Pagkabanhaw

Kahubitan: A·naʹsta·sis, ang Gregong pulong gihubad nga “pagkabanhaw,” sa literal nagakahulogang “pagbarog pag-usab” ug kana nagatumong sa pagbangon gikan sa kamatayon. Ang mas bug-os nga pulong “pagkabanhaw (gikan) sa mga patay” sa sublisubli gigamit diha sa Kasulatan. (Mat. 22:31; Buh. 4:2; 1 Cor. 15:12) Ang Hebreo maoy techi·yathʹ ham·me·thimʹ, nga nagakahulogang “pagkabuhi sa mga patay.” (Mat. 22:23, ftn, NW Reference edition) Ang pagkabanhaw nagalangkit sa pagpabuhi pag-usab sa sundanan sa kinabuhi sa maong indibiduwal, nga ang maong sundanan sa kinabuhi nagapabiling anaa sa panumdoman sa Diyos. Sumala sa kabubut-on sa Diyos alang sa maong indibiduwal, ang maong tawo ikapasig-uli sa tawhanon o sa espirituhanong lawas ug sa gihapon nagapabilin ang iyang personal nga pagkamao, nga adunay samang personalidad ug mga memorya sa panahon sa iyang pagkamatay. Ang tagana sa pagkabanhaw sa mga patay maoy hinungdanong pasundayag sa dili-takos nga kalulot ni Jehova; kana nagapasundayag sa iyang kaalam ug gahom ug usa ka paagi nga ang iyang orihinal nga katuyoan bahin sa yuta pagatumanon.

Ang pagkabanhaw ba maoy pagpahiusa pag-usab sa dili materyal nga kalag uban sa kinaiyanhong lawas?

Aron kini maposible, siyempre, ang mga tawo kinahanglang adunay dili materyal nga kalag nga mobulag gikan sa kinaiyanhong lawas. Ang Bibliya wala magtudlo sa maong butang. Kanang maong pagtulon-an naggikan sa Gregong pilosopiya. Ang pagtulon-an sa Bibliya bahin sa kalag gipahimutang diha sa mga panid 90-92. Sa ebidensiya bahin sa sinugdanan sa pagtuo sa Kakristiyanohan diha sa dili materyal, dili mamatay nga kalag, tan-awang panid 93.

  Si Jesus ba gibanhaw sa lawas nga unod, ug didto sa langit karon siya ba nagbaton sa maong unodnong lawas?

1 Ped. 3:18: “Si Kristo namatay makausa alang sa tanang panahon tungod sa mga sala, usa ka tawong matarong alang sa mga dili matarong, aron kita iyang matultolan ngadto sa Diyos, siya nga gipatay diha sa unod, apan gibanhaw diha sa espiritu [“pinaagi sa Espiritu,” KJ; “diha sa espiritu,” RS, NE, Dy, JB].” (Sa iyang pagkabanhaw gikan sa mga patay, si Jesus gibanhaw uban sa espirituhanong lawas. Sa Gregong teksto ang mga pulong “unod” ug “espiritu” gipalahi sa matag usa, ug kining duha anaa sa kahimtang nga ikapadapat sa kaugalingon (dative case); busa, kon ang taghubad mogamit sa hubad nga “pinaagi sa espiritu” siya usab kinahanglang subay niana moingong “pinaagi sa unod,” o kon gamiton niya ang “diha sa unod” siya usab kinahanglang moingong “diha sa espiritu.”)

Buh. 10:40, 41: “Ang Diyos nagbanhaw niining Usa [Jesu-Kristo] sa ikatulo ka adlaw ug gitugotan siyang magpakita, dili ngadto sa tanang tawo, kondili ngadto sa mga saksi nga gipiling daan sa Diyos.” (Ngano ang uban wala usab makakita kaniya? Tungod kay siya usa ka espirituhanong linalang ug may panahon, sama sa gibuhat sa mga anghel sa miagi, siya nagsul-ob (materialized) sa unodnong mga lawas aron siya mismo makita, siya mipakita lamang sa atubangan sa iyang mga tinun-an.)

1 Cor. 15:45: “Nahisulat man gani gayod: ‘Ang unang tawo nga si Adan nahimong buhing kalag.’ Ang kataposang Adan [si Jesu-Kristo, kinsa hingpit sama kang Adan sa dihang gilalang] nahimong nagahatag-kinabuhi nga espiritu.”

Unsa ang kahulogan sa Lucas 24:36-39 mahitungod sa lawas nga niana si Jesus gibanhaw?

Luc. 24:36-39: “Samtang sila [mga tinun-an] nagsulti pa niining mga butanga siya mismo nagtindog sa ilang taliwala ug miingon kanila: ‘Hinaot ang kalinaw anaa kaninyo.’ Apan kay sila nangahadlok, ug nangalisang, sila nanagdahom nga nakakita silag usa ka espiritu. Ug siya miingon kanila: ‘Nganong nakulbaan man kamo, ug nganong midangat ang mga pagduhaduha sa inyong kasingkasing? Tan-awa ninyo ang akong mga kamot ug akong mga tiil, nga mao gayod ako; hikapa ninyo ako ug tan-awa, kay ang espiritu walay unod ug mga bukog ingon sa inyo gayong nakita nga ania kanako.’”

Ang mga tawo dili makakita sa mga espiritu, busa ang mga tinun-an naghunahuna gayod nga sila nakakitag usa ka multo o panan-awon. (Itanding Marcos 6:49, 50.) Gipasaligan sila ni Jesus  nga siya dili multo; makita nila ang iyang lawas nga unod ug makahikap kaniya, makahikap sa iyang mga bukog; siya usab mikaon sa ilang atubangan. Sa samang paagi, sa kanhiay, ang mga anghel nagpakalawas o nagmateryalisar aron makita sa mga tawo; sila nagkaon, ug ang uban nagminyo ug nagpatunghag mga anak. (Gen. 6:4; 19:1-3) Human sa iyang pagkabanhaw, si Jesus wala magpadayag kanunay sa samang lawas nga unod (tingali aron dugang isilsil sa ilang hunahuna nga kamatuoran nga siya sa maong panahon usa na ka espiritu), ug busa wala dayon siya mailhi bisan gani sa iyang suod nga mga kaubanan. (Juan 20:14, 15; 21:4-7) Apan, pinaagi sa iyang sublisubling pagpakita kanila diha sa nagmateryalisar nga mga lawas ug unya nagsulti ug nagbuhat sa mga butang nga ilang maila ang Jesus nga ilang hiilhan, iyang gipalig-on ang ilang pagtuo sa punto nga siya gayod nabanhaw gikan sa mga patay.

Kon ang mga tinun-an sa tininuod nakakita kang Jesus sa lawas nga iyang nabatonan karon sa langit, dili unta si Pablo sa ulahi maghisgot sa hinimayang Kristo ingong “ang panganinaw sa himaya sa [Diyos],” tungod kay ang Diyos usa ka Espiritu ug wala sa bisan unsang panahon nahimong unod.—Heb. 1:3; itanding 1 Timoteo 6:16.

Sa pagbasa sa mga report sa human-pagkabanhaw nga mga pagpakita ni Jesus, kita maabagan sa hustong pagsabot niini kon atong hinumdoman ang 1 Pedro 3:18 ug 1 Corinto 15:45, nga gikutlo sa  panid 294.

Tan-awa usab ang mga panid 228, 229, ubos sa “Jesu-Kristo.”

Kinsa ang banhawon aron makig-ambit uban ni Kristo sa langitnong kinabuhi, ug unsa ang ilang buhaton didto?

Luc. 12:32: “Ayaw pagkahadlok, gamayng panon, kay gikahimut-an sa inyong Amahan ang paghatag kaninyo sa gingharian.” (Kini wala maglakip sa tanan nga adunay pagtuo; ang gidaghanon maoy limitado. Ang ilang pagkaatua sa langit maoy alang sa usa ka katuyoan.)

Pin. 20:4, 6: “Dihay nakita ko nga mga trono, ug dihay nanaglingkod niana, ug ang gahom sa paghukom gihatag kanila. . . . Malipayon ug balaan ang bisan kinsa nga nakaambit sa unang pagkabanhaw; ibabaw kanila ang ikaduhang kamatayon walay gahom, apan sila mahimong mga saserdote sa Diyos ug sa ang Kristo, ug magmando ingong mga hari uban kaniya sa usa ka libo ka tuig.”

Tan-awa usab ang mga panid 231-238, ubos sa ulohang “Langit.”

 Sila bang sa kataposan banhawon ngadto sa langitnong kinabuhi makabaton ug hinimayang unodnong mga lawas didto?

Filip. 3:20, 21: “Ang Ginoong Jesu-Kristo . . . mao ang magausab sa atong timawa nga lawas aron mahisama sa iyang mahimayaong lawas sumala sa gahom nga nakapahimo niyang takos.” (Nagakahulogan ba kini nga ang ilang lawas nga unod mao ang himoong mahimayaon sa kataposan didto sa mga langit? O nagakahulogan ba kini nga, inay kay batonan ang timawang lawas nga unod, sila masul-oban sa mahimayaong espirituhanong lawas sa dihang banhawon ngadto sa langitnong kinabuhi? Tugoting ang mosunod nga kasulatan motubag.)

1 Cor. 15:40, 42-44, 47-50: “Adunay mga lawas nga langitnon ug aduna usab ing mga lawas nga yutan-on; apan lain ang kasanag sa langitnong mga lawas, ug lain ang kasanag sa yutan-ong mga lawas. Maingon man usab niana ang pagkabanhaw sa mga patay. . . . Kini ginatisok nga unodnong lawas, kini pagabanhawon sa espirituhanong lawas. . . . Ang unang tawong [si Adan] gikan sa yuta ug hinimog abog; ang ikaduhang tawo [si Jesu-Kristo] gikan sa langit. Maingon nga ang usa gihimo gikan sa abog, mao man usab sila nga mga hinimog abog; ug ang usa nga langitnon, mao man usab sila mga langitnon. Ug maingon gayod nga kita managsul-ob sa dagway sa usa nga hinimog abog, kita usab managsul-ob sa dagway kaniya nga langitnon. Apan, isulti ko kaninyo, mga igsoon, nga ang unod ug dugo dili magapanunod sa gingharian sa Diyos.” (Walay pagtugot dinhi sa bisan unsang pagsagol sa maong duha ka matang sa mga lawas o pagdala sa unodnong lawas ngadto sa langit.)

Giunsa ni Jesus sa pagpasundayag kon unsa ang kahulogan sa pagkabanhaw alang sa katawhan sa kasagaran?

Juan 11:11, 14-44: “[Si Jesus miingon sa iyang mga tinun-an:] ‘Ang atong higala nga si Lazaro natulog, apan ako moadto didto aron sa pagpukaw kaniya gikan sa pagkatulog.’ . . . Si Jesus misulti kanila sa walay lipodlipod: ‘Si Lazaro namatay.’ . . . Sa pag-abot ni Jesus, iyang nasuta nga siya [si Lazaro] upat na ka adlaw didto sa handomanang lubnganan. . . . Si Jesus miingon kaniya [Marta, igsoong babaye ni Lazaro]: ‘Ako mao ang pagkabanhaw ug ang kinabuhi.’ . . . Siya misinggit sa makusog nga tingog: ‘Lazaro, gula ngari!’ Ang tawong namatay migula nga ang iyang mga tiil ug mga kamot binugkosan sa mga bendahi, ug ang iyang nawong naputos ug panyo. Si Jesus miingon kanila: ‘Badbari ninyo siya ug palakta siya.’” (Kon si Jesus mitawag ugaling kang Lazaro aron pabalikon gikan sa kahimayaan sa laing kinabuhi, kana dili kalulot. Apan ang  pagbanhaw ni Jesus kang Lazaro gikan sa kamatayon maoy usa ka kalulot ngadto kaniya ug sa iyang mga igsoong babaye. Si Lazaro sa makausa pa nahimong buhing tawo.)

Mar. 5:35-42: “Dihay nangabot gikan sa balay sa punoan sa sinagoga ug nag-ingon: ‘Ang imong anak nga babaye patay na! Nganong imo pa mang hagoon ang magtutudlo?’ Apan si Jesus, nga nakadungog sa gipamulong, miingon sa punoan sa sinagoga: ‘Ayawg kahadlok, batoni lamang ang pagtuo.’ . . . Iyang gidala uban kaniya ang amahan ug inahan sa bata ug mga kakuyog niya, ug misulod siya sa dapit nga nahimutangan sa bata. Ug, gigunitan ang kamot sa bata, siya miingon kaniya: ‘Talʹi·tha cuʹmi,’ nga, kon hubaron, nagakahulogan: ‘Inday, magaingon ako kanimo, Bumangon ka!’ Ug dihadiha mibangon ang bata ug misugod paglakaw, kay siya napulog duha ka tuig ang edad. Ug dihadiha giabot silag dakong kahibulong.” (Sa mahitabo na ang kasagarang pagkabanhaw ibabaw sa yuta sa Milenyal nga Pagmando ni Kristo, sa walay duhaduha mga minilyon sa mga ginikanan ug ilang mga anak magakalipay sa hilabihan sa dihang sila mahiusa pag-usab.)

 Unsang mga kalaoman ang nagahulat alang niadtong pagabanhawon sa kinabuhi ibabaw sa yuta?

Luc. 23:43: “Sa pagkamatuod ako nagaingon kanimo karon, Ikaw mahauban kanako sa Paraiso.” (Ang tibuok yuta mahimong paraiso ubos sa pagmando ni Kristo ingong Hari.)

Pin. 20:12, 13: “Nakita ko ang mga patay, mga dagko ug mga gagmay, nga nanagtindog sa atubangan sa trono, ug dihay linukot nga mga basahon nga gibuklad. Pero dihay laing linukot nga basahon nga gibuklad; mao ang linukot nga basahon sa kinabuhi. Ug ang mga patay gipanghukman pinasukad sa mga butang nga nahisulat diha sa linukot nga mga basahon sumala sa ilang mga binuhatan. . . . Sila gihukman sa tinagsatagsa sumala sa ilang binuhatan.” (Ang pagbuklad sa linukot nga mga basahon dayag nga nagapunting sa panahon sa edukasyon sa balaang kabubut-on, uyon sa Isaias 26:9. Ang kamatuoran nga “ang linukot nga basahon sa kinabuhi” gibuksan nagapakitang adunay kahigayonan alang niadtong mosanong sa maong edukasyon aron ang ilang mga ngalan mahisulat sa maong linukot nga basahon. Ang anaa sa unahan kanila mao ang paglaom sa kinabuhing dayon diha sa tawhanong kahingpitan.)

Tan-awa usab ang mga panid 182-187, ubos sa “Gingharian.”

Ang uban ba banhawon lamang aron pahamtangan sa hukom ug dayon itambog ngadto sa ikaduhang kamatayon?

Unsa ang kahulogan sa Juan 5:28, 29? Kini nagaingon: “Ang  tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa iyang tingog ug manggula, silang nagbuhat ug maayong mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa kinabuhi, silang nagbuhat ug daotang mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa paghukom.” Ang giingon ni Jesus dinhi kinahanglang pagasabton sumala sa kahayag sa ulahing kapahayagan nga iyang gihatag kang Juan. (Tan-awang Pinadayag 20:12, 13, nga gikutlo sa  panid 297.) Sila nga kanhi nagbuhat sa maayong mga butang ug silang kanhi nagbuhat sa daotang mga butang “hukman sa tinagsatagsa sumala sa ilang binuhatan.” Unsang mga buhata? Kon huptan ta ang panghunahuna nga ang mga tawo tunglohon pinasukad sa binuhatan sa ilang miaging kinabuhi, kana dili uyon sa Roma 6:7: “Siya nga patay na nakagawas na gikan sa iyang sala.” Mahimo usab nga dili makataronganon sa pagbanhaw sa mga tawo aron lamang sila pagalaglagon. Busa, sa Juan 5:28, 29a, gipunting ni Jesus ang pagkabanhaw sa umaabot; dayon, diha sa nahibiling bahin sa Ju 5 bersikulo 29, siya nagpatugbaw sa sangpotanan human sila makadangat sa tawhanong kahingpitan ug nahukman na.

Unsa ang gibutyag sa Pinadayag 20:4-6 bahin kanilang pagabanhawon ibabaw sa yuta?

Pin. 20:4-6: “Dihay nakita ko nga mga trono, ug dihay nanaglingkod niana, ug ang gahom sa paghukom gihatag kanila. Oo, nakita ko ang mga kalag sa mga gipamatay pinaagig atsa tungod sa pagpamatuod mahitungod kang Jesus ug sa pagsulti bahin sa Diyos . . . Ug sila nangabuhi ug nagmando ingong mga hari uban ni Kristo sa usa ka libo ka tuig. (Ang uban sa mga nangamatay wala mangabuhi hangtod matapos una ang usa ka libo ka tuig.) Kini mao ang unang pagkabanhaw. Malipayon ug balaan ang bisan kinsa nga nakaambit sa unang pagkabanhaw; ibabaw kanila ang ikaduhang kamatayon walay gahom, apan sila mahimong mga saserdote sa Diyos ug sa ang Kristo, ug magmando ingong mga hari uban kaniya sa usa ka libo ka tuig.”

Ang sal-ot o parentesis gigamit diha sa NW ug sa Mo aron abagan ang magbabasa nga ilambigit kon unsa ang nagasunod sa pahayag nga anaa sa sal-ot niini. Sumala sa tin-awng pagkabutyag, dili “ang uban sa mga nangamatay” ang nagapakig-ambit sa unang pagkabanhaw. Ang maong pagkabanhaw maoy alang kanilang magmando uban kang Kristo sa usa ka libo ka tuig. Kini ba nagakahulogan nga walay ubang katawhan nga buhi sulod sa usa ka libo ka tuig gawas kanilang magmando didto sa langit uban kang Kristo? Dili; tungod kay, kon ingon niana ang kahimtang, magkahulogan diay kana nga walay ilang pagaalagaran ingong mga saserdote, ug ang ilang gingharian mahimong kalibotan nga awaaw.

 Nan, kinsa man “ang uban sa mga nangamatay”? Silang tanan maoy katawhan kinsa nangamatay ingong resulta sa sala ni Adan ug kadtong kinsa, bisan tuod makalabang-buhi sa dakong kasakitan o sila kaha mangatawo sulod sa Milenyo, nagakinahanglan nga mahigawas sa nagdalag-kamatayon nga mga epekto sa maong kasal-anan.—Itandi ang Efeso 2:1.

Sa unsang kahulogan nga sila dili “mangabuhi” hangtod matapos ang usa ka libo ka tuig? Wala kini magkahulogan sa ilang pagkabanhaw. Kining ‘pagkabuhi’ nagalangkit ug labaw pa kay sa paglungtad lamang ingong mga tawo. Kini nagakahulogan sa pagkakab-ot sa tawhanong kahingpitan, nga nahigawas gikan sa tanang epekto sa sala ni Adan. Matikdi nga ang pagpunting niini diha sa Pin 20 bersikulo 5 nagasunod dayon human ang nag-unang bersikulo nag-ingon nga silang atua sa langit “nangabuhi.” Sa ilang kahimtang kana nagakahulogan ug kinabuhi nga nahigawas sa tanang epekto sa sala; sila gani sa linain ginapaboran uban sa imortalidad. (1 Cor. 15:54) Nan, alang sa “uban sa mga nangamatay,” kana gayod magkahulogan sa pagkabug-os sa kinabuhi diha sa tawhanong kahingpitan.

Kinsa ang maapil diha sa yutan-ong pagkabanhaw?

Juan 5:28, 29: “Ayawg kahibulong niini, kay ang takna moabot nga silang tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa iyang tingog [ang tingog ni Jesus] ug manggula.” (Ang Gregong pulong nga gihubad “handomanang mga lubnganan” dili sa pormang plural sa taʹphos [lubong, indibiduwal nga lubnganan] o haiʹdes [lubnganan, ang komun nga lubnganan sa patayng katawhan] kondili maoy ‘plural dative form’ sa mne·meiʹon [paghandom, handomanang lubnganan]. Kana nagapasiugda sa pagsilsil sa hunahuna maylabot sa maong tawong namatay. Dili ang panumdoman niadtong giwagtang sa Gehenna tungod sa mga sala nga dili mapasaylo apan ang mga tawo nga hinumdoman sa Diyos pagabanhawon uban sa kahigayonan sa pagpuyo sa walay kataposan.—Mat. 10:28; Mar. 3:29; Heb. 10:26; Mal. 3:16.)

Buh. 24:15: “Ako nagbaton ug paglaom sa Diyos . . . nga adunay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili matarong.” (Apan kadtong nagkinabuhi uyon sa matarong nga mga paagi sa Diyos ug katawhan kinsa, sa pagkawalay kabangkaagan, nakabuhat ug dili matarong nga mga butang pagabanhawon. Ang Bibliya wala magtubag sa tanan sa atong mga pangutana kon ang pipila tinong mga indibiduwal nga namatay na pagabanhawon ba. Apan kita makasalig nga ang Diyos, kinsa nasayod sa tanang puntos, molihok nga walay pinalabi, uban sa hustisya nga inubanan sa kaluoy nga dili magsalikway sa iyang matarong mga suntoan. Itanding Genesis 18:25.)

 Pin. 20:13, 14: “Ang dagat mitugyan sa mga patay nga diha niana, ug ang kamatayon ug ang Hades mitugyan sa mga patay nga diha kanila, ug sila gihukman sa tinagsatagsa sumala sa ilang binuhatan. Ug ang kamatayon ug ang Hades gitambog ngadto sa linaw nga kalayo. Kini nagakahulogan sa ikaduhang kamatayon, ang linaw nga kalayo.” (Busa, ang kamatayon niadtong maoy tungod sa sala ni Adan pagabanhawon, kini man sila gilubong sa dagat o sa Hades, ang komun yutan-ong lubnganan sa patayng katawhan.)

Tan-awa usab ang lintunganayng ulohang “Kaluwasan.”

Kon mga binilyon ang pagabanhawon gikan sa mga patay, hain man sila magapuyo?

Ang matugtanon kaayong banabana sa gidaghanon sa mga tawo nga nakapuyo sa bisan unsang panahon ibabaw sa yuta maoy 20,000,000,000. Sa ato nang nakita, dili ang tanan niini kanila pagabanhawon. Apan, bisan kon tugotan ta nga sila pagabanhawon, aduna may igong luna. Ang nawong sa yuta sa pagkakaron maoy mga 57,000,000 milyas kuwadrado (147,600,000 km kuwadrado). Kon ang katunga niana igahin alang sa ubang mga katuyoan, aduna gihapon gayoy kulang ug diyutay sa usa ka akre (duolan sa 0.37 ek) ang kada tawo, nga makatagana ug mas pa sa kalan-ong gikinahanglan. Ang gamot sa karong mga kakulang sa pagkaon dili ang bisan unsang suliran sa yuta nga dili makapatunghag igong pagkaon kondili, hinunoa, mao ang politikanhong pag-indigay ug komersiyal nga kahakog.

Tan-awa usab ang panid 438, ubos sa ulohang “Yuta.”