Kapitulo 10

Pagtubo Diha sa Tukmang Kahibalo sa Kamatuoran

ANG mga Saksi ni Jehova wala magpailaila ug bag-ong mga doktrina, bag-ong paagi sa pagsimba, ug bag-ong relihiyon. Inay, ang ilang modernong-adlaw nga kasaysayan nagbanaag sa matanlagong paningkamot nga itudlo kon unsay makaplagan diha sa Bibliya, ang dinasig nga Pulong sa Diyos. Sila mipunting niana ingong pasikaranan sa tanan nilang gituohan ug paagi sa ilang pagkinabuhi. Inay magmugnag mga tinuohan nga nagbanaag sa matugotong urog sa modernong kalibotan, sila nagtinguha sa pagsunod nga mas suod sa Biblikanhong mga pagtulon-an ug mga batasan sa unang-siglong Kristiyanidad.

Niadtong sayong katuigan sa 1870, si Charles Taze Russell ug iyang mga kauban naghimog matinuorong pagtuon sa Bibliya. Nahimong tin-aw kanila nga ang Kakristiyanohan nitipas ug layo gikan sa mga pagtulon-an ug pamatasan sa sayong Kristiyanidad. Si Brader Russell wala mangangkon nga siya ang unang nakasabot niana, ug sa prangka iyang giila ang iyang pagkautangan sa uban tungod sa ilang tabang sa panahon sa sayong mga tuig sa iyang pagtuon sa Kasulatan. Siya naghisgot uban sa apresasyon alang sa maayong binuhatan nga nahimo sa lainlaing kalihokang Repormasyon tungod sa panglantaw nga mapasidlak pa nga mas masanagon ang kahayag sa kamatuoran. Iyang ginganlan ang mas gulang nga mga lalaki sama nila ni Jonas Wendell, George Stetson, George Storrs, ug Nelson Barbour, nga sa personal nakatabang sa iyang pagsabot sa Pulong sa Diyos sa nagkadaiyang paagi. a

Siya usab miingon: “Ang nagkadaiyang doktrina nga gituohan namo nga daw bag-o kaayo ug lab-as ug lahi sa usa ka paagi dugay nang gituohan kaniadto: pananglitan​—Eleksiyon, Libreng Grasya, Pagpahiuli, Pagmatarong, Pagbalaan, Paghimaya, Pagkabanhaw.” Hinuon, ang kasagarang nahitabo mao nga ang usa ka relihiyosong pundok nailhan tungod sa usa ka mas tin-awng pagsabot sa usa ka kamatuoran sa Bibliya; ang laing pundok, pinaagi sa laing kamatuoran. Ang ilang dugang pag-uswag mababagan kanunay kay sila nagapos man sa mga doktrina ug kredo nga naglakip sa mga tinuohan nga milambo sa karaang Babilonya ug Ehipto o gihulam gikan sa Gregong mga pilosopo.

Apan haing pundoka, tungod sa tabang sa espiritu sa Diyos, ang ngadtongadto makakupot pag-usab sa bug-os “hularanan sa maayong mga pulong” nga gipakahamili sa unang-siglong mga Kristohanon? (2 Tim. 1:13) Kang kinsang dalan  ang mapamatud-ang “ingon sa banagbanag sa kahayag nga nagakasanag sa kahayag ngadto sa pagkahingpit sa adlaw”? (Prov. 4:18) Kinsa ba gayod ang motuman sa buluhaton nga gisugo ni Jesus sa dihang siya miingon: “Kamo mao unya ang akong mga saksi . . . hangtod sa kinatumyan sa yuta”? Kinsa ang dili lamang mohimog mga tinun-an apan usab ‘magatudlo kanila sa pagbantay sa tanang mga butang’ nga gisugo ni Jesus? (Buh. 1:8; Mat. 28:​19, 20) Sa tinuoray, ang panahon ba haduol na sa dihang ang Ginoo magahimo ug dayag nga kalainan tali niadtong tinuod nga mga Kristohanon nga iyang gipakasama sa trigo ug sa mini nga iyang gihisgotan ingong mga bunglayon (sa pagkatinuod, mga matang sa bunglayon nga kokaamgid gayod sa trigo hangtod nga mamunga)? b (Mat. 13:​24-30, 36-43) Kinsa ang mapamatud-ang “matinumanon ug maalamong ulipon” nga ang Agalon, si Jesu-Kristo, sa iyang presensiya diha sa gahom sa Gingharian, mohatag ug dugang responsabilidad may kalabotan sa buluhaton nga gitagna alang sa konklusyon sa sistema sa mga butang?​—Mat. 24:​3, 45-47.

Pagpabanaag sa Kahayag

Gisugo ni Jesus ang iyang mga tinun-an nga ipaambit sa uban ang kahayag sa balaang kamatuoran nga ilang nadawat gikan kaniya. “Kamo mao ang kahayag alang sa kalibotan,” matud niya. “Pasigaa ninyo ang inyong kahayag atubangan sa mga tawo.” (Mat. 5:​14-16; Buh. 13:47) Si Charles Taze Russell ug iyang mga kauban nakasabot nga sila may obligasyon sa paghimo niana.

Sila ba nagtuo nga nabatonan nila ang tanang tubag, ang bug-os nga kahayag sa kamatuoran? Sa maong pangutana si Brader Russell prangkang mitubag: “Wala gayod; ni kami makabaton hangtod sa ‘hingpit nga adlaw.’” (Prov. 4:​18, KJ) Sa kanunay sila mihisgot sa ilang Kasulatanhong mga tinuohan ingong “presenteng kamatuoran”​—dili tungod sa bisan unsang ideya nga ang kamatuoran mismo mausab apan hinuon tungod sa panghunahuna nga ang ilang pagsabot maoy progresibo.

Kining matinuorong mga estudyante sa Bibliya wala maglimod sa ideya nga dihay usa ka butang ingong kamatuoran kon bahin sa relihiyon. Sila miila kang Jehova ingong “ang Diyos sa kamatuoran” ug ang Bibliya nga iyang Pulong sa kamatuoran. (Sal. 31:5; Jos. 21:45; Juan 17:17) Giila nila nga daghan pa ang wala nila mahibaloi, apan wala sila magpanuko nga ipahayag uban sa pagtuo ang mga butang nga ilang nakat-onan gikan sa Bibliya. Ug sa dihang ang naandang relihiyosong mga doktrina ug batasan sumpaki sa ilang nakaplagang tin-aw nga gipahayag diha sa dinasig nga Pulong sa Diyos, nan, sa pagsundog kang Jesu-Kristo, ilang iyagyag ang kabakakan, bisan pag kini mosangpot sa pagbiaybiay ug pagdumot kanila sa klero.​—Mat. 15:​3-9.

 Aron maabot ug mapakaon ang uban sa espirituwal, si C. T. Russell misugod sa pagpublikar, niadtong Hulyo 1879, sa magasing Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence.

Ang Bibliya​—Tinuod nga Pulong sa Diyos

Ang pagsalig ni Charles Taze Russell sa Bibliya dili lamang butang sa pagdawat sa naandang panglantaw nga popular niadtong panahona. Hinunoa, ang popular taliwala sa kadaghanan niadtong panahona maoy higher criticism. Silang nagpaluyo niana mihagit sa pagkakasaligan sa talaan sa Bibliya.

Ingong usa ka batan-on, si Russell nakig-uban sa Kongregasyonal nga Simbahan ug aktibo sa buluhaton niini, apan ang pagkadili-makataronganon sa naandang mga pagtulon-an mitultol ngadto sa iyang pagduhaduha. Iyang nakaplagan nga ang mga gitudlo kaniya dili mapanalipdan gikan sa Bibliya sa matagbawong paagi. Busa iyang gisalikway ang mga pagtulon-an sa kredo sa simbahan ug, uban niana, ang Bibliya. Dayon, iyang gisusi ang iladong mga relihiyon sa Sidlakan, apan kana usab napamatud-ang dili makatagbaw. Unya siya nagsugod sa paghunahuna nga basin lang kon ang Bibliya gituis sa mga kredo sa Kakristiyanohan. Kay nadasig sa iyang nadunggan usa ka gabii sa tigom sa Adventista, iyang gisugdan ang sistematikong pagtuon sa Kasulatan. Ang iyang nakita nga nabukhad sa iyang atubangan sa pagkatinuod mao ang dinasig nga Pulong sa Diyos.

Siya nakadayeg gayod sa kaugalingong kaharmoniya sa Bibliya ug sa personalidad sa Usa nga nailhang Balaang Awtor niana. Aron makatabang sa uban nga makadawat ug kaayohan gikan niana, sa ulahi siya misulat sa librong The Divine Plan of the Ages, nga iyang gipatik niadtong 1886. Diha niana iyang gilakip ang usa ka dakong panaghisgot mahitungod sa “Ang Bibliya Ingong Balaang Pinadayag nga Gilantaw Diha sa Kahayag sa Pangatarongan.” Duol sa kataposan sa maong kapitulo, siya walay pagpanukong mipahayag: “Ang kalalom ug gahom ug kaalam ug gilapdon sa pamatuod sa Bibliya nakakombinsir kanato nga dili diay tawo, apan ang Labing Gamhanang Diyos, mao ang awtor sa iyang mga laraw ug pinadayag.”

Ang pagsalig sa tibuok nga Bibliya ingong Pulong sa Diyos nagpadayong usa ka batong-pamag-ang sa mga tinuohan sa modernong-adlaw nga mga Saksi ni Jehova. Sa tibuok kalibotan, sila may mga tabang sa pagtuon nga nakapaarang kanila sa pagsusi sa personal sa pamatuod sa pagkadinasig niini. Ang mga bahin niining ulohana kanunay gihisgotan diha sa ilang mga magasin. Niadtong 1969 sila nagpatik (sa Ingles) sa librong Tinuod ba nga Pulong sa Diyos ang Bibliya? Kaluhaan ka tuig sa ulahi ang librong Ang Bibliya​—Pulong sa Diyos o sa Tawo? naghimog bag-ong pagsusi sa ulohan bahin sa pagkakasaligan sa Bibliya, nga nagdala sa pagtagad ngadto sa dugang mga pamatuod, ug nakadangat sa samang panghinapos: Ang Bibliya maoy, sa pagkatinuod, ang dinasig nga Pulong sa Diyos. Usa pa sa ilang mga libro, nga unang gipatik niadtong 1963 ug girebisar niadtong 1990, maoy “Ang Tibuok Kasulatan Dinasig sa Diyos ug Mapuslanon.” Ang dugang detalye makaplagan diha sa ilang ensiklopedya sa Bibliya, Insight on the Scriptures, nga gipatik niadtong 1988.

 Gumikan sa ilang personal ug kongregasyonal nga pagtuon sa maong mga materyal, sila nakombinsir nga bisan tuod mga 40 ka tawo ang gigamit latas sa yugto nga kapig 16 ka siglo aron sa pagtala sa kaundan sa 66 ka basahon sa Bibliya, ang Diyos mismo aktibong nagdumala sa pagsulat pinaagi sa iyang espiritu. Si apostol Pablo nagsulat: “Ang tibuok Kasulatan dinasig sa Diyos.” (2 Tim. 3:16; 2 Ped. 1:​20, 21) Kining pagtuoha maoy usa ka kusganong impluwensiya diha sa mga kinabuhi sa mga Saksi ni Jehova. Mikomento labot niini, ang Britanikong mantalaan nag-ingon: “Sa tanang butang nga himoon sa usa ka Saksi may nagpaluyong Kasulatanhong rason. Sa tinuod, ang usa nila ka paninugdang pagtulon-an mao ang pag-ila sa Bibliya ingong . . . tinuod.”

Pagkaila sa Tinuod nga Diyos

Samtang si Brader Russell ug iyang mga kauban nagtuon sa Kasulatan, wala sila dangtig dugay aron masabtan nga ang Diyos nga gihulagway diha sa Bibliya dili mao ang diyos sa Kakristiyanohan. Kini maoy usa ka mahinungdanong butang tungod kay, sama sa giingon ni Jesu-Kristo, ang paglaom sa katawhan sa kinabuhing walay kataposan nahasandig sa ilang pagkaila sa bugtong tinuod nga Diyos ug sa usa nga iyang pinadala, ang iyang Pangunang Ahente sa kaluwasan. (Juan 17:3; Heb. 2:10) Si C. T. Russell ug ang pundok nga nakig-ambit kaniya diha sa pagtuon sa Bibliya nakasabot nga ang hustisya sa Diyos maoy sa hingpit katimbang uban sa balaang kaalam, gugma, ug gahom, ug nga kining mga hiyasa gipasundayag diha sa tanan niyang binuhatan. Pinasikad sa kahibalo nga ilang nabatonan kaniadto bahin sa katuyoan sa Diyos, sila nag-andam ug panaghisgot bahin sa kon nganong ang kadaotan gitugotan ug gilakip kana sa usa nila ka kinasayohan ug labing makaylapong publikasyon, ang 162-panid nga librong Food for Thinking Christians, unang giisyu ingong usa ka espesyal nga edisyon sa Zion’s Watch Tower niadtong Septiyembre 1881.

Ang ilang pagtuon sa Pulong sa Diyos nagtabang kanilang masabtan nga ang Maglalalang may personal nga ngalan ug nga iyang gipaposible alang sa mga tawo nga mailhan siya ug makapahimulos sa usa ka suod nga relasyon uban kaniya. (1 Cron. 28:9; Isa. 55:6; Sant. 4:8) Ang Watch Tower sa Oktubre-Nobyembre 1881 nagpunting: “JEHOVA mao ang ngalan nga wala ipadapat sa uban gawas lamang sa Supremong Usa​—ang atong Amahan, ug siya nga gitawag ni Jesus nga Amahan ug Diyos.”​—Sal. 83:18; Juan 20:17.

Pagkasunod tuig, ingong tubag sa pangutanang, “Giangkon ba ninyo nga ang Bibliya wala magtudlo nga dihay tulo ka persona sa usa ka Diyos?” ang gitubag: “Oo: Hinunoa, kana nagaingon kanato nga may usa ka Diyos ug Amahan sa atong Ginoong Jesu-Kristo nga alang kaniya mao ang tanang butang (o si kinsa mao ang naglalang sa tanang butang). Nan nagtuo kami sa Usa ka Diyos ug Amahan, ug usab sa usa ka Ginoo si Jesu-Kristo . . . Apan sila maoy duha ug dili usa. Sila usa lamang sa diwa nga nagkaharmoniya. Kami nagtuo usab sa espiritu sa Diyos . . . Apan dili kana usa ka persona maingon sa espiritu sa mga yawa ug sa espiritu sa Kalibotan ug sa espiritu sa Anti-Kristo.”​—Zion’s Watch Tower, Hunyo 1882; Juan 17:​20-22.

 Nagatubo nga Apresasyon sa Ngalan sa Diyos

Sa inanay kadtong mga Estudyante sa Bibliya dugang ug dugang nga nakasabot sa pagkainila nga gihatag sa Kasulatan alang sa personal nga ngalan sa Diyos. Kanang ngalana nawala diha sa Ingles tungod sa Romano Katolikong Douay ug sa Protestanteng King James nga mga bersiyon sa Bibliya, ingon sa gihimo sa ulahi sa kadaghanang mga hubad diha sa daghang pinulongan sa ika-20ng siglo. Apan ang lainlaing hubad ingon man sa mga reperensiya sa Bibliya nagpamatuod nga ang ngalang Jehova mabasa diha sa orihinal-pinulongang teksto sa kaliboan ka beses​—sa pagkatinuod, mas masubsob pa kay sa bisan unsang ubang ngalan, ug mas masubsob kay sa tingob nga gidaghanon sa titulong Diyos ug Ginoo. Ingong “katawhan alang sa iyang ngalan,” ang ilang kaugalingong apresasyon alang sa balaang ngalan mitubo. (Buhat 15:14) Sa The Watch Tower sa Enero 1, 1926, ilang gipresentar ang ilang nasabtan nga usa ka isyu nga kinahanglang atubangon sa matag indibiduwal, nga mao, “Kinsay Mopasidungog Kang Jehova?”

Ang ilang pagpasiugda sa ngalan sa Diyos dili lamang butang sa relihiyosong kahibalo. Ingon sa gisaysay diha sa librong Prophecy (gipatik niadtong 1929), ang hinungdanong isyu nga giatubang sa tanang intelihenteng linalang naglangkit sa ngalan ug pulong ni Jehova nga Diyos. Ang mga Saksi ni Jehova nagpasiugda nga gipakita sa Bibliya nga ang tanan kinahanglan nga makaila sa ngalan sa Diyos ug magatratar niana nga sagrado. (Mat. 6:9; Ezek. 39:7) Kana kinahanglang mahinloan sa tanang pasipala nga gihan-ok niana, dili lamang niadtong sa dayag masuklanon kang Jehova apan usab niadtong nagpaila kaniya sa sayop nga paagi tungod sa ilang mga doktrina ug binuhatan. (Ezek. 38:23; Roma 2:24) Pinasikad sa Kasulatan, ang mga Saksi nakasabot nga ang kaayohan sa tibuok uniberso ug sa iyang mga molupyo nagadepende sa pagbalaan sa ngalan ni Jehova.

Ilang nasabtan nga una pa molihok si Jehova aron sa paglaglag sa daotan, katungdanan ug pribilehiyo sa iyang mga saksi ang pagsulti ngadto sa uban sa kamatuoran mahitungod kaniya. Ang mga Saksi ni Jehova nagbuhat niana sa tibuok yuta. Masiboton gayod sila sa pagtuman nianang maong responsabilidad nga, sa daghang nasod, ang bisan kinsa nga mogamit sa dayag sa ngalang Jehova mailhan dayon nga usa sa mga Saksi ni Jehova.

Pagyagyag sa Trinidad

Ingong mga saksi ni Jehova, si C. T. Russell ug iyang mga kauban mibati sa tinuod nga responsabilidad nga iyagyag ang mga pagtulon-ang nagpaila sa Diyos sa sayop nga paagi, aron matabangan ang mga mahigugmaon sa kamatuoran sa pagkaamgo nga kana dili pinasikad sa Bibliya. Sila  dili mao ang unang nakasabot nga ang Trinidad dili-kasulatanhon, c apan sila nakaapresyar gayod nga kon buot nilang mahimong matinumanong mga alagad sa Diyos, sila may responsabilidad nga ipahibalo ang kamatuoran mahitungod niana. Sa walay kahadlok, alang sa kaayohan sa tanang mahigugmaon sa kamatuoran, ilang giyagyag ang paganong kagikan niining sentral nga doktrina sa Kakristiyanohan.

Ang Watch Tower sa Hunyo 1882 nag-ingon: “Daghang paganong mga pilosopo, kay nakakaplag nga maalamon ang pag-apil sa ranggo sa nagatubong relihiyon [usa ka apostatang matang sa Kristiyanidad nga gisugyot sa Romanong mga emperador niadtong ikaupat nga siglo K.P.], naglarawg sayon nga paagi sa pagsulod niana pinaagi sa pagpaningkamot nga mahibaloan ang mga kaamgiran tali sa Kristiyanidad ug Paganismo, ug sa pagsambog sa duha. Nagmalamposon gayod sila. . . . Kay ang karaang teolohiya may ubay-ubayng pangulong diyos, nga may daghang morag-diyos nga mga lalaki ug babaye, ang mga Pago-kristiyano (kon ugaling momugna man kitag pulong) nag-andam sa ilang kaugalingon sa pagbalay-pag-usab sa listahan alang sa bag-ong teolohiya. Busa, niadtong tungora ang doktrina sa tulo ka Diyos namugna​—ang Diyos nga Amahan, Diyos nga Anak, ug Diyos nga Espiritu Santo.”

Ang pila ka klero nagtinguha sa paghatag ug Biblikanhong suportar sa ilang pagtulon-an pinaagi sa pagkutlo sa mga teksto sama sa 1 Juan 5:​7, apan si Brader Russell nagpresentar ug ebidensiya nga nagpakita nga ang mga eskolar nasayod pag-ayo nga kanang tekstoha maoy interpolasyon, usa ka sayop nga pagsukip nga gihimo sa usa ka eskriba sa pagpaluyo sa pagtulon-ang dili makaplagan sa Kasulatan. Ang ubang manlalaban alang sa Trinidad migamit sa Juan 1:​1, apan ang Watch Tower nag-analisar sa kasulatan pinasukad sa kaundan ug konteksto sa pagpakita nga kini wala gayod magpaluyo sa pagtuo sa Trinidad. Uyon niini, sa iyang isyu sa Hulyo 1883, ang Watch Tower nag-ingon: “Ang pagtuon mahitungod sa Diyos nga mas ginamit ang Bibliya ug dili kay ang basahon-sa-awitonon mao ang labaw nga makapatin-aw sa ulohan alang sa tanan. Ang doktrina sa trinidad sa bug-os sumpaki sa Kasulatan.”

 Prangka nga giyagyag ni Brader Russell ingong binuang ang mangangkon nga nagtuo sa Bibliya ug sa samang panahon magtudlo sa doktrina sama sa Trinidad, nga sumpaki sa gisulti sa Bibliya. Mao nga siya misulat: “Pagkagrabeng kagubot sa mga panagsumpaki ug kalibog ang nasudlan nilang nagsulti nga si Jesus ug ang Amahan usa ka Diyos! Kini maglangkit sa ideya nga ang atong Ginoong Jesus salingkapaw sa dihang dinhi siya sa yuta ug nagpakaaron-ingnon lamang sa pag-ampo sa Diyos, sa dihang Siya Mismo mao man diay ang Diyos. . . . Usab, ang Amahan kanunayng imortal, busa dili mamatay. Nan, sa unsang paagi si Jesus namatay? Ang tanang Apostoles bakakong mga saksi sa pagsangyaw sa kamatayon ug pagkabanhaw ni Jesus kon Siya wala mamatay. Hinuon, ang Kasulatan nagpahayag nga sa tinuod Siya namatay.” d

Mao nga, sa sayong yugto sa ilang modernong-adlaw nga kasaysayan, ang mga Saksi ni Jehova lig-ong nagsalikway sa pagtulon-ang Trinidad sa Kakristiyanohan dapig sa makataronganon, makalipay-sa-kasingkasing nga pagtulon-an sa Bibliya mismo. e Ang ilang gihimo sa pagpatik niining mga kamatuorana ug sa paghatag sa mga tawo sa tanang dapit ug kahigayonan nga makapaminaw kanila nakaabot sa proporsiyon nga wala pa gayod makab-ot sa bisan unsang laing indibiduwal o pundok, sa miagi man o sa pagkakaron.

Unsay Kahimtang sa Patay?

Ang kaugmaon nga naghulat sa mga tawo nga wala modawat sa tagana sa Diyos alang sa kaluwasan gikabalak-an gayod ni C. T. Russell sukad nga siya batan-on pa. Sa dihang bayongbayong pa, nagtuo siya sa gitudlo sa klero mahitungod sa kalayonhong-impiyerno; siya naghunahuna nga sila nagsangyaw sa Pulong sa Diyos. Siya mogawas sa magabii aron isulat ang mga teksto sa Bibliya sa daling-makita nga mga dapit aron ang mga mamumuo nga molabay didto basin mapasidan-an ug maluwas gikan sa ngilngig nga paghukom sa walay-kataposang pagsakit.

Sa ulahi, tapos niyang makita sa iyang kaugalingon kon unsay gitudlo gayod sa Bibliya, gikutlo siya sa usa sa iyang mga kauban nga nag-ingon: “Kon ang Bibliya sa tinuod nagtudlo nga ang walay-kataposang pagsakit maoy dangatan sa tanan gawas sa mga santos, kinahanglang isangyaw kana​—oo, ipalanog aron madunggan sa tanan kada semana, kada adlaw, kada takna; kon kana wala magtudlo sa ingon, ang kamatuoran kinahanglang ipahibalo, ug ang daotang mansa nga nagpanamastamas sa balaang ngalan sa Diyos makuha.”

Sa sayong yugto sa iyang pagtuon sa Bibliya, si C. T. Russell sa tin-aw nakasabot  nga ang impiyerno dili usa ka dapit nga sakitanan sa mga kalag human sa kamatayon. Siya lagmit nga natabangan gayod niining bahina ni George Storrs, editor sa Bible Examiner, nga gihisgotan ni Brader Russell uban sa mainitong apresasyon diha sa iyang mga sinulat ug kinsa mismo nakasulat ug daghan mahitungod sa iyang nasabtan gikan sa Bibliya labot sa kahimtang sa patay.

Apan komosta na man ang kalag? Ang mga Estudyante sa Bibliya ba nagtuboy sa pagtuo nga kana usa ka espirituhanong bahin sa tawo, usa ka butang nga mopadayon sa pagkinabuhi inigkamatay sa lawas? Sa kasukwahi, niadtong 1903 ang Watch Tower nag-ingon: “Kinahanglang atong tagdon pag-ayo nga ang leksiyon dili nga ang tawo adunay kalag, kondili nga ang tawo mao ang kalag, o linalang. Mokuha kitag ilustrasyon gikan sa kinaiyahan​—ang hangin nga atong gihanggab: kana gilangkoban sa oksiheno ug nitroheno, nga parehong dili atmospera, o hangin; apan sa dihang ang duha maipon, sumala sa ilang sambog diha sa hustong mga proporsiyon sa kemikal, ang butang moresulta maoy atmospera. Mao usab sa kalag. Ang Diyos nagsulti kanato gikan niining panglantawa, nga ang kada usa kanato maoy kalag. Wala siya mosulti sa atong mga lawas ni sa atong gininhawa sa kinabuhi, apan sa tinuod siya nagasulti kanato ingong intelihenteng mga linalang, o mga kalag. Sa pagpahayag sa silot tungod sa paglapas sa iyang balaod, wala siya misulti sa espisipiko sa lawas ni Adan, apan sa tawo, sa kalag, sa intelihenteng linalang: ‘Ikaw!’ ‘Sa adlaw nga ikaw mokaon gikan niana ikaw mamatay gayod.’ ‘Ang kalag nga makasala mamatay.’​—Gen. 2:17; Ezek. 18:20.” Kini maoy kaharmoniya sa gipahayag sa Watch Tower sa ingon ka sayo sa Abril 1881. f

Nan, sa unsang paagi ang pagtuo sa kinaiyanhong imortalidad sa tawhanong kalag naugmad? Kinsay awtor niana? Pagkatapos sa mainampingong pagsusi sa Bibliya ug relihiyosong kasaysayan, si Brader Russell misulat diha sa Watch Tower sa Abril 15, 1894: “Tataw kana wala maggikan sa Bibliya . . . Ang Bibliya tin-aw nga nagpahayag nga ang tawo maoy mortal, nga ang kamatayon posible kaniya. . . . Sa pagsusi sa mga panid sa kasaysayan, among nakaplagan nga, bisan tuod ang doktrina sa tawhanong imortalidad wala itudlo sa dinasig nga mga saksi sa Diyos, kana maoy kinaunoran gayod sa tanang hitanong relihiyon. . . . Busa, dili tinuod nga si Socrates ug si Plato maoy unang nagtudlo sa doktrina: may nauna pa kanilang nagtudlo niana, ug gani usa nga mas takos pa. . . . Ang unang rekord niining bakak nga pagtulon-an makita diha sa kinakaraanang kasaysayan nga nahibaloan sa tawo​—ang Bibliya. Ang bakakong magtutudlo mao si Satanas.” g

 Gitunong ang “Goma sa Tubig” sa Impiyerno

Uyon sa kusganong tinguha ni Brader Russell nga kuhaon ang daotang mansa gikan sa ngalan sa Diyos nga misangpot gumikan sa pagtulon-ang kalayonhong-impiyerno sa walay-kataposang pagsakit, siya misulat ug pulyeto nga nagpasiugda sa ulohang, “Ang Kasulatan ba Nagtudlo nga ang Walay-Kataposang Pagsakit Maoy Bayad sa Sala?” (The Old Theology, 1889) Dinha siya nag-ingon:

“Ang teoriya sa walay-kataposang pagsakit may hitano nga kagikan, apan ang gituohan sa mga hitano dili kanang walay-kaluoyng doktrina nga naugmad sa ulahi, sa dihang mitapot kanag hinayhinay sa nominal nga Kristiyanidad sa panahon sa pagsagol niana sa hitanong mga pilosopiya niadtong ikaduhang siglo. Ang dakong apostasiya mao ang nagdugang sa hitanong pilosopiya sa makalilisang nga mga detalye nga karon gituohan gayod sa kadaghanan, aron idibuho kana diha sa mga bungbong sa simbahan, sama sa gihimo sa Uropa, isulat kana diha sa ilang mga kredo ug awitonon, ug sa pagtuis sa Pulong sa Diyos aron hatagan kunohay ug balaang pagpaluyo ang nagpakaulaw-sa-Diyos nga pasipala. Busa, ang kamatuotuohon sa presenteng adlaw nagdawat niana ingong usa ka panulondon, dili gikan sa Ginoo, o sa mga apostol, o mga propeta, apan gikan sa mauyonong espiritu nga nagsakripisyo sa kamatuoran ug katarongan, ug sa makauulaw nagtuis sa mga doktrina sa Kristiyanidad, diha sa daotang ambisyon ug panag-away alang sa gahom ug bahandi ug mga kinabig. Ang walay-kataposang pagsakit ingong silot sa sala wala mailhi sa mga patriarka sa kanhing kapanahonan; wala kana mailhi sa mga propeta sa kapanahonan sa Hudiyo; ug wala kana mailhi sa Ginoo ug sa mga apostol; apan nahimong pangunang doktrina sa Nominal nga Kristiyanidad sukad  sa dakong apostasiya​—ang hampak nga pinaagi niana ang matuotuohon, ignorante ug superstisyoso sa kalibotan gibunalan ngadto sa mauliponong pagsugot sa pagharihari. Ang walay-kataposang pagsakit gihukom batok sa tanang mosupak o mosalikway sa awtoridad sa Roma, ug ang iyang pagsakit sa presenteng kinabuhi gisugdan na sukad nga kana nakagahom.”

Si Brader Russell nahibalo pag-ayo nga ang kadaghanan sa makataronganong tawo wala gayod motuo sa doktrina sa kalayonhong-impiyerno. Apan, ingon sa iyang gipahayag, niadtong 1896, diha sa pulyetong What Say the Scriptures About Hell?, “sanglit kay sila nagtuo nga ang Bibliya nagtudlo niana, matag uswag nilag usa ka lakang sa tinuod nga intelihensiya ug inigsoong kaayo . . . sa kadaghanang kaso usa ka lakang palayo gikan sa Pulong sa Diyos, nga sa sayop ilang gisumbong labot niining pagtulon-ana.”

Aron madani ang maong mahunahunaong mga tawo nga mobalik sa Pulong sa Diyos, iyang gipresentar pinaagi niining pulyetoha ang kada teksto diha sa King James Version nga makaplagan ang pulong impiyerno, aron ang mga magbabasa makaarang sa pagtan-aw sa ilang kaugalingon kon unsay gisulti niini, ug unya siya miingon: “Salamat sa Diyos, wala kami ing nakit-ang maong dapit sa walay-kataposang pagsakit ingon sa sayop nga gitudlo diha sa mga kredo ug awitonon, ug sa daghang pulpito. Apan kami nakakaplag ug usa ka ‘impiyerno,’ sheol, hades, diin ang tanan natong rasa hinukman tungod sa sala ni Adan, ug gikan niana ang tanan pagalukaton pinaagi sa kamatayon sa atong Ginoo; ug nga ang ‘impiyerno’ mao ang lubnganan​—ang kahimtang sa patay. Ug nakaplagan namo ang laing ‘impiyerno’ (gehenna​—ang ikaduhang kamatayon​—bug-os nga kalaglagan) nga gidala sa among pagtagad ingong pangataposang silot kanilang tanan nga, human lukata ug dalha sa bug-os nga kahibalo sa kamatuoran, ug sa bug-os nga katakos sa pagtuman niana, mopili gihapon sa kamatayon pinaagi sa pagpili sa dalan nga supak sa Diyos ug sa pagkamatarong. Ug ang among mga kasingkasing nag-ingon, Amen. Tinuod ug matarong ang imong mga dalan, ikaw nga Hari sa kanasoran. Kinsa bay dili motahod kanimo, Oh Ginoo, ug mohimaya sa imong ngalan? Kay ikaw lamang ang bugtong nga balaan. Ug ang tanang kanasoran mangabot ug managsimba kanimo, kay gikapadayag na man ang imong matarong nga mga hukom.”​—Pin. 15:​3, 4.

Ang iyang gipanudlo maoy hinungdan sa kapungot ug kaulawan sa klero sa Kakristiyanohan. Niadtong 1903 siya gihagit sa publikong debate. Ang kahimtang sa patay maoy usa sa mga isyu sa nahitabong serye sa debate tali ni C. T. Russell ug Dr. E. L. Eaton, nga nagsilbing tigpamaba alang sa dili-opisyal nga panag-abin sa Protestanteng mga ministro sa kasadpang bahin sa Pennsylvania.

Panahon niadtong mga debateha lig-ong napabarog ni Brader Russell ang proposisyon nga “ang kamatayon maoy kamatayon, ug nga ang atong mga minahal, sa dihang sila mamatay, maoy tinuod nga patay, nga sila dili buhi kauban sa mga manulonda ni kauban sa mga demonyo diha sa dapit sa kasub-anan.” Sa pagsuportar niini, siya nagkutlo sa mga kasulatan sama sa Ecclesiastes 9:​5, 10; Roma 5:12; 6:23; ug Genesis 2:17. Siya usab miingon: “Ang kasulatan bug-os nga kaharmoniya sa gidawat nimo ug nako ug sa matag may-buot, makataronganong tawo sa kalibotan ingong makataronganon ug hustong kinaiya sa atong Diyos.  Unsay gipahayag mahitungod sa atong langitnong Amahan? Nga siya matarong, nga siya maalamon, nga siya mahigugmaon, nga siya gamhanan. Ang tanang Kristohanong tawo moila niining mga hiyas sa balaang kinaiya. Kon mao, may mahunahunaan ba kitang bisag unsang pulong diin mahanduraw nato ang Diyos nga ingon ka matarong ug unya mosilot sa gilalang sa Iyang kaugalingong kamot sa walay kataposan, walay sapayan kon unsay sala? Ako dili manlalaban sa sala; ako mismo wala magkinabuhi diha sa sala, ug wala gayod magsangyaw sa sala. . . . Apan sultihan ko kamo nga kining tanang katawhan nga nag-alirong karon nga matud sa atong igsoon [Dr. Eaton] nanagsulti nga walay pagtahod tungod sa ilang mga pagpasipala sa Diyos ug sa balaang ngalan ni Jesu-Kristo maoy katawhan nga natudloan tanan niining doktrinaha sa walay kataposang silot. Ug ang tanang mamumuno, kawatan ug mamumuhat ug daotan sulod sa mga bilanggoan, tanan natudloan niining doktrinaha. . . . Kini maoy daotang mga doktrina; gidaot nila ang kalibotan sa dugayng panahon na karon; sila dili gayod bahin sa pagtulon-an sa Ginoo, ug ang atong minahal nga igsoon sa gihapon lubog ug panan-aw sa espirituwal.”

Gikataho nga pagkatapos sa debate usa ka klero nga mitambong miduol kang Russell ug nag-ingon: “Ako nalipay sa pagkakita nga imong gitunong ang goma sa tubig sa impiyerno ug gipalong ang kalayo.”

Sa paghatag ug makaylapon pang publisidad sa kamatuoran mahitungod sa kahimtang sa patay, si Brader Russell nag-alagad sa masangkarong serye sa tagsa-ka-adlaw nga mga kombensiyon, gikan sa 1905 hangtod 1907, diin iyang gipasiugda ang publikong diskurso “Pag-adto ug Paggawas sa Impiyerno! Kinsay Tua Didto. Paglaom sa Pagbalik sa Kadaghanan.” Ang ulohan makapainteres, ug kana nakadani ug dakong pagtagad. Ang mga tumatambong nanobra sa mga asemblihanan sa mga siyudad nga dagko ug gagmay sa Tinipong Bansa ug Canada aron maminaw sa pakigpulong.

Usa niadtong natandog pag-ayo sa gisulti sa Bibliya mahitungod sa kahimtang sa patay maoy usa ka estudyante sa unibersidad sa Cincinnati, Ohio, nga nangandam aron mahimong ministro sa Presbiteryano. Niadtong 1913 siya nakadawat gikan sa iyang unodnong igsoong lalaki sa pulyeto nga Where Are the Dead?, nga gisulat ni John Edgar, usa ka Estudyante sa Bibliya nga usa usab ka doktor mediko sa Scotland. Ang estudyante nga nakadawat sa pulyeto mao si Frederick Franz. Tapos kana mabasa nga mainampingon, siya lig-ong mipahayag: “Kini mao ang kamatuoran.” Sa walay ukon-ukon, iyang giusab ang iyang mga tumong sa kinabuhi ug misulod sa bug-os-panahong ministeryo ingong usa ka colporteur  nga ebanghelista. Niadtong 1920 nahimo siyang sakop sa kawani sa hedkuwarter sa Watch Tower Society. Daghang katuigan sa ulahi nahimo siyang membro sa Nagamandong Lawas sa mga Saksi ni Jehova ug, sa ulahi, presidente sa Watch Tower Society.

Ang Halad Lukat ni Jesu-Kristo

Niadtong 1872, may kalabotan sa pagsusi sa Kasulatan, si Brader Russell ug iyang kaubanan naghimog preskong pagtan-aw bahin sa ulohang kapasig-ulian, gikan sa baroganan sa lukat nga gihatag ni Jesu-Kristo. (Buh. 3:​21, KJ) Siya nalipay sa dihang iyang nakita sa Hebreohanon 2:9 nga ‘si Jesus tungod sa grasya sa Diyos nakaagom ug kamatayon alang sa matag tawo.’ Kana wala motultol kaniya sa pagtuo nga may kaluwasan sa tanan, tungod kay siya nahibalo nga ang Kasulatan usab nag-ingon nga ang usa kinahanglang molihok sa pagtuo diha kang Jesu-Kristo aron maluwas. (Buh. 4:12; 16:31) Apan anam-anam niyang nasabtan​—hinuon dili dayon tanan​—ang dakong kahigayonan nga gipaposible sa halad lukat ni Jesu-Kristo alang sa katawhan. Kana nag-abli sa dalan alang kanila nga mabatonan ang nawala ni Adan, ang paglaom sa walay kataposang kinabuhi diha sa tawhanong kahingpitan. Si Brader Russell wala mahimutang labot ning butanga; iyang nasabtan ang pagkahinungdanon sa lukat ug kusganong gipaluyohan kana, bisan pag ang suod nga mga kaubanan mitugot sa ilang panghunahuna nga mahugawan sa pilosopikanhong mga panglantaw.

Pagka tungatunga sa 1878, si Brader Russell, sulod sa usa ka tuig ug tunga, nahimong luyoluyong editor sa magasing Herald of the Morning, nga si N. H. Barbour ang pangunang editor. Apan sa dihang si Barbour, sa Agosto 1878 nga isyu sa ilang magasin, nagpakamenos sa Kasulatanhong pagtulon-an sa lukat, si Russell mitubag pinaagi sa makusganong paglaban nianang hinungdanong kamatuoran sa Bibliya.

Ubos sa ulohang “Ang Kapasig-ulian,” giilustrar ni Barbour ang iyang pagbati mahitungod sa pagtulon-an, nga nag-ingon: “Ako moingon sa akong anak lalaki, o sa usa sa mga suluguon, sa dihang paakon ni James ang iyang igsoong babaye, modakop kag langaw, tusokon nimog ganso ang lawas ug ipilit kana sa bungbong, ug pasayloon nako si James. Kini nag-ilustrar sa doktrina sa paghulip.” Bisan tuod nangangkong nagtuo sa lukat, ang ideya nga pinaagi sa kamatayon ni Kristo iyang gibayran ang silot sa sala alang sa kaliwat ni Adan gitawag ni Barbour nga “dili kasulatanhon, ug dili madawat sa tanan natong ideya sa hustisya.” h

Sa sunod dayon nga isyu sa Herald of the Morning (Septiyembre 1878), si Brader Russell kusganong misupak sa gisulat ni Barbour. Gianalisar ni Russell kon unsa gayod ang gisulti sa Kasulatan ug ang pagkamauyonon niana sa “kahingpitan sa hustisya [sa Diyos], ug ngadtongadto sa iyang dakong kaluoy ug gugma” sumala sa gipahayag pinaagi sa taganang lukat. (1 Cor. 15:3; 2 Cor. 5:​18, 19; 1 Ped. 2:24; 3:18; 1 Juan 2:2) Sa sunod nga tingpamulak, tapos sa daghang paningkamot nga matabangan si Barbour nga masabtan ang mga butang nga Kasulatanhon, gibawi ni Russell ang iyang pagsuportar sa Herald; ug sugod sa isyu sa Hunyo  1879, ang iyang ngalan dili na makita ingong luyoluyong editor nianang publikasyona. Ang iyang maisogon, lig-ong baroganan mahitungod sa sentral nga pagtulon-an sa Bibliya may layog-abot nga mga epekto.

Latas sa ilang modernong-adlaw nga kasaysayan, ang mga Saksi ni Jehova padayong naglaban sa Kasulatanhong pagtulon-an sa lukat. Ang unang isyu sa Zion’s Watch Tower (Hulyo 1879) nagpasiugda nga “ang merito ngadto sa Diyos nagdepende . . . diha sa hingpit nga halad ni Kristo.” Niadtong 1919, sa kombensiyon nga gihikay sa Asosasyon sa Internasyonal nga mga Estudyante sa Bibliya sa Cedar Point, Ohio, ang pinatik nga programa dayag kaayong nagdala sa mga pulong “Maayong Pag-abot! Tanang Tumutuo sa Dakong Halad Lukat.” Sa sulod sa atubangang hapin Ang Bantayanang Torre padayong nagdani sa pagtagad ngadto sa lukat, nga nagaingon mahitungod sa katuyoan sa magasin: “Kini nagadasig sa pagtuo sa karon-nagamandong Hari sa Diyos, si Jesu-Kristo, kansang giula nga dugo nagabukas sa dalan aron makabatog kinabuhing dayon ang mga tawo.”

Progresibo, Dili Ginapos-sa-Kredo

Ang tin-awng pagsabot sa Pulong sa Diyos wala moabot dihadiha. Sa daghang kaso ang mga Estudyante sa Bibliya nakasabot sa usa ka detalye sa hularan sa kamatuoran apan wala pa makasabot sa tibuok nga hulagway niana. Walay sapayan, sila andam nga makakat-on. Sila dili ginapos-sa-kredo; sila progresibo. Nagpaambit sila sa ilang nakat-onan. Sila wala moangkon sa mga butang nga ilang gipanudlo; sila nagtinguha nga mahimong “tinun-an ni Jehova.” (Juan 6:45) Ug sila nakaapresyar nga si Jehova nagpaposible nga masabtan ang mga detalye sa iyang katuyoan sa iyang kaugalingong panahon ug sa iyang kaugalingong paagi.​—Dan. 12:9; itandi ang Juan 16:​12, 13.

Ang pagkat-on sa bag-ong mga butang nagkinahanglan ug mga pagpasibo sa panglantaw. Kon pagailhon ang mga sayop ug mohimog makaayong mga kausaban, ang pagpaubos gikinahanglan. Kining hiyasa ug mga bunga niini maoy bililhon kang Jehova, ug ang maong kurso madanihon kaayo sa mga mahigugmaon sa kamatuoran. (Sof. 3:12) Apan kana tinamay niadtong mga nagmalipayon diha sa mga kredo nga nagpabiling wala mausab sulod sa daghang siglo, bisan pag kana gimugna sa dili hingpit nga mga tawo.

Paagi sa Pagbalik sa Ginoo

Niadtong tungatunga sa katuigang 1870 si Brader Russell ug iyang mga kauban nga makugihong nagsusi sa Kasulatan natin-awan nga sa dihang mobalik ang Ginoo siya dili makita sa tawhanong mga mata.​—Juan 14:​3, 19.

Si Brader Russell sa ulahi miingon: “Kami nasubo pag-ayo sa sayop sa mga Ikaduhang Adventista, nga nagpaabot kang Kristo diha sa unod, ug nagtudlo nga ang kalibotan ug ang tanan gawas sa mga Ikaduhang Adventista masunog sa 1873 o 1874, kansang gitagal nga mga panahon ug mga kapakyasan ug sa linangkob hanap nga mga ideya bahin sa katuyoan ug paagi sa iyang pag-abot daw nagdalag kaulawan kanamo ug kanilang tanan nga nangandoy ug nagmantala sa iyang umaabot nga Gingharian. Kining sayop nga mga panglantaw nga gituohan gayod sa kadaghanan labot sa katuyoan ug paagi sa pagbalik sa Ginoo mitukmod kanako sa pagsulat sa pulyetong​—‘The Object and Manner of Our Lord’s Return.’” Kining  pulyetoha gipatik niadtong 1877. Gipapatik ni Brader Russell ug giapod-apod ang 50,000 ka kopya niana.

Diha sa pulyeto, iyang gisulat: “Kami nagtuo nga ang kasulatan nagatudlo, nga, sa Iyang pag-abot ug sa usa ka yugto inigkatapos sa Iyang pag-abot, Siya magpabiling dili makita; inigkahuman niana mopadayag o mopakita sa Iyang kaugalingon diha sa mga paghukom ug nagkadaiyang dagway, aron nga ‘ang tanang mata makakita Kaniya.’” Sa pagpaluyo niini, iyang gihisgotan ang mga teksto sama sa Buhat 1:11 (‘mobalik ra unya siya sa paagi nga sama sa inyong nakita sa iyang pagsaka sa langit’​—nga mao, wala mamatikdi sa kalibotan) ug Juan 14:19 (“hamubo na lamang ang panahon ug ang kalibotan dili na makakita kanako”). Si Brader Russell nagpunting usab sa kamatuoran nga ang The Emphatic Diaglott, nga sa unang higayon napatik sa kompletong porma niadtong 1864 nga dihay pulong-sa-pulong nga hubad sa Ingles sa sunod linya, naghatag ebidensiya nga ang Gregong pulong pa·rou·siʹa nagkahulogang “presensiya.” Sa pag-analisar sa gamit sa Bibliya nianang terminoha, gisaysay ni Russell diha sa maong pulyeto: “Ang Gregong pulong nga gigamit sa kadaghanan sa pagpunting sa ikaduhang pag-anhi​—ang Parousia, sa kasagaran gihubad ug pag-anhi​—kanunay nagpasabot ug personal nga presensiya, nga niabot na, miabot ug wala gayod magpasabot nga moabotay pa, sama sa gigamit nato nga pulong nga pag-anhi.”

Sa dihang mohisgot sa katuyoan sa presensiya ni Kristo, si Russell mipatin-aw nga kini dili usa ka butang nga mahitabo sa usa ka makatay-og-sa-kalibotan nga gutlo. “Ang ikaduhang pag-anhi, susama sa nauna,” sulat niya, “mokobre sa usa ka yugto sa panahon, ug dili ang hitabo sa usa ka gutlo.” Sulod nianang panahona, sulat niya, ang “gamayng panon” pagahatagan sa ilang ganti kauban sa Ginoo ingong isigka-manununod sa iyang Gingharian; ang uban, malagmit binilyon, pagahatagan ug kahigayonan sa hingpit nga kinabuhi ibabaw sa yuta nga napasig-uli sa Edenikong katahom.​—Luc. 12:32.

Sulod lamang sa pipila ka tuig, pinasikad sa dugang pang pagtuon sa Kasulatan, nasabtan ni Russell nga si Kristo dili lamang mobalik nga dili makita apan usab mopabilin nga dili makita, gani bisan dihang mopadayag na sa iyang presensiya pinaagi sa paghukom sa daotan.

Niadtong 1876, sa unang pagbasa ni Russell sa usa ka kopya sa Herald of the Morning, nasayran niya nga may lain pang pundok nga kaniadto nagtuo nga ang pagbalik ni Kristo dili makita ug nga naglangkit nianang pagbalik uban sa mga panalangin alang sa tanang banay sa yuta. Gikan kang Gn. Barbour, editor niadtong publikasyona, napatuo usab si Russell nga ang dili makitang presensiya ni Kristo nagsugod na niadtong 1874. i Gidala sa ulahi ang pagtagad dinhi pinaagi  sa sub-titulong “Herald of Christ’s Presence,” nga makita sa hapin sa Zion’s Watch Tower.

Ang pagdawat sa dili makitang presensiya ni Kristo nahimong hinungdanong patukoranan nga ibabaw niana ang pagsabot sa daghang mga tagna sa Bibliya pagatukoron. Kadtong sayong mga Estudyante sa Bibliya nakasabot nga ang presensiya sa Ginoo kinahanglang maoy pangunang kabalak-an sa tanang matuod nga mga Kristohanon. (Mar. 13:​33-37) Sila maikagon kaayo sa pagbalik sa Agalon ug maigmat sa kamatuoran nga sila may kaakohan sa pagmantala niana, apan wala pa nila masabtig tin-aw ang tanang detalye. Bisan pa, kon unsay gitugot sa espiritu sa Diyos nga ilang masabtan sa sayo kaayong panahon maoy talagsaon gayod. Usa niining mga kamatuorana naglangkit sa hinungdanon kaayong petsa nga tiniman-an sa tagna sa Bibliya.

Kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil

Ang kronolohiya sa Bibliya dugay nang gikaikagan pag-ayo sa mga estudyante sa Bibliya. Ang mga komentarista may kadaiyang panglantaw bahin sa tagna ni Jesus mahitungod sa “mga panahon sa mga Hentil” ug sa rekord ni propetang Daniel mahitungod sa damgo ni Nabucodonosor labot sa tuod sa kahoy nga gipikitan sulod sa “pito ka panahon.”​—Luc. 21:​24, KJ; Dan. 4:10-17.

Ingon ka sayo sa 1823, si John A. Brown, kansang libro napatik sa Londres, Inglaterra, nagkalkulo sa “pito ka panahon” sa kapitulo 4 sa Daniel ingong 2,520 ka tuig ang gidugayon. Apan wala niya masabtig tin-aw ang petsa kanus-a kining matagnaong yugto sa panahon misugod ug kanus-a kini matapos. Bisan pa, iyang gikonektar kining “pito ka panahon” sa mga Panahon sa mga Hentil sa Lucas 21:24. Niadtong 1844, si E. B. Elliott, usa ka Britanikong klerigo, nagpunting sa 1914 ingong usa ka posibleng petsa alang sa kataposan sa “pito ka panahon” sa Daniel, apan nagpadayag usab siyag laing panglantaw nga nagpunting sa panahon sa Rebolusyong Pranses. Si Robert Seeley, sa Londres, niadtong 1849, naghisgot niana sa susamang paagi. Labing menos pagka 1870, usa ka publikasyon nga giedit ni Joseph Seiss ug sa iyang mga kauban ug gipatik sa Philadelphia, Pennsylvania, naghimog mga kalkulasyon nga nagpunting sa 1914 ingong usa ka hinungdanong petsa, bisan tuod ang pangatarongan nga dala niini gipasikad sa kronolohiya nga sa ulahi wala dawata ni C. T. Russell.

Unya, sa Agosto, Septiyembre, ug Oktubre 1875 nga mga isyu sa Herald of the Morning, nakatabang si N. H. Barbour sa pagpahaom sa mga detalye nga gipunting sa uban. Migamit sa kronolohiya nga tinipon ni Christopher Bowen, usa ka klerigo sa Inglaterra, ug gipatik ni E. B. Elliott, giila ni Barbour nga ang mga Panahon sa mga Hentil magsugod gikan sa pagkapukan sa pagkahari ni Haring Zedekias ingon sa gitagna sa Ezekiel 21:​25, 26, ug mipunting siya sa 1914 ingong magtimaan sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil.

Sayo niadtong 1876, si C. T. Russell nakadawat ug kopya sa Herald of the Morning. Sa walay langan misulat siya kang Barbour ug unya migugol ug panahon uban kaniya sa Philadelphia panahon sa ting-init, nga naghisgot, apil sa ubang mga butang, sa matagnaong mga yugto sa panahon. Wala madugay human niadto, diha sa artikulo nga nag-ulohang “Mga Panahon sa mga Hentil: Kanus-a  Kini Matapos?”, nangatarongan usab si Russell mahitungod sa butang gikan sa Kasulatan ug nagpahayag nga ang ebidensiya nagpakita nga “ang pito ka panahon matapos sa A.D. 1914.” Kining artikuloha napatik diha sa Oktubre 1876 nga isyu sa Bible Examiner. j Ang librong Three Worlds, and the Harvest of This World, nga gigama niadtong 1877 pinaagi sa pagkumboya ni N. H. Barbour ug C. T. Russell, mipunting sa samang panghinapos. Human niadto, ang sayong mga isyu sa Watch Tower, sama sa mga gipetsahag Disyembre 1879 ug Hulyo 1880, nagtultol sa pagtagad sa 1914 K.P. ingong hinungdanon gayod kaayong tuig gikan sa punto-de-vista sa tagna sa Bibliya. Sa 1889 ang tibuok ikaupat nga kapitulo sa Tomo II sa Millennial Dawn (sa ulahi gitawag nga Studies in the Scriptures) gigahin sa paghisgot lamang sa “Mga Panahon sa mga Hentil.” Apan unsa may mahimong kahulogan sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil?

Ang mga Estudyante sa Bibliya dili bug-os segurado kon unsay mahitabo. Sila kombinsido nga dili kana mosangpot sa pagkasunog sa yuta ug pagkalaglag sa tawhanong kinabuhi. Inay, sila nahibalo nga kana motimaan sa usa ka hinungdanong punto may labot sa balaang pagmando. Sa sinugdan, naghunahuna sila nga sa maong petsa ang Gingharian sa Diyos mokontrolar na sa bug-os sa tibuok kalibotan. Sa dihang kana wala mahitabo, ang ilang pagsalig sa mga tagna sa Bibliya nga nagtimaan sa petsa wala matay-og. Inay, nakahinapos sila nga ang petsa nagtimaan lamang sa pagsugod sa pagmando sa Gingharian.

Sa susama, sila usab sa sinugdan naghunahuna nga ang tibuok-yutang mga kasamok nga matapos diha sa anarkiya (nga ilang gisabot nga mahimong molangkit sa gubat sa “dakong adlaw sa Diyos nga Labing Gamhanan”) magauna nianang petsaha. (Pin. 16:14) Apan unya, napulo ka tuig una pa sa 1914, ang Watch Tower nagsugyot nga ang tibuok kalibotang kaguliyang nga mahimong mosangpot sa pagkalaglag sa tawhanong mga institusyon lagmit moabot dayon pagkatapos sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil. Gidahom nila ang tuig 1914 sa pagtimaan sa hinungdanong lisoanang punto alang sa Jerusalem, sanglit ang propesiya nag-ingon nga ‘ang Jerusalem pagayatakan’ hangtod ang mga Panahon sa mga Hentil matuman. Sa dihang ilang nakita nga nagsingabot na ang 1914 ug sa gihapon wala pa sila mangamatay ingong mga tawo aron ‘sakgawon diha sa mga panganod’ sa pagtagbo sa Ginoo​—uyon sa sayong mga pagdahom​—sila naglaom gayod nga ang ilang pagkausab mahimong mahitabo sa pagkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil.​—1 Tes. 4:17.

Samtang ang mga tuig milabay ug ilang gisusi ug gisusi pag-usab ang Kasulatan, ang ilang pagtuo diha sa mga propesiya nagpabiling lig-on, ug wala sila mopugong sa pagpahayag kon unsay ilang gidahom nga mahitabo. Uban sa kadaiyang sukod sa kalamposan, naningkamot sila sa paglikay nga mahimong dogmatiko mahitungod sa mga detalye nga wala isultig direkta diha sa Kasulatan.

Mibagting ra bag Sayo ang “Alarma nga Relo”?

Ang grabeng kaguliyang tinuod misilaob sa kalibotan niadtong 1914 tungod  sa pagbuto sa Gubat sa Kalibotan I, nga sa daghang katuigan yanong gitawag ang Dakong Gubat, apan wala dayon kana motultol ngadto sa pagkapukan sa tanang naglungtad nga tawhanong pagmando. Samtang nagkaugmad ang mga panghitabo may kalabotan sa Palestina human sa 1914, ang mga Estudyante sa Bibliya naghunahuna nga nakakita silag ebidensiya sa hinungdanong mga kausaban sa Israel. Apan mga bulan ug unya mga tuig ang milabay, ug ang mga Estudyante sa Bibliya wala makadawat sa ilang langitnong ganti ingon sa ilang gidahom. Sa unsang paagi sila misanong niana?

Ang The Watch Tower sa Pebrero 1, 1916, sa linain nagdala sa pagtagad ngadto sa Oktubre 1, 1914, ug unya miingon: “Mao kini ang kataposang punto sa panahon nga ang kronolohiya sa Bibliya nagpunting kanato ingong may kalabotan sa mga kasinatian sa Simbahan. Ang Ginoo ba nagsulti kanato nga pagadad-on kita [sa langit] didto? Wala. Unsa man ang Iyang giingon? Ang iyang Pulong ug ang mga katumanan sa tagna morag sa walay sipyat nagpunting nga kining petsaha nagtimaan sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil. Kami mihinapos gikan niini nga ang ‘pagkausab’ sa Simbahan mahitabo niana o una pa nianang petsaha. Apan ang Diyos wala magtug-an kanamo nga mao kanay mahitabo. Gitugotan niya kami sa paghimo nianang panghinapos; ug kami nagtuo nga kana napamatud-ang usa ka gikinahanglang pagsulay sa minahal sa Diyos nga mga balaan sa tanang dapit.” Apan kini bang mga kaugmaran nagpamatuod nga ang ilang mahimayaong paglaom nakawang? Wala. Sa yano kana nagkahulogan nga dili tanang butang mahitabo dihadiha sama sa ilang pagdahom.

Pipila ka tuig una pa sa 1914, si Russell misulat: “Ang kronolohiya (linangkob nga mga panagna bahin sa panahon) tataw nga dili alang sa paghatag sa katawhan sa Diyos ug tukmang kronolohikal nga impormasyon latas sa kasiglohan. Dayag nga kana gituyo gayod sa pagsilbi ingong alarma nga relo sa pagpukaw ug sa pagpalagsik sa katawhan sa Ginoo sa tukmang panahon. . . . Apan atong tugotan, pananglitan, nga ang Oktubre, 1914, molabay ug walay mahitabong seryosong pagkapukan sa gahom sa mga Hentil. Unsa man ang pamatud-an o ipanghimakak niini? Dili kini makapanghimakak sa bisan unsang bahin sa Balaang Plano sa Kapanahonan. Ang bili-sa-lukat nga natapos sa Kalbaryo sa gihapon mobarog ingong garantiya sa ultimang katumanan sa dakong Balaang Programa alang sa pagpasig-uli sa katawhan. Ang ‘tinuboy nga pagkatinawag’ sa Simbahan sa pag-antos uban sa Manunubos ug pagahimayaon kauban niya ingong iyang mga sakop o ingong iyang Pangasaw-onon magpabiling mao lang gihapon. . . . Ang butang lamang nga apektado sa kronolohiya mao ang panahon alang sa pagtuman niining mahimayaong mga paglaom sa Simbahan ug sa kalibotan. . . . Ug kon kanang petsaha molabay kana mopamatuod lamang nga ang among kronolohiya, among ‘alarma nga relo,’ miunag diyutay sa pagbagting sa panahon. Isipon ba namo kana nga dakong kadaot kon ang among alarma nga relo mipukaw kanamo nga sayosayog diyutay sa buntag sa usa ka dakong adlaw nga puno sa kalipay ug kahimuot? Dili gayod!”

Apan kanang “alarma nga relo” wala mobagting nga sayo ra. Sa pagkatinuod, ang mga kasinatian nga ilang namat-an sa pagpukaw sa “relo” mao ang wala mohaom sa ilang gidahom.

 Pila ka tuig sa ulahi, sa dihang ang kahayag nagkasanag, ilang gidawat: “Daghan sa minahal nga mga balaan naghunahuna nga ang tanang buluhaton natapos na. . . . Sila nagkalipay tungod sa tataw nga kalig-onan nga ang kalibotan natapos, nga ang gingharian sa langit haduol na, ug nga ang adlaw sa ilang kaluwasan nagkahiduol. Apan wala nila makita ang usa ka butang pa nga kinahanglang buhaton. Ang maayong balita nga ilang nadawat kinahanglang ipahibalo sa uban; kay si Jesus nagsugo: ‘Kining maayong balita mahitungod sa gingharian igawali ngadto sa tibuok nga kalibotan ingon nga pagpamatuod ngadto sa tanang kanasoran: ug unya moabot na ang kataposan.’ (Mateo 24:14)”​—The Watch Tower, Mayo 1, 1925.

Samtang ang mga hitabo human sa 1914 nagsugod sa pagkahitabo ug ang mga estudyante sa Bibliya nagtandi sa gitagna sa Agalon, sa inanay ilang naapresyar nga sila nagkinabuhi sa kataposang mga adlaw sa daang sistema ug nga sila nagkinabuhi niana sukad sa 1914. Nasabtan usab nila nga sa tuig 1914 nagsugod ang dili makitang presensiya ni Kristo ug nga kini maoy, dili pinaagi sa personal niyang pagbalik (bisan dili makita) sa kasikbitan sa yuta, apan pinaagi sa iyang pagtumong sa iyang pagtagad nganhi sa yuta ingong nagamandong Hari. Ilang nasabtan ug gidawat ang ilang hinungdanong kaakohan sa pagwali “niining maayong balita sa gingharian” alang sa pagpamatuod sa tanang kanasoran sulod niining malisod nga panahon sa tawhanong kasaysayan.​—Mat. 24:​3-14.

 Unsa gayod ang mensahe mahitungod sa Gingharian nga ilang igawali? Kana ba may kalainan gikan sa mensahe sa unang-siglo nga mga Kristohanon?

Gingharian sa Diyos, ang Bugtong Paglaom sa Katawhan

Ingong sangpotanan sa maampingong pagtuon sa Pulong sa Diyos, ang mga Estudyante Bibliya nga nakig-uban kang Brader Russell nakasabot nga ang Gingharian sa Diyos maoy gobyernong gisaad ni Jehova nga tukoron pinaagi sa iyang Anak alang sa pagpanalangin sa katawhan. Kinahanglang ikauban ni Jesu-Kristo, sa langit, ingong mga magmamando ang “gamayng panon” nga gipili sa Diyos gikan sa taliwala sa katawhan. Ilang nasabtan nga kining gobyernoha pagahawasan sa matinumanong mga lalaki sa kakaraanan nga moalagad ingong mga prinsipe sa tibuok yuta. Kini sila gihisgotan ingong “karaang mga takos.”​—Luc. 12:32; Dan. 7:27; Pin. 20:6; Sal. 45:16.

Ang Kakristiyanohan dugay nang nagtudlo sa ‘balaang katungod sa mga hari,’ ingong paagi sa pagsakop sa mga tawo. Apan kining mga Estudyante sa Bibliya nakasabot gikan sa Kasulatan nga ang ugma-damlag sa mga gobyerno sa tawo wala palig-ona sa bisan unsang balaang garantiya. Uyon sa ilang nakat-onan, ang Watch Tower sa Disyembre 1881 nagpahayag: “Ang pagtukod niining ginghariana siyempre pa, naglangkit sa pagpukan sa tanang gingharian sa yuta, tungod kay kanang tanan—bisan pa ang kinamaayohan niana​—nahiluna sa inhustisya ug dili-magkasamang mga katungod ug ang pagdaogdaog sa daghan ug pabor sa pipila​—ingon sa atong mabasa: ‘Kini magadugmok ug magaut-ot niining tanan nga mga gingharian ug kini molungtad sa walay kataposan.’”​—Dan. 2:44.

Bahin sa pamaagi nga kanang madaogdaogong mga gingharian pagadugmokon, ang mga Estudyante sa Bibliya daghan pag tun-an. Wala pa nila masabtig tin-aw sa unsang paagi ang mga kaayohan sa Gingharian sa Diyos mokanap sa tanang katawhan. Apan wala nila pagsaypa ang Gingharian sa Diyos ingong hanap nga pagbati sulod sa kasingkasing sa usa o sa pagmando sa usa ka relihiyosong hirarkiya nga migamit sa sekular nga Estado ingong iyang ahente.

Pagka 1914, ang matinumanon una-Kristohanong mga alagad sa Diyos wala pa gibanhaw sa yuta ingong prinsipenhong mga hawas sa Mesiyanikong Hari, sama sa pagdahom, ni ang mga nanghibilin sa “gamayng panon” nakig-uban kang Kristo sa langitnong Gingharian nianang tuiga. Bisan pa niana, ang The Watch Tower sa Pebrero 15, 1915, masaligong nagpahayag nga ang 1914 maoy haom nga panahon “alang sa atong Ginoo sa paggamit sa Iyang dakong gahom ug pagmando,” sa ingon nagtapos sa mga milenyo sa walay baldang pagmando sa mga Hentil. Sa isyu niana sa Hulyo 1, 1920, ang The Watch Tower nagpalig-on pag-usab nianang posisyona ug naglangkit niana sa maayong balita nga gitagna ni Jesus nga igawali sa tibuok yuta una pa ang kataposan. (Mat. 24:14) Sa kombensiyon sa mga Estudyante sa Bibliya sa Cedar Point, Ohio, niadtong 1922, kining pagsabota gipahayag pag-usab diha sa linangkob nga resolusyon, ug si Brader Rutherford miaghat sa mga kombensiyonista: “Imantala, imantala, imantala, ang Hari ug iyang gingharian.”

Ugaling, niadtong panahona ang mga Estudyante sa Bibliya mibati nga ang pagtukod sa Gingharian, ang bug-os nga pagkatukod niini sa langit, dili mahitabo  hangtod ang kataposang mga membro sa pangasaw-onon ni Kristo mahimaya. Sa ingon, usa ka tinuod nga milyahan ang nakab-ot niadtong 1925, sa dihang ang The Watch Tower sa Marso 1 nagdala sa artikulong “Pagkahimugso sa Nasod.” Kana nagpresentar sa matulon-anong pagtuon sa Pinadayag kapitulo 12. Ang artikulo naghatag ug ebidensiya nga ang Mesiyanikong Gingharian nahimugso na​—natukod na​—niadtong 1914, nga si Kristo niadto nagsugod na pagmando sa iyang langitnong trono, ug nga pagkatapos niadto si Satanas gitambog gikan sa langit nganhi sa kasikbitan sa yuta. Mao kini ang maayong balita nga igawali, ang balita nga ang Gingharian sa Diyos naglihok na. Kining nalamdagang pagsabot nakapalihok gayod niining mga magmamantala sa Gingharian sa pagsangyaw hangtod sa kinatumyan sa yuta!

Ginamit ang tanang haom nga pamaagi, ang katawhan ni Jehova nagpamatuod nga ang Gingharian sa Diyos lamang ang mahimong makadala ug dumalayong kahupayan ug mosulbad sa halalom nga mga suliran nga misakit sa katawhan. Sa 1931 kining mensahea gipalanog diha sa sibya sa radyo ni J. F. Rutherford sa labing masangkaron nga internasyonal nga network nga sukad masukad nasibya. Ang unod sa maong gisibya gipatik usab sa daghang pinulongan diha sa pulyeto nga The Kingdom, the Hope of the World​—minilyong kopya niini giapod-apod sulod sa pipila ka bulan. Ingong dugang sa makaylapong pag-apod-apod sa publiko, linaing paningkamot ang gihimo sa paghatag ug kopya sa mga politiko, prominenteng negosyante, ug klero.

Apil sa ubang mga butang, miingon ang maong pulyeto: “Ang presenteng dili matarong nga mga gobyerno sa kalibotan dili makahatag ug bisag unsang paglaom sa katawhan. Ang paghukom sa Diyos batok kanila nagpahayag nga sila pagalaglagon. Busa, ang paglaom sa kalibotan, ug ang bugtong paglaom, mao ang matarong nga gingharian o gobyerno sa Diyos pinaagi ni Kristo Jesus ingong dili makitang Magmamando niana.” Kanang Ginghariana, ilang nasabtan, modala sa tinuod nga kalinaw ug kasegurohan sa katawhan. Ubos sa iyang pagmando ang yuta mahimong usa ka tinuod nga paraiso, ug ang sakit ug kamatayon mawala na.​—Pin. 21:​4, 5.

Ang maayong balita sa Gingharian sa Diyos nagpadayon nga dugokan sa mga tinuohan sa mga Saksi ni Jehova. Sukad sa Marso 1, 1939 nga isyu, ang ilang pangunang magasin, nga karon napatik diha sa kapin sa 110 ka pinulongan, nagadala sa titulong Ang Bantayanang Torre Nagapahayag sa Gingharian ni Jehova.

Apan una pa himoa sa pagmando sa Gingharian ang yuta nga paraiso, ang presenteng daotang sistema kinahanglang mawala. Sa unsang paagi kana malampos?

Ang Gubat sa Dakong Adlaw sa Diyos nga Labing Gamhanan

Ang gubat sa kalibotan nga nagsugod niadtong 1914 mitay-og sa nagalungtad nga sistema sa mga butang kutob sa iyang patukoranan. Sa usa ka panahon mipatin-aw nga ang mga panghitabo maugmad sumala sa pagdahom sa mga Estudyante sa Bibliya.

Balik niadtong Agosto 1880, si Brader Russell misulat: “Nasabtan namo nga sa dili pa mapasig-uli o sa dili pa masugdan ang pagpanalangin sa tawhanong banay  ang presenteng mga gingharian sa yuta nga karon nagaulipon ug nagadaogdaog sa katawhan tanantanan balit-aron ug ang gingharian sa Diyos mopuli sa pagkontrolar ug ang panalangin ug pagpasig-uli moabot pinaagi sa bag-ong gingharian.” Sa unsang paagi kanang ‘pagbalit-ad sa mga gingharian’ mahitabo? Pinasikad sa mga kahimtang nga iyang nakita nga nagkaugmad diha sa kalibotan, si Russell mituo nga panahon sa gubat sa Armageddon, ang Diyos mogamit sa magkaatbang nga mga pundok sa katawhan sa pagpukan sa nagalungtad nga mga institusyon. Siya miingon: “Ang buluhaton sa paglaglag sa tawhanong empiryo nagsugod na. Ang gahom nga mopukan kanila sa pagkakaron nagalihok na. Ang katawhan nagaorganisar na sa ilang mga kusog ubos sa ngalang Komunista, Sosyalista, Nihilista, uban pa.”

Ang librong The Day of Vengeance (sa ulahi gitawag The Battle of Armageddon), nga gipatik niadtong 1897, nagpalapad pa sa paagi sa pagsabot kaniadto sa mga Estudyante sa Bibliya sa butang, nga nag-ingon: “Ang Ginoo, pinaagi sa iyang nangibabaw nga kaalam, mohimog linangkob nga pag-atake niining dakong kasundalohan sa mga wala makontento​—patriyotiko, repormador, sosyalista, moralista, anarkista, mga walay alamag ug walay paglaom​—ug mogamit sa ilang mga paglaom, kahadlok, kabuangan ug kahakog, sumala sa iyang balaang kaalam, sa pagpatuman sa iyang kaugalingong dagkong mga katuyoan sa pagpukan sa presenteng mga institusyon, ug sa pag-andam sa tawo alang sa Gingharian sa Pagkamatarong.” Mao nga ilang nasabtan ang gubat sa Armageddon nga naglangkit sa mapintas sosyal nga rebolusyon.

Apan ang Armageddon ba usa lamang ka panag-away tali sa nag-indigay nga mga pundok sa katawhan, usa ka sosyal nga rebolusyon nga gamiton sa Diyos sa pagpukan sa nagalungtad nga mga institusyon? Samtang gitagad pag dugang ang mga kasulatan nga naghisgot bahin ning butanga, ang The Watch Tower sa Hulyo 15, 1925, nagdala sa pagtagad sa Zacarias 14:​1-3 ug nag-ingon: “Pinaagi niini masabtan nato nga ang tanang mga nasod sa yuta, ubos sa pagdumala ni Satanas, pagatigomon sa pagpakig-away batok sa Jerusalem nga matang, sa ato pa, silang nanagbarog sa kiliran sa Ginoo . . . Pinadayag 16:​14, 16.”

Sa sunod nga tuig, diha sa librong Deliverance, gitunong ang pagtagad sa tinuod nga katuyoan niining gubata, nga nag-ingon: “Karon si Jehova, sumala sa iyang Pulong, magapasundayag sa iyang gahom nga dayag kaayo ug dili-kaduhaduhaan nga ang mga tawo mahimong makombinsir sa ilang dili-diyosnong kurso ug mahimong makasabot nga si Jehova mao ang Diyos. Mao kana ang rason nganong nagpalunop ang Diyos, nagpukan sa Torre sa Babel, naglaglag sa kasundalohan ni Senacherib ang Asiryanhong hari, ug milamoy sa mga Ehiptohanon; ug mao usab kana ang rason nganong sa pagkakaron magadala siya ug laing dakong kasamok sa kalibotan. Ang kanhing mga katalagman mao lamay mga landong sa usa nga nag-angat na. Ang pagtigom maoy alang sa dakong adlaw sa Diyos nga Labing Gamhanan. Kana mao ‘ang dako ug makalilisang nga adlaw sa Ginoo’ (Joel 2:31), sa dihang ang Diyos magahimo alang sa iyang kaugalingon ug usa ka ngalan. Niining dako ug pangataposang gubat ang mga tawo sa kada nasod, banay ug pinulongan mahibalo nga si Jehova maoy gamhanan-sa-tanan, maalamon sa tanan ug matarong nga Diyos.” Apan ang mga alagad ni Jehova sa yuta gipasidan-an: “Niining dakong away walay Kristohanon ang mobakyaw ug kamot.  Ang rason nga sila dili mohimo niana maoy tungod kay si Jehova miingon: ‘Kay ang away dili inyo, apan iyaha sa Diyos.’” Ang gubat nga gihisgotan dinhi sa tino dili ang usa nga gibugno sa mga nasod, sugod niadtong 1914. Kana umaabot pa.

May uban pang mga pangutana nga kinahanglang matubag pinasikad sa Kasulatan. Usa niini naglangkit sa pag-ila sa Jerusalem nga pagayatakan hangtod sa kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil, ingon sa gipahayag sa Lucas 21:24; ug may labot niini mao ang pag-ila sa Israel nga gihisgotan diha sa daghan kaayong propesiya mahitungod sa pagpasig-uli.

Ang Diyos ba Mopasig-uli sa mga Hudiyo sa Palestina?

Ang mga Estudyante sa Bibliya nasayod pag-ayo sa daghang propesiya bahin sa pagpasig-uli nga gihatag sa mga propeta sa Diyos ngadto sa karaang Israel. (Jer. 30:18; 31:​8-10; Amos 9:​14, 15; Roma 11:​25, 26) Hangtod sa 1932, ilang nasabtan nga kini espisipikong mapadapat sa kinaiyanhong mga Hudiyo. Mao nga, sila nagtuo nga ang Diyos mopakitag pabor sa Israel pag-usab, nga inanay mopasig-uli sa mga Hudiyo sa Palestina, nga magbukas sa ilang mga mata sa kamatuoran mahitungod kang Jesus ingong Manlulukat ug Mesiyanikong Hari, ug mogamit kanila ingong ahensiya sa paghatag sa mga panalangin sa tanang nasod. Tungod niining pagsabota, si Brader Russell midiskurso ngadto sa daghang mamiminaw nga mga Hudiyo sa New York maingon usab sa Uropa bahin sa ulohan nga “Sionismo Diha sa Tagna,” ug si Brader Rutherford, sa 1925, misulat sa librong Comfort for the Jews.

Apan sa inanay natataw nga ang nagkahitabo sa Palestina labot sa mga Hudiyo dili katumanan sa mga propesiya sa dakong pagpasig-uli ni Jehova. Ang kalaglagan midangat sa unang-siglong Jerusalem tungod kay ang mga Hudiyo nagsalikway sa Anak sa Diyos, ang Mesiyas, ang usa nga sinugo sa ngalan ni Jehova. (Dan. 9:​25-27; Mat. 23:​38, 39) Nagkadayag nga ingong usa ka katawhan sila wala mag-usab sa ilang tinamdan. Walay paghinulsol tungod sa sayop nga nabuhat sa ilang mga katigulangan. Ang pagbalik sa pipila sa Palestina dili tinukmod sa bisan unsang gugma sa Diyos o tinguha sa paghimaya sa iyang ngalan pinaagi sa pagtuman sa iyang Pulong. Kini sa tin-aw gisaysay sa ikaduhang tomo sa Vindication, nga gipatik sa Watch Tower Bible and Tract Society niadtong 1932. k Ang pagkahusto sa iyang posisyon namatud-an niadtong 1949, sa dihang ang Estado sa Israel, nga kaniadto bag-o lang naporma ingong usa ka nasod ug ingong yutang-puy-anan alang sa mga Hudiyo, nahimong sakop sa Hiniusang Kanasoran, busa nagpakita nga ang iyang pagsalig wala kang Jehova apan diha sa politikanhong mga nasod sa kalibotan.

Ang katumanan niadtong mga tagna sa pagpasig-uli mipunting sa laing direksiyon. Ang mga alagad ni Jehova misugod sa pagkasabot nga kadto maoy espirituwal nga Israel, “ang Israel sa Diyos,” nga gilangkoban sa dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon, kinsa, ingong katumanan sa katuyoan sa Diyos, nagtagamtam sa kalinaw uban sa Diyos pinaagi kang Jesu-Kristo. (Gal. 6:16) Karon  ilang nasabtan nga ang mga saad sa kapasig-ulian may kahibulongang espirituwal nga katumanan diha sa tinuod nga mga Kristohanon pinaagi sa mga pakiglabot sa Diyos kanila. Ngadtongadto nasabtan usab nila nga ang Jerusalem nga gituboy inigkatapos sa mga Panahon sa mga Hentil dili lamang usa ka yanong siyudad sa yuta, o bisan katawhan sa yuta nga gihawasan nianang siyudara, apan, hinunoa, “langitnong Jerusalem,” diin gipahiluna ni Jehova ang iyang Anak, si Jesu-Kristo, nga may awtoridad sa pagmando niadtong 1914.​—Heb. 12:22.

Tungod niining tin-aw nga mga butang, ang mga Saksi ni Jehova anaa sa maayong kahimtang sa pagtuman sa asaynment nga walay pagpalabi ngadto sa bisan haing pundok sa pagwali sa maayong balita sa Gingharian “sa tibuok pinuy-anang yuta alang sa pagpamatuod sa tanang kanasoran.”​—Mat. 24:14.

Kinsa ang pasidunggan alang niining tanang mga pagpatin-aw sa Bibliya nga mabasa diha sa mga publikasyon sa Watch Tower?

Ang Paagi nga Pagatudloan ang mga Alagad ni Jehova

Si Jesu-Kristo nagtagna nga tapos sa iyang pagbalik sa langit, iyang ipadala sa iyang mga tinun-an ang balaang espiritu. Kini mosilbing usa ka magtatabang, nga mogiya kanila “ngadto sa tanang kamatuoran.” (Juan 14:26; 16:​7, 13) Si Jesus usab miingon nga ingong Ginoo ug Agalon sa matuod nga mga Kristohanon, siya kinahanglang may usa ka “matinumanon ug maalamong ulipon,” usa ka “matinumanong alagad,” nga mohatag sa espirituwal nga “pagkaon sa tukmang panahon” sa panimalay, sa mga mamumuo diha sa panimalay sa pagtuo. (Mat. 24:​45-47; Luc. 12:42) Kinsa kining matinumanon ug maalamong ulipon?

Ang una gayod nga isyu sa Watch Tower nagpasabot sa Mateo 24:​45-47 sa dihang kana mipahayag nga ang tumong sa mga magpapatik nianang magasina maoy mahimong igmat sa mga hitabo may kalabotan sa presensiya ni Kristo ug sa paghatag sa espirituwal nga “pagkaon sa hustong panahon” sa panimalay sa pagtuo. Apan ang editor sa magasin sa iyang kaugalingon wala moangkon nga siya ang matinumanon ug maalamong ulipon, o ang “matinumanon ug maalamong alagad” (sumala sa paghubad sa King James Version).

Mao nga, sa Oktubre-Nobyembre 1881 nga isyu sa magasin, si C. T. Russell mipahayag: “Kami nagtuo nga ang kada membro niining lawas ni Kristo nagabuhat niining bulahang buluhaton, mahimong direkta o dili-direkta, sa paghatag ug pagkaon sa hustong panahon sa panimalay sa pagtuo. ‘Nan kinsa ang matinumanon ug maalamong alagad nga gihimo sa iyang Ginoo nga magadumala ibabaw sa iyang panimalay,’ sa paghatag kanilag pagkaon sa hustong panahon? Dili ba kanang ‘gamayng panon’ sa napahinungod nga mga alagad nga sa pagkamatinumanon nagtuman sa ilang panaad sa pahinungod—​ang lawas ni Kristo​—ug dili ang tibuok lawas sa tinagsa o tiningob, ang nagahatag ug pagkaon sa hustong panahon  sa panimalay sa pagtuo​—ang dakong pundok sa mga magtutuo? Bulahan kanang alagad (ang tibuok lawas ni Kristo) kinsa hing-abtan nga naghimo sa ingon sa pag-abot (Gr. elthon) sa iyang Ginoo. ‘Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo, siya pagahimoon niyang tigdumala ibabaw sa tanan niyang kabtangan.’”

Ugaling, kapin sa usa ka dekada sa ulahi, ang asawa ni Brader Russell mipahayag sa publiko sa ideya nga si Russell mismo ang matinumanon ug maalamong alagad. l Ang panglantaw nga iyang gipahayag mahitungod sa ilhanan sa ‘matinumanong alagad’ gituohan sa linangkob sa mga Estudyante sa Bibliya sulod sa mga 30 ka tuig. Si Brader Russell wala magsalikway sa ilang panglantaw, apan sa personal gilikayan niyang maghimog samang pagpadapat sa teksto, nga nagpasiugda sa iyang pagsupak sa ideya sa klerong matang nga sinangonan sa pagtudlo sa Pulong sa Diyos nga lahi sa usa ka matang sa layko nga dili sinangonan. Ang pagsabot nga gipahayag ni Brader Russell niadtong 1881 mao nga ang matinumanon ug maalamong alagad sa pagkatinuod usa ka hugpong sa ulipon, nga gilangkoban sa tanang membro sa dinihogan-sa-espiritu nga lawas ni Kristo sa yuta, gipalig-on pag-usab diha sa The Watch Tower sa Pebrero 15, 1927.​—Itandi ang Isaias 43:10.

Sa unsang paagi gilantaw ni Brader Russell ang iyang kaugalingong papel? Miangkon ba siya sa usa ka linaing pagpadayag gikan sa Diyos? Sa Watch Tower sa Hulyo 15, 1906 (panid 229), si Russell mapaubsanong mitubag: “Wala, minahal nga mga higala, ako wala moangkon nga labaw, ni may labaw-kinaiyanhong gahom, dignidad o awtoridad; ni ako nangandoy sa pagtuboy sa akong kaugalingon sa panan-aw sa akong kaigsoonan sa panimalay sa pagtuo, gawas diha sa kahulogan nga ang Agalon miawhag niana, nga nag-ingon, ‘Siya nga mahimong hawod kaninyo ma-inyo siyang ulipon.’ (Mat. 20:27.) . . . Ang mga kamatuoran nga akong gipresentar, ingong tigpamaba sa Diyos, wala ipadayag diha sa mga panan-awon o mga damgo, ni pinaagi sa madungog nga tingog sa Diyos, ni dihadiha dayon, apan sa inanay . . . Ni kining tin-aw nga pagkabukhad sa kamatuoran tungod sa bisan unsang tawhanong kamamugnaon o kahait sa salabotan, apan sa yanong kamatuoran nga ang igong panahon sa Diyos miabot na; ug kon ako wala mosulti, ug walay laing ahente nga makita, ang mga bato mismo maoy mosinggit.”

Ngadto kang Jehova ingong ilang Halangdong Instruktor nga ang mga magbabasa sa Watch Tower gidasig sa pagtutok, gani maingon sa tanang Saksi ni Jehova karong adlawa. (Isa. 30:20) Kini kusganong gipasiugda diha sa The Watchtower sa Nobyembre 1, 1931, sa artikulong “Gitudloan sa Diyos,” nga nag-ingon: “Ang The Watchtower nag-ila sa kamatuoran ingong iya ni Jehova, ug dili iya ni bisan kinsang linalang. Ang The Watchtower dili instrumento ni bisan kinsang tawo o pundok sa tawo, ni kana gipatik sumala sa kapritso sa tawo. . . . Si Jehova nga Diyos mao ang dakong Magtutudlo sa iyang mga anak. Sa pagtino, ang pagpublikar niining mga kamatuorana gihimo sa dili hingpit nga mga tawo, ug tungod niining katarongana kining mga kamatuoran dili absolutong hingpit sa dagway; apan sila gipahiluna diha sa porma nga magbanaag sa kamatuoran sa Diyos nga iyang ginatudlo sa iyang mga anak.”

 Sa unang siglo, sa dihang mibangon ang mga pangutana bahin sa doktrina o pamaagi, kini gikonsulta sa sentral nga nagamandong lawas nga nalangkoban sa hamtong sa espirituwal nga mga lalaki. Mga desisyon gihimo pagkatapos matagad ang ginasulti sa Kasulatan ingon man sa ebidensiya sa kalihokan nga kauyon niining Kasulatan ug nagalambo ingong sangpotanan sa paglihok sa balaang espiritu. Ang mga desisyon gipadala pinaagig sulat ngadto sa mga kongregasyon. (Buh. 15:​1–16:5) Kanang samang pamaagi nagalihok taliwala sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa.

Ang espirituwal nga instruksiyon gitagana pinaagi sa mga artikulo sa magasin, mga libro, mga programa sa kombensiyon, ug laraw alang sa mga diskurso sa kongregasyon​—tanantanan giandam ubos sa direksiyon sa Nagamandong Lawas sa matinumanon ug maalamong ulipon. Ang kaundan niana sa tin-aw nagpasundayag nga ang gipanagna ni Jesus maoy matuod karong adlawa​—nga siya, sa tinuod, may matinumanon ug maalamong ulipon nga matang nga maunongong nagatudlo ‘sa tanang mga butang nga iyang gisugo’; nga kining ahensiyaha maoy “nagabantay,” igmat sa mga panghitabo sa katumanan sa tagna sa Bibliya ug sa partikular mahitungod sa presensiya ni Kristo; nga kana nagatabang sa mahadlokon-sa-Diyos nga katawhan sa pagsabot kon unsay nalangkit diha sa ‘pagbantay’ sa mga butang nga gisugo ni Jesus ug busa magpamatuod nga sila tinuod nga iyang mga tinun-an.​—Mat. 24:42; 28:20; Juan 8:​31, 32.

Sa progresibong paagi, latas sa katuigan, ang mga batasan nga malagmit makadalag dili kinahanglanong pagtagad sa tinong mga tawo may labot sa pag-andam sa espirituwal nga pagkaon giwala. Hangtod sa kamatayon ni C. T. Russell, nalista ang iyang ngalan ingong editor diha sa hapit matag isyu sa Watch Tower. Ang mga ngalan o inisyal sa ubang mitampo ug materyal sa subsob makita sa kataposan sa mga artikulo nga ilang giandam. Unya, sugod sa isyu sa Disyembre 1, 1916, inay sa pagpakita sa ngalan sa usa ka tawo ingong editor, ang The Watch Tower naglista sa mga ngalan sa editoryal nga komite. Sa isyu sa Oktubre 15, 1931, bisan kining listaha gikuha, ug ang Isaias 54:13 mipuli sa iyang dapit. Sama sa gikutlo gikan sa American Standard Version, kini mabasa: “Ug ang tanan nimong mga anak pagatudloan ni Jehova; ug dako ang pakigdait sa imong mga anak.” Sukad sa 1942 nahimong lagda sa tanan nga ang literatura nga patikon sa Watch Tower Society dili modalag pagtagad kang bisan kinsang indibiduwal ingong magsusulat. a Ubos sa pagdumala sa Nagamandong Lawas, ang dedikadong mga Kristohanon sa Amerika del Norte ug del Sur, Uropa, Aprika, Asia, ug kaislahan sa dagat may bahin sa pag-andam sa maong materyal nga pagagamiton sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok kalibotan. Apan ang tanang pasidungog gihatag kang Jehova nga Diyos.

Ang Kahayag Misidlak sa Dugang ug Dugang

Sama sa gibanaag diha sa ilang modernong-adlaw nga kasaysayan, ang kasinatian sa mga Saksi ni Jehova nahisama nianang gihubit sa Proverbio 4:18: “Ang alagianan sa matarong ingon sa banagbanag sa kahayag nga nagakasanag sa kahayag ngadto sa pagkahingpit sa adlaw.” Ang pagsidlak sa kahayag progresibo, sama  sa kahayag sa sayong kabuntagon nga sundan sa pagsubang sa adlaw ug sa bug-os nga kahayag sa usa ka bag-ong adlaw. Sa paglantaw sa mga butang diha sa kahayag nga mabatonan, usahay sila may dili kompleto, gani dili tukma, nga mga ideya. Bisag unsa ka dako sa ilang paningkamot, sa yano sila dili makasabot sa tinong mga propesiya hangtod kini mosugod sa pagkatuman. Samtang si Jehova naghatag ug dugang kahayag sa iyang Pulong pinaagi sa iyang espiritu, ang iyang mga alagad kanunay nga andam sa kamapaubsanon nga mohimog gikinahanglang mga pagpasibo.

Ang maong progresibong pagsabot dili limitado sa sayong yugto sa ilang modernong-adlaw nga kasaysayan. Kana nagpadayon hangtod sa presente. Pananglitan, niadtong 1962 may pagpasibo sa pagsabot mahitungod sa “labaw nga mga pagbulot-an” sa Roma 13:​1-7.

Sa daghang katuigan ang mga Estudyante sa Bibliya nagtudlo nga “ang hataas nga mga gahom” (KJ) mao sila si Jehova nga Diyos ug si Jesu-Kristo. Ngano? Diha sa The Watch Tower sa Hunyo 1 ug Hunyo 15, 1929, gisitar ang nagkalainlaing sekular nga balaod, ug kana gipakita nga ang gitugotan sa usa ka yuta gidili sa lain. Ang pagtagad gidala usab sa sekular nga mga balaod nga nagkinahanglan sa katawhan sa paghimo sa gidili sa Diyos o nga nagdili sa gisugo sa Diyos nga himoon sa iyang mga alagad. Tungod sa ilang ugdang nga tinguha sa pagpakita ug pagtahod sa labaw nga pagbulot-an sa Diyos, morag mipadayag sa mga Estudyante sa Bibliya nga “ang hataas nga mga gahom” mao si Jehova nga Diyos ug si Jesu-Kristo. Sila sa gihapon nagtuman sa sekular nga mga balaod, apan ang pasiugda anaa sa pagsugot pag-una sa Diyos. Kadto maoy hinungdanong leksiyon, usa nga nagpalig-on kanila sa mga katuigan sa kasamok sa kalibotan nga mingsunod. Apan wala nila masabtig tin-aw kon unsay ginasulti sa Roma 13:​1-7.

Mga katuigan sa ulahi, maampingong gianalisar pag-usab ang kasulatan, kauban sa konteksto niini ug kahulogan niini nga gitagad ang ubang bahin sa Bibliya. Ingong resulta, niadtong 1962 gidawat nga “ang labaw nga mga pagbulot-an” mao ang sekular nga mga magmamando, apan tungod sa tabang sa New World Translation, ang prinsipyo sa relatibong pagpasakop nasabtan ug tin-aw. b Kini wala magkinahanglan ug dakong kausaban sa tinamdan sa mga Saksi ni Jehova ngadto sa mga gobyerno sa kalibotan, apan kana sa tinuod nagtul-id sa ilang pagsabot sa hinungdanong bahin sa Kasulatan. Kasamtangan, ang matag-indibiduwal nga Saksi may kahigayonan sa pagtimbangtimbang ug maayo kon kaha sila sa pagkatinuod nagkinabuhi sumala sa ilang mga responsabilidad sa Diyos ug sa sekular nga awtoridad. Kining tin-aw nga pagsabot sa “labaw nga mga pagbulot-an” nagsilbing panalipod sa mga Saksi ni Jehova, ilabina sa mga kayutaan diin ang nasyonalismo ug tinguha alang sa dakong kagawasan misangpot sa pagbuto sa kapintasan ug pagpormag bag-ong mga kagamhanan.

Sa misunod nga tuig, 1963, gipresentar ang gipalapad nga kapadapatan sa “Babilonyang Bantogan.” c (Pin. 17:5) Ang pagsusi pag-usab sa sekular ug relihiyosong kasaysayan mipunting sa panghinapos nga ang impluwensiya sa karaang Babilonya misuhop dili lamang sa Kakristiyanohan apan sa tanang bahin sa yuta. Mao nga ang Babilonyang Bantogan gilantaw ingong ang tibuok kalibotang  empiryo sa bakak nga relihiyon. Ang pagkaamgo niini nakapaarang sa mga Saksi ni Jehova sa pagtabang sa daghan pang mga tawo, nga lainlain ang mga kagikan, sa pagsanong sa Biblikanhong sugo: “Gumula kamo kaniya, katawhan ko.”​—Pin. 18:4.

Tinuod, ang pagbuklad sa mga panghitabo nga gitagna sa entirong basahon sa Pinadayag nakahatag ug dagayang espirituwal nga kahayag. Niadtong 1917 usa ka pagtuon sa Pinadayag ang gipatik diha sa librong The Finished Mystery. Apan “ang adlaw sa Ginoo,” nga gihisgotan sa Pinadayag 1:​10, nagasugod pa lamang niadto; kadaghanan sa gitagna wala pa mahitabo ug wala sa bug-os masabti. Ugaling, ang mga kaugmaran sulod sa misunod nga katuigan naghatag ug labawng kahayag mahitungod sa kahulogan nianang bahina sa Bibliya, ug kining mga panghitaboa may dakong epekto sa malamdagong pagtuon mismo sa Pinadayag nga gipatik niadtong 1930 diha sa duha ka tomo nga nag-ulohang Light. Panahon sa katuigang 1960 dugang pang pagpasibo ang migawas diha sa mga librong “Babylon the Great Has Fallen!” God’s Kingdom Rules! ug “Then Is Finished the Mystery of God.” Duha ka dekada sa ulahi laing halalom nga pagtuon ang gihimo mahitungod nianang bahina sa Bibliya. Ang piguratibong pinulongan sa Pinadayag maampingong gianalisar nga gitagad ang susamang mga pahayag sa laing bahin sa Bibliya. (1 Cor. 2:​10-13) Mga panghitabo sa ika-20ng siglo ingong katumanan sa mga propesiya gisusi pag-usab. Ang sangpotanan gipatik niadtong 1988 diha sa maukyabong libro nga Pinadayag​—Hingpit nga Sangkoanan Niini Haduol Na!

Sa sayong katuigan sa ilang modernong-adlaw nga kasaysayan, ang mga pundasyon gipahiluna. Daghang bililhong espirituwal nga pagkaon ang gitagana. Ning ulahing katuigan ang mas daghang nagkalainlaing materyal sa pagtuon sa Bibliya gitagana aron sa pagtagbaw sa panginahanglan sa hamtong nga mga Kristohanon ug bag-ong mga estudyante gikan sa kadaiyang kagikanan. Ang padayong pagtuon sa Kasulatan, uban sa katumanan sa balaang propesiya, sa daghang higayon nakapaposible sa pagpahayag sa mga pagtulon-an sa Bibliya nga may labaw pang katin-aw. Tungod kay ang ilang pagtuon sa Pulong sa Diyos progresibo, ang mga Saksi ni Jehova may dagayang espirituwal nga pagkaon, gani ingon sa gitagna sa Kasulatan nga mahitabo sa mga alagad sa Diyos. (Isa. 65:​13, 14) Ang mga pagpasibo sa panglantaw wala gayod himoa aron mahimong mas dalawaton sa kalibotan pinaagi sa pagsagop sa iyang nagakaus-os moral nga mga sukdanan. Sa kasukwahi, ang kasaysayan sa mga Saksi ni Jehova nagpakita nga gihimo ang mga kausaban sa tuyo nga mahimong mas mosuod sa pagtulon-an sa Bibliya, mahimong mas kaamgid sa matinumanon unang-siglong mga Kristohanon, ug busa mahimong labaw nga dalawaton sa Diyos.

Mao nga, ang ilang kasinatian kaharmoniya sa pag-ampo ni apostol Pablo, nga misulat ngadto sa isigka-Kristohanon: “Kami . . . wala maghunong sa pag-ampo alang kaninyo ug sa pagpangamuyo nga unta mapuno kamo sa tukmang kahibalo mahitungod sa iyang kabubot-on diha sa espirituhanong kaalam ug pagpanabot, aron kamo magkinabuhi nga takos kang Jehova nga sa hingpit kahimut-an niya samtang kamo magamabungahon sa tanang mga maayong buhat ug magatubo sa kahibalo mahitungod sa Diyos.”​—Col. 1:​9, 10.

Kanang pagtubo sa tukmang kahibalo mahitungod sa Diyos may kalabotan usab sa ilang ngalan​—mga Saksi ni Jehova.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 120]

Prangkang giila ni C. T. Russell ang tabang nga miabot gikan sa uban sa panahon sa sayong mga tuig sa iyang pagtuon sa Bibliya

[Blurb sa panid 122]

Sila sa personal nakasusi sa mga pamatuod nga ang Bibliya sa tinuod maoy Pulong sa Diyos

[Blurb sa panid 123]

Ang mga Estudyante sa Bibliya nakasabot nga ang hustisya sa Diyos maoy sa hingpit katimbang sa iyang kaalam, gugma, ug gahom

[Blurb sa panid 127]

Si Russell sa tin-aw nakasabot nga ang impiyerno dili dapit nga sakitanan human sa kamatayon

[Blurb sa panid 129]

Kadaghanan sa makataronganong tawo dili motuo sa doktrina sa kalayonhong-impiyerno

[Blurb sa panid 132]

Ang lig-ong baroganan ni Russell mahitungod sa lukat may layog-abot nga epekto

[Blurb sa panid 134]

Nasabtan nila nga ang 1914 maoy tataw nga tiniman-an sa propesiya sa Bibliya

[Blurb sa panid 136]

Dili tanan nahitabo dihadiha ingon sa ilang pagdahom

[Blurb sa panid 139]

Ang maayong balita nga igasangyaw: Ang Gingharian sa Diyos nagalihok na!

[Blurb sa panid 140]

Ang Armageddon ba mahimong usa lamang ka sosyal nga rebolusyon?

[Blurb sa panid 141]

Sa kataposan, niadtong 1932, ang tinuod nga “Israel sa Diyos” nailhan

[Blurb sa panid 143]

“Ang matinumanon ug maalamong ulipon”​—usa ka tawo o usa ka matang?

[Blurb sa panid 146]

Sa progresibo, ang mga batasan nga mahimong modalag dili kinahanglanong pagtagad sa pila ka tawo giwala

[Blurb sa panid 148]

Gihimo ang mga kausaban sa tuyo nga mas mosuod sa Pulong sa Diyos

[Kahon sa panid 124]

Pagpahibalo sa Ngalan sa Diyos

◆ Sukad niadtong 1931, ang ngalang mga Saksi ni Jehova gigamit sa pagpaila kanila nga nagasimba ug nagaalagad kang Jehova ingong ang bugtong matuod nga Diyos.

◆ Sukad niadtong Oktubre 15, 1931, ang personal nga ngalan sa Diyos nga, Jehova, makita sa atubangang hapin sa matag isyu sa magasing “Bantayanang Torre.”

◆ Sa dihang ang personal nga ngalan sa Diyos wala gamita sa labing modernong mga hubad sa Bibliya, ang mga Saksi ni Jehova misugod sa pagpatik, niadtong 1950, sa “New World Translation,” nga nagpasig-uli sa balaang ngalan sa iyang tukmang dapit.

◆ Dugang pa sa Bibliya mismo, daghang ubang literatura ang napatik sa Watch Tower Bible and Tract Society sa paghatag ug linaing pagtagad sa balaang ngalan​—pananglitan, ang mga librong “Jehovah” (1934), “Pasagdi nga Balaanon ang Imong Ngalan” (1961), ug “‘Ang mga Nasod Makaila nga Ako Mao si Jehova’​—Sa Unsang Paagi?” (1971), maingon usab sa brosyur nga “Ang Balaang Ngalan nga Molungtad sa Walay Kataposan” (1984).

[Kahon sa panid 126]

‘Supakon ba Nato si Kristo Mismo?’

Pagkatapos mayagyag ang pagkadili-kasulatanhon ug pagkadili-makataronganon sa doktrinang Trinidad, si C. T. Russell sa husto misaway sa dihang siya misukna: “Supakon ba nato ang Apostoles ug mga Propeta ug si Jesus Mismo, ug dili tagdon ang katarongan ug sentido komon, aron sa paghupot sa usa ka pagtulon-ang gitunol kanato gikan sa mangitngit, superstisyosong kagahapon, pinaagi sa dunot apostatang Simbahan? Dili! ‘Sa Balaod ug sa pamatuod! Kon sila mosulti nga dili sumala niining Pulonga, kana tungod kay walay kahayag diha kanila.’”​—“The Watch Tower,” Agosto 15, 1915.

[Kahon sa panid 133]

Progresibong Kamatuoran

Niadtong 1882, si C. T. Russell misulat: “Ang Bibliya mao lamay among sukdanan, ug ang pagtulon-an niini mao lamang ang among kredo, ug kay nag-ila sa progresibong kinaiya sa pagpadayag sa Kasulatanhong mga kamatuoran, kami buot ug andam sa pagdugang o pagbag-o sa among kredo (pagtuo​—tinuohan) samtang kami makakuhag dugang kahayag gikan sa among Sukdanan.”​—“Watch Tower,” Abril 1882, p. 7.

 [Kahon sa panid 144, 145]

Mga Gituohan sa mga Saksi ni Jehova

◆ Ang Bibliya dinasig nga Pulong sa Diyos. (2 Tim. 3:​16, 17)

Ang unod niini dili lamang kasaysayan o tawhanong opinyon kondili pulong sa Diyos, nga gitala alang sa atong kaayohan. (2 Ped. 1:21; Roma 15:4; 1 Cor. 10:11)

◆ Si Jehova ang bugtong tinuod nga Diyos. (Sal. 83:18; Deut. 4:39)

Si Jehova ang Maglalalang sa tanang butang, ug tungod niini, siya lamang ang takos nga pagasimbahon. (Pin. 4:11; Luc. 4:8)

Si Jehova ang Soberano sa Uniberso, ang usa kang kinsa kita mosugot sa bug-os. (Buh. 4:24; Dan. 4:17; Buh. 5:29)

◆ Si Jesu-Kristo maoy bugtong nga Anak sa Diyos, ang usa lamang nga direktang gilalang sa Diyos mismo. (1 Juan 4:9; Col. 1:​13-16)

Si Jesus mao ang panganay sa kalalangan sa Diyos; mao nga, una pa siya gisamkon ug gipanganak ingong usa ka tawo, si Jesus nagkinabuhi na sa langit. (Pin. 3:14; Juan 8:​23, 58)

Si Jesus nagasimba sa iyang Amahan ingong ang bugtong tinuod nga Diyos; si Jesus wala gayod mangangkon nga siya katupong sa Diyos. (Juan 17:3; 20:17; 14:28)

Gihatag ni Jesus ang iyang hingpit tawhanong kinabuhi ingong lukat sa katawhan. Ang iyang sakripisyo nagpaposible sa kinabuhing walay kataposan alang sa tanan nga sa tinuod molihok sa pagtuo niana. (Mar. 10:45; Juan 3:​16, 36)

Si Jesus gibanhaw gikan sa patay ingong usa ka imortal nga espirituhanong persona. (1 Ped. 3:18; Roma 6:9)

Si Jesus nakabalik na (naghatag sa iyang pagtagad nganhi sa yuta ingong Hari) ug karon presente ingong usa ka mahimayaong espiritu. (Mat. 24:​3, 23-27; 25:​31-33; Juan 14:19)

◆ Si Satanas ang dili makitang “magmamando niining kalibotana.” (Juan 12:31; 1 Juan 5:19)

Sa sinugdan siya usa ka hingpit nga anak sa Diyos, apan iyang gitugotan ang mga pagbati sa kaimportante-sa-kaugalingon nga molipang sa iyang kasingkasing, nangandoy ug pagsimba nga alang lamang kang Jehova, ug naghaylo kang Adan ug Eva sa pagsugot kaniya inay sa pagpatalinghog sa Diyos. Mao nga gihimo niya ang iyang kaugalingon nga Satanas, nga nagkahulogan ug “Magsusupak.” (Juan 8:44; Gen. 3:​1-5; itandi ang Deuteronomio 32:​4, 5; Santiago 1:​14, 15; Lucas 4:​5-7.)

Si Satanas “nagalimbong sa tibuok pinuy-anang yuta”; siya ug ang iyang mga demonyo maoy responsable sa nagasamot nga kaalaotan sa yuta niining panahon sa kataposan. (Pin. 12:​7-9, 12)

Sa tinudlong panahon sa Diyos, si Satanas ug ang iyang mga demonyo pagalaglagon sa walay kataposan. (Pin. 20:10; 21:8)

◆ Ang Gingharian sa Diyos ubos ni Kristo mopuli sa tanang tawhanong kagamhanan ug mahimong usa ka gobyerno ibabaw sa tanang katawhan. (Dan. 7:​13, 14)

Ang presenteng daotang sistema sa mga butang pagalaglagon sa bug-os. (Dan. 2:44; Pin. 16:​14, 16; Isa. 34:2)

Ang Gingharian sa Diyos magamando uban sa pagkamatarong ug modala sa tinuod nga kalinaw sa iyang mga sakop. (Isa. 9:​6, 7; 11:​1-5; 32:17; Sal. 85:​10-12)

Ang mga daotan pagaputlon sa walay kataposan, ug ang mga magsisimba ni Jehova motagamtam ug walay kataposang seguridad. (Prov. 2:​21, 22; Sal. 37:​9-11; Mat. 25:​41-46; 2 Tes. 1:​6-9; Miq. 4:​3-5)

◆ Kita karon nagkinabuhi na, sukad niadtong 1914, d sa “panahon sa kataposan” niining daotang kalibotan. (Mat. 24:​3-14; 2 Tim. 3:​1-5; Dan. 12:4)

Sulod niining yugtoa sa panahon, ang pagpamatuod gihatag sa tanang kanasoran; pagkatapos niana moabot ang kataposan, dili sa yuta, kondili sa daotang sistema ug sa dili-diyosnong mga tawo. (Mat. 24:​3, 14; 2 Ped. 3:7; Eccl. 1:4)

◆ May usa lamang ka dalan sa kinabuhi; dili tanang relihiyon o relihiyosong mga batasan giuyonan sa Diyos. (Mat. 7:​13, 14; Juan 4:​23, 24; Efe. 4:4, 5)

Ang matuod nga pagsimba wala magpasiugda sa rituwal ug panggawas nga pasundayag apan sa tinuod nga gugma sa Diyos, nga ikapakita pinaagi sa pagsugot sa iyang mga sugo ug pinaagi sa paghigugma sa isigkatawo. (Mat. 15:​8, 9; 1 Juan 5:3; 3:​10-18; 4:21; Juan 13:​34, 35)

Ang mga tawo gikan sa tanang nasod, rasa, ug pinulongan mahimong moalagad kang Jehova ug makabaton sa iyang pag-uyon. (Buh. 10:​34, 35; Pin. 7:​9-17)

Ang pag-ampo itumong lamang kang Jehova pinaagi ni Jesus; mga imahen dili pagasimbahon ni gamitong mga abag sa pagsimba. (Mat. 6:9; Juan 14:​6, 13, 14; 1 Juan 5:21; 2 Cor. 5:7; 6:16; Isa. 42:8)

Mga buhat nga espiritistiko kinahanglang likayan. (Gal. 5:​19-21; Deut. 18:​10-12; Pin. 21:8)

Walay klero-layko nga kalainan taliwala sa tinuod nga mga Kristohanon. (Mat. 20:​25-27; 23:​8-12)

Ang tinuod nga Kristiyanidad wala maglakip sa pagbantay sa senemanang igpapahulay o pagpahiuyon sa mga panginahanglan sa Moisesnong Balaod aron makabaton ug kaluwasan; ang pagbuhat sa ingon nagkahulogan sa  pagsalikway kang Kristo, kinsa nagtuman sa Kasugoan. (Gal. 5:4; Roma 10:4; Col. 2:​13-17)

Sila nga nagatuman sa matuod nga pagsimba dili makiglabot sa panagtigom-sa-lainlaing-pagtuo. (2 Cor. 6:​14-17; Pin. 18:4)

Ang tanang tinuod nga tinun-an ni Jesus gibawtismohan pinaagi sa bug-os nga pagtuslob sa tubig. (Mat. 28:​19, 20; Mar. 1:​9, 10; Buh. 8:​36-38)

Ang tanan nga nagsunod sa panig-ingnan ni Jesus ug nagsugot sa iyang mga sugo nagapamatuod sa uban mahitungod sa Gingharian sa Diyos. (Luc. 4:43; 8:1; Mat. 10:7; 24:14)

◆ Ang kamatayon maoy resulta sa napanunod nga sala gikan kang Adan. (Roma 5:12; 6:23)

Sa pagkamatay, ang kalag mismo ang mamatay. (Ezek. 18:4)

Ang patay walay kahibalo. (Sal. 146:4; Eccl. 9:​5, 10)

Ang impiyerno (Sheol, Hades) maoy komon nga lubnganan sa tawo. (Job 14:​13, “Dy”; Pin. 20:​13, 14, “KJ,” panaplin)

Ang ‘linaw nga kalayo’ diin ang dili matul-id nga daotan itambog nagkahulogan, sama sa giingon mismo sa Bibliya, sa “ikaduhang kamatayon,” walay kataposang kamatayon. (Pin. 21:8)

Ang pagkabanhaw maoy paglaom sa patay ug alang kanilang may namatay nga mga hinigugma. (1 Cor. 15:​20-22; Juan 5:​28, 29; itandi ang Juan 11:​25, 26, 38-44; Marcos 5:​35-42.)

Ang kamatayon gumikan sa Adanikong sala mahanaw. (1 Cor. 15:26; Isa. 25:8; Pin. 21:4)

◆ Ang “gamayng panon,” nga 144,000 lamang, ang moadto sa langit. (Luc. 12:32; Pin. 14:​1, 3)

Kini sila mao ang tinuod nga mga “gianak pag-usab” ingong espirituwal nga mga anak sa Diyos. (Juan 3:3; 1 Ped. 1:​3, 4)

Ang Diyos nagpili kanila gikan sa tanang mga tawo ug mga nasod aron momando ingong mga hari kauban ni Kristo diha sa Gingharian. (Pin. 5:​9, 10; 20:6)

◆ Ang uban nga inuyonan sa Diyos mabuhi nga walay kataposan ibabaw sa yuta. (Sal. 37:29; Mat. 5:5; 2 Ped. 3:13)

Ang yuta dili gayod malaglag ni mapuo ang molupyo niini. (Sal. 104:5; Isa. 45:18)

Kaharmoniya sa orihinal nga katuyoan sa Diyos, ang tibuok yuta mahimong paraiso. (Gen. 1:​27, 28; 2:​8, 9; Luc. 23:​42, 43)

May igong mga balay ug dagayang pagkaon alang sa kalipay sa matag usa. (Isa. 65:​21-23; Sal. 72:16)

Ang sakit, tanang matang sa pagkabaldado, ug ang kamatayon mismo mahimong mga butang na lamang sa kagahapon. (Pin. 21:​3, 4; Isa. 35:​5, 6)

◆ Ang sekular nga mga awtoridad pagatrataron uban sa nahiangay nga pagtahod. (Roma 13:​1-7; Tito 3:​1, 2)

Ang tinuod nga mga Kristohanon dili mag-apil-apil sa pag-alsa batok sa awtoridad sa kagamhanan. (Prov. 24:​21, 22; Roma 13:1)

Sila nagatuman sa tanang balaod nga wala magsumpaki sa balaod sa Diyos, apan ang pagasugton pag-una mao ang Diyos. (Buh. 5:29)

Ilang gisundog si Jesus sa pagpabiling neyutral kon bahin sa politikal nga mga kalihokan sa kalibotan. (Mat. 22:​15-21; Juan 6:15)

◆ Ang mga Kristohanon kinahanglang magkinabuhi uyon sa mga sukdanan sa Bibliya mahitungod sa dugo maingon usab sa seksuwal nga moralidad. (Buh. 15:​28, 29)

Ang pagpasulod sa dugo sa lawas pinaagig baba o kaugatan nagalapas sa balaod sa Diyos. (Gen. 9:​3-6; Buh. 15:​19, 20)

Ang mga Kristohanon kinahanglang hinlo sa moral; ang pakighilawas, panapaw, ug homoseksuwalidad kinahanglang walay dapit diha sa ilang mga kinabuhi, ni ang paghubog o pag-abuso sa droga. (1 Cor. 6:​9-11; 2 Cor. 7:1)

◆ Ang personal nga pagkamatinud-anon ug pagkamatinumanon sa pag-atiman sa mga responsabilidad sa kaminyoon ug pamilya maoy hinungdanon alang sa mga Kristohanon. (1 Tim. 5:8; Col. 3:​18-21; Heb. 13:4)

Ang kadili-matinud-anon sa sinultihan o sa negosyo, ingon man sa pagpakaaron-ingnon, maoy dili sibo sa pagkahimong usa ka Kristohanon. (Prov. 6:​16-19; Efe. 4:25; Mat. 6:5; Sal. 26:4)

◆ Ang pagsimba nga dalawaton kang Jehova nagkinahanglan nga ato siyang higugmaon labaw sa tanan. (Luc. 10:27; Deut. 5:9)

Ang pagbuhat sa kabubut-on ni Jehova, nga nagapasidungog sa iyang ngalan, maoy labing hinungdanong butang sa kinabuhi sa usa ka tinuod nga Kristohanon. (Juan 4:34; Col. 3:23; 1 Ped. 2:12)

Samtang nagabuhat ug maayo sa tanang tawo kutob sa ilang maarangan, ang mga Kristohanon nag-ila sa usa ka linaing obligasyon nganha sa isigka-ulipon sa Diyos; busa ang ilang tabang sa panahon sa balatian ug katalagman maoy ilabinang gitumong kanila. (Gal. 6:10; 1 Juan 3:​16-18)

Ang paghigugma sa Diyos magabaod sa tinuod nga mga Kristohanon dili lamang sa pagsugot sa iyang sugo sa paghigugma sa ilang mga silingan apan usab nga sila dili maghigugma sa imoral ug materyalistikong paagi sa pagkinabuhi sa kalibotan. Ang tinuod nga mga Kristohanon dili bahin sa kalibotan ug busa naglikay sa pag-apil-apil sa mga kalihokan nga magpaila kanila ingong nakig-ambit sa iyang espiritu. (Roma 13:​8, 9; 1 Juan 2:​15-17; Juan 15:​19; Sant. 4:4)

[Footnote]

[Hulagway sa panid 121]

Si C. T. Russell misugod sa pagpublikar sa “Zion’s Watch Tower” niadtong 1879, sa dihang siya 27 anyos

[Mga hulagway sa panid 125]

Si Sir Isaac Newton ug si Henry Grew maoy taliwala niadtong nagsalikway sa Trinidad ingong dili kasulatanhon

[Mga hulagway sa panid 128]

Sa publikong debate, si Russell nangatarongan nga ang patay maoy tinuod nga patay, dili buhi kauban sa mga manulonda ni kauban sa mga demonyo sa dapit sa kasub-anan

Carnegie Hall, Allegheny, Pennsylvania​—diin ang debate gihimo

[Hulagway sa panid 130]

Si Russell mibiyahe ngadto sa mga siyudad nga dagko o gagmay sa pagsulti sa kamatuoran mahitungod sa impiyerno

[Hulagway sa panid 131]

Sa dihang si Frederick Franz, nga usa ka estudyante sa unibersidad, nahibalo sa kamatuoran mahitungod sa kahimtang sa patay, sa bug-os iyang giusab ang iyang mga tumong sa kinabuhi

[Hulagway sa panid 135]

Ang 1914 ingong ang kataposan sa mga Panahon sa mga Hentil gihatagan ug makaylapong publisidad sa mga Estudyante sa Bibliya, ingon niining giapod-apod nga tract sa I.B.S.A. niadtong 1914

[Mga hulagway sa panid 137]

Niadtong 1931, nga migamit sa labing masangkarong network sa radyo nga sukad masukad nasibya, gipakita ni J. F. Rutherford nga ang Gingharian sa Diyos lamang ang makadalag dumalayong kahupayan sa katawhan

Ang diskursong “Ang Gingharian, ang Paglaom sa Kalibotan,” dungang gisibya sa 163 ka estasyon ug gisubli sa laing 340 ka estasyon sa ulahi

[Mga hulagway sa panid 142]

Si A. H. Macmillan gipaadto sakayg barko sa Palestina niadtong 1925 tungod sa linaing kaikag sa papel sa mga Hudiyo may kalabotan sa propesiya sa Bibliya