[Putyokan].

1. Iwa ni Rebeca. Sa dihang mibiya si Rebeca sa panimalay sa iyang amahan nga si Betuel aron mobalhin sa Palestina ug maminyo kang Isaac, si Debora miuban kaniya. (Gen 24:59) Human sa pag-alagad sa daghang katuigan sa panimalay ni Isaac, si Debora nahimong sakop sa panimalay ni Jacob, tingali human mamatay si Rebeca. Dayag nga mga 125 ka tuig human maminyo si Rebeca kang Isaac, si Debora namatay ug gilubong ilalom sa usa ka dakong kahoy sa Bethel. Ang gingalan sa maong kahoy (Alon-bacut, nga nagkahulogang “Nagbuntaog nga Kahoy sa Paghilak”) nagpakita nga pinangga kaayo siya ni Jacob ug sa iyang banay.​—Gen 35:8.

2. Usa ka manalagnang babaye sa Israel; ang asawa ni Lapidot. (Huk 4:4) Walay ebidensiya nga si Lapidot ug Barak mao ra nga tawo, ingon sa gituohan sa pipila. Ang panag-uban ni Debora ug Barak maoy tungod lamang sa ilang komon nga interes sa pagpahigawas sa Israel gikan sa pagpanglupig sa mga Canaanhon. Si Debora nagpuyo ilalom sa kahoyng palma nga nahimutang sa bukirong rehiyon sa Epraim taliwala sa Rama ug Bethel; “ang mga anak sa Israel motungas ngadto kaniya alang sa hukom.”​—Huk 4:5.

Gigamit ni Jehova si Debora aron ipatawag si Barak gikan sa Kedes-neptali ug ipahibalo kaniya ang katuyoan sa Diyos nga gamiton ang 10,000 ka tawo sa pagpildi sa dakong panon sa kasundalohan sa Canaanhon nga si Haring Jabin ilalom sa iyang pangulo sa kasundalohan nga si Sisera. Gisaaran ni Jehova si Barak nga Iyang itugyan sa iyang kamot ang mga kaaway. Apan dugang pa niana, samtang iyang gitigom ang kasundalohan ug gidala sila ngadto sa Bukid sa Tabor, iyang gipangayo gayod ang presensiya ni Debora ingong hawas sa Diyos, bisag si Debora usa ka babaye. Si Debora andam nga mobiya sa iyang mas luwas nga dapit ug mokuyog kang Barak. Hinunoa, siya mitagna nga “ang butang nga makapatahom” sa kadaogan maiya sa usa ka babaye. Kining mga pulonga natuman sa dihang gipatay si Sisera sa babaye nga si Jael.​—Huk 4:6-10, 17-22.

 Si Debora ug Barak nagduyog sa pag-awit ug usa ka awit sa adlaw sa kadaogan. Ang usa ka bahin sa awit gisulat diha sa unang persona, nga nagpakita nga si Debora mao ang kompositor niini, sa bahin kon dili man ugaling sa kinatibuk-an. (Huk 5:7) Kostumbre sa mga babaye nga saulogon ang mga kadaogan uban sa awit ug pagsayaw. (Ex 15:​20, 21; Huk 11:34; 1Sa 18:​6, 7; Sal 68:11) Ang awit bug-os nga nagpasidungog ug nagdayeg kang Jehova tungod sa kadaogan alang sa iyang katawhan. Kini daghan ug gidugang sa asoy nga nag-una niini, ug aron makuha ang kinatibuk-ang larawan kinahanglan nga ang duha pagasusihon. Human sa paghubit sa pagkagamhanan ug pagkahalangdon ni Jehova ug sa paghinumdom sa kahimtang sa Israel una pa makig-away si Barak, gidayeg niini ang mga tribo nga misanong sa panawagan ug gisukmatan ang uban nga wala mosanong. Kini nagdugang ug tin-awng mga detalye mahitungod sa gubat ug sa kaparotan sa mga Canaanhon, sa maisogong buhat ni Jael sa pagpatay kang Sisera, ug sa kahigawad sa inahan ni Sisera, kinsa sa walay kapuslanan nagpaabot sa mga inagaw sa gubat ug sa mga ulipon sa Israel nga pagadad-on sa pagpauli human sa gilaomang kadaogan sa iyang anak nga si Sisera.​—Huk 5.