Bilanggoan
Usa ka prisohan alang sa usa nga gitener aron husayon o alang sa usa nga nakaplagang sad-an tungod sa paglapas sa balaod. Ang lainlaing orihinal nga mga pulong nga nagtumong sa usa ka bilanggoan, o prisohan, adunay ingon niini nga mga kahulogan: “balay nga lingin” (Gen 39:20; itandi ang ftn sa Rbi8), “balay sa atabay” (Ex 12:29, ftn sa Rbi8), “bilanggoan” (Gen 42:19; 1Ha 22:27; Jer 52:11), “balay sa mga binilanggo o niadtong mga ginapos” (Huk 16:21; Ecc 4:14), “balay sa sepohan” (2Cr 16:10), “dapit nga gaposanan” (Mat 11:2), “dapit nga bantayanan” (Mat 14:10), ug “dapit sa pagtener o pagpaniid” (Buh 5:18).
Taliwala sa lainlaing mga katawhan sa kakaraanan, lakip ang mga Ehiptohanon, Filistehanon, Asiryanhon, Babilonyanhon, ug mga Persianhon, ang pagbilanggo maoy usa ka matang sa legal nga silot. (Gen 39:20; Huk 16:25; 2Ha 17:4; Esd 7:26; Jer 52:31-33) Ang mga binilanggo lagmit butangan ug talikala sa mga tiil ug pugson sa pagpatrabaho sa mabug-at nga mga trabaho, sama sa paggaling. (Huk 16:21; 2Ha 17:4; Sal 105:17, 18; Jer 52:11) Sa Ehipto, ang usa ka piniyalan nga binilanggo (sama kang Jose) mahimong tugyanan sa pagbantay sa ubang mga binilanggo ug itudlo sa pag-alagad niadtong naghupot kanhi ug dungganong mga posisyon sa wala pa sila mabilanggo.—Gen 39:21–40:4.
Ang mga bilanggoan lagmit naglungtad na sukad pa sa ika-18 nga siglo W.K.P., kay mao kadtong panahona nga si Jose sa dili-makataronganong paagi gibalhog sa bilanggoan nga sumpay sa “balay sa pangulo sa mga bantay.” (Gen 39:20; 40:3; 41:10) Kini nga bilanggoan sa Ehipto dayag nga adunay atob, o lungag nga pormag atabay, diin didto ibalhog ang mga binilanggo.—Gen 40:15; 41:14; itandi ang Isa 24:22.
Wala ilatid sa Moisesnong Balaod ang probisyon sa pagbilanggo ingong usa ka matang sa silot. Sanglit ang hustisya ipatuman sa madali (Jos 7:20, 22-25), mabasa nato diha sa Pentateuko nga gitener ang mga tawo sa mga kaso lamang nga nagkinahanglan pag katin-awan gikan sa Diyos. (Lev 24:12; Num 15:34) Apan, sa ngadtongadto, ang mga bilanggoan gigamit ra sa mga Israelinhon. Pananglitan, ang manalagna nga si Jeremias gitener “sa talikalaanan, didto sa balay ni Jehonatan.” Kini nga bilanggoan adunay “inarkong mga lawak,” tingali mga selda sa atob. Pait kaayo ang kahimtang didto nga tungod niana si Jeremias nahadlok nga siya mamatay. (Jer 37:15-20) Human niadto, siya gibalhin ngadto sa “Sawang sa Guwardiya,” diin siya nakabaton ug inadlawng rasyon sa tinapay, mahimong makadawat ug mga bisita, ug makahimog mga transaksiyon sa negosyo.—Jer 32:2, 8, 12; 37:21; tan-awa ang 1Ha 22:27; 2Cr 16:10; Heb 11:36.
Sa unang siglo K.P., sumala sa Romanhong kostumbre, ang mga magbalantay sa bilanggoan o mga guwardiya mao ang mismong manubag maylabot sa mga binilanggo. (Buh 12:19) Busa, ang magbalantay sa bilanggoan didto sa Filipos, kay naghunahuna nga ang iyang mga binilanggo nakapuga, magpakamatay na unta. (Buh 16:27) Alang sa seguridad, ang mga guwardiya sagad ipuwesto diha sa mga pultahan sa bilanggoan, ug ang mga tiil sa mga binilanggo lagmit ipahuot diha sa sepohan o ikadena ang ilang mga kamot ngadto sa nagbantay kanila. (Buh 5:23; 12:6-10; 16:22-24) Ang pipila ka binilanggo gitugotan nga makadawat ug mga bisita.—Mat 25:36; Buh 23:35; 24:23, 27; 28:16-31; tan-awa ang GAPOS; MAGBALANTAY SA BILANGGOAN.
Ingon sa gitagna ni Kristo Jesus, daghan sa iyang mga sumusunod ang makasinatig pagkabilanggo. (Luc 21:12; Buh 26:10; Rom 16:7; Col 4:10; Heb 10:34; 13:3) Si apostol Juan, sa dihang nadestiyero didto sa pulo sa Patmos, misulat nga ang pagkabilanggo magpadayon ingong usa ka matang sa paglutos sa mga Kristohanon.—Pin 2:10.
Mahulagwayong Paggamit. Sa mahulagwayong diwa, ang “bilanggoan” mahimong magtumong sa usa ka yuta sa pagkadestiyero (sama kanhi sa Babilonya) o sa usa ka kahimtang sa Isa 42:6, 7; 48:20; 49:5, 8, 9; 61:1; Mat 12:15-21; Luc 4:17-21; 2Co 6:1, 2) Bisan tuod nga ang masinupakong espiritung mga linalang sa adlaw ni Noe walay pisikal nga mga lawas nga mahimong gaposon sa literal nga mga gapos, sila gikutohan na sa ilang mga kalihokan ug anaa sa kahimtang sa naglugitom nga kangitngitan sa panan-aw ni Jehova nga Diyos, nga daw sila anaa sa bilanggoan. (1Pe 3:19; Jud 6; tan-awa ang TARTARO.) Dugang pa, ang kahiladman diin didto itanggong si Satanas sulod sa usa ka libo ka tuig maoy usa ka “bilanggoan,” usa ka dapit sa samag-kamatayon nga pagkabilanggo.—Pin 20:1-3, 7.
espirituwal nga pagkabilanggo. (