[Tigpanalipod sa Tawo].

1. Si Alejandrong Bantogan, anak nga lalaki ni Felipe II sa Macedonia ug sa iyang asawa nga si Olympias, natawo sa Pella niadtong 356 W.K.P. Bisan tuod ang iyang ngalan wala hisgoti sa Bibliya, ang iyang pagmando sa ikalimang imperyo sa kalibotan gitagna duha ka siglo sa wala pa siya matawo.​—Dan 8:5-7, 20, 21.

Sa nagpanuigon siya ug kapin lag diyutay sa 20 anyos, duha ka tuig human siya molingkod sa trono human patya ang iyang amahan, si Alejandro misugod sa pagsakop sa kalibotan. (Dan 8:5) Kining abtik nga batan-on nga batid sa estratehiya sa pagpakiggubat nagpaasdang sa iyang gamay ra nga panon sa kasundalohan nga giorganisar pinaagig dutdot nga mga lumbay, usa ka taktika nga unang gigamit sa iyang amahan ug nga napauswag ni Alejandro sa dakong kahanas.

Inay nga gukdon ang mikalagiw nga mga Persianhon human sa duha ka bug-os nga kadaogan didto sa Asia Minor (ang una sa Suba sa Granicus; ang ikaduha sa Kapatagan sa Issus, diin ang dakong panon sa Persianhong kasundalohan nga may gidaghanon nga mga tunga sa milyon nakaagom ug bug-os nga kapildihan), giliso ni Alejandro ang iyang pagtagad ngadto sa pulo nga siyudad sa Tiro. Mga kasiglohan una pa niana, gitagna nga ang mga paril, torre, balay, ug ang mismong abog sa Tiro igatambog ngadto sa dagat. (Eze 26:​4, 12) Busa, dakog kahulogan ang pagkuha ni Alejandro sa mga ginun-ob sa siyudad sa Tiro nga gilaglag ni Nabucodonosor mga pipila ka tuig una pa niana ug naghimo pinaagi niini ug usa ka 800-m (0.5 mi) nga gipalapaw-sa-tubig nga agianan paingon sa pulo nga siyudad. Ang pag-atake sa iyang puwersa sa dagat ug sa iyang mga kasangkapan sa gubat milaglag sa maong mapahitas-ong hara sa dagat niadtong Hulyo 332 W.K.P.

Sa laing bahin, gibuksan sa Jerusalem ang mga ganghaan niini sa pagsurender, ug matod ni Josephus (Jewish Antiquities, XI, 337 [viii, 5]), gipakita kang Alejandro ang basahon sa tagna ni Daniel,  lagmit ang kapitulo 8, diin ang usa ka gamhanang hari nga Grego magbuntog ug magsakop sa Imperyo sa Persia. Sa ingon, wala hilabti ni Alejandro ang Jerusalem ug mipadayon paingon sa H ngadto sa Ehipto diin siya gisugat ingong manluluwas. Didto iyang gitukod ang siyudad sa Alejandria, ang sentro sa kahibalo diin gihimo ang Gregong Septuagint. Kay buot magpasidlakan, si Alejandro mibalik gikan sa Ehipto agi sa Palestina, ug uban ang 47,000 ka tawo, nagbuntog sa usa ka dakong naorganisar pag-usab nga Persianhong kasundalohan duol sa Gaugamela. Sa sunodsunod nga panghitabo, si Dario III gibuno sa kanhing mga higala, misurender ang Babilonya, ug si Alejandro mipadayon aron sa pag-ilog sa Susa ug Persepolis. Gikan didto siya mipadayon sa iyang pagpakiggubat ngadto sa India sa wala pa mopaingon pag-usab sa kasadpan.

Mga Panghitabo Human sa Pagpangdaog. May dako nga mga plano si Alejandro sa pagtukod pag-usab sa Babilonya ug sa paghimo niini nga iyang kaulohan, apan wala kini matuman. Ingon sa gitagna ni Daniel, siya naputol ug nabali, sa ato pa, namatay, ‘dihang nahimo siyang gamhanan.’ (Dan 8:8) Ang ambisyon ni Alejandro nga tukoron pag-usab ang Babilonya wala molampos kay pagka-323 W.K.P. sa edad nga 32, sa kinabaskogang yugto sa iyang kinabuhi, siya kalit nga namatay, posibleng tungod sa hilanat nga gikan sa malarya nga misamot kay nagpatuyang siya sa kinabuhi. Giembalsamar siya ug sa ngadtongadto gilubong sa Alejandria, sa Ehipto.

Panahon sa iyang mubong pagkinabuhi, si Alejandro naminyo kang Roxana, ang anak nga babaye sa nabuntog nga hari sa Bactria, ug usab kang Statire, usa ka anak nga babaye sa Persianhong hari nga si Dario III. Siya nakabaton ug anak nga ginganlan ug Alejandro (Allou) pinaagi kang Roxana. Ug siya may anak sa gawas nga ginganlan ug Heracles (Hercules) pinaagi kang Barsine. Apan, ang tagna ni Daniel nag-ingon nga “dili ngadto sa iyang mga kaliwat” ibilin ang imperyo; busa ang tibuok banay ug mga manununod ni Alejandro nangamatay sa wala pa molabay ang daghang katuigan. (Dan 11:​3, 4) Dugang pa, kini nahisulat: “Ug kanang usa nga nabali, nga sa kataposan dihay upat nga mibarog puli niini, adunay mobarog nga upat ka gingharian gikan sa iyang nasod, apan dili sa iyang kagahom.” (Dan 8:22) Busa, dili lang kay yanong nagkatakdo sa kasaysayan nga ang maong imperyo gibahin taliwala sa upat ka heneral ni Alejandro: si Seleucus Nicator nagkuha sa Mesopotamia ug Sirya; si Cassander, sa Macedonia ug Gresya; si Ptolemy Lagus, sa Ehipto ug Palestina; ug si Lysimachus, sa Trasia ug Asia Minor.

Ang labing dakong epekto sa pagpangdaog ni Alejandro diha sa kasaysayan mao ang pagkaylap  sa Gregong pinulongan ug kultura ngadto sa tanang dapit. Ang komon nga Grego (Koine) nahimong internasyonal nga pinulongan, busa ang ulahing bahin sa Bibliya gisulat diha sa Koine inay sa Hebreohanon.

2. Anak nga lalaki ni Simon nga taga-Cirene ug igsoong lalaki ni Rufo. Ang ilang amahan gipugos sa pagpas-an sa estaka sa pagsakit ni Jesus.​—Mar 15:21; Luc 23:26.

3. Usa ka paryente sa Pangulong Saserdote nga si Anas nga presente sa paghusay kang Pedro ug Juan.​—Buh 4:6.

4. Usa ka Hudiyo sa Efeso nga presente sa dihang ang mga platero nagsugnib ug kagubot batok kang Pablo. Sa dihang si Alejandro misulay sa pagpakigsulti kanila, ang nasukong magubtanong panon naninggit sa pagpahilom kaniya.​—Buh 19:​33, 34.

5. Ang usa kinsa, uban ni Himeneo, ‘nakasinatig pagkalunod labot sa iyang pagtuo,’ ug napalagpot tungod sa iyang pagpasipala. (1Ti 1:​19, 20) Lagmit nga mao ra usab ang Num. 6 sa ubos.

6. Ang mananalsal sa tumbaga nga batok kaniya gipasidan-an si Timoteo, tungod sa iyang paghimog “daghang kadaot” kang Pablo.​—2Ti 4:​14, 15.

[Kahon sa panid 98]

SI ALEJANDRONG BANTOGAN UG ANG TAGNA SA BIBLIYA

Tagna

Katumanan

‘Usa ka laking kanding . . . naghampak sa laking karnero ug nagbali sa duha ka sungay niini.’ “Ang laking karnero nga imong nakita nga may duha ka sungay naglarawan sa mga hari sa Media ug sa Persia. Ug ang balhiboong laking kanding naglarawan sa hari sa Gresya.” (Da 8:5, 7, 20, 21)

Human pildiha sa makaduha ang Medo-Persianhong kasundalohan didto sa Asia Minor, ang kasundalohan ni Alejandro miuna pagsulong sa H ug dayon sa S, nga bug-os nagsakop sa Imperyo sa Medo-Persia

“Ug ang imong abog [sa Tiro] ilang ibutang sa taliwala mismo sa tubig.” (Eze 26:4, 12)

Niadtong 332 W.K.P., gigamit ni Alejandro ang mga ginun-ob sa siyudad sa Tiro aron himoong usa ka gipalapaw-sa-tubig nga agianan paingon sa pulo nga siyudad nga iyang gilaglag

“Sa dihang kini nahimong gamhanan, ang dakong sungay nabali.” (Da 8:8)

Niadtong 323 W.K.P., sa nagpanuigon ug 32 anyos, siya nasakit ug namatay

“Mahimong awaaw [ang Babilonya] hangtod sa panahong walay tino.” (Jer 51:26)

Napakyas ang iyang dagkong mga plano sa pagtukod pag-usab sa Babilonya ingong iyang kaulohan, ug sa kataposan ang nahimutangan niini nahimong usa ka biniyaang awaaw

“Ang iyang gingharian mabungkag ug mabahin . . . apan dili ngadto sa iyang mga kaliwat.” (Da 11:4)

Ang mga manununod ni Alejandro gibuno, ug ang gingharian nabungkag

“Ang dakong sungay nabali, ug ilis niini dihay mitungha nga upat ka sungay.” (Da 8:8, 22)

Sa mga 301 W.K.P., giilog sa upat sa mga heneral ni Alejandro ang nabahin nga mga seksiyon sa kanhing imperyo