Kinabuhi

Kahubitan: Usa ka aktibong kahimtang nga nagapalahi sa mga tanom, mga mananap, mga tawo, ug espiritung mga linalang gikan sa walay kinabuhi nga mga butang. Ang pisikal buhing mga butang kasagaran adunay mga katakos sa tinuboan, metabolismo, pagsanong sa panggawas nga mga pagpalagsik, ug pagsanay. Ang talamnon adunay aktibong kinabuhi pero dili kinabuhi ingong nagbaton-panabot nga kalag. Sa yutan-ong mga kalag, mananap ug tawo, kining duha adunay aktibong puwersa-kinabuhi aron sa pagpalungtad kanila ug sa pagginhawa aron magpabilin kanang puwersa-kinabuhi.

Ang kinabuhi diha sa bug-os nga kahulogan, ingong gipadapat sa intelihenteng mga tawo, maoy hingpit nga paglungtad uban sa katungod niana. Ang tawhanong kalag dili kay dili mamatay. Apan ang matinumanong mga alagad sa Diyos adunay kalaoman sa kinabuhing walay kataposan diha sa kahingpitan—ibabaw sa yuta alang sa daghan, sa langit alang sa “gamayng panon” ingong mga manununod sa Gingharian sa Diyos. Sa ilang pagkabanhaw ngadto sa espiritung kinabuhi, ang mga membro sa Ginghariang matang pagahatagan usab ug imortalidad, usa ka kalidad sa kinabuhi nga wala magkinahanglang palungtaron pinaagig bisan unsang butang nga gilalang.

 Unsa ang katuyoan sa tawhanong kinabuhi?

Ang pasukaranan sa pagbaton ug katuyoan sa atong kinabuhi mao ang pag-ila sa Tinubdan sa kinabuhi. Kon ang kinabuhi produkto pa sa walay hunahunang salagma, ang atong paglungtad, kon maohon gayod, mahimong walay katuyoan, ug walay kasaligang umaabot nga niana kita makaplano. Apan ang Buhat 17:24, 25, 28 nagatug-an kanato: “Ang Diyos nga nagbuhat sa kalibotan ug sa tanang butang diha niini . . . nagahatag sa tanang tawo sa  kinabuhi ug gininhawa ug sa tanang butang. Kay pinaagi kaniya kita nangabuhi ug nagalihok ug nagalungtad.” Ang Pinadayag 4:11, nga gitumong sa Diyos, nagadugang: “Ikaw takos, Jehova, nga amo gayong Diyos, sa pagdawat ug himaya ug dungog ug gahom, sanglit kay imong gilalang ang tanang butang, ug tungod sa imong kabubut-on sila nanaglungtad ug nangalalang.” (Tan-awa usab ang mga panid 141-147, ubos sa lintunganayng ulohang “Diyos.”)

Ang kapakyasan nagasangpot gumikan sa paagi sa kinabuhi nga nahasupak sa mga kinahanglanon sa Maglalalang ug sa iyang mga giya alang sa kalipay. Nagapasidaan ang Galacia 6:7, 8: “Ayawg palimbong: Ang Diyos dili mabiaybiay. Kay bisan unsay igapugas sa usa ka tawo, kini mao usab ang iyang pagaanihon; kay siya nga nagapugas may kalabotan sa iyang unod magaani ug pagkadunot gikan sa iyang unod.”—Usab ang Galacia 5:19-21. (Tan-awa usab ang lintunganayng ulohang “Independensiya.”)

Ang panulondon sa sala gikan kang Adan nagapugong sa mga tawo sa pagkakaron sa bug-os nga pagpahimulos sa kinabuhi ingon sa gituyo sa Diyos sa sinugdanan. Ang Roma 8:20 nagaingon nga, ingong resulta sa balaang paghukom human makasala si Adan, “ang kabuhatan [katawhan] nailalom sa kakawangan.” Maylabot sa iyang kaugalingong kahimtang ingong masalaypong tawo, ang apostol nga si Pablo misulat: “Ako unodnon, gikabaligya ubos sa sala. Kay ang maayo nga buot ko untang pagabuhaton dili ko mabuhat, apan ang daotan nga dili ko buot mao hinuon ang akong gibuhat. Ako gayod nagakalipay sa kasugoan sa Diyos sumala sa kinasuloran sa akong pagkatawo, apan nakita ko sa akong mga bahin sa lawas ang laing balaod nga nagasupak batok sa balaod sa akong hunahuna ug nagaulipon kanako sa balaod sa sala nga ania sa akong mga bahin sa lawas. Alaot ako nga tawo!”—Roma 7:14, 19, 22-24.

Atong makaplagan nga posible karon ang labing dakong kalipay ug ang mahimong magantihon sa dihang atong ipadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya ug unahon ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. Dili nato mapadato ang Diyos pinaagig pag-alagad kaniya; siya nagatudlo kanato ‘sa pagbenepisyo sa atong kaugalingon.’ (Isa. 48:17) Ang Bibliya nagatambag: “Magmalig-on, dili matarog, kanunayng magmadagayaon sa buluhaton sa Ginoo, tungod sa pagkasayod nga ang inyong paghago dili makawang may kalabotan sa Ginoo.”—1 Cor. 15:58.

Ang Bibliya nagapahimutang sa atong atubangan ug paglaom sa kinabuhing dayon diha sa kahingpitan kon kita motuo sa mga tagana ni Jehova alang sa kinabuhi ug magasubay sa iyang mga dalan. Kanang paglaoma malig-on nga napasukad; dili kana mohatod sa kapakyasan; ang buluhaton nga uyon sa maong paglaom  magpuno sa atong kinabuhi sa tinuod nga kahulogan bisan karon.—Juan 3:16; Tito 1:2; 1 Ped. 2:6.

Gibuhat ba ang mga tawo sa pagkabuhi lamang sa pipila ka katuigan ug dayon mamatay?

Gen. 2:15-17: “Gikuha ni Jehova nga Diyos ang tawo [Adan] ug gibutang siya sa tanaman sa Eden aron ugmaron ug atimanon kana. Ug si Jehova nga Diyos usab nagsugo sa tawo: ‘Makakaon ka sa tanang kahoy sa tanaman ngadto sa katagbawan. Apan sa kahoy sa pag-ila sa maayo ug sa daotan dili ka gayod magakaon niana, kay sa adlaw nga ikaw magakaon niana ikaw gayod mamatay.’” (Dinhi ang Diyos naghisgot ug kamatayon, dili ingong dili kalikayang kahimtang, kondili ingong sangpotanan sa pagpakasala. Siya nag-agda kang Adan sa paglikay niana. Itanding Roma 6:23.)

Gen. 2:8, 9: “Si Jehova nga Diyos nagbuhat ug usa ka tanaman sa Eden, sa dapit sa sidlakan, ug didto iyang gibutang ang tawo nga iyang giumol. Busa si Jehova nga Diyos nagpaturok gikan sa yuta sa tanang kahoy nga makapahimuot sa igtatan-aw sa usa ug maayo nga kalan-on ug ang kahoy usab sa kinabuhi diha sa taliwala sa tanaman.” (Human sa pagpakasala ni Adan ang tawhanong magtiayon gihinginlan gikan sa Eden aron sila dili makakaon gikan sa kahoy sa kinabuhi, sumala pa sa Genesis 3:22, 23. Busa maorag kon si Adan nagpabilin pang masinundanon sa iyang Maglalalang, ngadtongadto ang Diyos motugot ra unta kaniya sa pagkaon gikan sa maong kahoy ingong simbolo sa iyang pagkahimong takos nga mabuhi sa walay kataposan. Ang pagkaanaa sa maong kahoy sa kinabuhi didto sa Eden nagpunting sa maong kalaoman.)

Sal. 37:29: “Ang mga matarong mismo magapanunod sa yuta, ug sila magapuyo sa ibabaw niini sa walay kataposan.” (Kining saara nagapatin-aw nga ang unang katuyoan sa Diyos maylabot sa yuta ug sa katawhan wala mausab.)

Tan-awa usab ang panid 102, ubos sa lintunganayng ulohang “Kamatayon.”

Apan sa atong kaugalingong kahimtang karon, ang mubong paglungtad, nga sagad gidaot sa kasakitan, mao ba ang katuyoan sa kinabuhi?

Roma 5:12: “Pinaagig usa ka tawo [si Adan] ang sala misulod sa kalibotan ug ang kamatayon pinaagig sala, ug busa ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo sanglit ang tanan nanagpakasala.” (Mao kana ang napanunod natong tanan, dili tungod kay gituyo kana sa Diyos, kondili gumikan sa sala ni Adan.) (Tan-awa usab ang lintunganayng ulohang “Suwerte.”)

 Job 14:1: “Ang tawo, nga natawo sa babaye, hamubo ra ang kinabuhi ug tugob sa kasamok.” (Ang kinabuhi ingon gayod niana ang kahimtang niining dili hingpit nga sistema sa mga butang.)

Apan, bisan pa ubos niining mga kahimtanga ang atong kinabuhi mahimo man nga magantihon kaayo, nga puno sa kahulogan. Tan-awang materyal sa mga  panid 130, 131 bahin sa katuyoan sa tawhanong kinabuhi.

Ang kinabuhi ba ibabaw sa yuta maoy pagbansaybansay lang aron sa pagtino kon kinsa ang moadto sa langit?

Tan-awang mga panid 232-238, ubos sa lintunganayng ulohang “Langit.”

Aduna ba kita ing dili mamatay nga kalag nga magapadayong buhi human sa kamatayon sa unodnong lawas?

Tan-awang mga panid 89-93, ubos sa lintunganayng ulohang “Kalag.”

Sa unsang pasukaranan nga ang usa makalaom sa pagbaton ug mas pa kay sa iya karong mubong tawhanong paglungtad?

Mat. 20:28: “Ang Anak sa tawo [Jesu-Kristo] mianhi, dili aron alagaron, kondili sa pag-alagad ug paghatag sa iyang kalag nga lukat ilis sa daghan.”

Juan 3:16: “Gihigugma gayod sa Diyos ang kalibotan nga siya mihatag sa iyang bugtong Anak, aron ang tanan nga maghupot ug pagtuo diha kaniya dili malaglag, kondili makabaton ug kinabuhing walay kataposan.”

Heb. 5:9: “Human siya [Jesu-Kristo] nahimong hingpit siya ang may kaakohan alang sa walay kataposang kaluwasan niadtong tanan nga magasugot kaniya.” (Usab ang Juan 3:36)

Sa unsang paagi ang mga kalaoman sa umaabot nga kinabuhi mamatuman?

Buh. 24:15: “Ako nagbaton ug paglaom sa Diyos nga kining mga tawhana naghupot usab nianang paglaoma, nga adunay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili matarong.” (Kini magalakip sa mga tawo nga matinumanong nag-alagad sa Diyos sa miagi ingon man sa daghan nga wala gayoy igong kasayoran bahin sa matuod nga Diyos aron sa pagdawat o pagsalikway sa iyang mga paagi.)

Juan 11:25, 26: “Si Jesus miingon kaniya [ang igsoong babaye sa usa ka lalaki kinsa sa ulahi iyang gibanhaw sa kinabuhi]: ‘Ako  mao ang pagkabanhaw ug ang kinabuhi. Siya nga nagabaton ug pagtuo kanako, bisan siya mamatay, mabuhi ra; ug ang tanan nga buhi ug nagabaton ug pagtuo kanako dili na gayod mamatay. Motuo ba ikaw niini?’” (Busa, gawas pa sa paglaom sa pagkabanhaw, si Jesus mitanyag pa ug laing butang alang sa mga tawong buhi sa dihang ang karong daotang kalibotan modangat sa iyang kataposan. Kadtong adunay paglaom ingong yutan-ong mga ginsakpan sa Gingharian sa Diyos makabaton sa kalaoman sa pagkalabang buhi ug dili na gayod mamatay.)

Aduna bay bisan unsang ebidensiya sa pagkagama sa tawhanong lawas nga kana gidesinyo aron mabuhi sa walay kataposan?

Kini kanat giila nga ang kapasidad sa tawhanong utok labaw pa sa bisan unsang paggamit niini sulod sa ato karong tibuok kinabuhi, bisan kon kita mabuhi sa panuigon nga 70 o bisan sa 100 ka tuig. Ang Encyclopædia Britannica nagpahayag nga ang tawhanong utok “gitugahan sa ubay-ubay tinagong gahum kay sa maamgohan sulod sa dagan sa tibuok kinabuhi sa usa ka tawo.” (1976, Tomo 12, p. 998) Ang siyentista nga si Carl Sagan nagpahayag nga ang tawhanong utok makahupot sa impormasyon nga “makapuno sa mga kawhaan ka milyon ka tomo, sama ka daghan sa labing dakong mga basahonan sa kalibotan.” (Cosmos, 1980, p. 278) Mahitungod sa katakos sa tawhanong utok sa “sistemang pagpasulod” niini, si biyokemistang si Isaac Asimov misulat nga kini “bug-os may katakos sa pagdumala sa bisan unsang lulan nga pagakat-onan ug memorya nga lagmit ipasulod niana sa tawhanong linalang—ug usa ka bilyon ka besis nga mas pa kay sa maong gidaghanon, usab.”—The New York Times Magazine, Oktubre 9, 1966, p. 146. (Ngano ang tawhanong utok gihatagan nianang maong katakos kon kana dili ugaling gamiton? Dili ba rasonable nga ang mga tawo, uban sa kapasidad sa walay kataposang pagkat-on, aktuwal nga gidesinyo aron mabuhi sa walay kataposan?)

Aduna bay kinabuhi sa ubang mga planeta?

Nagtaho ang The New York Times: “Ang pagpangita sa intelihenteng kinabuhi sa ubang dapit sa uniberso . . . nagsugod sa 25 ka tuig kanhi . . . Ang makalilisang buluhaton, nga naglangkit sa pag-aninaw [pag-usisa] sa ginatos ka bilyong mga bituon, sa pagkakaron walay nakuhang tin-awng ebidensiya nga adunay kinabuhing nagalungtad luyo sa Yuta.”—Hulyo 2, 1984, p. A1.

Nag-ingon ang The Encyclopedia Americana: “Walay laing mga planeta [sa gawas sa atong sistema solar] ang tino nga namatikdan.  Pero alang sa matag planeta nga hayan nagalungtad sa gawas sa atong sistema solar, adunay higayon nga ang kinabuhi nagsugod ug nagtubo ngadto sa abanteng sibilisasyon.” (1977, Tomo 22, p. 176) (Ingon sa gibanaag niining pamahayaga, posible ba nga ang dakong panukbil diha sa hilabihang gastoso nga pag-usisa sa kinabuhi sa gawas nga wanang mao ang tinguha sa pagkaplag ug pipila ka pamatuod alang sa teoriya sa ebolusyon, ang pipila ka ebidensiya nga ang tawo wala lalanga sa Diyos ug busa dili magapanubag ngadto Kaniya?)

Ang Bibliya nagabutyag nga ang kinabuhi ibabaw niining yutaa dili kay mao ra ang adunay kinabuhi. Adunay espiritung mga kinabuhi—ang Diyos ug ang mga anghel—nga superyor kaayo sa tawo sa intelihensiya ug sa gahom. Sila nagpakigsulti na sa katawhan, nga nagpatin-aw sa sinugdanan sa kinabuhi ug kon unsa ang sulbad sa tumang mga problema nga ginaatubang sa kalibotan. (Tan-awang lintunganayng mga ulohang “Bibliya” ug “Diyos.”)