambingay sa Mateo 20:8. Misulay siya nga makontrolar ang salapi sa Sosyedad, ug mipasaka siyag sumbong sa Hataas nga Korte sa Londres aron malampos ang iyang mga tumong.

Kay nasanta sa iyang mga paningkamot, mibalik siya sa New York. Didto nagpatabang siya sa mga nag-alagad sa hunta direktiba sa Sosyedad. Kadtong nadani sa pagdapig kaniya naningkamot nga malampos ang ilang mga tumong pinaagi sa pagpasag resolusyon nga magausab sa mga lagda sa Sosyedad nga naghatag ug katungod sa presidente sa pagpalakaw sa mga kalihokan niana. Gusto nila nga ang tanang desisyon magagikan kanila. Si Brader Rutherford mihimog legal nga lakang aron panalipdan ang intereses sa Sosyedad, ug kadtong nagtinguha sa pagbalda sa buluhaton gihangyo sa pagpahawa sa Balayng Bethel. Sa tinuig nga miting sa mga aksiyonista sa Sosyedad sayo sa pagkasunod tuig, sa piliay  sa hunta direktiba ug sa opisyales niana alang sa umaabot nga tuig, kadtong mga samokan gisalikway sa tanan. Tingali ang pipila kanila naghunahuna nga sila husto, apan ang kadaghanan sa ilang espirituwal nga mga igsoon nagpatin-aw nga wala sila mouyon. Ila bang dawaton kanang maong pagbadlong?

Human niadto, si P. S. L. Johnson mitambong sa mga tigom sa mga Estudyante sa Bibliya ug nagpakaaron-ingnon nga uyon na siya sa ilang mga pagtuo ug kalihokan. Apan human makuha ang pagsalig sa pipila, siya mipugas sa mga binhi sa pagduhaduha. Sa dihang may mosugyot nga mobiya sa Sosyedad, sa kasalingkapaw dili niya kini dasigon​—hangtod ang pagkamaunongon sa grupo bug-os nga nahuyang. Pinaagi sa sulat ug gani pinaagi sa personal nga mga biyahe, naningkamot siya sa pag-impluwensiya sa mga igsoon dili lamang sa Tinipong Bansa apan usab sa Canada, Jamaica, Uropa, ug Australia. Nagmalamposon ba kini?

Tingali morag nagmalamposon sa dihang ang kadaghanan diha sa kongregasyon miboto nga putlon ang relasyon sa Sosyedad. Apan sila samag usa ka sanga nga giputol gikan sa kahoy​—lunhaw sa makadiyot, unya malaya ug walay kinabuhi. Sa dihang ang mga magsusupak nagkombensiyon niadtong 1918, mitumaw ang mga kalainan, ug nahitabo ang pagkabungkag. Dugang pang pagkabungkag ang nahitabo. Ang pipila milihok sa makadiyot ingong gagmayng mga sekta uban sa pangulo nga ilang gidayeg. Walay mausa kanila ang migugol sa ilang kaugalingon sa buluhaton sa publikong pagwali sa tibuok pinuy-anang yuta mahitungod sa Gingharian sa Diyos, nga mao ang buluhaton nga gisugo ni Jesus sa iyang mga sumusunod.

Samtang nagkahitabo kining mga butanga, ang mga igsoon nagpahinumdom sa ilang kaugalingon sa natala diha sa 1 Pedro 4:12: “Mga hinigugma, ayaw kamo kalibog sa magasilaob nga kalisdanan, nga magaabot sa pagsulay kaninyo, nga morag usa ka talagsaong butang ang magaabot kaninyo.”

Kadtong gihisgotan sa ibabaw dili lamang mao ang mitugot nga mahuyang ang ilang pagtuo tungod sa garbo. Ang uban naghimo usab niana, lakip na si Alexandre Freytag, ang tigdumala sa buhatan sa Sosyedad sa Geneva, Switzerland. Gusto niyang danihon ang pagtagad ngadto sa iyang kaugalingon, nga nagdugang sa iyang kaugalingong mga ideya sa dihang maghubad sa mga publikasyon sa Sosyedad ngadto sa Pranses, ug migamit pa gani sa mga pasilidad sa Sosyedad sa pagpatik sa iyang kaugalingong mga publikasyon. Sa Canada, si W. F. Salter, ang tigdumala sa sanga sa Sosyedad nga misupak sa mga publikasyon sa Sosyedad, nga nagpahayag nga siya nagdahom nga mahimong sunod nga presidente sa Watch Tower Society, ug, human siya papahawaa, sa kadili-matinud-anon migamit sa opisyal nga papel sa Sosyedad sa pagsugo sa mga kongregasyon sa Canada ug sa ubang nasod nga tun-an ang materyal nga personal niyang gisulat. Sa Nigeria, sama sa uban, si G. M. Ukoli, nga sa sinugdan mipakitag kasibot alang sa kamatuoran apan unya misugod sa pagtan-aw niana ingong paagi sa pagbaton ug manggad ug personal nga pagkainila. Sa ulahi, sa dihang nasanta ang iyang mga tumong, iyang gisaway ang matinumanong mga igsoon sa publikong prensa. Ug dihay uban pa.

 Bisan sa ulahing katuigan, ang pila ka indibiduwal nga naggunit ug iladong mga posisyon sa pagtan-aw nagpasundayag sa susamang espiritu.

Siyempre, kining mga tawhana sa pagkatinuod may kagawasan sa pagtuo sa ilang gusto. Apan ang bisan kinsa nga sa publiko ug sa pribado nagpaluyo sa mga panglantaw nga sukwahi gikan sa mabasa diha sa mga publikasyon sa organisasyon, ug naghimo niana samtang nangangkon nga naghawas sa maong organisasyon, nagapahinabog pagkabahinbahin. Sa unsang paagi ang mga Saksi ni Jehova nagdumala niining mga kahimtanga?

Wala sila molansad ug kampanya sa paglutos batok sa maong mga tawo (bisan pag ang mga mibiya masubsob nga moabuso sa ilang kanhing espirituwal nga mga igsoon), ni naningkamot sila sa pagdaot kanila sa pisikal (ingon sa gibuhat sa Katolikong Simbahan pinaagi sa Inkwisisyon). Hinuon, ilang gisunod ang dinasig nga tambag ni apostol Pablo, nga misulat: “Inyong timan-an ang mga nagahimog mga pundokpundok ug mga kapangdolan nga supak sa pagtulon-an nga inyong nakat-onan, ug likayi ninyo sila. Kay ang maong matang sa mga tawo wala mag-alagad sa atong Ginoong Kristo . . . Pinaagi sa matahom ug madayegong mga pulong ilang gilimbongan ang mga kasingkasing niadtong matuotuohon.”​—Roma 16:​17, 18.

Samtang ang uban nakakita sa nahitabo, sila usab gihatagan ug kahigayonan sa pagpadayag kon unsay tinguha sa ilang mga kasingkasing.

Doktrinal nga mga Ideya Nagkinahanglag Paghashas

Ang mga Saksi ni Jehova prangkang midawat nga ang ilang pagsabot sa katuyoan sa Diyos nakaagig daghang pagpasibo latas sa katuigan. Ang kamatuoran nga ang kahibalo mahitungod sa katuyoan sa Diyos maoy progresibo nagkahulogan nga kinahanglang may kausaban. Dili kay ang katuyoan sa Diyos ang nagakausab, kondili ang lamdag nga padayon niyang ginahatag sa iyang mga alagad nagkinahanglan ug mga pagpasibo sa ilang panglantaw.

Gikan sa Bibliya ang mga Saksi mipunting nga kini usab nahitabo sa tinuod matinumanong mga alagad sa Diyos sa miagi. Si Abraham dihay suod nga relasyon uban kang Jehova; apan sa dihang siya mibiya sa Ur, kanang maong tawo sa pagtuo wala masayod sa yuta diin siya gitultolan sa Diyos, ug sa daghang tuig siya dili gayod segurado kon sa unsang paagi tumanon sa Diyos ang iyang saad nga magagikan kaniya ang usa ka dakong nasod. (Gen. 12:​1-3; 15:3; 17:​15-21; Heb. 11:8) Ang Diyos nagpadayag ug daghang kamatuoran ngadto sa mga propeta, apan dihay mga butang nga wala nila kaniadto masabti. (Dan. 12:​8, 9; 1 Ped. 1:​10-12) Sa susama, si Jesus naghatag ug daghang katin-awan sa iyang mga apostol, apan bisan sa kataposang yugto sa iyang yutan-ong kinabuhi iyang giingnan sila nga daghan pang butang ang angay nilang makat-onan. (Juan 16:12) Ang pipila niining mga butanga, sama sa katuyoan sa Diyos bahin sa mga Hentil ngadto sa kongregasyon, wala masabti hangtod nga ang mga apostol nakakita sa aktuwal nga panghitabo sa katumanan sa tagna.​—Buh. 11:​1-18.

Ingon sa madahom, sa dihang ang mga kausaban magkinahanglan sa paghiklin sa kanhi gipabilhang mga panglantaw, kana nahimong pagsulay alang sa pipila. Dugang pa, dili tanang mga pagpasibo sa pagsabot yanong moabot, sa usa ka lakang. Tungod sa pagkadili-hingpit, usahay may kiling sa paghingapin  una pa masabtan ang tukmang baroganan. Kini tingali dangtag dugay. Ang pipila nga may kiling sa pagkahinawayon nangapandol niini. Tagda ang pananglitan:

Ingon ka sayo sa 1880, ang mga publikasyon sa Watch Tower naghisgot sa nagkalainlaing detalye nga naglangkit sa Abrahamikong pakigtugon, sa pakigtugon sa Kasugoan, ug sa bag-ong pakigtugon. Ang Kakristiyanohan nakalimot sa saad sa Diyos nga pinaagi sa binhi ni Abraham ang tanang kabanayan sa yuta magapanalangin sa ilang kaugalingon. (Gen. 22:18) Apan si Brader Russell ikag kaayo nga masabtan kon sa unsang paagi kini tumanon sa Diyos. Sa iyang hunahuna iyang nakita diha sa kahubitan sa Bibliya sa Hudiyonhong Adlaw sa Kapasig-ulian ang mga ilhanan kon sa unsang paagi kana tingali malampos may kalabotan sa bag-ong tugon. Niadtong 1907, sa dihang ang samang mga pakigtugon gihisgotan pag-usab, nga may linaing pagpasiugda sa papel sa mga isigkamanununod ni Kristo sa pagdala sa katawhan sa mga panalangin nga gitagna sa Abrahamikong pakigtugon, ang pila ka Estudyante sa Bibliya nagbangon ug kusganong mga pagsupak.

Niadtong panahona dihay mga babag sa tin-aw nga pagsabot sa mga butang. Ang mga Estudyante sa Bibliya wala pa makasabot sa husto sa baroganan nga nahuptan sa kinaiyanhong Israel may kalabotan sa katuyoan sa Diyos. Kining babaga wala makuha hangtod nadayag kana pag-ayo nga ang mga Hudiyo ingong usa ka katawhan dili interesado nga gamiton sa Diyos diha sa katumanan sa iyang matagnaong pulong. Ang laing babag mao ang dili pa tukmang pagkaila sa mga Estudyante sa Bibliya sa pagkamao sa “dakong panon” sa Pinadayag 7:​9, 10. Kini nga pagkamao wala matin-aw hangtod ang dakong panon sa aktuwal misugod sa pagpadayag sa iyang kaugalingon ingong katumanan sa tagna. Kadtong grabeng nagsaway kang Brader Russell wala usab makasabot niining butanga.

Hinuon, sa sayop ang pipila nga nag-angkong Kristohanong mga igsoon nagsumbong nga ang The Watch Tower nanghimakak nga si Jesus mao ang Tigpataliwala sa Diyos ug sa mga tawo, nga kana nagsalikway sa lukat ug nanghimakak sa panginahanglan ug kamatuoran sa kapasig-ulian. Kining tanan dili tinuod. Apan ang pipila nga nagsulti niana maoy iladong mga indibiduwal, ug sila namirag mga tinun-an ngadto sa ilang kaugalingon. Malagmit husto sila sa pila ka detalye nga ilang gitudlo labot sa bag-ong tugon, apan ang Ginoo ba nagpanalangin sa ilang ginahimo? Sa makadiyot ang pipila kanila nagtigom, apan unya ang ilang mga pundok nangahanaw.

Sa kasukwahi, ang mga Estudyante sa Bibliya nagpadayon sa pagpakig-ambit sa pagwali sa maayong balita, ingon sa gisugo ni Jesus sa iyang mga tinun-an. Sa samang panahon, sila nagpadayon sa pagtuon sa Pulong sa Diyos ug sa pagbantay sa mga kaugmaran nga magpatin-aw sa kahulogan niini. Sa kataposan, sa katuigang 1930, ang pangunang babag sa tin-awng pagsabot sa mga pakigtugon nakuha na, ug ang gitul-id nga mga pahayag labot niana migula diha sa The Watchtower ug sa kaubang mga publikasyon. d Pagkadako sa kalipay nga gidala niini ngadto sa mapailobong naghulat!

 Husto ba ang Ilang mga Pagdahom?

Sa pipila ka panahon ang mga Estudyante sa Bibliya may mga paglaom ug pagdahom nga gitamay sa mga tigsaway. Apan, kadtong tanang mga paglaom ug mga pagdahom nagsumikad sa dulot nga tinguha nga makita ang katumanan sa giila niining masibotong mga Kristohanon ingong dili-mapakyas nga mga saad sa Diyos.

Gumikan sa ilang pagtuon sa dinasig nga Kasulatan, sila nasayod nga si Jehova misaad ug mga panalangin alang sa tanang nasod sa yuta pinaagi sa binhi ni Abraham. (Gen. 12:​1-3; 22:​15-18) Ilang nakaplagan sa Pulong sa Diyos ang saad nga ang Anak sa tawo magamando ingong langitnong Hari sa tibuok yuta, nga usa ka gamayng panon sa mga matinumanon ang pagakuhaon gikan sa yuta aron makig-ambit kaniya sa iyang Gingharian, ug nga kini sila magamando ingong mga hari sulod sa usa ka libo ka tuig. (Dan. 7:​13, 14; Luc. 12:32; Pin. 5:​9, 10; 14: 1-5; 20:6) Nahibalo sila nga si Jesus misaad nga siya mobalik ug dad-on uban kaniya kadtong iyang giandaman ug luna sa langit. (Juan 14:​1-3) Sila sinati sa saad nga ang Mesiyas mopili usab sa pipila sa iyang matinumanong mga katigulangan nga mahimong mga prinsipe sa tibuok yuta. (Sal. 45:16) Ilang giila nga ang Kasulatan nagtagna sa kataposan sa daotang karaang sistema sa mga butang ug nakasabot nga kini nalangkit sa gubat sa dakong adlaw sa Diyos nga Labing Gamhanan sa Armageddon. (Mat. 24:3; Pin. 16:​14, 16) Sila dulot nga naimpluwensiyahan sa mga kasulatan nga nagpakita nga ang yuta gilalang aron pagapuy-an sa walay kataposan, nga kadtong mopuyo ibabaw niana makabaton ug tinuod nga kalinaw, ug nga ang tanang motuo uban ang pagpadapat diha sa hingpit tawhanong halad ni Jesus mahimong motagamtam sa walay kataposang kinabuhi sa Paraiso.​—Isa. 2:4; 45:18; Luc. 23:​42, 43; Juan 3: 16.

Madahom nga gusto nilang mahibalo kon kanus-a ug sa unsang paagi kining mga butanga mahitabo. Ang dinasig bang Kasulatan naghatag ug mga ilhanan?

Ginamit ang kronolohiya sa Bibliya nga unang gipatin-aw ni Christopher Bowen sa Inglaterra, sila naghunahuna nga ang 6,000 ka tuig sa tawhanong kasaysayan natapos niadtong 1873, nga human niana sila nahasulod na sa ikapito ka libong tuig nga yugto sa tawhanong kasaysayan, ug nga sila seguradong nagakahiduol sa banagbanag sa gitagnang Milenyo. Ang serye sa mga libro nga nailhang Millennial Dawn (ug sa ulahi gitawag Studies in the Scriptures), nga gisulat ni C. T. Russell, nagdala sa pagtagad ngadto sa mga sangpotanan niini sumala sa nasabtan sa mga Estudyante sa Bibliya gikan sa Kasulatan.

Usa pa ka butang nga gitan-aw ingong posibleng timailhan sa panahon naglangkit sa kahikayan nga gisugo sa Diyos sa karaang Israel alang sa Tinghugyaw, usa ka tuig sa pagpagawas, matag ika-50 ka tuig. Kini miabot pagkahuman sa serye sa pito ka tagpito ka tuig nga mga yugto, nga ang kada usa matapos pinaagi sa igpapahulay nga tuig. Sa panahon sa tuig sa Tinghugyaw, ang mga ulipon nga Hebreohanon hatagan ug kagawasan ug ang mga yutang panulondon nga nabaligya igauli. (Lev. 25:​8-10) Ang mga kalkulasyon pinasikad niining siklo sa mga tuig mitultol ngadto sa panapos nga tingali usa ka dakong Tinghugyaw alang sa tibuok yuta ang misugod sa tinghunlak sa 1874, nga daw ang Ginoo nakabalik na nianang tuiga ug presente nga dili makita, ug nga “ang mga panahon sa kapasig-ulian sa tanang mga butang” miabot na.​—Buh. 3:​19-21, KJ.

 Sa maong pasikaranan nga ang mga panghitabo sa unang siglo tingali dihay kaamgiran sa nalangkit nga mga panghitabo sa ulahi, sila usab nakapanapos nga kon ang pagbawtismo ug pagdihog kang Jesus niadtong tinghunlak sa tuig 29 K.P. may kaamgiran sa pagsugod sa dili makitang presensiya niadtong 1874, unya ang iyang pagsulod sa Jerusalem sakay sa asno ingong Hari sa tingpamulak sa 33 K.P. mopunting ngadto sa tingpamulak sa 1878 ingong mao ang panahon sa dihang siya modawat sa iyang gahom ingong langitnong Hari. e Sila usab naghunahuna nga sila pagahatagan sa ilang langitnong ganti niadtong panahona. Sa dihang kana wala mahitabo, sila nakahinapos nga sanglit kay ang dinihogang mga sumusunod ni Jesus maoy moambit uban kaniya sa Gingharian, ang pagpamanhaw ngadto sa espirituhanong kinabuhi niadtong nangatulog sa kamatayon nagsugod na kaniadto. Gipangatarongan usab nga ang kataposan sa linaing pabor sa Diyos sa kinaiyanhong Israel hangtod sa 36 K.P. tingali mopunting sa 1881 ingong ang panahon sa dihang mosira ang linaing kahigayonan nga mahimong bahin sa espirituwal nga Israel. f

Sa pakigpulong nga “Minilyon nga Buhi Karon Dili na Gayod Mamatay,” nga gipahayag ni J. F. Rutherford niadtong Marso 21, 1920, sa Hippodrome sa Siyudad sa New York, ang pagtagad gidala ngadto sa tuig 1925. Sa unsang pasikaranan nga kadto gituohang mahinungdanon? Sa usa ka pulyeto nga gipublikar nianang maong tuig, 1920, gipunting nga kon ang 70 ka entirong mga Tinghugyaw gikalkulo gikan sa nasabtan nga petsa sa dihang ang Israel misulod sa Yutang Saad (inay magsugod human sa kataposang naandang Tinghugyaw sa wala pa ang pagkadestiyero sa Babilonya ug unya mag-ihap ngadto sa sinugdanan sa tuig sa Tinghugyaw sa kataposan sa ika-50ng siklo), kini mopunting sa tuig 1925. Pinasikad sa gisulti didto, daghan ang naglaom nga tingali ang mga nanghibilin sa gamayng panon makadawat unya sa ilang langitnong ganti pagka 1925. Kining tuiga usab gilangkit sa mga pagdahom sa pagkabanhaw sa matinumanong una-Kristohanong mga alagad sa Diyos nga naglaom sa pag-alagad sa yuta ingong prinsipenhong mga hawas sa langitnong Gingharian. Kon kana tinuod mahitabo, kana magkahulogan nga ang katawhan nahasulod na sa yugto nga ang kamatayon mohunong na sa paghari, ug minilyong buhi kaniadto makabaton sa paglaom nga dili na gayod mamatay ibabaw sa yuta. Pagkamalipayong kalaoman! Bisag wala matuman, sila masibotong nakig-ambit niana sa uban.

Sa ulahi, sa mga tuig gikan sa 1935 hangtod 1944, ang pagrepaso sa tibuok gambalay sa kronolohiya sa Bibliya nagpadayag nga ang dili maayong pagkahubad sa Buhat 13:​19, 20 diha sa King James Version, g uban sa pila ka laing mga hinungdan,  nakapatipas sa kronolohiya sa kapin sa usa ka siglo. h Kini sa ulahi mitultol sa ideya​—nga usahay mas lig-ong gipahayag inay nga kalagmitan—​nga sanglit ang ikapitong milenyo sa tawhanong kasaysayan mosugod sa 1975, ang mga panghitabo nga nalangkit sa pagsugod sa Milenyal nga Pagmando ni Kristo tingali mosugod kaniadto.

Ang mga pagtulon-an ba sa mga Saksi ni Jehova mahitungod niining mga butanga napamatud-ang husto? Sila sa tino wala masayop sa pagtuo nga ang Diyos dili mapakyas sa pagtuman sa iyang gisaad. Apan ang pipila sa ilang mga pagkalkulo sa panahon ug sa mga pagdahom nga ilang gilangkit uban niini nagpahinabog hilabihang pagkapalaw.

Human sa 1925, ang gidaghanon sa nanambong sa tigom mius-os ug dako sa pila ka kongregasyon sa Pransiya ug Switzerland. Sa makausa pa, niadtong 1975, dihay kapalaw sa dihang ang mga pagdahom mahitungod sa pagsugod sa Milenyo wala matuman. Ingong sangpotanan, ang pipila misibog gikan sa organisasyon. Ang uban, tungod kay nagtinguha sa pagdaot sa pagtuo sa ilang mga kauban, gipalagpot. Walay duhaduha, ang kapalaw tungod sa petsa usa ka hinungdan, apan sa pila ka panghitabo ang mga hinungdan mas laglom. Ang pila ka indibiduwal milalis usab sa panginahanglan nga makig-ambit sa balay-sa-balay nga ministeryo. Ang pipila wala lang mipili sa pagtalikod sa organisasyon; sila nahimong agresibo sa pagsupak sa organisasyon nga ilang gianiban kaniadto, ug ilang gigamit ang publikong pabalita ug telebisyon aron isibya ang ilang mga panglantaw. Bisan pa niana, ang mitalikod diyutay ra.

Bisan pag kining mga pagsulaya misangpot sa usa ka pag-alig-ig ug ang pipila nangapalid samag tahop sa dihang giayag ang trigo, ang uban nagpabiling lig-on. Ngano? Labot sa iyang kaugalingong kasinatian ug ingon man nianang sa uban niadtong 1925, si Jules Feller miingon: “Kadtong nagbutang sa ilang pagsalig kang Jehova nagpabiling lig-on ug nagpadayon sa ilang pagwali nga kalihokan.” Giila nila nga dihay nahimong sayop apan kana wala magpasabot nga ang Pulong sa Diyos napakyas, ug busa walay katarongan nga maawop ang ilang paglaom o maluya diha sa buluhaton sa pagpunting sa mga tawo ngadto sa Gingharian sa Diyos ingong bugtong paglaom sa katawhan.

Ang pila ka pagdahom wala matuman, apan kana wala magpasabot nga ang kronolohiya sa Bibliya walay bili. Ang tagna nga gitala ni Daniel mahitungod sa pagtungha sa Mesiyas sa 69 ka semana sa mga tuig human sa “paggula sa sugo sa pagpasig-uli ug sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem” natuman sa hustong panahon, niadtong 29 K.P. i (Dan. 9:​24-27) Ang tuig 1914 tiniman-an usab sa tagna sa Bibliya.

 1914​—Mga Pagdahom ug Panghitabo

Niadtong 1876, si C. T. Russell nagsulat sa daghang artikulo diin siya mipunting sa tuig 1914 ingong kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil nga gihisgotan ni Jesu-Kristo. (Luc. 21:​24, KJ) Sa ikaduhang tomo sa Millennial Dawn, nga gipatik niadtong 1889, si Brader Russell nagpahayag sa makataronganong paagi sa mga detalye nga ang mga magbabasa makaarang sa pagkakita sa Kasulatanhong pasikaranan alang sa gihisgotan ug sa pagsuta niana sa ilang kaugalingon. Latas sa yugto sa hapit upat ka dekada hangtod sa 1914, ang mga Estudyante sa Bibliya nag-apod-apod ug minilyong kopya sa mga publikasyon nga nagtunong sa pagtagad sa pagkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil. Ang pipila ka laing relihiyosong mga basahon nagtagad sa kronolohiya sa Bibliya nga nagpunting sa tuig 1914, apan unsang grupoha gawas sa mga Estudyante sa Bibliya ang naghatag niana ug padayong internasyonal nga publisidad ug nagkinabuhi sa paagi nga nagpakita nga sila nagtuo nga ang mga Panahon sa mga Hentil matapos nianang tuiga?

Samtang nagsingabot ang 1914, ang mga pagdahom hilabihan. Unsay kahulogan niana? Sa The Bible Students Monthly (Tomo VI, Num. 1, nga gipatik sa sayo sa 1914), si Brader Russell misulat: “Kon husto ang atong petsa ug kronolohiya, ang mga Panahon sa mga Hentil matapos niining tuiga​—1914. Unsay importansiya niana? Sa tino wala kita masayod. Ang atong pagdahom mao nga ang aktibong pagmando sa Mesiyas mosugod sa samang panahon inigkahuman sa gitugot nga gahom sa mga Hentil. Ang atong pagdahom, tinuod man o dili, mao nga dihay kahibulongang mga pagpadayag sa Balaang mga paghukom batok sa tanang pagkadaotan, ug nga kini magkahulogan sa pagkahugno sa daghang mga institusyon sa presenteng panahon, kon dili ang tanan.” Iyang gipasiugda nga wala siya magdahom sa “pagkatapos sa kalibotan” niadtong 1914 ug nga ang yuta molungtad sa walay kataposan apan nga ang presenteng sistema sa mga butang, nga si Satanas mao ang magmamando, mahanaw.

Sa isyu sa Oktubre 15, 1913, ang The Watch Tower miingon: “Sumala sa kinamaayohang pagkalkulo sa kronolohiya nga diin kita may katakos, sa haduol mao kanang panahona​—kon kaha Oktubre, 1914, o mas ulahi pa. Nga wala mamugos sa pagpatuo, kita nagapaabot sa pila ka panghitabo: (1) Ang pagkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil​—paghari sa mga Hentil diha sa kalibotan​—ug (2) Alang sa pagsugod sa Gingharian sa Mesiyas diha sa kalibotan.”

Sa unsang paagi kini mahitabo? Morag makataronganon alang sa mga Estudyante sa Bibliya kaniadto nga kana maglakip sa paghimaya sa tanan nga gipili sa Diyos sa pagpakig-ambit sa langitnong Gingharian uban ni Kristo. Apan unsay ilang pagbati sa dihang kana wala mahitabo niadtong 1914? Ang The Watch Tower sa Abril 15, 1916, nagpahayag: “Kami nagtuo nga ang mga petsa napamatud-ang daw husto. Kami nagtuo nga natapos na ang mga Panahon sa mga Hentil.” Apan, kana prangkang nagdugang: “Ang Ginoo wala moingon nga ang Iglesya pagahimayaon pagka 1914. Kami nagbanabana lamang niana ug, sa dayag, nasayop.”

Niini daw nahisama sila sa mga apostol ni Jesus. Ang mga apostol nahibalo ug naghunahuna nga sila nagtuo sa mga tagna may kalabotan sa Gingharian sa Diyos. Apan sa nagkalainlaing panahon sila may sayop nga mga pagdahom kon bahin sa paagi ug kanus-a kini matuman. Kini mitultol ngadto sa pagkapalaw sa bahin sa pipila.​—Luc. 19:11; 24:​19-24; Buh. 1:6.

 Sa dihang milabay ang Oktubre 1914 nga wala mahitabo ang gidahom nga pagkausab ngadto sa langitnong kinabuhi, si Brader Russell nahibalo nga dihay seryosong mga pagsusi sa kasingkasing. Sa The Watch Tower sa Nobyembre 1, 1914, siya nagsulat: “Atong hinumdoman nga kita anaa sa panahon sa pagsulay. Ang mga apostol may susamang kasinatian sa panahon tali sa kamatayon sa Ginoo ug sa Pentekostes. Human sa pagkabanhaw sa atong Ginoo, Siya mipakita sa Iyang mga tinun-an sa pipila ka higayon, ug unya wala nila Siya hikit-i sa daghang adlaw. Unya sila naluya ug miingon, ‘Walay pulos ang paghulat’; ‘Mangisda ko,’ matud sa usa. Ang duha pa miingon, ‘Mouban kami kanimo.’ Sila hapit nang mamalik sa pagpangisda ug biyaan ang pagpangisdag mga tawo. Kini maoy panahon sa pagsulay alang sa mga tinun-an. Busa panahon usab sa pagsulay karon. Kong anaa may katarongan nga moagak kang bisan kinsa sa pagbiya sa Ginoo ug sa Iyang Kamatuoran ug sa paghunong sa pagsakripisyo alang sa Kawsa sa Ginoo, nan dili lamang gugma sa Diyos diha sa kasingkasing ang mitukmod sa pagkaikag diha sa Ginoo, apan lain pang butang; tingali ang paglaom nga hamubo na ang panahon; ang pagpahinungod mao lamay alang sa usa ka panahon.”

Morag mao kana ang nahitabo sa pipila. Ang ilang mga panghunahuna ug mga tinguha sa dakong bahin natanom sa kalaoman nga mausab ngadto sa langitnong kinabuhi. Sa dihang wala kini mahitabo sa panahong gipaabot, ilang gitak-opan ang ilang mga hunahuna sa pagkahinungdanon sa katingalahang mga butang nga nahitabo niadtong 1914. Ilang nakalimtan ang tanang bililhong kamatuoran nga ilang nakat-onan gikan sa Pulong sa Diyos, ug gisugdan nilag tamay ang mga tawo nga nagtabang kanila sa pagkat-on niini.

Sa mapaubsanon, ang mga Estudyante sa Bibliya nagrepaso sa Kasulatan, aron tugotan ang Pulong sa Diyos sa pagpasibo sa ilang panglantaw. Ang ilang pagtuo nga natapos na ang mga Panahon sa mga Hentil niadtong 1914 wala mausab. Sa inanay ilang nasabtan nga mas tin-aw kon sa unsang paagi ang Mesiyanikong Gingharian nagsugod​—nga kana natukod didto sa langit sa dihang si Jehova naghatag ug awtoridad kang Jesu-Kristo, nga iyang Anak; usab, nga kini dili na kinahanglang maghulat hangtod sa pagkabanhaw ngadto sa langitnong kinabuhi sa mga isigkamanununod ni Jesus apan nga sila pagahimayaon uban kaniya sa ulahi. Dugang pa, ilang nasabtan nga ang nagadako nga impluwensiya sa Gingharian wala magkinahanglan nga unahon sa pagpamanhaw ang matinumanong mga propeta sa kakaraanan, apan nga ang Hari mogamit sa matinumanong mga Kristohanon nga buhi karon ingong iyang mga hawas aron motanyag sa mga tawo sa tanang nasod sa kahigayonan sa pagkinabuhi nga walay kataposan ingong yutan-ong mga sakop sa Gingharian.

Samtang kining halangdong hulagway nabukhad sa atubangan sa ilang mga mata, dugang pagsulay ug pag-alig-ig ang misangpot. Apan kadtong tinuod nga nahigugma kang Jehova ug nagkalipay sa pag-alagad kaniya mapasalamaton kaayo alang sa mga pribilehiyo sa pag-alagad nga nabuksan alang kanila.​—Pin. 3:7, 8.

Usa niini maoy si A. H. Macmillan. Siya sa ulahi misulat: “Bisan pag ang among mga pagdahom nga dad-on sa langit wala matuman niadtong 1914, kanang tuiga sa pagkatinuod nakakita sa pagkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil. . . . Kami wala gayod masamok nga dili tanan nahitabo sumala sa among gidahom, tungod  kay kami puliki kaayo sa Photo-Drama nga buluhaton ug sa mga suliran nga gipahinabo sa gubat.” Siya nagmapuliki diha sa pag-alagad kang Jehova ug nalipay sa pagkakita sa pagtubo sa mga magmamantala sa Gingharian ngadto sa kapin sa usa ka milyon sulod sa iyang kinabuhi.

Sa pagtan-awg balik sa iyang mga kasinatian sulod sa 66 ka tuig sa organisasyon, siya miingon: “Ako nakakitag daghang hilabihang mga pagsulay nga miabot sa organisasyon ug mga pagsulay sa pagtuo niadtong sakop niana. Uban sa tabang sa espiritu sa Diyos kana nakalabang ra ug mipadayon sa pag-uswag.” Mahitungod sa mga pagpasibo sa pagsabot nga gihimo sa lakaw sa panahon siya midugang. “Ang paninugdang mga kamatuoran nga among natun-an gikan sa Kasulatan nagpabiling wala mausab. Busa ako nakakat-on nga angay namong dawaton ang among mga sayop ug magpadayon sa pagsusi sa Pulong sa Diyos alang sa dugang kalamdagan. Bisag unsang mga pagpasibo nga angay namong himoon sa popanahon sa among mga panglantaw, kana dili magpausab sa maluluy-ong tagana sa lukat ug sa saad sa Diyos alang sa kinabuhing walay kataposan.”

Sulod sa iyang kinabuhi, si Brader Macmillan nakakita nga, taliwala sa mga isyu nga misangpot ngadto sa mga pagsulay sa pagtuo, ang kaandam sa pagpamatuod ug apresasyon sa teokratikanhong organisasyon maoy duha ka butang nga nagatug-an kon unsa gayod ang tinguha diha sa mga kasingkasing sa mga indibiduwal. Sa unsang paagi?

Pag-alagad sa Kanataran ug Organisasyon Nahimong mga Isyu

Sugod sa unang isyu niini, ug uban sa nagauswag nga pagpasiugda human niana, ang Zion’s Watch Tower miaghat sa matag tinuod nga Kristohanon sa pagpaambit sa kamatuoran ngadto sa uban. Human niadto, ang mga magbabasa sa Watch Tower kanunay nga gidasig sa pag-apresyar sa ilang pribilehiyo ug responsabilidad sa pagmantala sa maayong balita ngadto sa uban. Daghan ang nakig-ambit sa limitadong paagi, apan diyutay ra gayod ang nanguna sa buluhaton, nga moduaw gikan sa balay ngadto sa balay aron sa paghatag sa tanan ug kahigayonan sa pagpaminaw sa mensahe sa Gingharian.

Hinuon, sugod niadtong tuig 1919, ang pagduyog diha sa pag-alagad sa kanataran kusganong gihatagan ug importansiya. Si Brader Rutherford kusganong nagpasiugda niana diha sa usa ka diskurso sa Cedar Point, Ohio, nianang tuiga. Sa kada kongregasyon nga mihangyo sa Sosyedad aron organisahon kana alang sa pag-alagad, ang mga kahikayan gihimo alang sa usa ka direktor sa pag-alagad, nga gitudlo sa Sosyedad, sa pag-atiman sa buluhaton. Siya ang manguna mismo ug motino nga ang kongregasyon may mga suplay nga gikinahanglan.

Niadtong 1922, ang The Watch Tower miluwat ug usa ka artikulo nga nag-ulohang “Pag-alagad Hinungdanon.” Kana mipunting ngadto sa dakong panginahanglan sa mga tawo nga makapaminaw sa maayong balita sa Gingharian, nga nagdala sa pagtagad ngadto sa matagnaong sugo ni Jesus sa Mateo 24:​14, ug miingon ngadto sa mga ansiano sa mga kongregasyon: “Walay mausa ang maghunahuna  nga tungod kay siya ansiano sa saring ang iyang pag-alagad molangkob lamang sa binaba nga pagwali. Kon ang mga kahigayonan motugot kaniya sa pag-adto ngadto sa mga tawo ug ipahimutang sa ilang mga kamot ang napatik nga mensahe, kana maoy usa ka dakong pribilehiyo ug sa ingon nagasangyaw sa maayong balita, nga kasagaran mas epektibo kay sa bisan unsang ubang paagi sa pagsangyaw niana.” Unya ang artikulo misukna: “Ang usa ba nga tinuod nga nakonsagrar ngadto sa Ginoo magmatarong sa iyang kaugalingon diha sa kataspokan niining panahona?”

Ang pipila nagpanuko. Nagbangon silag daghang pagtutol. Wala sila maghunahuna nga haom ang “pagbaligyag mga libro,” bisan pag ang buluhaton wala himoa alang sa ganansiya ug bisan pag pinaagi niining samang mga publikasyon nga sila nakakat-on sa kamatuoran mahitungod sa Gingharian sa Diyos. Sa dihang gidasig ang balay-sa-balay nga pagsangyaw nga dala ang mga libro sa Dominggo, sugod niadtong 1926, ang pipila milalis niana, bisan pag ang Dominggo maoy kasagaran nga gigahin sa mga tawo alang sa pagsimba. Ang pangunang suliran mao nga sila mibati nga ubos sa ilang dignidad nga magsangyaw gikan sa balay ngadto sa balay. Apan, ang Bibliya tin-aw nga nagaingon nga si Jesus nagpadala sa iyang mga tinun-an ngadto sa mga balay sa mga tawo aron mosangyaw, ug si apostol Pablo nagsangyaw “sa publiko ug gikan sa balay ngadto sa balay.”​—Buh. 20:20; Mat. 10:​5-14.

Samtang gipasiugda pa ang pag-alagad sa kanataran, kadtong kansang mga kasingkasing wala magpalihok kanila sa pagsundog kang Jesus ug sa iyang mga apostol ingong mga saksi sa hinayhinay misibog. Ang Kongregasyon sa Skive sa Denmark, uban sa pipila pa, mikunhod ngadto sa katunga. Sa mga usa ka gatos o kapin pa nga nakig-uban sa Kongregasyon sa Dublin sa Irlandia, upat lamang ang nagpabilin. May susamang pagsulay ug pag-alig-ig sa Tinipong Bansa, Canada, Norway, ug ubang kayutaan. Kini misangpot sa paghinlo sa mga kongregasyon.

Kadtong sa pagkatinuod gustong mahimong mag-aawat sa Anak sa Diyos misanong nga mauyonon sa pagdasig gikan sa Kasulatan. Hinuon, ang ilang kaandam wala magpasabot nga sayon na alang kanila ang pagsugod sa pagduaw gikan sa balay ngadto sa balay. Ang pipila naglisod sa pagsugod. Apan ang mga kahikayan alang sa grupong pagsangyaw ug espesyal nga mga asembliya sa pag-alagad maoy makapadasig. Duha ka igsoong babaye sa amihanang Jutland, sa Denmark, dili makalimot sa ilang unang adlaw sa pag-alagad sa kanataran. Nakigtagbo sila sa grupo, naminaw sa mga instruksiyon, nangadto sa ilang teritoryo, apan unya nanghilak. Duha ka igsoong lalaki ang nakakita kon unsay nahitabo ug midapit sa igsoong mga babaye sa pagtrabaho kauban nila. Sa wala madugay sila malipayon na usab. Human makatilaw sa pag-alagad sa kanataran, ang kadaghanan nahupong sa kalipay ug madasigon sa pagbuhat ug dugang pa.

Unya, niadtong 1932, ang The Watchtower naundan sa duhag-bahin nga artikulo nga nag-ulohang “Organisasyon ni Jehova.” (Mga isyu sa Agosto 15 ug Septiyembre 1) Kini nagpakita nga ang gibotar nga posisyon sa ansiano diha sa kongregasyon maoy dili kasulatanhon. Ang mga kongregasyon gidasig sa paggamit diha sa responsableng mga posisyon sa mga lalaki lamang nga aktibo diha sa pag-alagad sa kanataran, mga lalaki nga nagkinabuhi sumala sa responsabilidad nga dala sa ngalang  mga Saksi ni Jehova. Kini sila molihok ingong usa ka komite sa pag-alagad. Usa sa ilang sakop, nga ginomenar sa kongregasyon, igatudlo sa Sosyedad aron mahimong direktor sa pag-alagad. Sa Belfast, Irlandia, kini nag-alig-ig pagawas sa daghan kansang tinguha maoy alang sa personal nga pagkainila inay kay sa mapaubsanong pag-alagad.

Sayo sa katuigang 1930, ang kadaghanan niadtong anaa sa Alemanya nga naningkamot sa pagpaluya sa pag-alagad sa kanataran mitalikod gikan sa mga kongregasyon. Ang pipila mahadlokong misibog sa dihang gidili ang buluhaton niadtong 1933 diha sa daghang estado sa Alemanya. Apan linibo ang milahutay niining mga pagsulay sa pagtuo ug nagpakita sa ilang kaugalingon nga andam sa pagsangyaw walay sapayan sa kapeligrohan nga nalangkit.

Sa tibuok kalibotan ang pagmantala sa Gingharian mibuwelo. Ang pag-alagad sa kanataran nahimong importanteng bahin sa kinabuhi sa tanang mga Saksi ni Jehova. Ang kongregasyon sa Oslo, Norway, pananglitan, nagpakyaw ug mga bus sa mga hinapos-semana aron mohakot sa mga magmamantala ngadto sa duol nga mga siyudad. Sila magtagbo sayo sa buntag, didto na sa ilang teritoryo sa alas nuybe o alas diyes, mokugig trabaho diha sa pag-alagad sa kanataran sulod sa pito o walo ka oras, ug unya makigdungan sa grupo sa bus sa ilang pagpamauli. Ang uban magbisikleta ngadto sa kabanikanhang mga dapit, nga may dalang mga bag ug mga kahon nga nasudlan sa ekstrang mga suplay. Ang mga Saksi ni Jehova maoy malipayon, masiboton, ug nahiusa sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos.

Niadtong 1938, sa dihang gitagad pag-usab ang bahin sa pagtudlo sa responsableng mga lalaki diha sa mga kongregasyon, j ang pagwala sa tanang lokal nga piliay sa mga alagad gidawat sa daghan. Ang mga kongregasyon malipayong nagsumiter ug mga resolusyon nga nagpakita sa apresasyon alang sa teokratikanhong organisasyon ug sa paghangyo sa “Sosyedad” (nga sa ilang pagsabot nagtumong sa dinihogang nanghibilin, o matinumanon ug maalamong ulipon) sa pag-organisar sa kongregasyon alang sa pag-alagad ug sa pagtudlo sa tanang mga alagad. Human niadto, ang makitang Nagamandong Lawas misugod sa paghimog gikinahanglang mga pagtudlo ug sa pag-organisar sa mga kongregasyon alang sa nahiusa ug mabungahong  kalihokan. Pipila lamang ka grupo ang nagpanuko ug mitalikod gikan sa organisasyon niadtong tungora.

Debotado Lamang sa Pagpakaylap sa Mensahe sa Gingharian

Aron ang organisasyon padayong makabaton sa pag-uyon ni Jehova, kinahanglang kana debotado lamang sa buluhaton nga gisugo sa iyang Pulong alang sa atong adlaw. Kanang buluhatona mao ang pagwali sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. (Mat. 24:14) Hinunoa, dihay pipila ka higayon diin ang mga indibiduwal nga kuging nagbuhat nga nakigtambayayong sa organisasyon nagtinguha usab sa paggamit niana aron iduso ang mga programa nga magpalinga sa ilang mga kauban ngadto sa ubang kalihokan. Sa dihang gibadlong, kini usa ka pagsulay kanila, ilabina sa dihang gibati nila nga ang ilang mga motibo maayo.

Kini nahitabo sa Pinlandia niadtong 1915, sa dihang ang pila ka igsoon nagtukod ug kooperatiba nga ginganlag Ararat ug gigamit ang mga lindog sa Pinlandes nga edisyon sa The Watch Tower aron dasigon ang mga magbabasa niini sa pag-apil niining maong asosasyon sa negosyo. Ang nagsugod niining kalihokana sa Pinlandia mapaubsanong naminaw sa dihang gipunting ni Brader Russell nga siya ug ang iyang mga kauban nagladlad sa ilang mga kaugalingon nga “mahitipas gikan sa hinungdanong buluhaton sa Maayong Balita.” Apan, ang laing igsoon, usa nga aktibo sa pag-alagad kang Jehova sulod sa kapin sa usa ka dekada sa Norway, nababagan sa garbo aron dawaton ang maong tambag.

Sa katuigang 1930, sa Tinipong Bansa, ang susamang suliran mibangon. Ubay-ubayng kongregasyon ang nagapublikar sa ilang kaugalingong binulang instruksiyon sa pag-alagad, nga naglakip sa pahinumdom gikan sa Bulletin sa Sosyedad ingon man sa mga kasinatian ug sa ilang lokal nga eskedyul sa mga kahikayan sa pag-alagad. Usa niini, nga gipublikar sa Baltimore, Maryland, naghatag ug madasigong pagpaluyo sa pagwaling kalihokan apan gigamit usab sa pagduso sa pila ka panimpalad sa negosyo. Sa sinugdan gihatagan ni Brader Rutherford ug dili dayag nga pag-uyon ang pipila niini. Apan sa dihang naamgohan kon unsay mahitabo gumikan sa pagkalangkit sa maong mga negosyo, ang The Watchtower nagpahayag nga ang Sosyedad wala magtugot niini. Kini nagpahinabog grabeng pagsulay sa personal kang Anton Koerber, kay pinaagi niini buot niyang makatabang sa pinansiyal sa iyang mga igsoon. Hinuon, sa ulahi gigamit niya pag-usab ang iyang mga katakos aron pauswagon pa ang pagwaling buluhaton nga ginahimo sa mga Saksi ni Jehova.

Ang susamang suliran mibangon sa Australia niadtong 1938 ug misamot pa sa panahon nga ang Sosyedad gidili (Enero 1941 hangtod sa Hunyo 1943). Aron matagan-an  ang daw tinuod nga mga panginahanglan niadtong tungora, ang sangang buhatan sa Sosyedad direktang nag-apil sa lainlaing kalihokan sa negosyo. Sa ingon, usa ka dakong sayop ang nahimo. Dihay mga sawmill nila, kapin sa 20 ka “umahan sa Gingharian,” usa ka kompaniya sa enhinyera, usa ka panaderya, ug ubang mga negosyo. Duha ka komersiyal nga imprintahanan ang naglilong sa padayong paggama sa mga publikasyon sa Sosyedad sa panahon sa pagdili. Apan ang pipila sa ilang negosyo naglangkit kanila sa mga paglapas sa Kristohanong neyutralidad, ang buluhatong gihimo ingong pasumangil sa pagtaganag panalapi ug pagsuportar sa mga payunir sa panahon sa pagdili. Ang mga tanlag sa pipila, hinuon, nasamok pag-ayo. Bisan tuod ang kadaghanan nagpabilin sa organisasyon, sa linangkob nahunong ang buluhaton sa pagmantala sa Gingharian. Unsay nakapugong sa panalangin ni Jehova?

Sa dihang ang pagdili sa buluhaton gikuha niadtong Hunyo 1943, ang mga igsoon kaniadto sa sangang buhatan nakaapresyar nga kining mga negosyoha kinahanglang hunongon, aron mabug-os ang pagtagad sa importante sa tanan nga pagwali sa Gingharian. Sa gidugayong tulo ka tuig, kini natapos, ug ang pamilyang Bethel gikunhoran ngadto sa normal nga gidak-on. Apan kinahanglan gihapong matin-aw ang tanan ug sa ingon mahibalik ang bug-os nga pagsalig sa organisasyon.

Si Nathan H. Knorr, ang presidente sa Sosyedad, ug iyang sekretaryo nga si M. G. Henschel miduaw sa Australia ilabina aron dumalahon kining kahimtanga niadtong 1947. Sa pagtaho mahitungod sa maong butang, ang The Watchtower sa Hunyo 1, 1947, miingon labot sa komersiyal nga kalihokan nga gihimo: “Dili ang matag-adlaw sekular nga trabaho sa igsoon aron mabuhi ang nalangkit, apan ang kamatuoran mao nga ang Sangang buhatan sa Sosyedad nakabaton ug lainlaing industriya ug nagtawag sa mga magmamantala gikan sa tanang bahin sa nasod, ilabina mga payunir, aron magtrabaho niining mga industriyaha inay sa pagwali sa maayong balita.” Kini nakatultol pa gani sa dili-direktang pagkalangkit sa tinguha sa pakiggubat. Sa mga kombensiyon sa matag kabisera sa probinsiya, si Brader Knorr prangkang naghisgot sa mga igsoon mahitungod sa kahimtang. Sa matag asembliya usa ka resolusyon ang gisagop diin ang Australianong mga igsoon midawat sa ilang sayop ug naghangyo sa kaluoy ug kapasayloan ni Jehova pinaagi kang Jesu-Kristo. Mao nga, ang kaigmat gikinahanglan ug ang mga pagsulay giatubang aron nga ang organisasyon magpadayon nga debotado lamang sa pagpakaylap sa mensahe sa Gingharian sa Diyos.

Samtang ang mga Saksi ni Jehova nagrepaso sa ilang modernong-adlaw nga kasaysayan, ilang makita ang pamatuod nga si Jehova sa pagkatinuod nagaulay sa iyang katawhan. (Mal. 3:​1-3) Ang sayop nga mga tinamdan, mga pagtulon-an, ug mga batasan inanay nga giwagtang, ug ang bisan kinsa nga mipili sa paghupot niini gipalagpot usab. Kadtong mipili sa pagpabilin maoy dili mga tawong andam nga ikompromiso ang kamatuoran sa Bibliya aron hatagag luna ang tawhanong pilosopiya. Sila dili mga sumusunod sa mga tawo kondili debotadong mga alagad ni Jehova nga Diyos. Sila malipayong misanong sa direksiyon sa organisasyon tungod kay ilang nakita ang dili-kaduhaduhaang pamatuod nga kini gipanag-iya ni Jehova. Sila nagkalipay diha sa nagauswag nga kahayag sa kamatuoran. (Prov. 4:18) Ang kada indibiduwal nag-isip niini nga usa ka dakong pribilehiyo nga mahimong aktibong mga Saksi ni Jehova, nga mga magmamantala sa Gingharian sa Diyos.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 619]

Ang pagsulay ug pag-alig-ig gidahom nga mahitabo

[Blurb sa panid 621]

“Sila midumili nga ipahilayo gikan sa Pulong sa Ginoo”

[Blurb sa panid 623]

“Dili namo gusto ang himaya, ni ang pagsimba, alang kanamo o sa among mga sinulat”

[Blurb sa panid 624]

“Ang Diyos nagagiya gihapon”

[Blurb sa panid 626]

Ang “matinumanon ug maalamong alagad” wala mawala pagkamatay ni Brader Russell

[Blurb sa panid 627]

Usa ka makadaot nga paningkamot sa paghilo sa mga hunahuna sa uban

[Blurb sa panid 628]

Ang pipila mitugot nga mahuyang ang ilang pagtuo tungod sa garbo

[Blurb sa panid 629]

“Inyong timan-an ang mga nagahimog mga pundokpundok . . . ug likayi ninyo sila”

[Blurb sa panid 630]

Ang pipila sayop nga nagsumbong nga ang “The Watch Tower” nagsalikway sa lukat

[Blurb sa panid 635]

“Kami nagbanabana lamang niana ug, sa dayag, nasayop”

[Blurb sa panid 636]

Kadtong tinuod nga nahigugma kang Jehova mapasalamaton alang sa mga pribilehiyo sa pag-alagad nga nabuksan alang kanila

[Blurb sa panid 638]

“Ang usa ba nga tinuod nga nakonsagrar ngadto sa Ginoo magmatarong sa iyang kaugalingon diha sa kataspokan niining panahona?”

[Blurb sa panid 641]

Ang sayop nga mga tinamdan, mga pagtulon-an, ug mga batasan inanay nga giwagtang

[Kahon/Hulagway sa panid 622]

W. E. Van Amburgh

Niadtong 1916, si W. E. Van Amburgh nagpahayag: “Kining dakong buluhaton sa tibuok kalibotan dili buluhaton sa usa ka tawo. . . . Kini maoy buluhaton sa Diyos.” Bisan pag iyang nakita ang uban nga mibiya, siya nagpabiling lig-on sa maong pagtuo hangtod sa iyang kamatayon niadtong 1947, sa pangedarong 83 anyos.

[Kahon/Hulagway sa panid 633]

Jules Feller

Sa dihang siya batan-on pa, si Jules Feller nakapaniid sa grabeng mga pagsulay sa pagtuo. Ang pila ka kongregasyon sa Switzerland naibanan ug katunga o mas pa kay sa kanhi nilang gidaghanon. Apan sa ulahi siya misulat: “Kadtong nagbutang sa ilang pagsalig kang Jehova nagpabiling lig-on ug nagpadayon sa ilang kalihokang pagsangyaw.” Si Brader Feller determinado usab sa pagbuhat niana, ug ingong sangpotanan, hangtod niadtong 1992 siya nakapahimulos sa 68 ka tuig nga pag-alagad sa Bethel.

 [Kahon/Hulagway sa panid 634]

C. J. Woodworth

Alang sa usa ka tawo nga mibiya sa pag-alagad kang Jehova tungod kay ang dinihogang mga sumusunod ni Jesu-Kristo wala dad-a sa langit niadtong 1914, si C. J. Woodworth misulat sa mosunod:

“Kawhaan ka tuig kanhi ikaw ug ako nagtuo sa bawtismo sa masuso; sa Balaang katungod sa klero sa pagdumala nianang bawtismoha; nga ang bawtismo kinahanglanon aron makalingkawas sa walay kataposang pagsakit; nga ang Diyos gugma; nga ang Diyos naglalang ug padayong nagalalang sa binilyong mga linalang sa Iyang dagway aron mogugol sa dili maihap nga kapanahonan sa kawalay-kataposan diha sa makatuok nga dilaab sa nagakalayong asupre, nga sa kawalay-paglaom mangayog usa ka tulo sa tubig aron sa paghupay sa ilang mga kasakit . . .

“Kita nagtuo nga sa pagkamatay sa tawo, siya magpabiling buhi; kita nagtuo nga si Jesu-Kristo wala gayod mamatay; nga Siya dili mahimong mamatay; nga walay gibayad o igabayad nga Lukat; nga si Jehova nga Diyos ug si Kristo Jesus nga Iyang Anak usa ug mao rang personaha; nga si Kristo mao ang Iyang kaugalingong Amahan; nga si Jesus mao ang Iyang kaugalingong Anak; nga ang Balaang Espiritu usa ka persona; nga ang usa, dugangag usa, mahimong usa; nga sa dihang si Jesus nga gibitay sa krus miingon, ‘Diyos Ko, Diyos Ko, nganong Gibiyaan Mo Ako,’ nakigsulti lang Siya sa Iyang Kaugalingon; . . . nga ang presenteng mga gingharian maoy bahin sa Gingharian ni Kristo; nga ang Yawa halayo kaayo ngadto sa dili madumdoman nga Impiyerno, inay nga nagamando sa mga gingharian niining yutaa . . .

“Gidayeg nako ang Diyos tungod sa adlaw nga nagdala sa Presenteng Kamatuoran ngadto sa akong pultahan. Kadto nindot kaayo, makapabaskog kaayo sa hunahuna ug kasingkasing, nga gibiyaan ko dayon ang kabakakan ug mga binuang sa nangagi ug gigamit sa Diyos aron pagbukas usab sa inyong nabutaang mga mata. Kita duyog nga nagkalipay sa Kamatuoran, nga kaubang nagatrabaho sulod sa napulog-lima ka tuig. Ang Ginoo nagpasidungog gayod kanimo ingong tigpamaba; wala na akoy nailhan nga sama kanimo diha sa pagyagyag sa kabuangan sa Babilonya. Sa imong sulat ikaw nangutana, ‘Unsay sunod?’ Ah, nia na ang makapasubong kahimtang! Ang sunod butang mao nga imong gitugotan ang imong kasingkasing nga mapungot batok sa usa kansang mahigugmaong mga paghago ug kansang panalangin gikan sa Hataas nagdala sa Kamatuoran sa atong mga kasingkasing. Mibiya ka, ug gidala nimo ang pipila ka karnero. . . .

“Tingali ako kataw-anan sa imong panan-aw kay wala ako mokayab sa Langit, niadtong Oktubre 1, 1914, apan ikaw dili kataw-anan alang kanako​—dili gayod!

“Niining panahona sa dihang ang napulo ka dagkong mga nasod sa yuta naglumbaglumbag sa mga kasakit sa ilang kamatayon, sa akong hunahuna ilabinang dili kini ang panahon nga tamayon ang tawo, ug ang bugtong tawo, nga sulod sa kwarenta ka tuig nagtudlo nga ang mga Panahon sa mga Hentil matapos sa 1914.”

Ang pagtuo ni Brader Woodworth wala matarog sa dihang ang mga panghitabo sa tuig 1914 wala mahitabo sumala sa gidahom. Sa yano iyang gidawat nga daghan pa ang pagatun-an. Tungod sa iyang pagsalig sa katuyoan sa Diyos, migugol siya ug siyam ka bulan sa bilanggoan niadtong 1918-19. Sa ulahi siya mialagad ingong editor sa mga magasing “The Golden Age” ug “Consolation.” Siya nagpabiling lig-on sa pagtuo ug maunongon sa organisasyon ni Jehova hangtod sa iyang kamatayon niadtong 1951, sa pangedarong 81 anyos.

[Kahon/Hulagway sa panid 637]

A. H. Macmillan

“Akong nakita ang kaalam sa paghulat nga mapailobon kang Jehova sa pagtin-aw sa among pagsabot sa Kasulatanhong mga butang inay kay masilo tungod sa usa ka bag-ong ideya. Usahay ang among mga pagdahom alang sa usa ka tinong petsa maoy sobra ra sa gipaluyohan sa Kasulatan. Sa dihang kadtong mga pagdahoma wala matuman, kana wala makausab sa mga katuyoan sa Diyos.”

[Mga hulagway sa panid 620]

Usa ka dakong pagsulay sa pagtuo ang nalangkit sa pag-ila sa nagahugas sa sala nga bili sa halad ni Jesus

[Mga hulagway sa panid 625]

Ang pipila nga nagdayeg kang Russell nakakaplag nga ang ilang sanong sa taras ni Rutherford nagpadayag kon kinsa ba gayod ang ilang gialagaran

[Mga hulagway sa panid 639]

Sa dihang dugang pang gipasiugda ang pag-alagad sa kanataran, daghan ang mitalikod; ang uban nagpakitag dugang kasibot

“Watch Tower,” Abril 1, 1928

“Watch Tower,” Hunyo 15, 1927

“Watch Tower,” Agosto 15, 1922

[Mga hulagway sa panid 640]

Samtang miabot ang teokratikanhong organisasyon, kadtong nagtinguhag personal nga pagkainila gialig-ig pagawas