Usa ka basahon sa Kristohanon Gregong Kasulatan, nga gisulat sa mga 60-61 K.P. ni apostol Pablo sa panahon sa iyang pagkabilanggo sa Roma. (Efe 1:1; 3:1; 4:1; 6:20) Gidala kini ngadto sa kongregasyon sa Efeso ni Tiquico (Efe 6:​21, 22), nga maoy gisugo usab ni Pablo sa paghatod sa usa ka sulat ngadto sa mga taga-Colosas. (Col 4:7-9) Sanglit ang sulat ngadto sa mga taga-Colosas gisulat sa halos samang panahon nga si Pablo misulat ngadto sa mga Kristohanon sa Efeso, adunay daghang kaamgiran tali sa sulat ngadto sa mga taga-Efeso ug sa sulat ngadto sa mga taga-Colosas. Sumala kang Charles Smith Lewis, “sa 155 ka bersikulo sa sulat ngadto sa mga taga-Efe[so], 78 ang makaplagan diha sa sulat ngadto sa mga taga-Col[osas] nga adunay mga kaamgiran sa lainlaing paagi.” (The International Standard Bible Encyclopaedia, giedit ni J. Orr, 1960, Tomo II, p. 959) Walay duhaduha nga ang mga kahimtang sa Colosas daw susama nianang sa Efeso, ug nakita ni Pablo nga maayong hatagan sila ug samang matang sa tambag.

Kon Nganong Haom sa mga Kristohanon sa Efeso. Ang usa ka Chester Beatty nga papiro (P⁴⁶) ingon man ang orihinal nga mga hubad sa Vatican Manuscript Num. 1209 ug ang Sinaitic Manuscript wala maglakip sa mga pulong nga “sa Efeso” sa kapitulo 1, bersikulo 1. Apan, ang maong mga pulong makaplagan sa ubang mga manuskrito ug sa tanang karaang mga bersiyon. Dugang pa, ang unang mga magsusulat sa simbahan midawat niini ingong ang sulat ngadto sa mga taga-Efeso. Bisan tuod ang pipila naghunahuna niini nga mao ang sulat nga gihisgotang gipadala ngadto sa Laodicea (Col 4:16), angayng matikdan nga walay karaang mga manuskrito ang naundan sa mga pulong nga “ngadto sa Laodicea,” ug ang Efeso mao lamang ang siyudad nga gihisgotan dinhi sa bisan unsang mga manuskrito niini nga sulat.

Tambag bahin sa materyalismo. Dugang pa, ang pagsusi sa mga kaundan sa sulat ngadto sa mga taga-Efeso nagpaila nga diha sa hunahuna ni Pablo ang mga Kristohanon sa Efeso; ug ilabinang tukma ang iyang tambag, tungod sa mga kahimtang nga kaylap didto sa Efeso, ang labing ilado nga siyudad sa Romanhong lalawigan sa Asia. Pananglitan, nailado ang Efeso nga usa ka adunahan kaayong siyudad, ug ang tendensiya mao nga lantawon ang kalibotanong mga bahandi ingong labing hinungdanong butang. Apan diha sa iyang sulat gipasiugda ni Pablo ang tinuod nga bahandi​—ang “bahandi sa iyang dili-takos nga kalulot,” “ang mahimayaong bahandi” nga giandam sa Diyos ingong panulondon alang sa mga balaan, “ang naghingapin nga bahandi sa iyang dili-takos nga kalulot,” ang “dili-matugkad nga bahandi ni Kristo,” ug ‘ang bahandi sa himaya sa Diyos.’ (Efe 1:​7, 18; 2:7; 3:​8, 16) Kini makatabang sa mga Kristohanon sa Efeso nga makabaton ug hustong panglantaw sa mga bahandi.

Paghanaw sa imoralidad. Ang Efeso maoy usa ka siyudad usab nga ilado sa pagkamapatuyangon ug haluag nga panggawi, sa grabeng imoralidad niini. Busa, gipasiugda gayod kini ni apostol Pablo ingong usa sa mga kinaiya sa daang pagkatawo ug miingon nga ang mga Kristohanon kinahanglang maghukas nianang daang pagkatawo ug isul-ob ang “bag-ong pagkatawo.” Tungod sa malaw-ay nga kahimtang sa moral didto sa Efeso, ang mga lungsoranon sagad nga maghisgot bahin sa seksuwal nga kahilayan, dili aron sa pagkondenar niini, kondili aron sa pagkalipay gayod niini; ug ang mga Kristohanon, nagtambag si Pablo, dili angayng mahisama sa maong mga tawo, nga mahimuot sa paghisgot sa pakighilawas ug sa pag-asoy ug malaw-ay nga mga pasiaw.​—Efe 4:20-24; 5:3-5.

Magkalahi nga mga templo. Ang ilustrasyon ni Pablo bahin sa usa ka espirituwal nga templo haom usab kaayo alang sa Kristohanong  kongregasyon nga nagpuyo diha sa landong sa halangdon nga paganong templo ni Artemis, nga giila ingong usa sa pito ka katingalahan sa karaang kalibotan. Samtang ‘ang tibuok distrito sa Asia ug ang gipuy-ang yuta’ nagsimba kang Artemis ug nagtamod pag-ayo sa bantog nga templo didto sa Efeso, ang dinihogang mga Kristohanon naglangkob sa “usa ka balaang templo,” diin si Jehova nagpuyo pinaagi sa iyang espiritu.​—Buh 19:27; Efe 2:21.

Tungod kay ang templo ni Artemis maoy usa ka sangtuwaryo, gidasig ang pagbuhat ug mga krimen ug midaghan ang mga kriminal sa Efeso. Walay usa diha sa usa ka tinong dapit palibot sa mga paril niini ang mahimong dakpon tungod sa bisan unsang krimen. Tungod niini dihay balangay sa mga kawatan, mga mamumuno, ug mga susama niini sa palibot sa templo. Busa, tukma gayod ang mga pulong ni Pablo bahin sa pagpangawat, duyog sa mapangdaot nga kayugot, sininggitay, ug paghimog kadaot.​—Efe 4:25-32.

Pagbuhat sa demonismo. Ang Efeso mao ang sentro sa tanang matang sa demonismo. Ngani, ang siyudad nailado sa tibuok kalibotan tungod sa daghang porma sa salamangka niini. Ang mga demonyo niadtong panahona ilabinang aktibo didto sa Efeso, ug sa walay duhaduha aron makunhoran ang impluwensiya sa salamangka ug pagpamarang ug aron sa pagtabang sa matarong ug kasingkasing nga mga taga-Efeso nga makalingkawas gikan niining mga buhat sa demonyo, si Pablo mihimog mga milagro pinaagi sa espiritu sa Diyos; naglakip gani kini sa paghingilin sa daotang mga espiritu.​—Buh 19:​11, 12.

Nagpakita kon unsa ka tugob ang Efeso sa salamangka ug kon unsa ka tukma ang tambag ni Pablo sa pagpakigbatok sa daotang mga espiritu mao ang mosunod nga mga punto:

“Ang mga letra sa Efeso” nailado kanhi sa tibuok kalibotan. “Kini daw gilangkoban sa pipila ka kombinasyon sa mga letra o mga pulong, nga, kon litokon uban ang pipila ka tonada, gituohang epektibo sa paghingilin sa mga sakit, o daotang  mga espiritu; o nga, kon isulat diha sa pergamino ug isul-ob, gituohan nga magsilbing mga panagang, o mga anting-anting, aron mopanalipod batok sa daotang mga espiritu, o sa kapeligrohan. Busa si Plutarch (Simpos. 7) miingon, ‘ang mga salamangkero nagpugos niadtong gigamhan sa demonyo sa pagsumay ug paglitok sa mga letra sa Efeso, diha sa tinong pagkasunodsunod, sa ilang kaugalingon mismo.’”​—Notes, Explanatory and Practical, on the Acts of the Apostles, ni A. Barnes, 1858, p. 264.

Ang mga inskripsiyon nga nakaplagan didto sa mga kagun-oban sa Efeso nagpakita sa hilabihang kangitngit sa kaisipan nga niana nagkinabuhi ang mga taga-Efeso ug maoy hinungdan nga si apostol Pablo nagsulat sa mga Kristohanon nianang siyudara nga “dili na magpadayon sa paglakaw sama sa paglakaw usab sa kanasoran diha sa pagkawalay-pulos sa ilang mga kaisipan, samtang sila anaa sa kangitngit sa kaisipan.” (Efe 4:​17, 18) Ang mga inskripsiyon diha sa mga bungbong ug sa mga tinukod nagpakita nga ang mga kinabuhi sa katawhan gigamhan sa mga patuotuo, pagpanag-an, ug sa pagpangitag mga tilimad-on.

Tungod sa pagsangyaw ni Pablo, sa milagrosong mga buhat nga iyang gihimo, ug sa kapildihan sa naghingilin-ug-demonyo nga mga Hudiyo, daghan sa mga taga-Efeso ang nahimong mga Kristohanon. Walay duhaduha daghan niining mga tawhana ang nalangkit sa pipila ka matang sa mga buhat sa salamangka, kay ang asoy sa Bibliya nag-ingon: “Ubay-ubay niadtong nanaggamit ug mga kalaki sa salamangka nagtapok sa ilang mga basahon ug nagsunog niini atubangan sa tanan. Ug ilang gikuwenta sa tingob ang bili niini ug ilang nakaplagan nga kini mikabat ug kalim-an ka libo ka pirasong plata [kon denario, $37,200].” (Buh 19:19) Tungod sa maong pagkakaylap sa salamangka didto sa Efeso ug sa pagbatasan sa daghang porma sa demonismo, tukma gayod nga gihatagan ni Pablo ang mga Kristohanon sa Efeso ug maayong tambag bahin sa pagpakigbatok sa daotan nga espirituhanong mga puwersa pinaagi sa pagsul-ob sa “kompletong armadura gikan sa Diyos.” Walay duhaduha nga ang pipila niadtong mibiya gikan sa buhat sa salamangka pagahasion sa mga demonyo, ug ang tambag ni Pablo makatabang kanila sa pagsukol sa daotang mga espiritu. Angayng matikdan nga ang pagsunog niini nga mga basahon nga nalangkit sa demonismo maoy usa sa unang mga lakang nga gihimo niadtong unang mga Kristohanon, nga naghatag ug sumbanan karong adlawa alang niadtong buot makalingkawas sa impluwensiya o pagpanghasi sa demonyo.​—Efe 6:​11, 12.

Ang papel ni Kristo. Tungod sa mahimayaong paglaom nga gibutang sa ilang atubangan ingong kaubang mga manununod ni Kristo, haom gayod nga si Pablo misulat usab sa mga Kristohanon sa Efeso nga si Kristo gibangon “nga labaw kaayo sa tanang kagamhanan ug awtoridad ug gahom ug pagkaginoo ug sa tanang ngalan nga gingalan, dili lamang niini nga sistema sa mga butang, kondili usab nianang sa umaabot.” (Efe 1:21) Niini nga sulat gipaabot ni Pablo sa kinalabwang pagkahalangdon ang paghubit niya sa binayaw nga posisyon ni Jesu-Kristo ug sa gasa sa dili-takos nga kalulot sa Diyos uban ang gugma, kaalam, ug kaluoy ngadto niadtong gidala sa pagpakighiusa kanila. Ang paghubit sa paagi diin ang tanang butang sa langit ug sa yuta mahiusa ubos ni Kristo ug ang pagdala sa mga Hudiyo ug mga Hentil ngadto sa kongregasyon ingong “usa ka bag-ong tawo” mao ang bug-os nga katin-awan nga makaplagan sa Bibliya bahin sa “sagradong tinago” sa Diyos, nga gipadayag diha sa maayong balita labot kang Kristo.​—Efe 2:15.

[Kahon sa panid 653]

MGA PANGUNANG PUNTO SA EFESO

Usa ka sulat nga naghatag ug pagtagad sa usa ka pagdumala nga mosangpot sa kalinaw ug panaghiusa uban sa Diyos pinaagi ni Jesu-Kristo

Samtang siya usa ka binilanggo didto sa Roma, si Pablo misulat niini nga sulat ngadto sa kongregasyon sa Efeso, usa ka dunggoanan nga siyudad sa K nga baybayon sa Asia Minor

Ang katuyoan sa Diyos sa pagpahinabog kalinaw ug panaghiusa pinaagi ni Jesu-Kristo

Sanglit nagpahayag ug dakong dili-takos nga kalulot, gimbut-an daan sa Diyos nga ang pipila ka tawo sagopon ingong iyang mga anak pinaagi ni Jesu-Kristo (1:1-7)

Gilaraw sa Diyos ang usa ka pagdumala (usa ka paagi sa pagdumala sa mga kalihokan sa iyang panimalay) nga pinaagi niini iyang hiusahon uban kaniya pinaagi ni Kristo kadtong mga pinili nga mahiuban sa langit ug kadtong mabuhi dinhi sa yuta (1:8-14)

Si Pablo nag-ampo nga unta ang mga taga-Efeso makasabot ug magpabili gayod sa kahibulongang tagana nga gihatag sa Diyos alang kanila pinaagi ni Kristo (1:15-23; 3:14-21)

Kadtong gihatagan ug halangdong mga buluhaton maylabot kang Kristo maoy patay kanhi tungod sa sala; ang ilang kaluwasan maoy gasa sa Diyos, dili bayad tungod sa mga buhat (2:1-10)

Pinaagi kang Kristo, ang Balaod gihanaw ug gipahiluna ang pasikaranan aron ang mga Hudiyo ug mga Hentil mahimong usa ka lawas, mga sakop sa panimalay sa Diyos, usa ka templo nga kapuy-an sa Diyos pinaagi sa espiritu (2:11–​3:7)

Ang mga pagpakiglabot sa Diyos uban sa kongregasyon nagpadayag, bisan niadtong anaa sa langitnong mga dapit, sa pagkadaiya sa iyang kaalam (3:8-13)

Ang makapahiusang mga butang gitagana sa Diyos: usa ka espirituwal nga lawas nga naglangkob sa kongregasyon, usa ka balaang espiritu, usa ka paglaom, usa ka Ginoong Jesu-Kristo, usa ka pagtuo, usa ka bawtismo, usa ka Diyos ug Amahan (4:1-6)

Ang mga gasa nga mga lalaki nga gitagana ni Kristo nakatabang sa tanan aron mahuptan ang pagkausa sa pagtuo; ang tibuok lawas, ubos sa iyang pagkaulo, naglihok nga nagtinambayayongay tungod sa pagsulti ug kamatuoran ug sa pagpasundayag ug gugma (4:7-16)

Isul-ob ang bag-ong pagkatawo, nga kaharmonya sa pagtulon-an ug panig-ingnan ni Kristo

Dili ang mga nasod kondili si Kristo ang panig-ingnan nga pagasundon; ang pagbuhat niana nagkinahanglan ug bag-ong pagkatawo (4:17-32)

Sundoga ang Diyos; ipasundayag ang matang sa gugma nga gipasundayag ni Kristo (5:​1, 2)

Likayi ang malaw-ay nga sinultihan ug panggawi; lakaw ingong mga anak sa kahayag (5:3-14)

Palita ang panahon; gamita kini sa pagdayeg kang Jehova (5:15-20)

Uban ang halalom nga pagtahod kang Kristo, ipasundayag ang hustong pagpasakop ngadto sa mga bana, mga ginikanan, mga agalon; ipakita ang mahigugmaong konsiderasyon niadtong gipiyal kaninyo (5:21–​6:9)

Isul-ob ang kompletong espirituwal nga armadura aron makabarog nga malig-on batok sa malansisong mga buhat sa Yawa

Kita adunay pakigbugno batok sa daotang mga puwersa nga espirituhanon; ang tabang sa Diyos mopaarang kanato sa pagsukol niining mga tigbungkag sa kalinaw ug panaghiusa (6:10-13)

Ang espirituwal nga armadura gikan sa Diyos motaganag bug-os nga panalipod; gamita kini pag-ayo ug pag-ampo nga matinuoron, nga maglakip sa tanang balaan diha sa inyong mga pangamuyo (6:14-24)