Kamatayon

Kahubitan: Ang paghunong sa tanang kalihokan sa kinabuhi. Human mohunong ang pagginhawa, pinitik sa kasingkasing ug kalihokan sa utok, ang puwersa sa kinabuhi inanay nga mohunong diha sa mga selula sa lawas. Ang kamatayon mao ang kaatbang sa kinabuhi.

Ang tawo ba gilalang sa Diyos aron mamatay?

Hinuon, si Jehova mipasidaan kang Adan batok sa pagkamasupilon, nga mosangpot sa kamatayon. (Gen. 2:17) Sa ulahi, ang Diyos mipasidaan sa Israel batok sa gawi nga mohatod ngani sa di pa panahon nga kamatayon alang kanila. (Ezek. 18:31) Miabot ang panahon nga iyang gipadala ang iyang Anak aron mamatay alang sa katawhan aron kadtong adunay pagtuo niini nga tagana mahimong makapahimulos sa kinabuhing walay kataposan.—Juan 3:16, 36.

Ang Salmo 90:10 nag-ingon nga ang sagad nga gidugayon sa kinabuhi sa tawo maoy 70 o 80 anyos. Tinuod kana sa gisulat kini ni Moises, pero dili mao kana ang kahimtang gikan sa sinugdanan. (Itanding Genesis 5:3-32.) Nag-ingon ang Hebreohanon 9:27 nga, “Ginabut-an ang mga tawo nga mamatay makausa ra gayod.” Kini, usab, tinuod sa gisulat kana. Apan dili ingon niana ang kahimtang sa wala pa ipahamtang sa Diyos ang hukom sa makasasalang si Adan.

Nganong kita matigulang ug mamatay?

Gilalang ni Jehova ang unang tawhanong magtiayon nga hingpit, uban sa kalaoman sa pagkinabuhi sa walay kataposan. Gihatagan silag kaugalingong kabubut-on. Sundon ba nila ang ilang Maglalalang tungod sa gugma ug pagpabili sa tanan nga iyang gibuhat alang kanila? Sila sa bug-os makaarang man sa pagbuhat niana. Ang Diyos misulti kang Adan: “Mahitungod sa kahoy sa pag-ila sa maayo ug daotan dili ka gayod magakaon niini, kay sa adlaw nga mokaon ka niini ikaw mamatay gayod.” Ginamit ang usa ka serpente ingong tigpamaba, si Satanas mihaylo kang Eva sa paglapas sa sugo ni Jehova. Wala badlonga ni Adan ang iyang asawa kondili miduyog kaniya sa pagkaon sa gidiling bunga. Nga nagtuman sa iyang pulong, si Jehova mipahamtang ug hukom sa kamatayon kang Adan, pero sa wala pa patya ang makasasalang paris si Jehova maluloy-ong mitugot kanila sa pagpatunghag mga anak.—Gen. 2:17; 3:1-19; 5:3-5; itanding Deuteronomio 32:4 ug Pinadayag 12:9.

Roma 5:12, 17, 19: “Pinaagig usa ka tawo [si Adan] ang sala  misulod sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagig sala, ug busa ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo sanglit ang tanan nanagpakasala—. . . . Tungod sa paglapas sa usa ka tawo ang kamatayon mimando ingong hari . . . Pinaagig pagkamasupilon sa usa ka tawo daghan ang nahimong mga makasasala.”

1 Cor. 15:22: “Diha kang Adan ang tanan nangamatay.”

Tan-awa usab ang lintunganayng ulohang “Suwerte.”

Ngano ang mga bata mamatay?

Sal. 51:5, JB: “Hibaloi nga ako nahimugsong sad-an, usa ka makasasala gikan sa panahon pa sa pagpanamkon.” (Tan-awa usab ang Job 14:4; Genesis 8:21.)

Roma 3:23; 6:23: “Ang tanan nakasala ug nakabsan sa himaya sa Diyos . . . Ang bayad sa sala mao ang kamatayon.”

Ang Diyos dili “mokuha” sa mga bata gikan sa ilang mga ginikanan, ingon nga ang uban gisultihan niana. Bisan tuod ang yuta nagapatunghag igong kalan-on, ang hakog politikanhon ug komersiyal nga mga bahin sagad nagababag sa pagpang-apod-apod niana ngadto sa labing tabanganan, nga misangpot sa kamatayon tungod sa malnutrasyon (kulang sa pagkaon). Ang ubang kabataan mamatay sa aksidente, sama ra sa mga hamtong. Pero ang tanan kanato nakapanunod ug sala; kitang tanan dili hingpit. Natawo kita sa usa ka sistema nga ang tanan—matarong man ug daotan—sa kapulihay mamatay. (Eccl. 9:5) Apan si Jehova ‘nagapangandoy’ sa paghiusa pag-usab sa mga kabataan uban sa ilang mga ginikanan pinaagig pagkabanhaw, ug sa mahigugmaon naghimog tagana sa pagbuhat niana.—Juan 5:28, 29; Job 14:14, 15; itanding Jeremias 31:15, 16; Marcos 5:40-42.

Hain ang mga patay?

Gen. 3:19: “Sa singot sa imong nawong magakaon ikaw sa tinapay hangtod nga mopauli ka sa yuta, tungod kay gikan niini gikuha ikaw. Kay abog ka ug sa abog ikaw mopauli.”

Eccl. 9:10: “Bisan unsa nga hikaplagan nga buhat sa imong kamot, buhata kana uban gayod sa imong kusog, kay walay buluhaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol [“ang lubnganan,” KJ, Kx; “ang kalibotan sa mga patay,” TEV], ang dapit nga ikaw moadto.”

Unsa ang kahimtang sa mga patay?

Eccl. 9:5: “Ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay, pero bahin sa mga patay, sila dili mahibalo sa bisan unsa.”

 Sal. 146:4: “Ang iyang espiritu mogula, siya mobalik sa iyang yuta; nianang maong adlaw ang iyang mga hunahuna [“mga hunahuna,” KJ, 145:4 sa Dy; “tanan niyang panghunahuna,” NE; “mga plano,” RS, NAB] mahanaw gayod.”

Juan 11:11-14: “‘Si Lazaro nga atong higala mipahulay, apan ako moadto didto aron sa pagpukaw kaniya gikan sa pagkatulog.’ . . . Si Jesus misulti kanila nga walay lipodlipod: ‘Si Lazaro namatay.’” (Usab ang Salmo 13:3)

Aduna bay pipila ka bahin sa tawo nga padayong buhi sa dihang mamatay ang lawas?

Ezek. 18:4: “Ang kalag [“kalag,” RS, NE, KJ, Dy, Kx; “tawo,” JB; “persona,” TEV] nga nagapakasala—kini mismo mamatay.”

Isa. 53:12: “Iyang gibubo ang iyang kalag [“kalag,” RS, KJ, Dy; “kinabuhi,” TEV; “iyang kaugalingon,” JB, Kx, NAB] ngadto gayod sa kamatayon.” (Itanding Mateo 26:38.)

Tan-awa usab ang lintunganayng mga ulohang “Kalag” ug “Espiritu.”

Aduna pa bay mahimo ang mga patay aron sa pagtabang o pagdaot sa mga buhi?

Eccl. 9:6: “Ilang gugma ug ilang pagdumot ug ilang kasina nawagtang na, ug sila wala nay bahin sa panahong walay katinoan sa bisan unsa nga butang nga ginabuhat ilalom sa adlaw.”

Isa. 26:14: “Sila mga patay man; sila dili mabuhi. Walay mahimo diha sa kamatayon, sila dili mamangon.”

Komosta na man ang mga taho maylabot sa nasinatian sa mga tawo kinsa nabuhi human gikataho nga patay na ug naghisgot sa laing kinabuhi?

Kasagaran, human ang tawo moundang sa pagginhawa ug mohunong na ang pinitik sa kasingkasing, maoy sa pipila pa ka gutlo antes mosugod ang inanay nga paghunong sa puwersa sa kinabuhi diha sa mga selula sa lawas. Kon ang lawas napailalom sa hilabihang kabugnaw, kanang maong paagi mahimong malangan sa mga oras. Tungod niini, sagad posible nga ang mga tawo mapabalik sa panimuot pinaagig cardiopulmonary resuscitation. Sila gikaingon nga “clinically dead,” apan ang ilang mga selula sa lawas sa gihapon buhi pa.

Daghang tawong napabalik ang panimuot gikan sa “clinical death” o sa klinika patay na nga walay nahinumdoman. Ang uban nagtaho nga nakatagamtam ug naglutaw nga kalalim. Ang pipila  nakakitag matahom nga mga butang; ang uban nalisang sa ilang kasinatian.

Aduna bay medikal nga katin-awan maylabot niining maong mga kasinatian?

Ang medikal nga editor sa The Arizona Republic misulat: “Sa dihang ang lawasnong kaabtik modangat sa hilabihang kaluya, ingong napailalom sa anesthesia, o tungod sa sakit o kadaot, ang awtomatikong kontrol sa lawasnong kalihokan mag-us-os gayod. Busa, ang ‘neurohormones’ ug ‘catecholamines’ sa kalawasan ginapagula ug ginapaawas diha sa dili na makontrol nga gidaghanon. Ang resulta, apil sa ubang mga timailhan, mao ang pagmatamata (hallucination), nga napangagpas human maulii sa panimuot, nga namatay na ug nahibalik sa kinabuhi.”—Mayo 28, 1977, p. C-1; ang Alemang medikal nga mantalaan usab nga Fortschritte der Medizin, No. 41, 1979; Psychology Today, Enero 1981.

Apan ang pamatuod ba niadtong mga naulian sa panimuot gilig-on o gihingmatuod sa mga tawo nga gipakitaan ug gikasulti sa namatay nang mga hinigugma?

Basaha pag-usab, palihog, ang mga kasulatan nga unang gikutlo maylabot sa kahimtang sa mga patay. Unsa man ang gisulti sa Pulong sa Diyos sa kamatuoran nganhi kanato mahitungod sa kahimtang sa mga patay?

Kinsa man ang gusto nga patuohon ang mga tawo sa laing paagi? Human si Jehova mipasidaan sa atong unang mga ginikanan nga ang pagkamasupilon mohatod sa kamatayon, kinsa man ang misupak niini? “Ang serpente [gigamit ni Satanas; tan-awa ang Pinadayag 12:9] miingon ngadto sa babaye: ‘Dili ka gayod mamatay.’” (Gen. 3:4) Sa ulahi, siyempre, namatay si Adan ug Eva. Nan, sa makataronganon, kinsay nag-embento sa ideya nga ang usa ka espiritu nga bahin sa tawo dili mamatay human sa pagkamatay sa lawas? Ingon sa atong nang nakita, dili kini mao ang giingon sa Pulong sa Diyos. Ang balaod sa Diyos ngadto sa karaang Israel nagtunglo sa buhat sa pagkonsulta sa mga patay ingong “mahugaw” ug “dulumtanan.” (Lev. 19:31; Deut. 18:10-12; Isa. 8:19) Ang Diyos ba sa gugma magtunglo niining buhata kon ang mga buhi nagapakigsulti lamang sa mga hinigugma kinsa mipanaw? Sa laing bahin, kon ang demonyohanong mga espiritu nagtakuban nga mao ang mga namatay ug naglingla sa katawhan pinaagig pagpatik sa ilang mga hunahuna sa tinuohan nga nagapatunhay ug kabakakan, dili ba mahigugmaon sa bahin sa Diyos sa pagpanalipod sa iyang mga alagad batok sa maong panglimbong?—Efe. 6:11, 12.

 Ngano ang mga Saksi ni Jehova dili makig-ambit sa naandan nga mga kustombre sa pagbalata alang sa mga patay?

Ang kasubo tungod sa kamatayon sa usa ka hinigugma maoy kasagaran ug mahimong sa husto ipasundayag

Human sa kamatayon sa iyang suod nga higalang si Lazaro, “Si Jesus mihilak.” (Juan 11:35) Usahay ang kasubo nga nasugamak sa mga alagad sa Diyos bahin sa kamatayon dako man.—2 Sam. 1:11, 12.

Apan tungod sa paglaom sa pagkabanhaw, ang mga Kristohanon gisultihan: “Dili namo buot nga kamo dili mahibalo mahitungod kanilang nangatulog sa kamatayon; aron kamo dili managsubo ingon sa uban nga walay paglaom.”—1 Tes. 4:13.

Ang mga alagad ni Jehova dili man magsalikway sa tanang kustombre nga may kalabotan sa kamatayon

Gen. 50:2, 3: “Si Jose misugo sa iyang mga alagad, ang mga mananambal, nga embalsamahon ang iyang amahan . . . ug gituman gayod nila alang kaniya ang kap-atan ka adlaw, kay niining gidaghanona sa mga adlaw maoy ilang nabatasan sa pag-embalsamar.”

Juan 19:40: “Ilang gikuha ang lawas ni Jesus ug gibugkosan kinig mga panapton nga lino uban ang mga pahumot, sumala gayod sa batasan sa mga Hudiyo sa pag-andam sa paglubong.”

Ang mga kustombre nga supak sa Pulong sa Diyos ginalikayan niadtong kinsa nagapangita sa pagpahimuot kaniya

Ang pipila ka kustombre nagapahibalo sa katilingban sa kasubo sa usa. Apan si Jesus miingon: “Sa magpuasa kamo [tungod sa kasubo], ayaw kamo pagpadayag nga masulob-on-nawong sama sa mga salingkapaw, kay sila magpadaotdaot sa ilang mga nawong aron makita sa mga tawo nga nanagpuasa. Sa pagkamatuod ako nagaingon kaninyo, Sila nakadawat na sa ilang bug-os nga balos. Apan ikaw, sa magpuasa ka, maghiso ka sa imong ulo ug manghilam-os sa imong nawong, aron makita nga ikaw nagapuasa, dili ngadto sa mga tawo, kondili ngadto sa imong Amahan nga anaa sa tago; unya ang imong Amahan nga nagatan-aw sa tago magabalos kanimo.”—Mat. 6:16-18.

Ang pipila ka kustombre nagabanaag ug pagtuo nga ang tawo adunay dili mamatay nga kalag nga buhi ra sa pagkamatay sa lawas ug, busa, nahibalo kon unsa ang ginabuhat sa mga buhi. Pero ang Bibliya nag-ingon: “Ang mga patay . . . sila dili mahibalo  sa bisan unsa.” (Eccl. 9:5) Usab, “Ang kalag nga nagapakasala—kini mismo mamatay.”—Ezek. 18:4.

Daghang kustombre motungha tungod sa pagtuo nga ang mga patay nanginahanglan ug panabang sa mga buhi o tungod sa kahadlok nga basin ilang daoton ang mga buhi kon dili pahupayan. Apan ang Pulong sa Diyos nagpakita nga ang mga patay dili makasinatig kasakitan ni kalipay. “Ang iyang espiritu mogula, siya mobalik sa iyang yuta; nianang maong adlaw ang iyang mga hunahuna mahanaw gayod.” (Sal. 146:4; tan-awa usab ang 2 Samuel 12:22, 23.) “Ang ilang gugma ug ilang pagdumot ug ilang kasina nawagtang na, ug sila wala nay bahin sa panahong walay katinoan sa bisan unsa nga butang nga ginabuhat ilalom sa adlaw.”—Eccl. 9:6.

Kon Adunay Moingon—

‘Kana maoy kabubut-on sa Diyos’

Mahimong tubagon mo: ‘Kana maoy sagad kaayo nga pagtuo. Pero nakaplagan kong makatabang ang pagsusi kon unsa mismo ang giingon sa Diyos maylabot niini.’ Dayon tingali modugang: (1) ‘(Basahang Genesis 2:17.) Kon pasidan-an sa amahan ang iyang anak lalaki nga ang pagbuhat sa usa ka butang magkalas sa iyang kinabuhi, moingon ka ba nga buot sa amahan nga buhaton kana sa anak?’ (2) ‘Nan unsa man gayod ang kabubut-on sa Diyos maylabot sa katawhan? Si Jesus miingon: “Mao kini ang kabubut-on sa akong Amahan, nga ang matag usa nga makakita sa Anak [nga mao, nagasabot ug nagaila nga si Jesus mao gayod ang Anak sa Diyos] ug nagatuo diha kaniya makabaton ug kinabuhing walay kataposan, ug pagabanhawon ko siya sa kataposang adlaw.” (Juan 6:40)’

‘Mamatay man gayod ang mga tawo’

Mahimong tubagon mo: ‘Kana gayod ang nagakahitabo sa mga tawo hangtod sa atong adlaw mismo, di ba mao?’ Dayon tingali modugang: ‘Pero matikdi kining kahibulongang saad nga gihimo sa Diyos sa Pinadayag 21:3, 4 (o Isaias 25:8).’

‘Moabot kana kon imo nang panahon’

Mahimong tubagon mo: ‘Ingon niana ang pagbati sa daghang tawo. Nasayod ka ba nga daghan sa karaang mga Grego naghupot nianang samang pangisip? Nagtuo sila nga adunay tulo ka diyosa nga nagtino sa gitas-on sa kinabuhi nga mabatonan sa  kada tawo. Apan ang Bibliya nagtanyag ug lahi kaayong tinamdan sa kinabuhi.’ Dayon tingali modugang: (1) ‘(Basahang Ecclesiastes 9:11.) Ilustrasyon: Ang usa ka hulad nga sinimento mahimong matipak gikan sa usa ka tinukod ug mohagsa sa usa ka lumalabay. Ang Diyos ba ang nagpahinabo niana? Kon mao, husto ba nga ang tag-iya sa tinukod ikasumbong tungod sa pagpasagad? . . . Sumala sa giingon sa Bibliya, mahitungod sa tawong lumalabay, kadto maoy wala planoha ug hitabo nga wala tuyoa nga siya naatol nga didto sa dihang nahulog ang sinimento.’ (2) ‘Ang Bibliya nagtug-an kanato nga kon likayan ta ang daotang kagawian atong ginapanalipdan ang atong kinabuhi. (Prov. 16:17) Kon ikaw usa ka ginikanan, akong mapaneguro nga ipadapat mo ang maong prinsipyo uban sa imong mga anak. Imong pasidan-an sila batok sa mga butang nga mosangpot sa pagkawala sa kinabuhi. Mao usab kana ang ginabuhat ni Jehova alang sa tanang katawhan karon.’ (3) ‘Si Jehova nahibalo kon unsay anaa sa ugma-damlag. Pinaagi sa Bibliya siya nagtug-an kanato sa paagi nga atong mapahimuslan ang kinabuhi nga mas taas pa kay sa mga tawo nga nagasalikway sa iyang ginasulti. (Juan 17:3; Prov. 12:28)’ (Tan-awa usab ang lintunganayng ulohang “Suwerte.”)