Atabay
Ang Hebreohanong pulong nga beʼerʹ, nga gihubad nga “atabay,” kasagarang nagtumong sa usa ka gahong o lungag nga gikalot sa yuta aron makakuhag tubig diha sa mga tubod niini. Ang terminong beʼerʹ makita diha sa mga ngalan sa dapit sama sa Beer-lahai-roi (Gen 16:14), Beer-seba (Gen 21:14), Beer (Num 21:16-18), ug Beer-elim (Isa 15:8). Kining pulonga mahimong magkahulogan usab ug “gahong” (Gen 14:10) ug, diha sa Salmo 55:23 (“gahong”) ug 69:15 (“atabay”), daw kini nagtumong sa lubnganan. Kini gigamit ingong metapora sa pagtumong sa usa ka asawa o hinigugmang babaye. (Pr 5:15; Aw 4:15) Ug ang Proverbio 23:27, diin ang langyaw nga babaye gipakasama sa usa ka masigpit nga atabay, lagmit nagpunting nga dili sayon ang pagkalos ug tubig gikan sa maong atabay, sanglit ang kulonong mga banga dali rang mabuak kon mabangga sa mga kilid niini.—Tan-awa ang TUBORAN, TUBOD.
Sukad pa sa unang kapanahonan, ang mga atabay hinungdanon kaayo diha sa kayutaan nga taas ang panahon sa ting-init ilabina sa mga rehiyon sa kamingawan. Sa karaang panahon, ang pagkalos ug tubig gikan sa mga atabay nga walay popananghid mopatim-awng giisip nga usa ka paglapas sa mga katungod sa propiedad. (Num 20:17, 19; 21:22) Ang kanihit sa tubig ug ang kahago sa pagkalot ug mga atabay maoy nakapahimo niini nga bililhon nga propiedad. Ang pag-ilogay ug mga atabay sagad nga misangpot sa mapintas nga mga panaglalis ug mga panag-away. Tungod niini, sa usa ka higayon niana, pormal nga gipanghimatud-an sa patriarkang si Abraham nga siya mao ang tag-iya sa usa ka atabay didto sa Beer-seba. (Gen 21:25-31; 26:20, 21) Apan, human sa iyang kamatayon, gibalewala sa mga Filistehanon ang katungod sa iyang anak ug manununod nga si Isaac ug gitak-opan ang mga atabay nga gikalot sa mga alagad ni Abraham.—Gen 26:15, 18.
Sa pagkamasaligon, si Jehova misaad sa iyang katawhan nga sila makakaplag ug mga atabay nga nakubkob na sa dihang sila mosulod sa Yutang Saad. (Deu 6:10, 11; Neh 9:25) Si Haring Uzzias gihisgotan nga nagkubkob ug “daghang atabay” sa tibuok Juda. (2Cr 26:1, 10) Si Senakerib misulay sa paghaylo sa mga molupyo sa Jerusalem pinaagi sa pagsaad nga kon sila mosurender ngadto kaniya, sila ‘moinom ang matag usa sa tubig sa iyang kaugalingong atabay.’—2Ha 18:31; Isa 36:16.
Ang Ecclesiastes 12:6 naghisgot sa “moton sa atabay,” apan kasagaran ang tubig kaloson pinaagig mga tibod nga itunton pinaagig mga pisi. Tungod kay usahay mabuak man ang maong mga tibod, mao nga nakaplagan ang mga bika diha sa ilalom sa kadaghanan sa maong mga atabay.
Ang mga atabay sagad gipalibotan ug mugbong mga paril ug kanunayng gitabonan ug dakong bato, sa walay duhaduha aron dili mahugawan ug aron dili mahulog niini ang mga hayop ug mga tawo. (Gen 29:2, 3; Ex 2:15, 16) Dugang pa, ang tabon sa atabay nakatabang nga magpabiling bugnaw ang tubig ug dili daling mohubas tungod sa pag-alisngaw. (Jer 6:7) Duol sa pipila ka atabay, adunay mga imnanan nga pasong aron makainom ang binuhing mga hayop. (Gen 24:20; Ex 2:16-19) Lukop sa kabungtoran sa Palestina, ang mga atabay gikalot diha sa anapog, ug kini may mga hagdanhagdan paingon sa tubig nga sagad gihakhak diha sa bato. Sa pipila ka atabay, human makakanaog, ang usa nga mokalos ug tubig deretso lamang nga motuslob sa iyang sudlanan diha niini. Apan, kon lalom ang tubig diha sa mga atabay, ang tubig kasagarang kaloson pinaagi sa usa ka panit nga timba (Num 24:7) o sa usa ka kulonon nga banga (Gen 24:16) nga hinigtan ug pisi.—Tan-awa ang TUBORAN NI JACOB.
Ubang mga Paggamit. Ang mga atabay gigamit usab sa ubang mga katuyoan. Si Jeremias gibilanggo didto sa “balay sa atabay” ug sa ulahi gitambog ngadto sa lapokon nga gahong. (Jer 37:16; 38:6-13) Kas-a, sa dihang ang mga Israelinhon mikalagiw gikan sa mga Filistehanon, ang pipila mitago sa mga atabay (mga gahong-sa-tubig), ug sa laing higayon, ang dakong atabay ni Asa nahimong lubnganan sa 70 ka patayng mga lawas. (1Sa 13:6; Jer 41:4-9) Tungod kay kini permanente, ang uban sa mga atabay nagsilbing geograpikanhong mga ilhanan.—1Sa 19:22; 2Sa 3:26; 2Ha 10:14.
Jer 2:13, 18; tan-awa usab ang BIAWAN.
Mahulagwayong Paggamit. Diha sa Bibliya, ang “atabay” gigamit usab sa mahulagwayong paagi. Si Jehova miingon nga ang katawhan nga mibiya kaniya aron mangita ug laing tuboran sa panalipod ug tabang sa pagkatinuod mibiya gikan sa “tuboran sa buhi nga tubig, aron magkalot ug mga atabay alang sa ilang kaugalingon, mga atabay nga may liki, nga dili kasudlan ug tubig.”—